Czy na początku XXI wieku skutecznie leczymy. nerek?
|
|
- Laura Klimek
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRACE ORYGINALNE Dorota DROŻDŻ 1 Przemko KWINTA 2 Krystyna SZTEFKO Katarzyna ZACHWIEJA 1 Monika MIKLASZEWSKA 1 Tomasz DROŻDŻ Monika ŁĄTKA Jacek A.PIETRZYK 1 Czy na początku XXI wieku skutecznie leczymy niedokrwistość i zaburzenia wapniowofosforanowe u dzieci z przewlekłą chorobą nerek? Do we successfully treat anemia and calcium-phosphate disorders in children with chronic kidney disease at the beginning of the twenty-first century? 1 Zakład Dializ, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków Kierownik Zakładu Dializ: Prof. dr hab. n. med. Jacek A. Pietrzyk 2 Klinika Chorób Dzieci Katedry Pediatrii, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków Kierownik Kliniki i Katedry: Dr hab. n. med. Przemko Kwinta, prof. UJ Zakład Biochemii Klinicznej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. Krystyna Sztefko Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Dializ Katedry Pediatrii Opiekun: dr hab. n. med. Dorota Drożdż Dodatkowe słowa kluczowe: przewlekła choroba nerek dzieci, niedokrwistość zaburzenia wapniowo-fosforanowe Additional key words: chronic kidney disease children anemia calcium-phosphate disturbances Badanie wykonano w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki nr N N Adres do korespondencji: Dr hab. n. med. Dorota Drożdż Zakład Dializ Katedry Pediatrii UJ CM Ul. Wielicka Kraków Tel/fax: dadrozdz@cm-uj.krakow.pl U dzieci z przewlekłą chorobą nerek (PChN) niedokrwistość i zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej występują już we wczesnych stadiach choroby i wymagają kompleksowego leczenia. Celem pracy była ocena skuteczności leczenia zaburzeń biochemicznych w zależności od stopnia zaawansowania PChN u dzieci. Materiał i metody: Badaniami objęto 71 dzieci ( chłopców, 27 dziewczynek) z PChN w stadium 1-5. Średnia wieku wynosiła 11 ± 5 lat, średni wzrost: 15,7 ± 28 cm, średni egfr: 2 ml/min/1,7m 2. W surowicy krwi oceniano stężenie hemoglobiny, mocznika, kreatyniny, cystatyny C, wapnia, fosforu oraz parathormonu (PTH). egfr wyliczano ze wzorów Schwartza i Fillera, wykorzystując jako markery odpowiednio kreatyninę i cystatynę C. Pacjentów podzielono na grupy w zależności od stadium PChN [grupa 1: PChN stadium 1+2 (GFR>60), grupa 2: stadium (GFR=0-59), grupa : PChN stadium (GFR ml/min/1,7 m 2 ), grupa stadium 5 (dzieci dializowane)]. Wyniki: Stężenie hemoglobiny w zależności od stadium PChN (grupa 1 vs. grupa 2 vs. grupa vs. grupa ) wynosiło odpowiednio 12,95 vs. 12,68 vs. 12,7 vs. 11, g/dl. Stężenie wapnia całkowitego i zjonizowanego było istotnie niższe u dzieci dializowanych w porównaniu do pacjentów leczonych zachowawczo. Wraz ze stopniem zaawansowania PChN istotnie wzrastało stężenie fosforanów (1,9 vs. 1, vs. 1,9 vs. 1,82 mmol/l) i PTH (21,7 vs. 8,6 vs. 99,9 vs. 219 pg/ml). Leczenie erytropoetyną stosowano u 8% dzieci, węglanem wapnia u 55% i alfakalcydolem u 56% pacjentów. Wnioski: Pomimo stosowania standardowego leczenia wraz z postępem PChN stwierdzono narastanie niedokrwistości, wzrost stężenia fosforanów i parathormonu oraz obniżenie stężenia wapnia. Nasilenie zaburzeń metabolicznych u dzieci dializowanych In children with chronic kidney disease (CKD) anemia and calciumphosphate disturbances are already present at early stages of the disease and