WARSZTAT PRACY NAUCZYCIELA SPOTKANIE V. Ewaluacja programu własnego Projektowanie ewaluacji Narzędzia ewaluacji. Tomasz Greczyło

Transkrypt

1 WARSZTAT PRACY NAUCZYCIELA SPOTKANIE V Ewaluacja programu własnego Projektowanie ewaluacji Narzędzia ewaluacji Tomasz Greczyło

2 EWALUACJA Ewaluacja ustalanie wartości i ceny czegoś; ocenianie, oszacowanie Słownik Języka Polskiego PWN Każdy dokonuje ewaluacji w celu podniesienia jakości tego, co robi... Można ewaluować wszystko: rozwój ucznia, programy autorskie, pracę nauczyciela, atmosferę, organizację zajęć, formy doskonalenia Jadwiga Krzyżewska 2

3 TRZY MODELE EWALUACJI Biurokratyczna Autokratyczna Demokratyczna 3

4 RODZAJE EWALUACJI wewnętrzna zewnętrzna, własna (auto) obca, procesu produktu, formatywna (kształtująca) sumatywna {proaktywna reaktywna}, szerokozakresowa fokusowa (zogniskowana na pojedynczym elemencie, zagadnieniu). 4

5 EWALUACJA W SZKOLE Systematyczne porządkowanie i ocena danych dotyczących dokumentów, działań oraz osób. Ewaluację przeprowadzamy według ustalonych kryteriów w celu podjęcia decyzji dotyczących przyszłych działań. Tylko ci, którzy znają swoją wartość, są w stanie podjąć autentyczną ocenę własnej pracy. Odsłaniając słabości, definiując kierunki rozwoju i stawiając problemy do rozwiązania, pokazują, że chcą i potrafią kształtować rzeczywistość, że rozumieją na czym polega zasada ciągłego doskonalenia. G. Mazurkiewicz, Kształcenie chłopców i dziewcząt naturalny porządek, nierówność czy demokracja?, Kraków

6 POZIOMY EWALUACJI Poziom instytucjonalny Ewaluacja programów, projektów, problemów, wymagań państwa cel: jakościowy rozwój szkoły Poziom indywidualny Autoewaluacja pracy nauczyciela (zajęcia, nowe metody, treści, programy, style) cel: zwiększenie poziomu profesjonalizmu 6

7 PO CO EWALUOWAĆ Nauczyciel uzyskuje wiarygodną informację o tym, jak odbierane są jego działania i jakie są ich efekty Nauczyciel usprawnia komunikację i współpracę między uczniami, rodzicami i innymi nauczycielami. Nauczyciel uzyskuje informacje o trafności doboru treści i metod nauczania do potrzeb i oczekiwań uczniów. Ewaluacja pozwala określić efekty procesu nauczania; ustalić, jaką wiedzę i umiejętności posiadają uczniowie, jakie doświadczenia im towarzyszą. Nauczyciel może promować swoją pracę, a szczególnie te elementy, które stanowią jej mocne strony. 7

8 EWALUACJA A PRAWO OŚWIATOWE Rozporządzenie o nadzorze pedagogicznym 7 października 2009 Formy nadzoru: Ewaluacja zewnętrzna kurator oświaty Ewaluacja wewnętrzna dyrektor placówki Kontrola zewnętrzna kurator oświaty Kontrola wewnętrzna dyrektor placówki Wspomaganie 8

9 EWALUACJA A PRAWO OŚWIATOWE 20.1,2 Dyrektor placówki w ramach sprawowanego nadzoru przeprowadza ewaluacje wewnętrzną w odniesieniu do wymagań (ustalonych przez państwo), które muszą być spełnione w czterech obszarach: efekty działalności dydaktycznej placówki, procesy zachodzące w placówce, funkcjonowanie w środowisku lokalnym, zarządzanie placówką 9

10 EWALUACJA PROGRAMU WŁASNEGO Strona formalna podczas procesu tworzenia i zatwierdzania programu nauczania przykładowa formatka oceny Implementacja podczas prac służących realizacji programu metody ewaluacji pracy nauczyciele oraz osiągnięć uczniów 10

