Recenzent: dr hab. prof. UW Andrzej Miś. Redakcja i korekta: Jakub Dadlez. Projekt okładki: Katarzyna Juras

Transkrypt

1

2

3

4 Recenzent: dr hab. prof. UW Andrzej Miś Redakcja i korekta: Jakub Dadlez Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright 2015 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o. Publikacja dofinansowana przez Wyższą Szkołę Zarządzania i Bankowości w Poznaniu ISBN Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o. ul. Krakowskie Przedmieście 62, Warszawa tel./fax , , dział handlowy: jak wyżej, w. 105, info@scholar.com.pl Wydanie pierwsze Skład i łamanie: WN Scholar (Jerzy Łazarski) Druk i oprawa: KMDruk, Na Księżym Młynie, Łódź

5 SPIS TREŚCI Wstęp prezentacja treści książki CZEŚĆ PIERWSZA FILOZOFIA SPOŁECZNA ZAKRESY REFLEKSJI ORAZ PRZEDMIOTY BADAŃ. PREZENTACJA POGLĄDÓW I. Społeczne funkcje filozofii w ujęciu Maksa Horkheimera Rozumienie oraz zakresy badań filozofii Krytyka metafizyki oraz ontologii Funkcje filozofii odnoszące się do aksjologicznego kontekstu życia ludzi Funkcje filozofii odnoszące się do kontekstu poznawczego Poznanie filozoficzne jako funkcja filozofii rozum obiektywny oraz rozum subiektywny Poznanie teoretyczne jako funkcja filozofii Projekt odrodzenia rozumu obiektywnego Dlaczego Horkheimer nie odkrył projektów społeczeństwa sterowanego u Platona oraz Hegla II. Karl Raimund Popper społeczeństwo zamknięte i społeczeństwo otwarte, poglądy o naukach społecznych, historycyzmie oraz filozofii społecznej Teoria społeczeństwa zamkniętego oraz koncepcja społeczeństwa otwartego

6 6 2. Zasady polityczne demokracji jako społeczeństwa otwartego Historycystyczne filozofie społeczne Filozofia społeczna jako teoria Krytyka holizmu metodologicznego III. Filozofia społeczna w interpretacji Jürgena Habermasa IV. Jak rozumie filozofię polityki oraz filozofię społeczną Leo Strauss V. Nauka o społeczeństwie jako filozofia publiczna w rozumieniu komunitarystów amerykańskich Wolny rynek w zakresie kształcenia i badań naukowych relacje przyczynowe Założenia filozoficzno-metodologiczne oraz zakres badań filozofii publicznej VI. Poglądy filozoficzne i teoretyczne Anthony ego Giddensa oraz Petera Wincha odniesienie do nauk społecznych VII. Filozofia społeczna w ujęciu filozofów polskich Neotomistyczna (personalistyczna) filozofia społeczna Józefa Majki oraz Stanisława Kowalczyka Ontologia społeczeństwa Józefa Lipca VIII. Filozofia prawa a filozofia społeczna Poglądy Zygmunta Ziembińskiego Poglądy Romana Tokarczyka Filozofia społeczna w rozumieniu Kazimierza Opałka IX. Jak rozumieć filozofię społeczną i filozofię polityki? Projekt zakresów badań filozofii społecznej oraz sugestie (dyrektywy) metodologiczne

7 7 CZĘŚĆ DRUGA ZAGADNIENIA FILOZOFICZNO-TEORETYCZNE I. Demokracja proceduralna demokracja republikańska Dwa modele demokracji Proceduralny model demokracji Demokracja republikańska Czy Unia Europejska jest demokracją proceduralną? II. Dobro wspólne w demokracji a polityka demokratyczna Trzy koncepcje dobra wspólnego Nieteoretyczny status dobra wspólnego Ontologiczne zagadnienia dobra wspólnego Filozoficzna koncepcja dobra wspólnego Struktura wartości dobra wspólnego Sprawiedliwość jako wartość prymarna Pokój społeczny Demokracja, państwo, demokratyczne prawo i procedury prawne Wolność pozytywna Wartość osoby ludzkiej Gospodarka jako dobro wspólne Dobro wspólne w państwie demokratycznym Trzy polityki demokratyczne ufundowane na wartości sprawiedliwości Polityka gospodarcza Polityka edukacyjna Polityka społeczna III. Religia w społeczeństwie otwartym (demokratycznym) Poglądy Michaela Walzera oraz Jürgena Habermasa dotyczące usytuowania wartości chrześcijańskich w demokracji

8 8 2. Koncepcja demokracji chrześcijańskiej (personalistycznej) Jacques a Maritaina Poglądy Jana Pawła II dotyczące demokracji Religia i Kościół w demokracji Aksjologiczne i funkcjonalne znaczenie religii i Kościoła w demokracji IV. Zagadnienia filozoficzne w analizach społeczeństwa informacyjnego Zagadnienia pojęcia społeczeństwa informacyjnego Dystrybutywne analizy społeczeństwa informacyjnego Otwartość ontologiczna społeczeństwa informacyjnego Zakresy otwartości Projektowane pojęcie społeczeństwa informacyjnego Wyjaśnienie przyczyn powstania oraz rozwoju społeczeństwa informacyjnego Struktura społeczeństwa informacyjnego Społeczeństwo informacyjne a demokracja Internet sieci obywatelskie rewolucje społeczne CZĘŚĆ TRZECIA ZAGADNIENIA EMPIRYCZNE I. Typologia społeczeństwa obywatelskiego w Polsce cztery formy oraz projekt inteligentnego społeczeństwa obywatelskiego Cztery formy stowarzyszeń w ujęciu Alexisa de Tocqueville a Pojęcia społeczeństwa obywatelskiego Cztery formy społeczeństwa obywatelskiego w Polsce Polityczne społeczeństwo obywatelskie Gospodarcze społeczeństwo obywatelskie Społeczeństwo obywatelskie w sferze kultury Lokalne społeczeństwo obywatelskie Przyczynek do charakterystyki społeczeństwa obywatelskiego w Polsce: czy istnieje stagnacja obywatelska?