require a comprehensive treatment. The aim of this study was to evaluate the efficacy of the treatment of biochemical disturbances, depending on the severity of CKD in children. Material and Methods: The study included 71 children ( boys, 27 girls) with CKD stage 1-5. Mean age was 11±5 years, mean height: 15.7±28 cm and mean egfr 2 ml/min/1.7m 2. The serum hemoglobin, urea, creatinine, cystatin C, calcium, phosphorus and parathyroid hormone (PTH) levels were measured. egfr was calculated according to Schwartz and Filler formulas, employing creatinine and cystatin C as markers. Patients were divided into groups depending on the stage of CKD [group 1: CKD stage 1+2 (GFR> 60), group 2: CKD stage (GFR=0-59) Group : CKD stage (GFR=15-29 ml/min/1.7 m 2 ), group - dialyzed children]. Results: The concentration of hemoglobin depending on the stage of CKD (group 1 vs. group 2 vs. group vs group ) was vs vs vs. 11. g/dl, respectively. The concentration of total and ionized calcium was significantly lower in children on dialysis compared to patients treated conservatively. With the progression of CKD the concentration of phosphorus (1.9 vs. 1. vs. 1.9 vs mmol/l) and PTH (21.7 vs 8.6 vs 99.9 vs. 219 pg/ml) significantly increased. Treatment with erythropoietin was used in 8% of children, calcium carbonate in 55% and alphacalcidol in 56% of patients. Conclusions: Despite the use of regular treatment, with the progression of CKD a progression of anemia, increased serum phosphate and parathyroid hormone and a decrease in calcium levels in studied children was 9
2 wskazuje na konieczność stosowania nowych, bardziej skutecznych leków, aby dostatecznie wcześnie zapobiec powikłaniom PChN pod postacią mineralnej choroby kości oraz chorób sercowo-naczyniowych. observed. The severity of metabolic disorders in dialyzed children indicates the need for administration of new and more effective drugs, to prevent early enough complications of CKD in the form of mineral bone disease and cardiovascular complications. Wstęp Postępujące uszkodzenie miąższu nerek powoduje zaburzenia metaboliczne narastające wraz z postępem choroby. Skutkami odległymi tych zaburzeń są zwiększona chorobowość i śmiertelność w grupie dzieci i dorosłych ze schyłkową niewydolnością nerek [1]. U dzieci z przewlekłą chorobą nerek (PChN) niedokrwistość i zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej występują już we wczesnych stadiach choroby i wymagają kompleksowego leczenia [2]. Niedokrwistość u pacjentów z PChN spowodowana jest zmniejszoną produkcją erytropoetyny, niedoborem żelaza, skróconym czasem przeżycia krwinek czerwonych, nadczynnością przytarczyc i niedoborem witamin (B 12 i kwasu foliowego) [,]. Podkreśla się również znaczenie obniżenia biodostępności żelaza spowodowane zwiększonym stężeniem hepcydyny. Niedokrwistość może się pojawiać już we wczesnych stadiach PChN. Częstość występowania niedokrwistości u dzieci narasta z postępem choroby nerek od 18,5% w stadium 2 PChN do 68% w stadium 5 [5]. Niedokrwistość powoduje gorsze utlenowanie tkanek i uruchamia mechanizmy adaptacyjne prowadzące do zwiększenia objętości osocza i obciążenia wstępnego lewej komory serca. Od czasu wprowadzenia do leczenia erytropoetyny w 1989 roku wzrosła skuteczność leczenia niedokrwistości i zmniejszyła się ilość przetoczeń koncentratu krwinek czerwonych. Podaż erytropoetyny z suplementacją żelaza pozwala