11 PRZEBIEG EWALUACJI I. Przygotowanie zaplanowanie działań (plan ewaluacji) projekt ewaluacji II. Realizacja zbieranie danych III. Podsumowanie analiza danych wyciąganie wniosków, formułowanie rekomendacji sporządzenie raportu upowszechnienie wyników 11

12 ZEGAR EWALUACJI 1. Sformułowanie celów, oczekiwań, strategii działania i wyników. (Co chcemy osiągnąć?) 2. Projekt ewaluacji (ustalenie działań ewaluacyjnych).(kto przeprowadzi ewaluację? Kto jest zainteresowany? Czemu będą służyć wyniki?) 3. Określeniu kryteriów sukcesu i oceny.(jak zmierzy efekty? Jakie są kryteria oceny?) 4. Dyskusja i wybór konkretnych problemów (pytań).(co jest przedmiotem ewaluacji? Co chcemy, musimy wiedzieć?) 5. Ustalenie źródeł i rodzajów informacji.(kto i jakich informacji potrzebuje?) 6. Wybór metod i technik gromadzenia danych. 12

13 ZEGAR EWALUACJI 7. Opracowanie odpowiednich narzędzi.(za pomocą jakich metod można odpowiedzieć na pytania?) 8. Zebranie danych. 9. Techniczne opracowanie danych. 10. Dyskusja na temat danych i ich analiza.(jakie informacje, wyniki otrzymujemy?) 11. Ocena wyników, porównanie z oczekiwaniami.(jakie znaczenie mają wyniki dla naszej pracy? Czy moglibyśmy zrealizować cele?) 12. Przeformułowanie celów, zaplanowanie nowych działań. 13

14 PROJEKT EWALUACJI Obejmuje opis formy i koncepcji ewaluacji Określa cele Pytania Metodę przeprowadzania ewaluacji Raportowanie o jej przebiegu 14

15 ELEMENTY PROJEKTU EWALUACJI Cel ewaluacji, czyli odpowiedź na pytanie, po co to wszystko? Przedmiot ewaluacji (obiektu, obszaru) ewaluacji, czyli odpowiedź na pytanie, co chcemy badać? Pytania kluczowe, czyli odpowiedź na pytanie, co chcemy wiedzieć o badanym obiekcie? Kryteria ewaluacji, czyli odpowiedź na pytanie, co będzie stanowić o sukcesie lub niepowodzeniu? 15

16 ELEMENTY PROJEKTU EWALUACJI Metody badawcze (jeżeli to możliwe, metody ich analizy), czyli odpowiedź na pytanie, w jaki sposób będziemy zbierać niezbędne informacje? Opis populacji i doboru próby badawczej, czyli odpowiedź na pytanie, skąd będziemy czerpać niezbędne informacje? Organizacja zbierania danych i monitorowanie danych, czyli odpowiedź na pytanie, kto, kiedy i od kogo będzie zbierał informacje? Przygotowanie raportu, czyli odpowiedź na pytanie, jaki ślad pozostanie po badaniu (ewaluacji) i kto będzie miał do niego dostęp? 16

17 MODELE EWALUACJI Model SWOT (strengths, weaknesses, opportunities, threats) Model action research Klasyczny model ewaluacyjny Model akredytacyjny Model triangulacyjny Model CIPP (context, input, process, product) Model socjologiczny 17

18 METODY ZBIERANIA DANYCH to całość postępowania badacza zmierzającego do rozwiązania określonego problemu badania kwestionariuszowe wywiad obserwacja pomiar dydaktyczny analiza dokumentów projektowana dyskusja 18

19 NARZĘDZIA kwestionariusz/ankieta kwestionariusz wywiadu arkusz obserwacji sprawdzian/test dokumenty scenariusz/konspekt 19

20 WYKORZYSTANIE WYNIKÓW Zweryfikowanie wcześniejszych założeń i celów programu, Skuteczne angażowanie całej społeczności szkoły w realizację wspólnych celów działania, Uaktualnienie oferty szkoły i dostosowanie jej do zmieniającej się rzeczywistości, Udoskonalenie działania wewnątrz samej organizacji, Doskonalenie nauczycieli skorelowane z pedagogicznymi i organizacyjnymi potrzebami szkoły, Stworzenie programu zapewniającego wszystkim uczniom zdobycie niezbędnej wiedzy i umiejętności. 20

