Najzimniejsze atomy. Tadeusz Domański. Instytut Fizyki, Uniwersytet M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Najzimniejsze atomy. Tadeusz Domański. Instytut Fizyki, Uniwersytet M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie."

Transkrypt

1 Odolanów, 10 lipca 2008 r. Najzimniejsze atomy Tadeusz Domański Instytut Fizyki, Uniwersytet M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie

2 Referat be dzie dotyczyć : kondensacji i nadciekłości ultrazimnych atomów T c 100 nk [1] M.W. Zwierlein et al, Phys. Rev. Lett. 92, (2004). [2] C.A. Regal et al, Phys. Rev. Lett. 92, (2004). [3] J. Kinast et al, Phys. Rev. Lett. 92, (2004). [4] C. Chin et al, Science 305, 1128 (2004).

3 W ostatnich latach udało sie wytworzyć laboratoryjnie kondensaty BE atomów spułapkowanych i ochłodzonych do ultraniskich temperatur, rze du 100 nk (czyli 10 7 K). Schemat: wychwyt N atomów z gazu o temp. pokojowej, przeniesienie chmury do pułapki magnetooptycznej, chłodzenie metoda doplerowska (N 10 9, T 100 µk), dalsze chłodzenie przez parowanie (N 10 7, T 100 nk).

4 Proces chłodzenia 1) Pułapka magnetooptyczna Za pomoca promieni laserowych atomy sa ochładzane poprzez metode dopplerowskiego spowalniania. Dolna granica uzyskiwanych taka metoda temperatur wynosi T 100 µk.

5 Proces chłodzenia (c.d.) 2) Pułapka magnetyczna Dalsze chłodzenie odbywa sie poprzez odparowanie atomów o dużej energii (ang. evaporative cooling.)

6 Proces chłodzenia (c.d.) 2) Pułapka magnetyczna Dalsze chłodzenie odbywa sie poprzez odparowanie atomów o dużej energii (ang. evaporative cooling.) f(p) poczatkowy rozklad pedu p

7 Proces chłodzenia (c.d.) 2) Pułapka magnetyczna Dalsze chłodzenie odbywa sie poprzez odparowanie atomów o dużej energii (ang. evaporative cooling.) f(p) usuniecie atomow z duzym pedem p

8 Proces chłodzenia (c.d.) 2) Pułapka magnetyczna Dalsze chłodzenie odbywa sie poprzez odparowanie atomów o dużej energii (ang. evaporative cooling.) f(p) termalizacja p

9 Kondensacja Bosego-Einsteina 87 Rb JILA 1995 (E. Cornell i wsp.) 23 Na MIT 1995 (W. Ketterle i wsp.) Sa to kondensaty atomów typu bozonowego.

10 Wiry Abrikosova Obecność wirów kwantowych świadczy o nadciekłości.

11 Klasyfikacja cza stek BOZONY P ij Ψ = + Ψ spin całkowity statystyka Bosego Einsteina FERMIONY P ij Ψ = Ψ spin połówkowy statystyka Fermiego Diraca

12 Dobór rodzaju atomów Możliwość kondensacji Bosego-Einsteina konkretnych atomów zależy od tego czy sa one bozonami czy fermionami.

13 Dobór rodzaju atomów Możliwość kondensacji Bosego-Einsteina konkretnych atomów zależy od tego czy sa one bozonami czy fermionami. O charakterze atomu decyduje sumaryczna ilość elektronów i nukleonów, czyli liczba Z+A.

14 Dobór rodzaju atomów Możliwość kondensacji Bosego-Einsteina konkretnych atomów zależy od tego czy sa one bozonami czy fermionami. O charakterze atomu decyduje sumaryczna ilość elektronów i nukleonów, czyli liczba Z+A. Przykład: Dla metali alkalicznych Z jest nieparzysta, zatem liczba A rodzaj atomu przykłady nieparzysta parzysta boson fermion 85 Rb, 7 Li, 23 Na 40 K, 6 Li

15 Przykładowe wartości liczbowe

16 Przykładowe wartości liczbowe W najlepszych laboratoriach udaje sie obecnie pułapkować nawet około 10 mln atomów.

17 Przykładowe wartości liczbowe W najlepszych laboratoriach udaje sie obecnie pułapkować nawet około 10 mln atomów. Typowe koncentracje atomów sa cm 3.

18 Przykładowe wartości liczbowe W najlepszych laboratoriach udaje sie obecnie pułapkować nawet około 10 mln atomów. Typowe koncentracje atomów sa cm 3. Temperatury Fermiego wynosza ok K.

19 Przykładowe wartości liczbowe W najlepszych laboratoriach udaje sie obecnie pułapkować nawet około 10 mln atomów. Typowe koncentracje atomów sa cm 3. Temperatury Fermiego wynosza ok K. Wartość temperatur krytycznych nk.

20 Przykładowe wartości liczbowe W najlepszych laboratoriach udaje sie obecnie pułapkować nawet około 10 mln atomów. Typowe koncentracje atomów sa cm 3. Temperatury Fermiego wynosza ok K. Wartość temperatur krytycznych nk. Czy to niskie czy wysokie temperatury?

21 Wzgle dna skala temperatur metaliczny lit pod ciśnieniem T c = 0.4 mk, T F = K, T c /T F = 10 8

22 Wzgle dna skala temperatur a) metaliczny lit pod ciśnieniem T c = 0.4 mk, T F = K, T c /T F = 10 8 klasyczne nadprzewodniki T c 1 10 K, T F = K, T c /T F = 10 4

23 Wzgle dna skala temperatur a) metaliczny lit pod ciśnieniem T c = 0.4 mk, T F = K, T c /T F = 10 8 b) klasyczne nadprzewodniki T c 1 10 K, T F = K, T c /T F = He T c = 2.6 mk, T F = 5 K, T c /T F =

24 Wzgle dna skala temperatur a) metaliczny lit pod ciśnieniem T c = 0.4 mk, T F = K, T c /T F = 10 8 b) klasyczne nadprzewodniki T c 1 10 K, T F = K, T c /T F = 10 4 c) 3 He T c = 2.6 mk, T F = 5 K, T c /T F = MgB 2 T c = 39 K, T F = 6000 K, T c /T F = 10 2

25 Wzgle dna skala temperatur a) metaliczny lit pod ciśnieniem T c = 0.4 mk, T F = K, T c /T F = 10 8 b) klasyczne nadprzewodniki T c 1 10 K, T F = K, T c /T F = 10 4 c) 3 He T c = 2.6 mk, T F = 5 K, T c /T F = d) MgB 2 T c = 39 K, T F = 6000 K, T c /T F = 10 2 nadprzew. wysokotemperaturowe T c = K, T F = 5000 K, T c /T F =

26 Wzgle dna skala temperatur a) metaliczny lit pod ciśnieniem T c = 0.4 mk, T F = K, T c /T F = 10 8 b) klasyczne nadprzewodniki T c 1 10 K, T F = K, T c /T F = 10 4 c) 3 He T c = 2.6 mk, T F = 5 K, T c /T F = d) MgB 2 T c = 39 K, T F = 6000 K, T c /T F = 10 2 e) nadprzew. wysokotemperaturowe T c = K, T F = 5000 K, T c /T F = ultrazimne atomy T c = 200 nk, T F = 1 µk, T c /T F = 0.2

27 Istotne problemy:

28 Istotne problemy: Rezonanse Feshbacha /doświadczalnie sterowane oddziaływania/

29 Istotne problemy: Rezonanse Feshbacha /doświadczalnie sterowane oddziaływania/ Przejście mie dzy BCS i BEC /praktyczna realizacja koncepcji Leggetta/

30 Istotne problemy: Rezonanse Feshbacha /doświadczalnie sterowane oddziaływania/ Przejście mie dzy BCS i BEC /praktyczna realizacja koncepcji Leggetta/ Identyfikacja przejścia fazowego /problem doświadczalnego określenia nadciekłości/

31 1. Rezonans Feshbacha

32 Herman Feshbach ÅÁÌ ÍË µ / /

33 Herman Feshbach ÅÁÌ ÍË µ / / Jeden z wioda cych teoretyków fizyki ja drowej XX wieku, który sformułował m.in. opis nieelastycznego rozpraszania neutronów na ja drach atomowych wprowadzaja c koncepcje kilkuetapowych reakcji. Formalizm ten jest obecnie powszechnie stosowany w fizyce ja drowej oraz w kontekście pułapkownia atomów.

34 Herman Feshbach ÅÁÌ ÍË µ / / Jeden z wioda cych teoretyków fizyki ja drowej XX wieku, który sformułował m.in. opis nieelastycznego rozpraszania neutronów na ja drach atomowych wprowadzaja c koncepcje kilkuetapowych reakcji. Formalizm ten jest obecnie powszechnie stosowany w fizyce ja drowej oraz w kontekście pułapkownia atomów. Jako "Feshbach professor" jest w MIT zatrudniony Frank Wilczek.

35 Schemat ogólny: Dwie cza stki /open channel/ przez pewien czas ła cza sie w stan zwia zany /closed channel /, po czym ponownie rozpadaja sie. Resonansowe rozpraszanie ma miejsce wówczas, gdy całkowita energia padaja cych cza stek jest równa energii stanu zwia zanego.

36 Rozważmy dwa atomy typu fermionowego: open channel

37 Rozważmy dwa atomy typu fermionowego: closed channel

38 Rozważmy dwa atomy typu fermionowego: open channel

39 Schemat warunków rezonansowego rozpraszania

40 Przykłady stosowanych atomów: 6 Li mieszanina stanów nadsubtelnych 1 2, 1 2 oraz 1 2, 1 2 współistnieja cych z bi-molekułami ( 6 Li) 2 40 K mieszanina stanów nadsubtelnych 9 2, 9 2 oraz and 9 2, 7 2 współistnieja cych z bi-molekułami ( 40 K) 2.

41 Efektywny potencjał rozpraszania w tym procesie może być resonansowy zależnie od zewne trznego pola magnetycznego. Ilustracja: Rezonans Feshbacha zaobserwowany doświadczalnie [6] dla mieszaniny atomów 40 K w dwóch stanów zeemanowskich 9 2, 9 2 oraz 9 2, 7 2. [6] C.A. Regal and D.S. Jin, Phys. Rev. Lett. 90, (2003).

42 2. Przejście z BEC do BCS

43 Zmieniaja c wartość pola magnetycznego można przeła czać pomie dzy jakościowo odmiennymi granicami: Takie przejście z BCS do BEC [10] i vice versa [11] zostało po raz pierwszy doświadczalnie zrealizowane w 2003 r. [10] K.E. Strecker et al, Phys. Rev. Lett. 91, (2003); M. Greiner et al, Nature 426, 537 (2003). [11] M. Bartenstein et al, Phys. Rev. Lett. 92, (2004).

44 Kondensat BE par atomów typu fermionowego w funkcji odległości pola magnetycznego od rezonansu Feshbacha B = B B 0. C.A. Regal et al, Phys. Rev. Lett. 92, (2004).

45 Problem cia głego przejścia od stanu BCS do BEC należy do fundamentalnych zagadnień fizyki teoretycznej: 1969: David Eagles /BEC par fermionowych dla ekstremalnych koncentracji/ 1980: Tony Legett / sformułowanie problemu dla T = 0 / 1985: Phillip Nozières & Stefan Smitt-Rink /uogólnienie formalizmu dla niezerowych temperatur/ 1993: Mohit Randeria et al /sformułowanie w jezyku całek po trajektoriach/ 1995: Roman Micnas et al /podejście macierzy T & symulacje Monte Carlo/... Teoretyczne prace być teraz poddane weryfikacji! moga

46 3. Nadciekłość atomów

47 Po czym można rozpoznać nadciekłość?

48 Po czym można rozpoznać nadciekłość? Sposoby tradycyjne:

49 Po czym można rozpoznać nadciekłość? Sposoby tradycyjne: 1) zanik lepkości (oporności),

50 Po czym można rozpoznać nadciekłość? Sposoby tradycyjne: 1) zanik lepkości (oporności), 2) charakterystyczne widmo energetyczne,

51 Po czym można rozpoznać nadciekłość? Sposoby tradycyjne: 1) zanik lepkości (oporności), 2) charakterystyczne widmo energetyczne, 3) sieć Abrikosova wirów kwantowych.

52 Po czym można rozpoznać nadciekłość? Sposoby tradycyjne: 1) zanik lepkości (oporności), 2) charakterystyczne widmo energetyczne, 3) sieć Abrikosova wirów kwantowych. Ograniczenia w przypadku atomów:

53 Po czym można rozpoznać nadciekłość? Sposoby tradycyjne: 1) zanik lepkości (oporności), 2) charakterystyczne widmo energetyczne, 3) sieć Abrikosova wirów kwantowych. Ograniczenia w przypadku atomów: 1-sposób: niemożliwy,

54 Po czym można rozpoznać nadciekłość? Sposoby tradycyjne: 1) zanik lepkości (oporności), 2) charakterystyczne widmo energetyczne, 3) sieć Abrikosova wirów kwantowych. Ograniczenia w przypadku atomów: 1-sposób: niemożliwy, 2-sposób: niejednoznaczny,

55 Po czym można rozpoznać nadciekłość? Sposoby tradycyjne: 1) zanik lepkości (oporności), 2) charakterystyczne widmo energetyczne, 3) sieć Abrikosova wirów kwantowych. Ograniczenia w przypadku atomów: 1-sposób: niemożliwy, 2-sposób: niejednoznaczny, 3-sposób: wykonywalny.

56 Innsbruck (Austria): 2004 r. Pomiar widma energetycznego wykonany przez spektroskopie RF dla atomów 6 Li wykazał istnienie przerwy energetycznej! C. Chin et al, Science 305, 1128 (2004).

57 MIT (USA): 2005 r. Sieć wirów Abrikosova dla par atomów typu fermionowego. M.W. Zwierlein et al, Nature 435, 1047 (2005).

58 MIT (USA): 2006 r. Obserwacja wirów Abrikosova w układzie o nierównej liczebności atomów 6 Li w stanach 1 2, 1 2 oraz 1 2, 1 2. M.W. Zwierlein, A. Schirotzek, C.H. Schnuck, W. Ketterle Science 311, 492 (2006).

59 Inne osia gnie cia

60 Inne osia gnie cia Nadciekłość w sieciach optycznych / J. Chin et al, Nature 443, 961 (2006) /

61 Inne osia gnie cia Nadciekłość w sieciach optycznych / J. Chin et al, Nature 443, 961 (2006) / Wyznaczenie pre dkości dźwie ku / J. Joseph et al, Phys. Rev. Lett. 98, (2007) /

62 Inne osia gnie cia Nadciekłość w sieciach optycznych / J. Chin et al, Nature 443, 961 (2006) / Wyznaczenie pre dkości dźwie ku / J. Joseph et al, Phys. Rev. Lett. 98, (2007) / Pomiar krytycznej pre dkości / D.E. Miller et al, Phys. Rev. Lett. 99, (2007) /

63 Inne osia gnie cia Nadciekłość w sieciach optycznych / J. Chin et al, Nature 443, 961 (2006) / Wyznaczenie pre dkości dźwie ku / J. Joseph et al, Phys. Rev. Lett. 98, (2007) / Pomiar krytycznej pre dkości / D.E. Miller et al, Phys. Rev. Lett. 99, (2007) / Uzyskanie i kondensacja cza stek typu p-wave / J.P. Gaebler et al, Phys. Rev. Lett. 98, (2007) /

64 Inne osia gnie cia Nadciekłość w sieciach optycznych / J. Chin et al, Nature 443, 961 (2006) / Wyznaczenie pre dkości dźwie ku / J. Joseph et al, Phys. Rev. Lett. 98, (2007) / Pomiar krytycznej pre dkości / D.E. Miller et al, Phys. Rev. Lett. 99, (2007) / Uzyskanie i kondensacja cza stek typu p-wave / J.P. Gaebler et al, Phys. Rev. Lett. 98, (2007) / c.d.n.

Lublin, 7 VI ultrazimnych atomów. T. Domański. Instytut Fizyki UMCS.

Lublin, 7 VI ultrazimnych atomów. T. Domański. Instytut Fizyki UMCS. Lublin, 7 VI 2006 Nadciekłość w układach ultrazimnych atomów T. Domański Instytut Fizyki UMCS http://kft.umcs.lublin.pl/doman/lectures Tematem tego Sympozjum sa różne zjawiska fizyczne, które maja miejsce

Bardziej szczegółowo

Odolanów, 4 VII ultrazimnych atomów. T. Domański. Instytut Fizyki UMCS.

Odolanów, 4 VII ultrazimnych atomów. T. Domański. Instytut Fizyki UMCS. Odolanów, 4 VII 2006 Nadciekłość w układach ultrazimnych atomów T. Domański Instytut Fizyki UMCS http://kft.umcs.lublin.pl/doman/lectures Plan wykładu: Plan wykładu: Kondensacja Bosego-Einsteina Plan wykładu:

Bardziej szczegółowo

Nadprzewodnictwo i nadciekłość w układach oddziałuja. cych mieszanin bozonowo-fermionowych. Tadeusz Domański

Nadprzewodnictwo i nadciekłość w układach oddziałuja. cych mieszanin bozonowo-fermionowych. Tadeusz Domański Toruń, 22 września 2006 r. Nadprzewodnictwo i nadciekłość w układach oddziałuja cych mieszanin bozonowo-fermionowych Tadeusz Domański Instytut Fizyki, Uniwersytet M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie http://kft.umcs.lublin.pl/doman/lectures

Bardziej szczegółowo

Kondensat Bosego-Einsteina okiem teoretyka

Kondensat Bosego-Einsteina okiem teoretyka Kondensat Bosego-Einsteina okiem teoretyka Krzysztof Sacha Instytut Fizyki im. M. Smoluchowskiego, Uniwersytet Jagielloński Plan: Kondensacja Bosego-Einsteina. Teoretyczny opis kondensatu. Przyk lady.

Bardziej szczegółowo

Streszczenie W13. chłodzenie i pułapkowanie neutralnych atomów. pułapki jonowe: siły Coulomba

Streszczenie W13. chłodzenie i pułapkowanie neutralnych atomów. pułapki jonowe: siły Coulomba Streszczenie W13 pułapki jonowe: siły Coulomba pułapki Penninga, Paula pojedyncze jony mogą być pułapkowane i oglądane kontrolowanie pojedynczych atomów zastosowanie w komputerach kwantowych? przeskoki

Bardziej szczegółowo

zastosowanie w komputerach kwantowych? przeskoki kwantowe (obserw. na żywo emisji/abs. pojed. fotonów w pojed. atomach)

zastosowanie w komputerach kwantowych? przeskoki kwantowe (obserw. na żywo emisji/abs. pojed. fotonów w pojed. atomach) Streszczenie W13 pułapki jonowe: siły Coulomba pułapki Penninga, Paula pojedyncze jony mogą być pułapkowane i oglądane kontrolowanie pojedynczych atomów I zastosowanie w komputerach kwantowych? przeskoki

Bardziej szczegółowo

pułapki jonowe: siły Kulomba łodzenie i pułapkowanie neutralnych atomów pułapki Penninga, Paula pojedyncze jony mogą być pułapkowane i oglądane

pułapki jonowe: siły Kulomba łodzenie i pułapkowanie neutralnych atomów pułapki Penninga, Paula pojedyncze jony mogą być pułapkowane i oglądane Streszczenie W13 pułapki jonowe: siły Kulomba pułapki Penninga, Paula pojedyncze jony mogą być pułapkowane i oglądane kontrolowanie pojedynczych atomów I zastosowanie w komputerach kwantowych? przeskoki

Bardziej szczegółowo

Streszczenie W13. pułapki jonowe: siły Kulomba. łodzenie i pułapkowanie neutralnych atomów. 9 pułapki Penninga, Paula

Streszczenie W13. pułapki jonowe: siły Kulomba. łodzenie i pułapkowanie neutralnych atomów. 9 pułapki Penninga, Paula Streszczenie W13 pułapki jonowe: siły Kulomba 9 pułapki Penninga, Paula G pojedyncze jony mogą być pułapkowane i oglądane 9 kontrolowanie pojedynczych atomów I zastosowanie w komputerach kwantowych? przeskoki

Bardziej szczegółowo

w rozrzedzonych gazach atomowych

w rozrzedzonych gazach atomowych w rozrzedzonych gazach atomowych Anna Okopińska Instytut Fizyki S P IS T RE Ś C I I WSTĘP II. TEORIA ZDEGENEROWANYCH GAZÓW DOSKONAŁYCH III. WŁASNOŚCI MATERII W NISKICH TEMPERATURACH IV. METODY CHŁODZENIA

Bardziej szczegółowo

Kondensaty Bosego-Einsteina

Kondensaty Bosego-Einsteina Ostrów Wielkopolski, 14 X 2009 r. Kondensaty Bosego-Einsteina / przegla d współczesnych realizacji / Tadeusz Domański Uniwersytet M. Curie-Skłodowskiej http://kft.umcs.lublin.pl/doman/lectures Ostrów Wielkopolski,

Bardziej szczegółowo

Statystyka nieoddziaływujących gazów Bosego: kondensacja Bosego- Einsteina

Statystyka nieoddziaływujących gazów Bosego: kondensacja Bosego- Einsteina Statystyka nieoddziaływujących gazów Bosego: kondensacja Bosego- Einsteina Silnie zwyrodniały gaz bozonów o niezerowej masie spoczynkowej Gdy liczba cząstek nie jest zachowywana, termodynamika nieoddziaływujących

Bardziej szczegółowo

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Część I: Optyka, wykład 5 wykład: Piotr Fita pokazy: Andrzej Wysmołek ćwiczenia: Anna Grochola, Barbara Piętka Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski 2014/15

Bardziej szczegółowo

(obserw. na Ŝywo emisji/abs. pojed. fotonów w pojed. atomach) a) spontaniczne ciśnienie światła (rozpraszają en. chłodzą)

(obserw. na Ŝywo emisji/abs. pojed. fotonów w pojed. atomach) a) spontaniczne ciśnienie światła (rozpraszają en. chłodzą) Streszczenie W11 pułapki jonowe: siły Kulomba pułapki Penninga, Paula pojedyncze jony mogą być pułapkowane i oglądane kontrolowanie pojedynczych atomów I zastosowanie w komputerach kwantowych? przeskoki

Bardziej szczegółowo

Nierównowagowe kondensaty polarytonów ekscytonowych z gigantycznym rozszczepieniem Zeemana w mikrownękach półprzewodnikowych

Nierównowagowe kondensaty polarytonów ekscytonowych z gigantycznym rozszczepieniem Zeemana w mikrownękach półprzewodnikowych Nierównowagowe kondensaty polarytonów ekscytonowych z gigantycznym rozszczepieniem Zeemana w mikrownękach półprzewodnikowych B. Piętka, M. Król, R. Mirek, K. Lekenta, J. Szczytko J.-G. Rousset, M. Nawrocki,

Bardziej szczegółowo

Rzadkie gazy bozonów

Rzadkie gazy bozonów Rzadkie gazy bozonów Tomasz Sowiński Proseminarium Fizyki Teoretycznej 15 listopada 2004 Rzadkie gazy bozonów p.1/25 Bardzo medialne zdjęcie Rok 1995. Pierwsza kondensacja. Zaobserwowana w przestrzeni

Bardziej szczegółowo

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Część I: Optyka, wykład 5 wykład: Piotr Fita pokazy: Andrzej Wysmołek ćwiczenia: Anna Grochola, Barbara Piętka Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski 2013/14

Bardziej szczegółowo

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Część I: Optyka, wykład 5 wykład: Piotr Fita pokazy: Jacek Szczytko ćwiczenia: Aneta Drabińska, Paweł Kowalczyk, Barbara Piętka Wydział Fizyki Uniwersytet

Bardziej szczegółowo

Nadprzewodnictwo w materiałach konwencjonalnych i topologicznych

Nadprzewodnictwo w materiałach konwencjonalnych i topologicznych LTN - Lublin 29 XI 2018 r. Nadprzewodnictwo w materiałach konwencjonalnych i topologicznych Tadeusz Domański Uniwersytet M. Curie-Skłodowskiej LTN - Lublin 29 XI 2018 r. Nadprzewodnictwo w materiałach

Bardziej szczegółowo

kondensat Bosego-Einsteina

kondensat Bosego-Einsteina kondensat Bosego-Einsteina Jacek Matulewski Karolina Słowik Jarosław Zaremba Jacek Jurkowski MECHANIKA KWANTOWA DLA NIEFIZYKÓW Podziękowania dla Dr. M. Zawady (Krajowe Laboratorium Fizyki Atomowej, Molekularnej

Bardziej szczegółowo

Nadprzewodniki nowe fakty i teorie

Nadprzewodniki nowe fakty i teorie Warszawa, 13 września 2005 r. Nadprzewodniki nowe fakty i teorie T. DOMAŃSKI Uniwersytet M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie http://kft.umcs.lublin.pl/doman/lectures Schemat referatu: Schemat referatu: Wste

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 15. Gęstość stanów Zastosowanie: oscylatory kwantowe (ª bosony bezmasowe) Formalizm dla nieoddziaływujących cząstek Bosego lub Fermiego

WYKŁAD 15. Gęstość stanów Zastosowanie: oscylatory kwantowe (ª bosony bezmasowe) Formalizm dla nieoddziaływujących cząstek Bosego lub Fermiego WYKŁAD 15 Gęstość stanów Zastosowanie: oscylatory kwantowe (ª bosony bezmasowe) Formalizm dla nieoddziaływujących cząstek Bosego lub Fermiego 1 Statystyka nieoddziaływujących gazów Bosego i Fermiego Bosony

Bardziej szczegółowo

Nadpłynny gaz, ciecz i ciało stałe

Nadpłynny gaz, ciecz i ciało stałe Nadpłynny gaz, ciecz i ciało stałe Nadpłynność Nadpłynność powstaje wskutek kondensacji Bosego - Einsteina bozonów: hel 4 (1938), gazy atomowe (np. Rb, Na, 1995), kryształ helu 4? S. N. Bose A. Einstein

Bardziej szczegółowo

Szczegółowy wgląd w proces chłodzenia jedno-wymiarowego gazu bozonów

Szczegółowy wgląd w proces chłodzenia jedno-wymiarowego gazu bozonów Szczegółowy wgląd w proces chłodzenia jedno-wymiarowego gazu bozonów Piotr Deuar (IF PAN) Emilia Witkowska, Mariusz Gajda (IF PAN) Kazimierz Rzążewski (CFT PAN) Cover of Phys. Rev. Lett., 1 Apr 2011 E.

Bardziej szczegółowo

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Część I: Optyka, wykład 5 wykład: Piotr Fita pokazy: Jacek Szczytko ćwiczenia: Aneta Drabińska, Paweł Kowalczyk, Barbara Piętka, Michał Karpiński Wydział

Bardziej szczegółowo

Pierwszy polski kondensat Bosego-Einsteina

Pierwszy polski kondensat Bosego-Einsteina FOTON 98, Jesień 2007 5 Pierwszy polski kondensat Bosego-Einsteina Wojciech Gawlik Instytut Fizyki UJ 2 marca 2007 roku grupa fizyków z kilku polskich ośrodków pracująca w Krajowym Laboratorium Fizyki

Bardziej szczegółowo

Recenzja pracy doktorskiej mgr Tomasza Świsłockiego pt. Wpływ oddziaływań dipolowych na własności spinorowego kondensatu rubidowego

Recenzja pracy doktorskiej mgr Tomasza Świsłockiego pt. Wpływ oddziaływań dipolowych na własności spinorowego kondensatu rubidowego Prof. dr hab. Jan Mostowski Instytut Fizyki PAN Warszawa Warszawa, 15 listopada 2010 r. Recenzja pracy doktorskiej mgr Tomasza Świsłockiego pt. Wpływ oddziaływań dipolowych na własności spinorowego kondensatu

Bardziej szczegółowo

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Część I: Optyka, wykład 5 wykład: Piotr Fita pokazy: Andrzej Wysmołek ćwiczenia: Aneta Drabińska, Paweł Kowalczyk, Barbara Piętka Wydział Fizyki Uniwersytet

Bardziej szczegółowo

Statystyka nieoddziaływujących gazów Bosego i Fermiego

Statystyka nieoddziaływujących gazów Bosego i Fermiego Statystyka nieoddziaływujących gazów Bosego i Fermiego Bozony: fotony (kwanty pola elektromagnetycznego, których liczba nie jest zachowana mogą być pojedynczo pochłaniane lub tworzone. W konsekwencji,

Bardziej szczegółowo

W poszukiwaniu najniższych temperatur

W poszukiwaniu najniższych temperatur 18 W poszukiwaniu najniższych temperatur Adam Wojciechowski Zakład Fotoniki IF UJ Przestrzeń kosmiczna jest bardzo zimna. Wszyscy wiemy, że gwiazdy są gorące, ale stanowią one bardzo mały jej ułamek. W

Bardziej szczegółowo

- wiązki pompująca & próbkująca oddziaływanie selektywne prędkościowo widma bezdopplerowskie. 0 k. z L 0 k. L 0 k

- wiązki pompująca & próbkująca oddziaływanie selektywne prędkościowo widma bezdopplerowskie. 0 k. z L 0 k. L 0 k Podsumowanie W1 Lasery w spektroskopii atomowej/molekularnej a) spektroskopia klasyczna b) spektroskopia bezdopplerowska 1. Spektroskopia nasyceniowa nasycenie selekcja prędkości - wiązki pompująca & próbkująca

Bardziej szczegółowo

Chłodzenie jedno-wymiarowego gazu bozonów

Chłodzenie jedno-wymiarowego gazu bozonów Chłodzenie jedno-wymiarowego gazu bozonów Piotr Deuar (IF PAN) Emilia Witkowska, Mariusz Gajda (IF PAN) Kazimierz Rzążewski (CFT PAN) Cover of Phys. Rev. Lett., 1 Apr 2011 E. Witkowska, PD, M. Gajda, K.

Bardziej szczegółowo

O kondensacie BosegoEinsteina powstaj cym w ZOA

O kondensacie BosegoEinsteina powstaj cym w ZOA O kondensacie BosegoEinsteina powstaj cym w ZOA Dobrosªawa BartoszekBober Zakªad Optyki Atomowej IF UJ 9 maja 2011 Dobrosªawa BartoszekBober 9 maja 2011 1 / 15 Plan seminarium BEC na chipie Budowa ukªadu

Bardziej szczegółowo

- wiązki pompująca & próbkująca oddziaływanie selektywne prędkościowo widma bezdopplerowskie T. 0 k. z L 0 k. L 0 k

- wiązki pompująca & próbkująca oddziaływanie selektywne prędkościowo widma bezdopplerowskie T. 0 k. z L 0 k. L 0 k Podsumowanie W1 Lasery w spektroskopii atomowej/molekularnej a) spektroskopia klasyczna b) spektroskopia bezdopplerowska 1. Spektroskopia nasyceniowa - wiązki pompująca & próbkująca oddziaływanie selektywne

Bardziej szczegółowo

Kondensat BosegoEinsteina na obwodzie scalonym (BEC on chip)

Kondensat BosegoEinsteina na obwodzie scalonym (BEC on chip) Kondensat BosegoEinsteina na obwodzie scalonym (BEC on chip) Dobrosªawa BartoszekBober Zakªad Optyki Atomowej IF UJ 6 marca 2011 Dobrosªawa BartoszekBober 6 marca 2011 1 / 16 Dobrosªawa BartoszekBober

Bardziej szczegółowo

1.6. Falowa natura cząstek biologicznych i fluorofullerenów Wstęp Porfiryny i fluorofullereny C 60 F

1.6. Falowa natura cząstek biologicznych i fluorofullerenów Wstęp Porfiryny i fluorofullereny C 60 F SPIS TREŚCI Przedmowa 11 Wprowadzenie... 13 Część I. Doświadczenia dyfrakcyjno-interferencyjne z pojedynczymi obiektami mikroświata.. 17 Literatura... 23 1.1. Doświadczenia dyfrakcyjno-interferencyjne

Bardziej szczegółowo

Termodynamiczny opis układu

Termodynamiczny opis układu ELEMENTY FIZYKI STATYSTYCZNEJ Przedmiot badań fizyki statystycznej układy składające się z olbrzymiej ilości cząstek (ujawniają się specyficzne prawa statystyczne). Termodynamiczny opis układu Opis termodynamiczny

Bardziej szczegółowo

Nadprzewodniki: nowe fakty i teorie

Nadprzewodniki: nowe fakty i teorie FIZYKA FAZY SKONDENSOWANEJ Nadprzewodniki: nowe fakty i teorie Tadeusz Domański Instytut Fizyki, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin Superconductors: new facts and theories Abstract: We summarize

Bardziej szczegółowo

Fizyka zimnych atomów: temperatury niższe niż w kosmosie

Fizyka zimnych atomów: temperatury niższe niż w kosmosie Fizyka zimnych atomów: temperatury niższe niż w kosmosie Wojciech Gawlik Instytut Fizyki, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1. Wstęp Zanim zaczniemy omawianie problematyki współczesnej fizyki zimnych atomów,

Bardziej szczegółowo

Podstawy fizyki kwantowej i budowy materii

Podstawy fizyki kwantowej i budowy materii Podstawy fizyki kwantowej i budowy materii prof. dr hab. Aleksander Filip Żarnecki Zakład Cząstek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Wykład 12 9 stycznia 2017 A.F.Żarnecki Podstawy

Bardziej szczegółowo

2/τ. ω fi Wojciech Gawlik - Wstęp do Fizyki Atomowej, 2009/10. wykład 10 1/14 = 1. 2 fi 0.5

2/τ. ω fi Wojciech Gawlik - Wstęp do Fizyki Atomowej, 2009/10. wykład 10 1/14 = 1. 2 fi 0.5 Streszczenie W9: stany niestacjonarne niestacjonarne superpozycje stanów elektronowych promieniują polaryzacja składowych zeemanowskich = wynik szczególnej ewolucji stanów niestacjonarnych w polu B przejścia

Bardziej szczegółowo

Elektron w fizyce. dr Paweł Możejko Katedra Fizyki Atomowej i Luminescencji Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej Politechnika Gdańska

Elektron w fizyce. dr Paweł Możejko Katedra Fizyki Atomowej i Luminescencji Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej Politechnika Gdańska Elektron w fizyce dr Paweł Możejko Katedra Fizyki Atomowej i Luminescencji Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej Politechnika Gdańska Gdańsk, 16.04.2011 Powstanie elektronów i Model Wielkiego

Bardziej szczegółowo

Atom wodoru w mechanice kwantowej. Równanie Schrödingera

Atom wodoru w mechanice kwantowej. Równanie Schrödingera Fizyka atomowa Atom wodoru w mechanice kwantowej Moment pędu Funkcje falowe atomu wodoru Spin Liczby kwantowe Poprawki do równania Schrödingera: struktura subtelna i nadsubtelna; przesunięcie Lamba Zakaz

Bardziej szczegółowo

Leonard Sosnowski

Leonard Sosnowski Admiralty Research Laboratory w Teddington, Anglia (1945-1947). Leonard Sosnowski J. Starkiewicz, L. Sosnowski, O. Simpson, Nature 158, 28 (1946). L. Sosnowski, J. Starkiewicz, O. Simpson, Nature 159,

Bardziej szczegółowo

Nadpłynność i nadprzewodnictwo

Nadpłynność i nadprzewodnictwo Nadpłynność i nadprzewodnictwo Krzysztof Byczuk Instytut Fizyki Teoretycznej, Wydział Fizyki, Uniwersytet Warszawski 13 marzec 2019 www.fuw.edu.pl/ byczuk Tarcie, opór, dysypacja... pomaga... przeszkadza...

Bardziej szczegółowo

Dynamika kwantowa ultra-zimnych gazów

Dynamika kwantowa ultra-zimnych gazów Dynamika kwantowa ultra-zimnych gazów Piotr Deuar (IF PAN) Ultra-zimne atomy w IF PAN: Teoria Ultra-zimne atomy w IF PAN: Eksperymenty Jan Mostowski Mariusz Gajda Piotr Deuar Emilia Witkowska Michał Matuszewski

Bardziej szczegółowo

Kondensacja Bosego-Einsteina

Kondensacja Bosego-Einsteina Kondensacja Bosego-Einsteina W opisie kwantowo-mechanicznym stan konkretnego uk ladu fizycznego jest określony poprzez funkcje falowa ψ r, r 2,...), gdzie r i oznaczaja po lożenia poszczególnych cza stek.

Bardziej szczegółowo

Spin jądra atomowego. Podstawy fizyki jądrowej - B.Kamys 1

Spin jądra atomowego. Podstawy fizyki jądrowej - B.Kamys 1 Spin jądra atomowego Nukleony mają spin ½: Całkowity kręt nukleonu to: Spin jądra to suma krętów nukleonów: Dla jąder parzysto parzystych, tj. Z i N parzyste ( ee = even-even ) I=0 Dla jąder nieparzystych,

Bardziej szczegółowo

2008/2009. Seweryn Kowalski IVp IF pok.424

2008/2009. Seweryn Kowalski IVp IF pok.424 2008/2009 seweryn.kowalski@us.edu.pl Seweryn Kowalski IVp IF pok.424 Plan wykładu Wstęp, podstawowe jednostki fizyki jądrowej, Własności jądra atomowego, Metody wyznaczania własności jądra atomowego, Wyznaczanie

Bardziej szczegółowo

Nanofizyka co wiemy, a czego jeszcze szukamy?

Nanofizyka co wiemy, a czego jeszcze szukamy? Nanofizyka co wiemy, a czego jeszcze szukamy? Maciej Maśka Zakład Fizyki Teoretycznej UŚ Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego ...czyli dlaczego NANO

Bardziej szczegółowo

Podstawy fizyki kwantowej i budowy materii

Podstawy fizyki kwantowej i budowy materii Podstawy fizyki kwantowej i budowy materii prof. dr hab. Aleksander Filip Żarnecki Zakład Cząstek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Wykład 13 8 stycznia 2018 A.F.Żarnecki Podstawy

Bardziej szczegółowo

Splątanie a przesyłanie informacji

Splątanie a przesyłanie informacji Splątanie a przesyłanie informacji Jarosław A. Miszczak 21 marca 2003 roku Plan referatu Stany splątane Co to jest splątanie? Gęste kodowanie Teleportacja Przeprowadzone eksperymenty Możliwości wykorzystania

Bardziej szczegółowo

Wykłady z Fizyki. Kwanty

Wykłady z Fizyki. Kwanty Wykłady z Fizyki 10 Kwanty Zbigniew Osiak OZ ACZE IA B notka biograficzna C ciekawostka D propozycja wykonania doświadczenia H informacja dotycząca historii fizyki I adres strony internetowej K komentarz

Bardziej szczegółowo

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej

Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Część I: Optyka, wykład 3 wykład: Piotr Fita pokazy: Jacek Szczytko ćwiczenia: Aneta Drabińska, Paweł Kowalczyk, Barbara Piętka Wydział Fizyki Uniwersytet

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie W Spektroskopia dwufotonowa. 1. Spektroskopia nasyceniowa. selekcja prędkości. nasycenie. ω 0 ω Laser. ω 21 2ω.

Podsumowanie W Spektroskopia dwufotonowa. 1. Spektroskopia nasyceniowa. selekcja prędkości. nasycenie. ω 0 ω Laser. ω 21 2ω. Podsumowanie W1 Lasery w spektroskopii atomowej/molekularnej a) spektroskopia klasyczna b) spektroskopia bezdopplerowska 1. Spektroskopia nasyceniowa nasycenie selekcja prędkości - wiązki pompująca & próbkująca

Bardziej szczegółowo

Pierwszy polski kondensat Bosego Einsteina

Pierwszy polski kondensat Bosego Einsteina Pierwszy polski kondensat Bosego Einsteina Wojciech Gawlik a, Włodzimierz Jastrzębski b, Andrzej Noga a, Jerzy Zachorowski a, Michał Zawada c a Instytut Fizyki, Uniwersytet Jagielloński b Instytut Fizyki

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa redaktora do wydania czwartego 11

Spis treści. Przedmowa redaktora do wydania czwartego 11 Mechanika kwantowa : teoria nierelatywistyczna / Lew D. Landau, Jewgienij M. Lifszyc ; z jęz. ros. tł. Ludwik Dobrzyński, Andrzej Pindor. - Wyd. 3. Warszawa, 2012 Spis treści Przedmowa redaktora do wydania

Bardziej szczegółowo

S. Baran - Podstawy fizyki materii skondensowanej Gaz Fermiego elektronów swobodnych. Gaz Fermiego elektronów swobodnych

S. Baran - Podstawy fizyki materii skondensowanej Gaz Fermiego elektronów swobodnych. Gaz Fermiego elektronów swobodnych Gaz Fermiego elektronów swobodnych charakter idea Teoria metali Paula Drudego Teoria metali Arnolda (1900 r.) Sommerfelda (1927 r.) klasyczna kwantowa elektrony przewodnictwa elektrony przewodnictwa w

Bardziej szczegółowo

Fizyka statystyczna doskona ego gazu bozonów

Fizyka statystyczna doskona ego gazu bozonów Fizyka statystyczna doskonaego gazu bozonów Kazimierz Rzewski Centrum Fizyki Teoretycznej PAN oraz Uniwersytet Kardynaa Stefana Wyszyskiego w Warszawie Fizyka statystyczna doskonaego gazu bozonów Kazimierz

Bardziej szczegółowo

Optyka falowa. Optyka falowa zajmuje się opisem zjawisk wynikających z falowej natury światła

Optyka falowa. Optyka falowa zajmuje się opisem zjawisk wynikających z falowej natury światła Optyka falowa Optyka falowa zajmuje się opisem zjawisk wynikających z falowej natury światła Optyka falowa Fizjologiczne, fotochemiczne, fotoelektryczne działanie światła wywołane jest drganiami wektora

Bardziej szczegółowo

ELEMENTY FIZYKI STATYSTYCZNEJ

ELEMENTY FIZYKI STATYSTYCZNEJ ELEMENTY FIZYKI STATYSTYCZNEJ Przedmiot badań fizyki statystycznej układy składające się z olbrzymiej ilości cząstek (ujawniają się specyficzne prawa statystyczne). 15.1. Termodynamiczny opis układu Opis

Bardziej szczegółowo

Astrofizyka teoretyczna II. Równanie stanu materii gęstej

Astrofizyka teoretyczna II. Równanie stanu materii gęstej Astrofizyka teoretyczna II Równanie stanu materii gęstej 1 Black Holes, White Dwarfs and Neutron Stars: The Physics of Compact Objects by Stuart L. Shapiro, Saul A. Teukolsky " Rozdziały 2, 3 i 8 2 Odkrycie

Bardziej szczegółowo

Kwazicza stki Bogoliubova w nadprzewodnikach

Kwazicza stki Bogoliubova w nadprzewodnikach Lublin, 20 stycznia 2009 r. Kwazicza stki Bogoliubova w nadprzewodnikach TADEUSZ DOMAŃSKI http://kft.umcs.lublin.pl/doman/lectures Plan referatu: Plan referatu: Wprowadzenie / istota stanu nadprzewodza

Bardziej szczegółowo

Mody sprzęŝone plazmon-fonon w silnych polach magnetycznych

Mody sprzęŝone plazmon-fonon w silnych polach magnetycznych Mody sprzęŝone plazmon-fonon w silnych polach magnetycznych Klasyczny przykład pośredniego oddziaływania pola magnetycznego na wzbudzenia fononowe Schemat: pole magnetyczne (siła Lorentza) nośniki (oddziaływanie

Bardziej szczegółowo

Cząstki elementarne. Składnikami materii są leptony, mezony i bariony. Leptony są niepodzielne. Mezony i bariony składają się z kwarków.

Cząstki elementarne. Składnikami materii są leptony, mezony i bariony. Leptony są niepodzielne. Mezony i bariony składają się z kwarków. Cząstki elementarne Składnikami materii są leptony, mezony i bariony. Leptony są niepodzielne. Mezony i bariony składają się z kwarków. Cząstki elementarne Leptony i kwarki są fermionami mają spin połówkowy

Bardziej szczegółowo

Dźwig budowlany a szybki transport zimnych atomów

Dźwig budowlany a szybki transport zimnych atomów Dźwig budowlany a szybki transport zimnych atomów Tomasz Kawalec 5 listopada 2007 ENS, Laboratoire Kastler Brossel l Université Pierre et Marie Curie Tomasz Kawalec ZOA 5 listopada 2007 1 / 24 Spis treści

Bardziej szczegółowo

FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych

FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych Wykład 9 Reakcje jądrowe Reakcje jądrowe Historyczne reakcje jądrowe 1919 E.Rutherford 4 He + 14 7N 17 8O + p (Q = -1.19 MeV) powietrze błyski na ekranie

Bardziej szczegółowo

Fizyka statystyczna. This Book Is Generated By Wb2PDF. using

Fizyka statystyczna.  This Book Is Generated By Wb2PDF. using http://pl.wikibooks.org/wiki/fizyka_statystyczna This Book Is Generated By Wb2PDF using RenderX XEP, XML to PDF XSL-FO Formatter 18-05-2014 Table of Contents 1. Fizyka statystyczna...4 Spis treści..........................................................................?

Bardziej szczegółowo

II.4 Kwantowy moment pędu i kwantowy moment magnetyczny w modelu wektorowym

II.4 Kwantowy moment pędu i kwantowy moment magnetyczny w modelu wektorowym II.4 Kwantowy moment pędu i kwantowy moment magnetyczny w modelu wektorowym Jan Królikowski Fizyka IVBC 1 II.4.1 Ogólne własności wektora kwantowego momentu pędu Podane poniżej własności kwantowych wektorów

Bardziej szczegółowo

Chiralność w fizyce jądrowej. na przykładzie Cs

Chiralność w fizyce jądrowej. na przykładzie Cs Chiralność w fizyce jądrowej 124 na przykładzie Cs Tomasz Marchlewski Uniwersytet Warszawski Seminarium Fizyki Jądra Atomowego 6 kwietnia 2017 1 Słowo chiralność Chiralne obiekty: Obiekty będące swoimi

Bardziej szczegółowo

NADPRZEWODNIKI WYSOKOTEMPERATUROWE (NWT) W roku 1986 Alex Muller i Georg Bednorz odkryli. miedziowo-lantanowym, w którym niektóre atomy lantanu były

NADPRZEWODNIKI WYSOKOTEMPERATUROWE (NWT) W roku 1986 Alex Muller i Georg Bednorz odkryli. miedziowo-lantanowym, w którym niektóre atomy lantanu były FIZYKA I TECHNIKA NISKICH TEMPERATUR NADPRZEWODNICTWO NADPRZEWODNIKI WYSOKOTEMPERATUROWE (NWT) W roku 1986 Alex Muller i Georg Bednorz odkryli nadprzewodnictwo w złożonym tlenku La 2 CuO 4 (tlenku miedziowo-lantanowym,

Bardziej szczegółowo

Właściwości chemiczne i fizyczne pierwiastków powtarzają się w pewnym cyklu (zebrane w grupy 2, 8, 8, 18, 18, 32 pierwiastków).

Właściwości chemiczne i fizyczne pierwiastków powtarzają się w pewnym cyklu (zebrane w grupy 2, 8, 8, 18, 18, 32 pierwiastków). Właściwości chemiczne i fizyczne pierwiastków powtarzają się w pewnym cyklu (zebrane w grupy 2, 8, 8, 18, 18, 32 pierwiastków). 1925r. postulat Pauliego: Na jednej orbicie może znajdować się nie więcej

Bardziej szczegółowo

Oddziaływanie podstawowe rodzaj oddziaływania występującego w przyrodzie i nie dającego sprowadzić się do innych oddziaływań.

Oddziaływanie podstawowe rodzaj oddziaływania występującego w przyrodzie i nie dającego sprowadzić się do innych oddziaływań. 1 Oddziaływanie podstawowe rodzaj oddziaływania występującego w przyrodzie i nie dającego sprowadzić się do innych oddziaływań. Wyróżniamy cztery rodzaje oddziaływań (sił) podstawowych: oddziaływania silne

Bardziej szczegółowo

Rysunek 1: Schemat doświadczenia Sterna-Gerlacha. Rysunek 2: Schemat doświadczenia Sterna-Gerlacha w różnych rzutach przestrzennych.

Rysunek 1: Schemat doświadczenia Sterna-Gerlacha. Rysunek 2: Schemat doświadczenia Sterna-Gerlacha w różnych rzutach przestrzennych. VII. SPIN 1 Rysunek 1: Schemat doświadczenia Sterna-Gerlacha. Rysunek 2: Schemat doświadczenia Sterna-Gerlacha w różnych rzutach przestrzennych. 1 Wstęp Spin jest wielkością fizyczną charakteryzującą cząstki

Bardziej szczegółowo

Temperatura i ciepło

Temperatura i ciepło Temperatura i ciepło Zerowa zasada termodynamiki Ciepło: Sposób przekazu energii wewnętrznej w skutek różnicy temperatur Ciała są w kontakcie termalnym jeżeli ciepło może być przekazywane między nimi Kiedy

Bardziej szczegółowo

Specyficzne własności helu w temperaturach kriogenicznych

Specyficzne własności helu w temperaturach kriogenicznych POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY Specyficzne własności helu w temperaturach kriogenicznych Opracowała: Joanna Pałdyna W ramach przedmiotu: Techniki niskotemperaturowe w medycynie Kierunek studiów:

Bardziej szczegółowo

Mody sprzężone plazmon-fonon w silnych polach magnetycznych

Mody sprzężone plazmon-fonon w silnych polach magnetycznych Mody sprzężone plazmon-fonon w silnych polach magnetycznych Mody sprzężone w półprzewodnikach polarnych + E E pl η = st α = E E pl ξ = p B.B. Varga,, Phys. Rev. 137,, A1896 (1965) A. Mooradian and B. Wright,

Bardziej szczegółowo

2. Metody, których podstawą są widma atomowe 32

2. Metody, których podstawą są widma atomowe 32 Spis treści 5 Spis treści Przedmowa do wydania czwartego 11 Przedmowa do wydania trzeciego 13 1. Wiadomości ogólne z metod spektroskopowych 15 1.1. Podstawowe wielkości metod spektroskopowych 15 1.2. Rola

Bardziej szczegółowo

Nadprzewodnictwo w nanostrukturach metalicznych Paweł Wójcik Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej, AGH

Nadprzewodnictwo w nanostrukturach metalicznych Paweł Wójcik Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej, AGH Nadprzewodnictwo w nanostrukturach metalicznych Paweł Wójcik Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej, AGH Współpraca: Akademickie Centrum Materiałów i Nanotechnologii dr Michał Zegrodnik, prof. Józef Spałek

Bardziej szczegółowo

JZ wg W. Gawlik - PodstawyFizyki Atomowej, wykład 10 1/21. 2 fi 0.5

JZ wg W. Gawlik - PodstawyFizyki Atomowej, wykład 10 1/21. 2 fi 0.5 Streszczenie W9: stany niestacjonarne niestacjonarne superpozycje stanów elektronowych promieniują polaryzacja składowych zeemanowskich = wynik szczególnej ewolucji stanów niestacjonarnych w polu B przejścia

Bardziej szczegółowo

Mody sprzęŝone plazmon-fonon w silnych polach magnetycznych

Mody sprzęŝone plazmon-fonon w silnych polach magnetycznych Mody sprzęŝone plazmon-fonon w silnych polach magnetycznych Mody sprzęŝone w półprzewodnikach polarnych + E E pl η = st α = E E pl ξ = p B.B. Varga, Phys. Rev. 137,, A1896 (1965) A. Mooradian and B. Wright,

Bardziej szczegółowo

I. Przedmiot i metodologia fizyki

I. Przedmiot i metodologia fizyki I. Przedmiot i metodologia fizyki Rodowód fizyki współczesnej Świat zjawisk fizycznych: wielkości fizyczne, rzędy wielkości, uniwersalność praw Oddziaływania fundamentalne i poszukiwanie Teorii Ostatecznej

Bardziej szczegółowo

Oddziaływanie atomu z kwantowym polem E-M: C.D.

Oddziaływanie atomu z kwantowym polem E-M: C.D. Oddziaływanie atomu z kwantowym polem E-M: C.D. 1 atom jakoźródło 1 fotonu. Emisja spontaniczna wg. złotej reguły Fermiego. Absorpcja i emisja kolektywna ˆ E( x,t)=i λ Powtórzenie d 3 ω k k 2ǫ(2π) 3 e

Bardziej szczegółowo

obrotów. Funkcje falowe cząstki ze spinem - spinory. Wykład II.3 29 Pierwsza konwencja Condona-Shortley a

obrotów. Funkcje falowe cząstki ze spinem - spinory. Wykład II.3 29 Pierwsza konwencja Condona-Shortley a Wykład II.1 25 Obroty układu kwantowego Interpretacja aktywna i pasywna. Macierz obrotu w trzech wymiarach a operator obrotu w przestrzeni stanów. Reprezentacja obrotu w przestrzeni funkcji falowych. Transformacje

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA WARSZAWSKA. Wydział Fizyki ROZPRAWA DOKTORSKA. mgr inż. Gabriel Robert Wlazłowski

POLITECHNIKA WARSZAWSKA. Wydział Fizyki ROZPRAWA DOKTORSKA. mgr inż. Gabriel Robert Wlazłowski POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Fizyki ROZPRAWA DOKTORSKA mgr inż. Gabriel Robert Wlazłowski Zbadanie właściwości rozrzedzonego gazu silnie oddziałujących fermionów metodą Monte Carlo Promotor dr hab.

Bardziej szczegółowo

Podstawy informatyki kwantowej

Podstawy informatyki kwantowej Wykład 6 27 kwietnia 2016 Podstawy informatyki kwantowej dr hab. Łukasz Cywiński lcyw@ifpan.edu.pl http://info.ifpan.edu.pl/~lcyw/ Wykłady: 6, 13, 20, 27 kwietnia oraz 4 maja (na ostatnim wykładzie będzie

Bardziej szczegółowo

Podstawy fizyki subatomowej. 3 kwietnia 2019 r.

Podstawy fizyki subatomowej. 3 kwietnia 2019 r. Podstawy fizyki subatomowej Wykład 7 3 kwietnia 2019 r. Atomy, nuklidy, jądra atomowe Atomy obiekt zbudowany z jądra atomowego, w którym skupiona jest prawie cała masa i krążących wokół niego elektronów.

Bardziej szczegółowo

Wykład 12. Rozkład wielki kanoniczny i statystyki kwantowe

Wykład 12. Rozkład wielki kanoniczny i statystyki kwantowe Wykład 12 Rozkład wielki kanoniczny i statystyki kwantowe dr hab. Agata Fronczak, prof. PW Wydział Fizyki, Politechnika Warszawska 1 stycznia 2017 dr hab. A. Fronczak (Wydział Fizyki PW) Wykład: Elementy

Bardziej szczegółowo

Laboratorium FAMO. Laboratorium ultrazimnej. Laboratorium małych zespołów jonów Laboratorium inżynierii kwantowej

Laboratorium FAMO. Laboratorium ultrazimnej. Laboratorium małych zespołów jonów Laboratorium inżynierii kwantowej Laboratorium FAMO Laboratorium ultrazimnej materii Laboratorium małych zespołów jonów Laboratorium inżynierii kwantowej Otwarcie Krajowego Laboratorium FAMO - 11 maja 2002 Krajowe Laboratorium Fizyki Atomowej,

Bardziej szczegółowo

Informatyka kwantowa i jej fizyczne podstawy Rezonans spinowy, bramki dwu-kubitowe

Informatyka kwantowa i jej fizyczne podstawy Rezonans spinowy, bramki dwu-kubitowe Wykład 4 29 kwietnia 2015 Informatyka kwantowa i jej fizyczne podstawy Rezonans spinowy, bramki dwu-kubitowe Łukasz Cywiński lcyw@ifpan.edu.pl http://info.ifpan.edu.pl/~lcyw/ Dobra lektura: Michel Le Bellac

Bardziej szczegółowo

TEORIA PASMOWA CIAŁ STAŁYCH

TEORIA PASMOWA CIAŁ STAŁYCH TEORIA PASMOWA CIAŁ STAŁYCH Skolektywizowane elektrony w metalu Weźmy pod uwagę pewną ilość atomów jakiegoś metalu, np. sodu. Pojedynczy atom sodu zawiera 11 elektronów o konfiguracji 1s 2 2s 2 2p 6 3s

Bardziej szczegółowo

Rozdział 22 METODA FUNKCJONAŁÓW GĘSTOŚCI Wstęp. Janusz Adamowski METODY OBLICZENIOWE FIZYKI 1

Rozdział 22 METODA FUNKCJONAŁÓW GĘSTOŚCI Wstęp. Janusz Adamowski METODY OBLICZENIOWE FIZYKI 1 Janusz Adamowski METODY OBLICZENIOWE FIZYKI 1 Rozdział 22 METODA FUNKCJONAŁÓW GĘSTOŚCI 22.1 Wstęp Definiujemy dla gazu elektronowego operatory anihilacji ψ σ (r) i kreacji ψ σ(r) pola fermionowego ψ σ

Bardziej szczegółowo

Atomowa budowa materii

Atomowa budowa materii Atomowa budowa materii Wszystkie obiekty materialne zbudowane są z tych samych elementów cząstek elementarnych Cząstki elementarne oddziałują tylko kilkoma sposobami oddziaływania wymieniając kwanty pól

Bardziej szczegółowo

40. Międzynarodowa Olimpiada Fizyczna Meksyk, 12-19 lipca 2009 r. ZADANIE TEORETYCZNE 2 CHŁODZENIE LASEROWE I MELASA OPTYCZNA

40. Międzynarodowa Olimpiada Fizyczna Meksyk, 12-19 lipca 2009 r. ZADANIE TEORETYCZNE 2 CHŁODZENIE LASEROWE I MELASA OPTYCZNA ZADANIE TEORETYCZNE 2 CHŁODZENIE LASEROWE I MELASA OPTYCZNA Celem tego zadania jest podanie prostej teorii, która tłumaczy tak zwane chłodzenie laserowe i zjawisko melasy optycznej. Chodzi tu o chłodzenia

Bardziej szczegółowo

Wykład Atom o wielu elektronach Laser Rezonans magnetyczny

Wykład Atom o wielu elektronach Laser Rezonans magnetyczny Wykład 21. 12.2016 Atom o wielu elektronach Laser Rezonans magnetyczny Jeszcze o atomach Przypomnienie: liczby kwantowe elektronu w atomie wodoru, zakaz Pauliego, powłoki, podpowłoki, orbitale, Atomy wieloelektronowe

Bardziej szczegółowo

Nadprzewodniki: właściwości i zastosowania

Nadprzewodniki: właściwości i zastosowania Lublin, 21 września 2012 r. Nadprzewodniki: właściwości i zastosowania Tadeusz Domański Instytut Fizyki Uniwersytet M. Curie-Skłodowskiej Lublin, 21 września 2012 r. Nadprzewodniki: właściwości i zastosowania

Bardziej szczegółowo

2/τ. ω fi = 1. Wojciech Gawlik - Wstęp do Fizyki Atomowej, 2008/09. wykład 10 1/21. 2 fi 0.5

2/τ. ω fi = 1. Wojciech Gawlik - Wstęp do Fizyki Atomowej, 2008/09. wykład 10 1/21. 2 fi 0.5 Streszczenie W9: stany niestacjonarne niestacjonarne superpozycje stanów elektronowych promieniują polaryzacja składowych zeemanowskich = wynik szczególnej ewolucji stanów niestacjonarnych w polu B przejścia

Bardziej szczegółowo

dr inż. Beata Brożek-Pluska SERS La boratorium La serowej

dr inż. Beata Brożek-Pluska SERS La boratorium La serowej dr inż. Beata Brożek-Pluska La boratorium La serowej Spektroskopii Molekularnej PŁ Powierzchniowo wzmocniona sp ektroskopia Ramana (Surface Enhanced Raman Spectroscopy) Cząsteczki zaadsorbowane na chropowatych

Bardziej szczegółowo

STRUKTURA PASM ENERGETYCZNYCH

STRUKTURA PASM ENERGETYCZNYCH PODSTAWY TEORII PASMOWEJ Struktura pasm energetycznych Teoria wa Struktura wa stałych Półprzewodniki i ich rodzaje Półprzewodniki domieszkowane Rozkład Fermiego - Diraca Złącze p-n (dioda) Politechnika

Bardziej szczegółowo

Protokół. Uchwała komisji w sprawie nadania dr. Tomaszowi Zaleskiemu stopnia doktora habilitowanego

Protokół. Uchwała komisji w sprawie nadania dr. Tomaszowi Zaleskiemu stopnia doktora habilitowanego Protokół z posiedzenia komisji habilitacyjnej powołanej przez Centralną Komisję do Sprawy Stopni i Tytułów dnia 6 września 2012 r., w celu przeprowadzenia postępowania habilitacyjnego dr. Tomasza Zaleskiego,

Bardziej szczegółowo

Fizyka współczesna. Jądro atomowe podstawy Odkrycie jądra atomowego: 1911, Rutherford Rozpraszanie cząstek alfa na cienkich warstwach metalu

Fizyka współczesna. Jądro atomowe podstawy Odkrycie jądra atomowego: 1911, Rutherford Rozpraszanie cząstek alfa na cienkich warstwach metalu Odkrycie jądra atomowego: 9, Rutherford Rozpraszanie cząstek alfa na cienkich warstwach metalu Tor ruchu rozproszonych cząstek (fakt, że część cząstek rozprasza się pod bardzo dużym kątem) wskazuje na

Bardziej szczegółowo