na uzyskanie zalecanych przez KDOQI stężeń hemoglobiny (11 12 g/dl) i wartości hematokrytu (-6%) u większości pacjentów [6]. Jednym z podstawowych celów leczenia dzieci z PChN jest zapewnienie prawidłowego rozwoju małych pacjentów dobrego stanu odżywienia i tempa wzrastania. Dla uzyskania prawidłowego wzrostu u dzieci z upośledzoną funkcją nerek istotne znaczenie ma wyrównanie zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej. Związane z przewlekłą chorobą nerek zaburzenia mineralne i kostne (CK-MBD - chronic kidney disease mineral and bone disorders) charakteryzują się hipokalcemią, hiperfosfatemią, podwyższonym stężeniem parathormonu, czynnika wzrostu fibroblastów FGF2, obniżonym stężeniem 1,25-dihydroksywitaminy D oraz zaburzeniami kostnymi i zwapnieniami naczyń oraz zastawek serca [7]. Celem pracy była ocena skuteczności leczenia niedokrwistości i zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej w zależności od stopnia zaawansowania przewlekłej choroby nerek u dzieci. Materiał i metody Grupę badaną stanowiło 71 dzieci z przewlekłą chorobą nerek leczonych w Poradni Nefrologicznej Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie w latach 2008 do Na przeprowadzenie badania uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej nr KBET/17/B/2006. Rodzice i pacjenci zostali poinformowani o celu i sposobie przeprowadzenia badania i podpisali świadomą zgodę na udział w badaniu. Główną przyczynę PChN w badanej grupie stanowiły wady wrodzone układu moczowego: zastawka cewki tylnej (n=15), hipo/dysplazja nerek (n=9), agenezja 1 nerki (n= 2), zwyrodnienie torbielowate nerek (n=9), nefropatia refluksowa (n=6) i zaporowa (n=). U 9 pacjentów rozpoznano zespół nerczycowy: w tym na podłożu ogniskowego stwardnienia kłębuszków nerkowych (n=5), Tabela I Podstawowe dane kliniczne i parametry funkcji nerek w badanej grupie 71 dzieci z przewlekłą chorobą nerek. Basic clinical data and kidney function parameters in the studied group of 71 children with chronic kidney disease. Parametr Liczba Pacjentów (%) (15,5) 17 (2,9) 19 (26,8) 2 (,8) Wiek (lat) 9,87 11,05 11,29 11,7 Wzrost (cm) 16,2 16,5 16, 1, Wzrost (SD) 0,82-0,86-0,98-1,57 Masa c. (kg) 0,9, 8,1 1,5 Masa c. (SD) 0,25-0,95-0,8-2,08 Mocznik (mmol/l) 6, 9,0 16,2 19,9 Kreatynina (µmol/l) 66, 122, ,9 Cystatyna C (mg/l) 0,95 1,6 2,6 5, egfr wg Schwartza (ml/min/1,7 m 2 ) egfr wg Fillera (ml/min/1,7 m 2 ) 81,6 2,6 20,1 10,2 108,7 59,5 1,9 16, mezangialno rozplemowego kłębuszkowego zapalenia nerek (kzn), gwałtownie postępującego i toczniowego kzn (n=2). Do rzadszych przyczyn należały: uszkodzenie po chemioterapii (n=), zespół hemolityczno-mocznicowy (n=), nefronoftyza (n=2), vasculitis, kwasica metylomalonowa, zespół paznokciowo-rzepkowy, neuroblastoma, wynicowanie pęcherza moczowego, pierwotna niedoczynność przytarczyc, odmiedniczkowe zapalenie nerek, zespół suszonej śliwki, zespół Fanconiego, zespół Lowe a, śródmiąższowe zapalenie nerek i w jednym przypadku przyczyna nieznana. U wszystkich pacjentów (pozostających na czczo od 12 godzin) pobierano próbki krwi i oznaczano stężenia mocznika, kreatyniny, cystatyny C, elektrolitów, parathormonu i morfologię krwi obwodowej. Na podstawie stężenia kreatyniny w surowicy wyliczano przesączanie kłębuszkowe (estimated glomerular filtration rate - egfr) ze wzoru Schwartza [8] i Fillera [9]. Pacjentów podzielono na grupy w zależności od stadium