21 WYRÓŻNIKI EWALUACJI PRZYDATNOŚĆ ewaluacja nie ma sensu, jeśli brak widoków na to, że ktoś ją wykorzysta WYKONALNOŚĆ ewaluację należy przeprowadzić tylko wtedy, gdy jest to możliwe ze względów praktycznych, a efekty równoważą koszty PRZYZWOITOŚĆ ewaluacji dokonać powinno się wtedy, gdy można wykazać, że zostanie przeprowadzona uczciwie i zgodnie z zasadami etycznymi ADEKWATNOŚĆ mając pewność co do jej przydatności, wykonalności i przyzwoitości, ewaluację trzeba wykonać fachowo i precyzyjnie 21

22 GŁÓWNE STANDARDY EWALUACJI Użyteczność Wykonalność Poprawność Dokładność 22

23 RAPORT Z EWALUACJI Wstęp/wprowadzenie - data napisania raportu, nazwisko autora lub autorów, tytuł raportu oraz opis ewaluowanego przedsięwzięcia (obszaru) - jakie to przedsięwzięcie? Dlaczego chcieliśmy to badać? Opis ewaluacji - jakie informacje chcieliśmy uzyskać? Jakimi metodami się posłużyliśmy? 23

24 RAPORT Z EWALUACJI Opis danych i ich zbierania - jakie dane uzyskaliśmy w wyniku badania? Jakich danych ewentualnie nie udało nam się zdobyć i dlaczego? Kiedy i w jakich warunkach odbywało się zbieranie danych? Podsumowanie - zebrane na jednej stronie najistotniejsze zagadnienia poruszane w raporcie. Wyniki - prezentowane jako próba udzielenia odpowiedzi na pytania, które postawiliśmy projektując ewaluację. 24

25 RAPORT Z EWALUACJI Wnioski - prezentowane np. wg kryteriów ewaluacji. Zalecenia. Aneks - powinien zwierać narzędzia, za pomocą których zbieraliśmy dane oraz ewentualnie dodatkowe materiały. 25

26 NARZĘDZIA EWALUACJI ANKIETA/WYWIAD Technika gromadzenia informacji polegająca na wypełnieniu najczęściej samodzielnie przez badanego specjalnych kwestionariuszy, na ogół o wysokim stopniu standaryzacji w obecności lub częściej bez obecności ankietera. Wywiad jest rozmową kierowaną, w której biorą udział co najmniej dwie osoby: prowadzący wywiad i respondent. 26

27 CECHY PYTAŃ ANKIETY Najczęściej są to pytania zamknięte i zaopatrzone w tzw. kafeterię, czyli zestaw wszystkich możliwych odpowiedzi. jasne ścisłe jednoproblemowe 27

28 KAFETERIE zamknięte/dysjunktywne półotwarte koniunktywne 28

29 PYTANIA Pytania w kwestionariuszu ankiety dzieli się na: ze względu na formę i rodzaj odpowiedzi (kryterium techniczne): pytania otwarte; pytania zamknięte. ze względu na cel pytania (kryterium celu pytania): wprowadzające; o opinię; o fakty; o wiedzę; o źródło informacji; o motywy; o sugestie; uzupełniające. ze względu na funkcję pytania (kryterium funkcji): dotyczące badanej problematyki; metryczkowe; filtrujące; wykluczające się; sprawdzające; podchwytliwe i puste. 29

30 TYPY WYWIADU Ze względu na formę wypowiadania się respondentów i sposób przeprowadzania wywiadu, a także ze względu na zachowanie się badającego i liczbę uczestników można wyróżnić kilka typów wywiadów, jakie są stosowane w naukach społecznych. ustne i pisemne, skategoryzowane i nieskategoryzowane, jawne i ukryte, indywidualne i zbiorowe, panelowe. 30

31 DLACZEGO EWALUACJI JEST POTRZEBNA Ewaluacja w pracy nauczyciela jest konieczna, aby ten mógł stwierdzić, że działa w sposób profesjonalny. Zdobywając wiedzę na temat swojego działania i jego efektów, chce polepszenia wyników. W ten sposób przejmuje odpowiedzialność za własny rozwój. 31