Copyright 2013 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o.

Transkrypt

1

2

3

4 Recenzje: prof. dr hab. Stanisława Golinowska prof. dr hab. Jan Sobiech Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja: Magdalena Pluta Korekta: Joanna Barska Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright 2013 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o. ISBN Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o. ul. Krakowskie Przedmieście 62, Warszawa tel./fax , , dział handlowy: jak wyżej w. 105, info@scholar.com.pl Wydanie pierwsze Skład i łamanie: WN Scholar (Stanisław Beczek) Druk i oprawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi Sp. z o.o.

5 Spis treści Wprowadzenie 11 Część pierwsza Rozdział I Normatywne i metodologiczne założenia koncepcji SMSM Społeczna gos podarka rynkowa Racjonalność homo oeconomicus i metodologiczny indywidualizm Struktura nadrzędnych celów społeczeństwa otwartego Pokój Wolność Sprawiedliwość Dobrobyt Cele pośrednie realizowane przez system finansowego zabezpieczenia opieki zdrowotnej Funkcjonalny cel zdrowotny zabezpieczenie finansowe świadczeń w momencie wystąpienia potrzeby zdrowotnej Indywidualny wymiar celu zdrowotnego Społeczny wymiar celu zdrowotnego Funkcjonalny cel bezpieczeństwa zabezpieczenie finansowe potencjalnie potrzebnych świadczeń Indywidualny wymiar celu bezpieczeństwa Społeczny wymiar celu bezpieczeństwa Efektywna alokacja i kapitał społeczny Harmonia/balans celów 57 Rozdział II Podstawowe instrumenty realizacji celów Instrumenty realizacji celów w modelu społeczeństwa otwartego Rynek Zasadnicze elementy mechanizmu rynkowego Konkurencja Mechanizm cenowy 71

6 Zawodność instrumentu rynku perspektywa teorii pozytywnej i normatywnej Dobra pub liczne i dobra społeczne Efekty zewnętrzne Rosnące efekty (korzyści) skali i monopole Ograniczona suwerenność konsumencka Niekompletność informacji i asymetrie informacyjne Rynek a sprawied liwość Państwo Zadania państwa w społeczeństwie otwartym Zawodność państwa Konkurencja partyjna i cel wygrania wyborów Biurokracja Grupy interesu Solidaryzm Istota narzędzia solidaryz mu Solidaryzm a sprawied liwość Zawodność solidaryz mu Zawodność solidaryz mu a wielkość grupy solidarnej Normatywna zawodność solidaryz mu Narzędzia rynku, państwa i solidaryz mu wstępne wnioski 115 Rozdział III Techniki finansowania opieki zdrowotnej Źródła i techniki finansowania a instrumenty realizacji celów Finansowanie bezpośrednie (out of pocket) Finansowanie budżetowe Finansowanie ubezpieczeniowe Prywatne ubezpieczenia zdrowotne Parafiskalne ubezpieczenie zdrowotne Solidarne ubezpieczenie zdrowotne Inne techniki finansowania Organizacja pomocy ex post Medyczne/zdrowotne konta oszczędnościowe Bon zdrowotny 133 Część druga Rozdział IV Podmiotowy i przedmiotowy zakres ubezpieczenia zdrowotnego w koncepcji SMSM Systemy referencyjne Szkic rozwoju niemieckiego systemu finansowania opieki zdrowotnej Szkic rozwoju szwajcarskiego systemu finansowania opieki zdrowotnej 140

7 Szkic rozwoju holenderskiego systemu finansowania opieki zdrowotnej Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego Powszechność zabezpieczenia a obowiązek ubezpieczenia Obowiązek ubezpieczenia w Niemczech, Szwajcarii i Holandii Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego w Niemczech Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego w Szwajcarii Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego w Holandii Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego wnioski Zakres świadczeń gwarantowanych przez obowiązkowe ubezpieczenie Uzasadnienie ograniczeń gwarantowanego koszyka świadczeń Explicite ograniczony koszyk gwarantowany a medycyna dwóch klas Zasady tworzenia koszyka Świadczenia gwarantowane w Niemczech, Szwajcarii i Holandii Świadczenia gwarantowane w Niemczech Świadczenia gwarantowane w Szwajcarii Świadczenia gwarantowane w Holandii Świadczenia gwarantowane wstępne wnioski 169 Rozdział V Zasady kalkulacji składki Obowiązkowe ubezpieczenie prywatne Obowiązkowe ubezpieczenie solidarne Zróżnicowanie składek ryczałtowych Zmiana składki ryczałtowej w trakcie trwania ubezpieczenia Obowiązkowe ubezpieczenie parafiskalne Sprawiedliwość składki zależnej od dochodu Alokacyjna efektywność składki solidarnej i składki parafiskalnej Podział składki między pracodawcę i pracownika Kalkulacja składki w systemie niemieckim, holenderskim i szwajcarskim Kalkulacja składek podstawowych ubezpieczeń zdrowotnych w Niemczech Podstawa naliczania składek w systemie GKV Stopa składki GKV Podział składki między ubezpieczonego i pracodawcę oraz ubezpieczenie rentowe Odwrotna redystrybucja dochodów w GKV Kalkulacja składek w prywatnym ubezpieczeniu zdrowotnym Powszechne solidarne ubezpieczenie w Szwajcarii 194