przewlekłej choroby nerek: grupa 1 z PChN stadium 1+2 (GFR>60), grupa 2: PChN (GFR=0-59), grupa : PChN (GFR ml/min/1,7 m 2 ), grupa dzieci leczone nerkozastępczo metodą hemodializy lub dializy otrzewnowej (PChN 5). Analizie poddano stosowane leczenie preparatami erytopoetyny, witaminy D i lekami wiążącymi fosforany w przewodzie pokarmowym w badanych grupach. Analiza statystyczna: Porównanie zmiennych ilościowych badanych grup przeprowadzono za pomocą analizy wariancji. Analizę korelacji przeprowadzono za pomocą testu Pearsona lub Spearmana (w zależności od charakteru rozkładu). Analiza statystyczna została wykonana z użyciem programu komputerowego STATISTICA 10.0 (StatSoft, Tulsa, USA). Różnice i zależności uznano za istotne statystycznie, jeżeli prawdopodobieństwo odrzucenia prawdziwej hipotezy zerowej wynosiło mniej niż 5% (p < 0,05). Wyniki Charakterystykę kliniczną badanej grupy i parametry funkcji nerek w zależności od stadium PChN przedstawiono w tabeli I. Stężenie hemoglobiny u dzieci z przewlekłą chorobą nerek korelowało znamiennie ujemnie ze stężeniem mocznika (r = 0,151; p = 0,000), kreatyniny (r = 0,65; p = 0,001), cystatyny C (r = 0,7; p = 0,000) i dodatnio z egfr wyliczonym ze wzoru Schwartza (r = 0,051; p = 0,008) i wzoru Fillera (r = 0,752; p = 0,00). Stężenie hemoglobiny w zależności od stadium PChN (grupa 1: GFR>60, grupa 2: GFR=0-59, grupa : GFR ml/min/1,7 m 2, grupa dzieci dializowane) wynosiło odpowiednio 12,95 vs. 12,68 vs. 12,7 vs. 11, g/dl. W grupie dzieci dializowanych osiągnięte stężenie hemoglobiny (11, g/dl) było istotnie niższe niż u pacjentów leczonych 50 D. Drożdż i wsp.
3 Rycina 1 Wartości morfotyczne krwi w badanej grupie 71 dzieci z przewlekłą chorobą nerek w zależności od stadium choroby. Morphological values in the studied group of 71 children according to the stage of chronic kidney disease. Rycina 2 Wybrane parametry gospodarki wapniowo-fosforanowej w badanej grupie 71 dzieci z przewlekłą chorobą nerek w zależności od stadium choroby. Selected calcium-phosphate homeostasis parameters in the studied group of 71 children according to the stage of chronic kidney disease. zachowawczo. Z postępem choroby nerek obserwowano stopniowe obniżenie liczby erytrocytów (,78 vs.,51 vs.,5 vs.,02 mln/ml) i hematokrytu (9,9 vs. 8, vs. 7,6 vs. 5,1 %) z najniższymi wartościami w grupie pacjentów dializowanych. Z kolei objętość erytrocytów (MCV) wzrastała w kolejnych stadiach choroby (8,6 vs. 85, vs. 86,6 vs. 87,7 fl). dzieci wymagało leczenia preparatami erytropoetyny w celu uzyskania zalecanych stężeń hemoglobiny powyżej 11 g/dl (Tab. II). Leki stymulujące erytropoezę (erythropoiesis stimulating agent - ESA) stosowano u 7 pacjentów z PChN stadium, u 7 w stadium choroby i u 20 z 2 chorych dializowanych. Dwadzieścia dwoje dzieci było leczonych erytropoetyną beta, a dwanaścioro darbepoetyną alfa. Doustne preparaty żelaza stosowano u dzieci (Tab. II). Wykazano istotne korelacje pomiędzy parametrami funkcji nerek i stężeniami wapnia, fosforanów i parathormonu u dzieci z PChN. Stężenie wapnia zjonizowanego korelowało ujemnie ze stężeniem kreatyniny (r = -0,95; p = 0,000) i cystatyny C (r = -0,501; p = 0,000); wapnia całkowitego ze stężeniem kreatyniny (r = -0,871; p = 0,001) i cystatyny C (r = -0,55; p = 0,000). Stężenie wapnia całkowitego w badanych grupach wynosiło średnio 2,9 vs. 2, vs. 2,50 vs. 2,7 mmol/l, a wapnia zjonizowanego