9 5. Konkluzje dyskursy społeczne oraz demokracja deliberacyjna Projekt inteligentnego społeczeństwa obywatelskiego II. Społeczna odpowiedzialność biznesu a dobro wspólne Trzy zasady Andrew Carnegiego, które fundują społeczną odpowiedzialność biznesu Dwa stanowiska krytyczne wobec idei społecznej odpowiedzialności biznesu Libertarianie Milton Friedman Józef Bocheński cel immanentny przedsiębiorstwa to produkcja Nieteologiczne (świeckie) koncepcje społecznej odpowiedzialności biznesu Wartości dobra wspólnego a społeczna odpowiedzialność biznesu Przedmiotowy zakres odpowiedzialności biznesu oraz zasady (normy) powszechnych obowiązków Podmiotowy zakres odpowiedzialności oraz zasady (normy) indywidualnych zobowiązań III. Problemy empiryczne zarządzania przez państwo niektórymi instytucjami publicznymi Fragmentacja i autonomizacja oraz partykularyzm biurokracji Fragmentacja organizacyjna Fragmentacja funkcjonalna Zakończenie: Sprawne państwo w tworzeniu polityki demokratycznej i zarządzaniu nią Bibliografia Indeks nazwisk

10 WŁODZIMIERZ KACZOCHA SOCIAL PHILOSOPHY. PHILOSOPHICAL, THEORETICAL AND EMPIRICAL ISSUES CONTENTS Introduction a presentation of the book s contents PART ONE SOCIAL PHILOSOPHY THE SCOPE OF REFLEXION AND THE FIELD OF RESEARCH: THE PRESENTATION OF IDEAS I. Social functions of philosophy according to Max Horkheimer Understanding of philosophy and the scope of research Philosophy without ontology Functions of philosophy in axiological context of life Functions of philosophy in cognitive context Philosophical cognition as a function of philosophy objective mind and subjective mind Theoretical cognition a function of philosophy Objective mind revival project Why Horkheimer did not discover guided society drafts in the works of Plato and Hegel II. Karl Raimund Popper closed society and open society; views on social sciences, historicism and social philosophy Closed society theory and open society idea Political rules of democracy as an open society Historicism philosophies of the society Social philosophy as a theory Criticism of methodological holism

11 III. Jürgen Habermas s interpretation of social philosophy IV. Leo Strauss s understanding of political philosophy and social philosophy V. American Communitarists understanding of social studies as public philosophy Free market for education and research causative relations Philosophical and methodological assumptions and the scope of research of public philosophy VI. Anthony Giddens s and Peter Winch s philosophical and theoretical views reference to social studies VII. Polish philosophers view of social philosophy Neotomistic (personalistic) social philosophy Józef Majka and Stanisław Kowalczyk Józef Lipiec s ontology of the society VIII. Philosophy of the law and philosophy of the society The views of Zygmunt Ziembiński The views of Roman Tokarczyk IX. How should the philosophy of the law and the philosophy of the society be understood? An outline of the scope of social philosophy research and some methodological suggestions PART TWO PHILOSOPHICAL AND THEORRETICAL ISSUES I. Procedural democracy republican democracy Two models of democracy Procedural model of democracy

12 12 3. Republican democracy European Union procedural or republican democracy? II. Common good in democracy and democratic politics and policies Three ideas of common good Nontheoretical status of common good Ontological problems related to common good Philosophical concept of common good Common good value structure Justice as a primary value Social peace Democracy, democratic country, law and legal procedures Positive liberty The value of the human being Economics as a common good Common good in a democratic country Three democratic politics and policies built upon common good values Economic politics and policies Educational politics and policies Social politics and policies III. Religion in the open (democratic) society Michael Walzer s and Jürgen Habermas s ideas on the place of Christian values in a democracy Jaques Maritain s idea of Christian (personalistic) democracy John Paul II s views of democracy Religion and Church in democracy Axiological and functional meaning of religion and Church in democracy IV. Philosophical issues in information society analysis Information society definition issues Distributive analyses of information society

13 3. Ontological openness of information society The scope of openness Projected definition of information society The explanation of the causes of information society origin and development Information society structure Information society and democracy The Internet social networks social revolutions PART THREE EMPIRICAL ISSUES I. Typology of civil society in Poland four types and a scheme of an intelligent civil society Four types of associations according to Alexis de Tocqueville The idea of civil society Four types of civil society in Poland Political civil society Economic civil society Civil society in the field of culture Local civil society Contribution to the characteristic of a civil society in Poland (is there civil stagnation?) Conclusions social discourse and deliberative democracy A scheme of an intelligent civil society in Poland II. Business social responsibility and common good Andrew Carnegie s three rules defining business social responsibility Two critical approaches to the idea of business social responsibility Libertarians Milton Friedman Józef Bocheński production as an immanent aim of an enterprise

14 14 3. Non-theological (secular) concepts of business social responsibility Common good values and business social responsibility Objective scope of business social responsibility and principles (standards) of general responsibilities Subjective scope of responsibility and principles (standards) of individual commitments III. Government s empirical problems of managing some public institutions Fragmentation, autonomization and particularism of bureaucracy Organizational fragmentation Functional fragmentation IV. Conclusion: Efficient state in forming and managing democratic politics and policies Bibliography Index of names