8 Powszechne parafiskalno-solidarne ubezpieczenie w Holandii Wsparcie dla osób z niewystarczającą zdolnością płatniczą Ustalenie wysokości zasiłku celowego Definicja i granica dochodu własnego uprawniającego do otrzymania zasiłku Uprawnienia do zasiłku a rozkład dochodów własnych w cyklu życia Wysokość zasiłku a rodzaj ubezpieczenia Redukcja składki przy wzroście dochodów własnych Ujemny podatek dochodowy jako alternatywa dla zasiłku celowego Pomoc w wypełnieniu obowiązku ubezpieczenia w Niemczech, Szwajcarii i Holandii Zasiłki składkowe w Niemczech Zasiłki składkowe w Szwajcarii Zasiłki składkowe w Holandii Kalkulacja składki i pomoc państwa w jej regulacji wstępne wnioski 219 Rozdział VI Wolność wyboru ubezpieczonych i konkurencja płatników Konkurencja związana ramami solidaryz mu Pozytywny wymiar konkurencji i akceptacja jej wyników Rola państwa w instytucjonalizacji konkurencji Konkurencja, racjonalizacja i stosunki włas ności Pola konkurencji Zakres ubezpieczonych świadczeń Dopuszczenie selektywnego kontraktowania świadczeniodawców Ograniczenia w wyborze świadczeniodawcy przez pacjenta Wysokość składki podstawowej i jej stabilizacja w czasie Dostępność ubezpieczyciela i jakość obsługi klienta Bodźce finansowe dla ubezpieczonych Szczególne uzasadnienie implementacji bodźców finansowych dla ubezpieczonego w systemie SMSM Kompatybilność podstawowych instrumentów sterowania popytem z systemem SMSM Konkurencja, bodźce finansowe i wybór ubezpieczonego Konkurencja ubezpieczycieli i wybór dla ubezpieczonych w Niemczech, Szwajcarii i Holandii Konkurencja płatników i wybór dla ubezpieczonych w Niemczech Wybór i zmiana ubezpieczyciela Zakres świadczeń Przymus kontraktowania Składka 265

9 Bodźce finansowe dla ubezpieczonych Konkurencja płatników i wybór dla ubezpieczonych w Szwajcarii Wybór i zmiana ubezpieczyciela Zakres świadczeń Przymus kontraktowania Składka Bodźce finansowe Konkurencja płatników i wybór dla ubezpieczonych w Holandii Wybór i zmiana ubezpieczyciela Zakres świadczeń Przymus kontraktowania Składka Bodźce finansowe Konkurencja ubezpieczycieli a selekcja ryzyka Mechanizmy selekcji ryzyka w społecznych ubezpieczeniach zdrowotnych Mechanizm wyrównania finansowego między ubezpieczycielami Wyrównanie finansowe między ubezpieczycielami w Niemczech, Szwajcarii i Holandii Wyrównanie finansowe między kasami chorych w Niemczech Wyrównanie finansowe w powszechnym ubezpieczeniu w Szwajcarii Wyrównanie finansowe w Holandii Konkurencja ubezpieczycieli i wybór ubezpieczonych ocena wstępna 301 Rozdział VII Stabilizacja ubezpieczenia i składki w długim okresie Zewnętrzne wyzwania dla systemu SMSM Zmiany struktury demograficznej i problem starości Postęp naukowy i technologiczny Zmiany w postawach i wartościach a skłonność do płacenia SMSM a stabilizacja składek w długim okresie Pułapka umowy społecznej Racjonowanie świadczeń na starość Ogólne rezerwy demograficzne Zindywidualizowane rezerwy na starość mechanizm kapitałowy Cele i zagrożenia mechanizmu kapitałowego Konstrukcja rezerwy na starość a wpływ nieubezpieczalnych czynników Rezerwy na starość a zmiana ubezpieczyciela 334

10 Indywidualizacja rezerw na starość a zachowania strategiczne Problemy okresu przejściowego Kombinacja ubezpieczenia zdrowotnego z ubezpieczeniem na życie Rezerwy na starość w niemieckim systemie PKV Zabezpieczenie stabilności składki w długim okresie ocena wstępna 346 Podsumowanie i wnioski końcowe Bibliografia 359 Spis rycin 411 Spis tabel Indeks nazwisk 413