odpowiednio 1,20 vs. 1,17 vs. 1,20 vs. 1,11 mmol/l. Stężenie wapnia całkowitego i zjonizowanego było istotnie niższe u dzieci dializowanych w porównaniu do pacjentów leczonych zachowawczo. Stężenie fosforanów wzrastało istotnie ze wzrostem stężenia mocznika (r = 0,286; p = 0,00), kreatyniny (r = 0,5185; p = 0,000) i cystatyny C (r = 0,77; p = 0,000), a stężenie parathormonu korelowało dodatnio ze stężeniem mocznika (r = 0,1; p = 0,009), kreatyniny (r = 0,5199; p = 0,000) i cystatyny C (r = 0,985; p = 0,000). Ze stopniem zaawansowania PChN istotnie wzrastało średnie stężenie fosforanów (1,9 vs. 1, vs. 1,9 vs. 1,82 mmol/l) i parathormonu (21,7 vs. 8,6 vs. 99,9 vs. 219 pg/ ml). Leczenia węglanem wapnia (Calperos) Tabela II Leki stosowane w badanej grupie 71 dzieci z przewlekłą chorobą nerek. Medications used in the studied group of 71 children with chronic kidney disease. Parametr wymagało 9 (55%) pacjentów, a aktywną postacią witaminy D (alfakalcydolem) czterdziestu (56%). Omówienie Pomimo niewątpliwego postępu w leczeniu pacjentów z przewlekłą chorobą nerek jest to grupa o zwiększonym ryzyku śmiertelności i dotyczy to zarówno dorosłych jak i dzieci. Ryzyko zgonu pozostaje szczególnie wysokie u osób wymagających przewlekłej dializoterapii. Jak wynika z danych polskiego rejestru dzieci leczonych nerkozastępczo, śmiertelność w tej grupie jest 7 razy wyższa niż w ogólnej populacji pediatrycznej i wynosi,05 na 100 pacjento-lat [1]. Niedokrwistość jest częstym objawem przewlekłej choroby nerek, wpływa istotnie na rokowanie pacjentów, a jej leczenie jest ważnym elementem kompleksowej opieki u dzieci i młodzieży. Częstość występowania niedokrwistości narasta ze stopniem upośledzenia funkcji nerek i wynosi >90% u pacjentów dializowanych. W badaniach klinicznych wykazano związek niedokrwistości z obniżeniem jakości życia, zwiększonym ryzykiem sercowo-naczyniowym, większą częstością hospitalizacji, upośledzeniem 1+2 (n=11) (n=19) (n=17) 5 (n=2) Liczba pacjentów leczonych EPO Średnia dawka EPO (j/tydzień) ,1 1607,1 2175,0 Średnia dawka EPO/kg mc. (j/kg mc./tydzień) 0 5,1 9, 82,0 Liczba pacjentów leczonych żelazem Średnia dawka żelaza [mg/d] ±50 120±162 19±5 Liczba pacjentów leczonych węglanem wapnia Średnia dawka węglanu wapnia (g/d) 1 0,875 1,08,71 Liczba pacjentów leczonych 1 (OH) wit. D Średnia dawka 1 (OH) wit. D (µg/d) 0,098 0,098 0,17 0,5 funkcji poznawczych i zwiększoną śmiertelnością. U osób dorosłych leczonych hemodializami wykazano istotnie wyższe ryzyko zgonu i hospitalizacji u pacjentów z hematokrytem poniżej 0% [10,11]. Wong i wsp. ocenili częstość powikłań przewlekłej choroby nerek w grupie 66 dzieci z przewagą wczesnych stadiów choroby (57% stadium 1, 29% stadium 2). Niedokrwistość stwierdzono u 6,6% pacjentów, a metaboliczną chorobę kości u 16,9% - autorzy podkreślają fakt, iż te powikłania występują często u dzieci, nawet przy GFR > 60ml/ min/1,7m 2. Analiza danych ze światowego rejestru dzieci dializowanych otrzewnowo (International Pediatric Peritoneal Dialysis Network (IPPN) Registry), obejmująca 19 pacjentów pediatrycznych, wykazała istotny wzrost ryzyka zgonu w grupie z Hb < 11 g/dl [12]. Aż 25% dzieci nie osiągnęło wartości docelowych dla hemoglobiny (10 g/dl lub 9,5 g/dl odpowiednio u dzieci starszych lub młodszych niż 2 lata). Niskie stężenie Hb było związane z małą diurezą, niskim stężeniem albuminy, podwyższonym stężeniem parathormonu i ferrytyny oraz stosowaniem bioniezgodnych płynów do 51
4 dializy otrzewnowej. Obserwowano również wzrost częstości występowania nadciśnienia tętniczego i przerostu lewej komory serca ze stopniem nasilenia niedokrwistości. Autorzy podkreślają również wpływ stanu zapalnego, przewodnienia i nadczynności przytarczyc na rozwój oporności na leki stymulujące erytropoezę. W badanej grupie uzyskano zalecane stężenie hemoglobiny u pacjentów w kolejnych stadiach PChN, zwraca jednak uwagę istotna statystycznie różnica pomiędzy wartościami Hb u dzieci dializowanych i pacjentów z egfr> 60 ml/min/1,7m 2 pomimo stosowania wyższych dawek erytopoetyny i żelaza (Ryc. 1, Tab. II). Suplementację żelaza stosowano u 6,7% dzieci z PChN stadium i u 75% pacjentów dializowanych, a podaż erytropoetyny odpowiednio u 1,2% i 8,%. Stopniowy wzrost MCV z postępem PChN może wskazywać na niedobór kwasu foliowego, a znacznie podwyższone stężenie parathormonu u dzieci dializowanych na związek nadczynności przytarczyc z opornością na leczenie erytropoetyną. Ze względu na dłuższy czas półtrwania i rzadsze podawanie stopniowo zwiększa się częstość stosowania darbepoetyny alfa w leczeniu niedokrwistości u dzieci z przewlekłą chorobą nerek. Nowsze leki stymulujące erytropoezę nie są obecnie zarejestrowane dla dzieci. Według zaleceń KDIGO (Kidney Disease Improving Global Outcomes) z 2012 roku punkt odcięcia dla rozpoznania niedokrwistości zależy od wieku i wynosi 11,5 g/dl dla dzieci w wieku od 5 do 12 lat, a w grupie wiekowej od 12 do 15 lat 12,0 g/dl [1]. Prawidłowe leczenie zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej należy do podstawowych strategii zapobiegania powikłaniom sercowo-naczyniowym u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek [1]. Taniguchi i współpracownicy badali wpływ zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej (stężenie Ca, P, PTH) na śmiertelność w grupie chorych hemodializowanych w populacji japońskiej [15]. Najniższą śmiertelność stwierdzono u pacjentów, którzy osiągnęli zalecane stężenia wszystkich badanych parametrów (20% badanej populacji), natomiast stężenie fosforanów było najsilniejszym predyktorem wysokiej śmiertelności. Zaburzenia mineralne i kostne w przewlekłej chorobie nerek charakteryzuje hipokalcemia, hiperfosfatemia, podwyższone stężenie parathormonu i obniżone stężenie kalcytriolu (1,25-dihydroksywitaminy D). Ważnym graczem w utrzymaniu homeostazy wapniowo-fosforanowej jest czynnik wzrostu fibroblastów FGF2, który z kofaktorem białkiem klotho indukuje fosfaturię oraz wywiera bezpośrednie działanie hamujące 1alfa-hydroksylazę i stymulujące 2-hydroksylazę przez co obniża poziom kalcytriolu [16]. W badaniach klinicznych i w modelu zwierzęcym wykazano również istotną rolę FGF2 w patogenezie przerostu lewej komory serca [17]. W badanej populacji stwierdzono tendencję do obniżonego stężenia wapnia całkowitego i zjonizowanego u pacjentów z PChN stadium oraz istotnie niższe stężenia wapnia u dzieci dializowanych. W grupie Tabela III Wybrane parametry laboratoryjne w zależności od stadium przewlekłej choroby nerek. Selected laboratory parameters according to chronic kidney disease stage. Parametr ± SD 1+2 (n=11) dzieci z egfr 15 do 0 ml/min/1,7m 2 stosowano często węglan wapnia (u 76,5%) i alfakalcydol (u 70,6% dzieci) co pozwoliło na wyrównanie stężeń wapnia w tym stadium choroby. W badaniach klinicznych udokumentowano obniżone stężenie witaminy 25(OH)D u pacjentów z PChN stadium -5. Aktualnie zaleca się kontrolę stężenia wit. 25(OH)D u dzieci z upośledzeniem funkcji nerek i jej suplementację u pacjentów z wykazanym niedoborem. Należy przy tym pamiętać o znaczeniu dodatniego bilansu wapniowego dla budowania masy kostnej, zwłaszcza w okresach przyśpieszonego tempa wzrastania u niemowląt i młodzieży w okresie dojrzewania. Syntetyczne analogi witaminy D, takie jak parykalcytol i dokserkalcyferol, stosowane u osób dorosłych skutkowały zmniejszeniem wydzielania PTH przy braku istotnego wpływu na stężenia wapnia i fosforanów [18]. Pomimo stosowania diety i wysokich dawek węglanu wapnia (średnio,71 g/ dobę) u dzieci leczonych nerkozastępczo nie udało się skutecznie obniżyć stężenia fosforanów. W tej grupie pacjentów stwierdzono również 10-krotny wzrost stężenia parathormonu w porównaniu z grupą o egfr>60 ml/min/1,7m 2. Na rycinie 2 przedstawiono stopniowy wzrost stężenia fosforanów i PTH u leczonych pacjentów w kolejnych stadiach zaawansowania przewlekłej choroby nerek. Fosfor jest uznaną toksyną mocznicową i jednym z czynników ryzyka sercowo-naczyniowego [19]. Grupa Shroff badała krążki naczyniowe pobrane od dzieci zdrowych i pacjentów z przewlekłą choroba nerek leczonych zachowawczo i poddanych dializoterapii [20]. Zwiększone stężenia wapnia i fosforanów w podłożu indukowały apoptozę komórek mięśniówki gładkiej naczyń, ich różnicowanie w komórki osteoblastyczne i uwalnianie pęcherzyków (vesicle) będących podłożem do odkładania hydroksyapatytów. W badaniach Shroff i współpracowników wysokie stężenia wapnia i fosforanów w podłożu hodowlanym skutkowały znamiennie większym stopniem zwapnienia naczyń niż przy izolowanym podwyższonym stężeniu fosforanów co wskazuje na istotną rolę wapnia w procesie zwapnienia naczyń. Hiperfosfatemia stanowi nadal częsty (n=19) (n=17) 5 (n=2) Hb (g/dl) 12,95±1,50 12,7±2,00 12,7±1,7 11,7±1,2 Hct (%) 9,9±,5 8,1±5,70 7,62±,6 5,15±,1 E (mln/ml),78±0,61,51±0,72,5±0,52,02±0,50 MCV (fl) 8,6±,0 85,±5,7 86,6±5,0 87,7±,6 Wapń całkowity (mmol/l) 2,9±0,10 2,±0,1 2,50±0,11 2,7±0,19 Wapń zjonizowany (mmol/l) 1,20±0,07 1,17±0,05 1,20±0,06 1,11±0,09 Fosfor (mmol/l) 1,9±0,2 1,0±0,16 1,9±0,28 1,82±0,9 PTH (pg/ml) 21,69±9,09 8,61±25,1 99,90±59,6 219,09±170,81 Iloczyn Ca x P (mmol 2 /l 2 ),6±0,65,0±0,1,72±0,68,1±1,2 problem u pacjentów poddanych leczeniu dializami. Block i wsp. wykazali w grupie 6 07 pacjentów hemodializowanych nie tylko znaczną częstość występowania hiperfosfatemii ale również wpływ podwyższonego stężenia fosforanów w surowicy na zwiększone ryzyko zgonu [21]. Aż 9% pacjentów dializowanych przez co najmniej rok miało stężenie fosforanów w surowicy powyżej zalecanych wartości (6,5 mg/dl). Ryzyko zgonu u tych pacjentów wynosiło 1,27 w porównaniu z pacjentami z prawidłowym stężeniem fosforanów. Stosowane powszechnie u dzieci środki wiążące fosforany w przewodzie pokarmowym zawierające wapń powodują epizody hpierkalcemii, co zwiększa iloczyn Ca x P i ryzyko zwapnień [22]. W jednym z pierwszych badań, opisujących zaawansowanie zmian naczyniowych u młodych dorosłych rozpoczynających dializoterapię w okresie dzieciństwa, Oh i wsp. stwierdzili zwapnienia naczyń wieńcowych (coronary artery calcification CAC) u 92% pacjentów. U chorych z uśrednionym w czasie stężeniem PTH powyżej 250 pg/ml i CRP powyżej 5 mg/l - wskaźnik zwapnień był ponad 5-krotnie wyższy niż u osób ze stężeniami poniżej tych punktów odcięcia [2]. Jak wykazali badacze tureccy, zwapnienia tętnic wieńcowych mogą występować u młodocianych pacjentów ze schyłkową niewydolnością nerek. U 8 spośród 5 pacjentów w wieku od 11 do 21,2 lat (średnio 16, lat) stwierdzono CAC. Na uwagę zasługuje fakt, iż zwapnienia tętnic wieńcowych stwierdzono u pacjenta w wieku 11 lat [2]. Najistotniejszymi czynnikami ryzyka rozwoju zwapnień okazało się uśrednione w czasie stężenie fosforanów w surowicy i kumulacyjna dawka zawierających wapń leków wiążących fosforany w przewodzie pokarmowym. Do pozostałych czynników ryzyka zaliczono czas trwania dializoterapii, wartość iloczynu wapniowo-fosforanowego, stężenie PTH, dawkę calcitriolu i obniżenie stężenia hemoglobiny. Wg Chertowa wzrost stężenia fosforu w surowicy o 1,0 mg/dl i wzrost stężenia Ca o 0,5 mg/dl ma ten sam efekt na postęp zwapnień naczyń jak 2,5 roku dializoterapii [22]. W badanej grupie dzieci z przewlekłą chorobą nerek, pomimo stosowanego leczenia (dieta z ograniczeniem spożycia 52 D. Drożdż i wsp.
5 fosforanów, węglan wapnia, aktywna postać witaminy D ), obserwowano wzrost stężenia parathormonu z narastaniem parametrów niewydolności nerek. Podobnie jak w przypadku innych zaburzeń metabolicznych, najwyższe stężenia PTH stwierdzano u dzieci leczonych przewlekłą dializoterapią. W praktyce klinicznej w leczeniu hiperfosfatemii u dzieci stosuje się najczęściej związki wiążące fosforany w przewodzie pokarmowym zawierające wapń. Związki te poprzez absorpcję wapnia w jelitach stanowią źródło wapnia korzystne dla rosnącego organizmu, mogą jednak powodować hiperkalcemię [25]. Pomimo udokumentowanej skuteczności w obniżaniu stężenia fosforanów i braku działania hiperkalcemizującego chlorowodorek sewelameru jest rzadko stosowany ze względu na cenę. U pacjentów z nasiloną hiperfosfatemią korzystne działanie może mieć łączenie węglanu wapnia i sewelameru. Wnioski Pomimo stosowania standardowego leczenia wraz z postępem PChN w badanej grupie dzieci stwierdzono narastanie niedokrwistości, wzrost stężenia fosforanów i parathormonu oraz obniżenie stężenia wapnia. Nasilenie zaburzeń metabolicznych u dzieci dializowanych wskazuje na konieczność stosowania nowych, bardziej skutecznych leków by dostatecznie wcześnie zapobiegać mineralnej chorobie kości i powikłaniom sercowo-naczyniowym. Piśmiennictwo: 1. Zagożdżon I, Żurowska A, Prokurat S, Rubik J, Drożdż D. et al: Do children with end-stage renal disease live shorter? Analysis of mortality on the basis of data from the Polish Registry of Renal Replacement Therapy in Children. Adv Med Sciences 2015; 60: Wong H, Mylrea K, Feber J, Drukker A, Filler G: Prevalence of complications in children with chronic kidney disease according to KDOQI. Kidney Int. 2006; 70: Nangaku M, Eckardt KU: Pathogenesis of renal anemia. Semin Nephrol. 2006; Babitt JL, Lin HY: Mechanisms of anemia in CKD. J Am Soc Nephrol. 2012; 2: Staples AO, Wong CS, Smith JM, Gipson DS, Filler G. et al: Anemia and risk of hospitalization in pediatric chronic kidney disease. Clin J Am Soc Nephrol. 2009; : Foundation National Kidney: KDOQI Clinical Practise Guidelines and Clinical Practise Recommendations for Anemia in Chronic Kidney Disease. Am J Kidney Dis. 2006; 7 (Suppl. ): S1-S Kemper MJ, van Husen M: Renal osteodystrophy in children: pathogenesis, diagnosis and treatment. