Nadprzewodniki nowe fakty i teorie

Transkrypt

1 Warszawa, 13 września 2005 r. Nadprzewodniki nowe fakty i teorie T. DOMAŃSKI Uniwersytet M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie

2 Schemat referatu:

3 Schemat referatu: Wste p / nadprzewodniki klasyczne /

4 Schemat referatu: Wste p / nadprzewodniki klasyczne / Nadprzewodniki wysokotemperaturowe / przegla d faktów i koncepcji teoretycznych/

5 Schemat referatu: Wste p / nadprzewodniki klasyczne / Nadprzewodniki wysokotemperaturowe / przegla d faktów i koncepcji teoretycznych/ Nowe odkrycia / doniesienia nt. egzotycznych nadprzewodników /

6 Schemat referatu: Wste p / nadprzewodniki klasyczne / Nadprzewodniki wysokotemperaturowe / przegla d faktów i koncepcji teoretycznych/ Nowe odkrycia / doniesienia nt. egzotycznych nadprzewodników / Ultrazimne gazy / nowe perspektywy nadprzewodnictwa /

7 Wste p

8 Istota nadprzewodnictwa

9 Istota nadprzewodnictwa całkowity zanik oporu /stałopra dowego/ opor 0 T c temperatura

10 Istota nadprzewodnictwa całkowity zanik oporu /stałopra dowego/ opor idealny diamagnetyzm /wypychanie pola magnetycznego/ 0 T c temperatura T > T c T < T c

11 Pierwsze odkrycie Najwcześniej odkrytym (przypadkowo) nadprzewodnikiem była rte ć z temperatura krytyczna T c = 4,2 K.

12 Pierwsze odkrycie Najwcześniej odkrytym (przypadkowo) nadprzewodnikiem była rte ć z temperatura krytyczna T c = 4,2 K.

13 Pierwsze odkrycie Najwcześniej odkrytym (przypadkowo) nadprzewodnikiem była rte ć z temperatura krytyczna T c = 4,2 K r., Lejda (Holandia).

14 Nadprzewodniki odkrywano później w różnych pierwiastkach oraz stopach. Oto przykłady: 80 ciekly N 2 60 T c (K) ciekly H 2 Nb 3 Ge Nb 3 Sn Nb Pb NbN V Si Nb Al Ge 3 Hg rok

15 Nadprzewodniki odkrywano później w różnych pierwiastkach oraz stopach. Oto przykłady: 80 ciekly N 2 60 PdH x (T. Skoskiewicz, 1972 r.) T c (K) ciekly H 2 Nb 3 Ge Nb 3 Sn Nb Pb NbN V Si Nb Al Ge 3 Hg rok

16 Nadprzewodniki wysokotemperaturowe

17 Nowa epoka odkryć A. Müller, G. Bednorz / IBM w Rüschlikon, Szwajcaria / w 1986 r. odkryli, że materiał ceramiczny La 2 x Sr x CuO 4 : który bez domieszkowania (x=0) jest izolatorem w zakresie 0,05 < x < 0,25 staje sie nadprzewodza cy i osia ga maksymalna temperature krytyczna T c =36 K.

18 Nowa epoka odkryć A. Müller, G. Bednorz / IBM w Rüschlikon, Szwajcaria / w 1986 r. odkryli, że materiał ceramiczny La 2 x Sr x CuO 4 : który bez domieszkowania (x=0) jest izolatorem w zakresie 0,05 < x < 0,25 staje sie nadprzewodza cy i osia ga maksymalna temperature krytyczna T c =36 K.

19 Nowa epoka odkryć A. Müller, G. Bednorz / IBM w Rüschlikon, Szwajcaria / w 1986 r. odkryli, że materiał ceramiczny La 2 x Sr x CuO 4 : który bez domieszkowania (x=0) jest izolatorem w zakresie 0,05 < x < 0,25 staje sie nadprzewodza cy i osia ga maksymalna temperature krytyczna T c =36 K.

20 Nowa epoka odkryć A. Müller, G. Bednorz / IBM w Rüschlikon, Szwajcaria / w 1986 r. odkryli, że materiał ceramiczny La 2 x Sr x CuO 4 : który bez domieszkowania (x=0) jest izolatorem w zakresie 0,05 < x < 0,25 staje sie nadprzewodza cy i osia ga maksymalna temperature krytyczna T c =36 K.

21 Odkrycie Müllera i Bednorza zapocza tkowało burzliwy okres poszukiwania nadprzewodników wysokotemperaturowych * HgBa 2 Ca 2 Cu 3 O 8+δ 140 HgBa 2 Ca 2 Cu 3 O 8+δ 120 Tl 2 Ba 2 Ca 2 Cu 3 O 10 T c (K) ciekly N 2 Bi 2 Ba 2 Ca 2 Cu 3 O 10 YBa 2 Cu 3 O 7 δ 60 La 2 δ Sr δ CuO 4 40 ciekly H Nb 2 Nb 3 Sn 3 Ge 20 Hg Pb Nb NbN V Si Nb Al Ge rok

22 1. W HTS wyjściowe zwia zki (ang. parent compounds) sa quasi dwuwymiarowymi izolatorami typu AF

23 1. W HTS wyjściowe zwia zki (ang. parent compounds) sa quasi dwuwymiarowymi izolatorami typu AF Pytanie 1: Jaki wpływ ma quasi dwuwymiarowość i jaka role odgrywa antyferromagnetyzm?

24 2. Stan nadprzewodza cy powstaje w wyniku np. podstawień chemicznych poprzez domieszkowanie izolatora:

25 2. Stan nadprzewodza cy powstaje w wyniku np. podstawień chemicznych poprzez domieszkowanie izolatora: elektronami lub dziurami / D.N. Basov and T. Timusk, Rev. Mod. Phys. 77, 721 (2005) /

26 2. Stan nadprzewodza cy powstaje w wyniku np. podstawień chemicznych poprzez domieszkowanie izolatora: elektronami lub dziurami / D.N. Basov and T. Timusk, Rev. Mod. Phys. 77, 721 (2005) / Pytanie 2: Dlaczego diagram jest asymetryczny?

27 3. Domieszkowanie fazy izolatorowej:

28 3. Domieszkowanie fazy izolatorowej: a) przebiega w sposób wysoce niejednorodny / E. Dagotto, Science 309, 257 (2005). /

29 3. Domieszkowanie fazy izolatorowej: a) przebiega w sposób wysoce niejednorodny / E. Dagotto, Science 309, 257 (2005). / b) ładunek i spin gromadza sie oddzielnie wzdłuż jednowymiarowych struktur wste gowych (ang. stripes) / J. Tranquada et al, Nature 429, 534 (2004). /

30 3. Domieszkowanie fazy izolatorowej: a) przebiega w sposób wysoce niejednorodny / E. Dagotto, Science 309, 257 (2005). / b) ładunek i spin gromadza sie oddzielnie wzdłuż jednowymiarowych struktur wste gowych (ang. stripes) / J. Tranquada et al, Nature 429, 534 (2004). / c) realne struktury wste gowe sa dynamiczne, tzn. fluktuuja w krótkiej skali czasu.

31 3. Domieszkowanie fazy izolatorowej: a) przebiega w sposób wysoce niejednorodny / E. Dagotto, Science 309, 257 (2005). / b) ładunek i spin gromadza sie oddzielnie wzdłuż jednowymiarowych struktur wste gowych (ang. stripes) / J. Tranquada et al, Nature 429, 534 (2004). / c) realne struktury wste gowe sa dynamiczne, tzn. fluktuuja w krótkiej skali czasu. Pytanie 3: Czy struktury wste gowe rzeczywiście istnieja i jaki jest ich zwia zek z nadprzewodnictwem?

32 4. Struktura elektronowa

33 4. Struktura elektronowa W oparciu o pomiary nowej spektroskopii STM wykazano niejednorodność przerwy energetycznej w lokalnej ge stości stanów. / K. McElroy et al, Phys. Rev. Lett. 94, (2005) /

34 4. Struktura elektronowa W oparciu o pomiary nowej spektroskopii STM wykazano niejednorodność przerwy energetycznej w lokalnej ge stości stanów. / K. McElroy et al, Phys. Rev. Lett. 94, (2005) / Wraz z niejednorościami istnieja również fale ge stości ładunku o symetrii typu szachownicy (ang. checkerboard CDW).

35 4. Struktura elektronowa W oparciu o pomiary nowej spektroskopii STM wykazano niejednorodność przerwy energetycznej w lokalnej ge stości stanów. / K. McElroy et al, Phys. Rev. Lett. 94, (2005) / Wraz z niejednorościami istnieja również fale ge stości ładunku o symetrii typu szachownicy (ang. checkerboard CDW). Pytanie 4: Jaka relacja zachodzi mie dzy CDW i nadprzewodnictwem?

36 5. Pseudoszczelina

37 5. Pseudoszczelina W doświadczalnych pomiarach:

38 5. Pseudoszczelina W doświadczalnych pomiarach: a) charakterystyk magnetycznych (czas relaksacji NMR, przesunie cie Knighta, rozpraszanie neutronów,...)

39 5. Pseudoszczelina W doświadczalnych pomiarach: a) charakterystyk magnetycznych (czas relaksacji NMR, przesunie cie Knighta, rozpraszanie neutronów,...) b) charakterystyk transportowych (przewodnictwo stałoi zmienno-pra dowe,...

40 5. Pseudoszczelina W doświadczalnych pomiarach: a) charakterystyk magnetycznych (czas relaksacji NMR, przesunie cie Knighta, rozpraszanie neutronów,...) b) charakterystyk transportowych (przewodnictwo stałoi zmienno-pra dowe,... c) wielkości jednocza stkowych (ciepło właściwe, ARPES, STM,...)

41 5. Pseudoszczelina W doświadczalnych pomiarach: a) charakterystyk magnetycznych (czas relaksacji NMR, przesunie cie Knighta, rozpraszanie neutronów,...) b) charakterystyk transportowych (przewodnictwo stałoi zmienno-pra dowe,... c) wielkości jednocza stkowych (ciepło właściwe, ARPES, STM,...) jednoznacznie stwierdzono...

42 5. Pseudoszczelina W doświadczalnych pomiarach: a) charakterystyk magnetycznych (czas relaksacji NMR, przesunie cie Knighta, rozpraszanie neutronów,...) b) charakterystyk transportowych (przewodnictwo stałoi zmienno-pra dowe,... c) wielkości jednocza stkowych (ciepło właściwe, ARPES, STM,...) jednoznacznie stwierdzono szczeline energetyczna powyżej temperatury T c

43 5. Pseudoszczelina W doświadczalnych pomiarach: a) charakterystyk magnetycznych (czas relaksacji NMR, przesunie cie Knighta, rozpraszanie neutronów,...) b) charakterystyk transportowych (przewodnictwo stałoi zmienno-pra dowe,... c) wielkości jednocza stkowych (ciepło właściwe, ARPES, STM,...) jednoznacznie stwierdzono Pytanie 5: szczeline energetyczna powyżej temperatury T c Jakie jest źrodło pochodzenia pseudoszczeliny?

44 Koncepcje teoretyczne: efekt prekursorowy Pseudoszczelina jest prekursorem parametru porza dku. Dopiero po przejściu do stanu nadprzewodza cego ustala sie porza dek daleko-zasie gowy. / preegzystuja ce pary, fluktuacje parametru porza dku, porza dek krótko-zasie gowy,... / Argumenty: dynamiczny efekt Meissnera, efekt Nernsta,...

45 Koncepcje teoretyczne: efekt współzawodnictwa Nadprzewodnictwo współzawodniczy z innymi rodzajami uporza dkowania (AF, CDW,...). Pseudoszczelina nie jest zwia zana ze stanem nadprzewodza cym. / kwantowe punkty krytyczne, współzawodnictwo parametrów porza dku, ukryte uporza dkowanie (ang. hidden order),... / Argumenty: wpływ domieszek magnetycznych, CDW,...

46 Badania nadprzewodników wysokotemperaturowych w Polsce: doświadczalne IF PAN (Warszawa): H. Szymczak, M.Z. Cieplak,... INTiBS PAN (Wrocław): J. Klamut,... UJ oraz AGH (Kraków): A. Szytuła, A. Kołodziejczyk,... IFM PAN oraz UAM (Poznań): J. Stankowski,... Pol. Gdańska, Uniw. Śla ski, Pol. Poznańska,...

47 Badania nadprzewodników wysokotemperaturowych w Polsce: doświadczalne IF PAN (Warszawa): H. Szymczak, M.Z. Cieplak,... INTiBS PAN (Wrocław): J. Klamut,... UJ oraz AGH (Kraków): A. Szytuła, A. Kołodziejczyk,... IFM PAN oraz UAM (Poznań): J. Stankowski,... Pol. Gdańska, Uniw. Śla ski, Pol. Poznańska,... teoretyczne UAM (Poznań): R. Micnas, S. Robaszkiewicz,... UJ (Kraków): J. Spałek, A.M. Oleś,... UMCS (Lublin): K.I. Wysokiński,... INTiBS PAN (Wrocław): T. Kopeć, P. Wróbel,... UŚ (Katowice): M. Mierzejewski, M. Maśka,... Pol. Wrocławska: J. Czerwonko, G. Harań,......

48 Inne odkrycia

49 Wykorzystanie nadprzewodników wysokotemperaturowych jest ograniczone niska wartościa pra dów krytycznych j c.

50 Wykorzystanie nadprzewodników wysokotemperaturowych jest ograniczone niska wartościa pra dów krytycznych j c. Dużo bardziej obiecuja cy jest pod tym wzgle dem:

51 Wykorzystanie nadprzewodników wysokotemperaturowych jest ograniczone niska wartościa pra dów krytycznych j c. Dużo bardziej obiecuja cy jest pod tym wzgle dem: przeoczony nadprzewodnik

52 Wykorzystanie nadprzewodników wysokotemperaturowych jest ograniczone niska wartościa pra dów krytycznych j c. Dużo bardziej obiecuja cy jest pod tym wzgle dem: przeoczony nadprzewodnik MgB 2 T c =39 K

53 Wykorzystanie nadprzewodników wysokotemperaturowych jest ograniczone niska wartościa pra dów krytycznych j c. Dużo bardziej obiecuja cy jest pod tym wzgle dem: przeoczony nadprzewodnik MgB 2 T c =39 K / J. Nagamatsu et al, Nature 410, 63 (2001) /

54 Wykorzystanie nadprzewodników wysokotemperaturowych jest ograniczone niska wartościa pra dów krytycznych j c. Dużo bardziej obiecuja cy jest pod tym wzgle dem: przeoczony nadprzewodnik MgB 2 T c =39 K / J. Nagamatsu et al, Nature 410, 63 (2001) / W Polsce badaniami nadprzewodza cego MgB 2 zajmuja sie m.in. H. Szymczak, R. Puźniak, M.Z. Cieplak, T. Łada (Warszawa), Z. Trybuła (Poznań), A. Zaleski (Wrocław),...

55 Nadprzewodnik i ferromagnetyk

56 Nadprzewodnik i ferromagnetyk Po przyłożeniu ciśnienia do ferromagnetyka UGe 2 wytwarza sie stan nadprzewodza cy. Współistnienie! UGe 2 / S.S. Saxena et al, Nature 406, 587 (2000) /

57 Nadprzewodnik i ferromagnetyk Po przyłożeniu ciśnienia do ferromagnetyka UGe 2 wytwarza sie stan nadprzewodza cy. Współistnienie! UGe 2 / S.S. Saxena et al, Nature 406, 587 (2000) / Współistnienie magnetyzmu i nadprzewodnictwa w zwia zku Y 4 Co 3 było wcześniej odkryte przez A. Kołodziejczyka [J. Phys. F 10, L333 (1980) ].

58 Nadprzewodnik i ferromagnetyk Po przyłożeniu ciśnienia do ferromagnetyka UGe 2 wytwarza sie stan nadprzewodza cy. Współistnienie! UGe 2 / S.S. Saxena et al, Nature 406, 587 (2000) / Teoretycznymi aspektami nadprzewodnictwa układów tzw. cie żkich fermionów zajmuje sie w Polsce prof. Spałek i wsp. (Kraków).

59 Nadprzewodniki rutenowe Silnie skorelowany tlenek rutenu to nadprzewodnik z parami trypletowymi, tak jak nadciekły 3 He. Ca 2 x Sr x RuO 4 / S. Nakatsuji et al, Phys. Rev. Lett. 93, (2004) / Badaniem nadprzewodnictwa w zwia zkach rutenowych zajmuja sie m.in. K.I. Wysokiński i G. Litak (Lublin) oraz J. Spałek i wsp. (Kraków).

60 Mokre nadprzewodniki Tlenek kobaltu Na x CoO 2 z interkalowana woda jest nadprzewodnikiem trypletowo singletowym. 60 T (K) Paramagnetic metal Charge ordered insulator H 2 O Intercalated Superconductor Curie-Weiss metal Magnetic Order Na x CoO 2 + y H 2 O 0 0 1/4 1/3 1/2 2/3 3/4 1 Na Content x / J. Cava et al, Phys. Rev. Lett. 92, (2004) / Badaniem tego nadprzewodnika zajmuja sie w Polsce: B. Andrzejewski (Poznań), T. Klimczuk (Gdańsk), M. Mierzejewski, M. Maśka (Katowice),...

61 Najtwardszy nadprzewodnik

62 Najtwardszy nadprzewodnik Diament domieszkowany borem (synteza pod ciśnieniem 100 tys. atmosfer) staje sie nadprzewodnikiem w T c = 4 K.

63 Najtwardszy nadprzewodnik Diament domieszkowany borem (synteza pod ciśnieniem 100 tys. atmosfer) staje sie nadprzewodnikiem w T c = 4 K. / E.A. Ekimov et al, Nature 428, 542 (2004) /

64 Nadprzewodnik z grafitu

65 Nadprzewodnik z grafitu Wapń wstawiony mie dzy płaszczyzny grafitu prowadzi do nadprzewodnictwa z T c = 11, 5 K.

66 Nadprzewodnik z grafitu Wapń wstawiony mie dzy płaszczyzny grafitu prowadzi do nadprzewodnictwa z T c = 11, 5 K. / N. Emery et al, Phys. Rev. Lett. 95, (2005) /

67 ... a także

68 ... a także silnie radioaktywny PuCoGa 5 ( T c = 18,5 K ) Materiał ten jest używany w broni nuklearnej! / J.L. Sarrao et al, Nature 420, 297 (2002) /

69 ... a także silnie radioaktywny PuCoGa 5 ( T c = 18,5 K ) Materiał ten jest używany w broni nuklearnej! / J.L. Sarrao et al, Nature 420, 297 (2002) / Li pod ciśnieniem ( T c = 20 K ) Zachowanie bardzo nietypowe dla metalu! / K. Shimizu et al, Nature 419, 597 (2002) /

70 ... a także silnie radioaktywny PuCoGa 5 ( T c = 18,5 K ) Materiał ten jest używany w broni nuklearnej! / J.L. Sarrao et al, Nature 420, 297 (2002) / Li pod ciśnieniem ( T c = 20 K ) Zachowanie bardzo nietypowe dla metalu! / K. Shimizu et al, Nature 419, 597 (2002) / Ag 5 Pb 2 O 6 Najnowsze doniesienie z września 2005 r. / S. Yonezawa et al, cond-mat/ /

71 ... a także silnie radioaktywny PuCoGa 5 ( T c = 18,5 K ) Materiał ten jest używany w broni nuklearnej! / J.L. Sarrao et al, Nature 420, 297 (2002) / Li pod ciśnieniem ( T c = 20 K ) Zachowanie bardzo nietypowe dla metalu! / K. Shimizu et al, Nature 419, 597 (2002) / Ag 5 Pb 2 O 6 Najnowsze doniesienie z września 2005 r. / S. Yonezawa et al, cond-mat/ / i wiele innych nadprzewodników.

72 Ultrazimne gazy

73 Dzie ki rozwojowi technik pułapkowania i chłodzenia atomów do ultraniskich temperatur rze du nk udało sie wytworzyć nowy rodzaj nadprzewodnika (a właściwie nadcieczy). T c 0, 15 T F ( 10 nk ) / M.W. Zwierlein et al, Phys. Rev. Lett. 92, (2004) /

74 Kluczowe aspekty tego zagadnienia:

75 Kluczowe aspekty tego zagadnienia: atomy typu fermionowego np. atomy alkalitów 6 Li, 40 K

76 Kluczowe aspekty tego zagadnienia: atomy typu fermionowego np. atomy alkalitów 6 Li, 40 K mieszanina dwóch stanów F, m 1 oraz F, m 2 analogicznie do spinów i elektronu w przypadku zwykłych nadprzewodnikach

77 Kluczowe aspekty tego zagadnienia: atomy typu fermionowego np. atomy alkalitów 6 Li, 40 K mieszanina dwóch stanów F, m 1 oraz F, m 2 analogicznie do spinów i elektronu w przypadku zwykłych nadprzewodnikach rezonans Feshbacha oddziaływania indukowane polem magnetycznym

78 Kluczowe aspekty tego zagadnienia: atomy typu fermionowego np. atomy alkalitów 6 Li, 40 K mieszanina dwóch stanów F, m 1 oraz F, m 2 analogicznie do spinów i elektronu w przypadku zwykłych nadprzewodnikach rezonans Feshbacha oddziaływania indukowane polem magnetycznym przejście od granicy BCS do BEC kontrolowalna realizacja koncepcji Leggett a

79 Idea rezonansowego oddziaływania

80 Idea rezonansowego oddziaływania Wyobraźmy sobie dwa zderzaja ce sie ze soba atomy... polozenie A B czas tzw. open channel

81 Idea rezonansowego oddziaływania... które przez krótki czas wia ża sie w bi-molekułe... polozenie A B czas tzw. closed channel

82 Idea rezonansowego oddziaływania a naste pnie znów rozpadaja sie na wyjściowe składniki. polozenie A B czas tzw. open channel

83 Jeżeli suma energii zderzaja cych sie atomów jest bliska energii wia zania bi-molekuły, to efektywny potencjał rozpraszania ma charakter rozbieżny. / C.A. Regal and D.S. Jin, Phys. Rev. Lett. 90, (2003) /

84 Zmieniaja c pole magnetyczne realizowane sa przypadki:

85 Zmieniaja c pole magnetyczne realizowane sa przypadki: W kontrolowalny sposób takie przeła czanie jest obecnie wykonywane w kilku laboratoriach: K.E. Strecker et al, Phys. Rev. Lett. 91, (2003); M. Greiner et al, Nature 426, 537 (2003); M. Bartenstein et al, Phys. Rev. Lett. 92, (2004).

86 Obserwacja doświadczalna Frakcja skondensowanych par atomów fermionowych mierzona wzgle dem B = B - B 0 oraz temperatury T/T F. C.A. Regal et al, Phys. Rev. Lett. 92, (2004).

87 P O D S U M O W A N I E 1. Nadprzewodnik - jest to stan koherentnych par utworzonych z fermionów (elektronów, dziur, atomów,...) opisanych sa wspólna makroskopowa funkcja falowa

88 P O D S U M O W A N I E 1. Nadprzewodnik = stan koherentnych par fermionowych 2. Za tworzenie par moga być odpowiedzialne różne czynniki:

89 P O D S U M O W A N I E 1. Nadprzewodnik = stan koherentnych par fermionowych 2. Za tworzenie par moga być odpowiedzialne różne czynniki: fonony / nadprzewodniki klasyczne, MgB 2, diament,... /

90 P O D S U M O W A N I E 1. Nadprzewodnik = stan koherentnych par fermionowych 2. Za tworzenie par moga być odpowiedzialne różne czynniki: fonony / nadprzewodniki klasyczne, MgB 2, diament,... / magnony / nadprzewodnictwo układów tzw. cie żkich fermionów,... /

91 P O D S U M O W A N I E 1. Nadprzewodnik = stan koherentnych par fermionowych 2. Za tworzenie par moga być odpowiedzialne różne czynniki: fonony / nadprzewodniki klasyczne, MgB 2, diament,... / magnony / nadprzewodnictwo układów tzw. cie żkich fermionów,... / silne korelacje elektronów na sieci / nadprzewodniki wysokotemperaturowe, rutenowce,... /

92 P O D S U M O W A N I E 1. Nadprzewodnik = stan koherentnych par fermionowych 2. Za tworzenie par moga być odpowiedzialne różne czynniki: fonony / nadprzewodniki klasyczne, MgB 2, diament,... / magnony / nadprzewodnictwo układów tzw. cie żkich fermionów,... / silne korelacje elektronów na sieci / nadprzewodniki wysokotemperaturowe, rutenowce,... / pole magnetyczne / nadprzewodnictwo atomów /

93 P O D S U M O W A N I E 1. Nadprzewodnik = stan koherentnych par fermionowych 2. Za tworzenie par moga być odpowiedzialne różne czynniki: fonony magnony silne korelacje pole magnetyczne

94 P O D S U M O W A N I E 1. Nadprzewodnik = stan koherentnych par fermionowych 2. Za tworzenie par moga być odpowiedzialne różne czynniki: fonony magnony silne korelacje pole magnetyczne 3. Jakościowo podobne efekty moga wyste pować również z udziałem innych obiektów i w innej skali energetycznej: w fizyce ja drowej / oddziaływania typu pairing mie dzy nukleonami / w fizyce cza stek elementarnych / plazma gluonowo-kwarkowa /

95 P O D S U M O W A N I E 1. Nadprzewodnik = stan koherentnych par fermionowych 2. Za tworzenie par moga być odpowiedzialne różne czynniki: fonony magnony silne korelacje pole magnetyczne 3. Jakościowo podobne efekty moga wyste pować również z udziałem innych obiektów i w innej skali energetycznej: w fizyce ja drowej / oddziaływania typu pairing mie dzy nukleonami / w fizyce cza stek elementarnych / plazma gluonowo-kwarkowa /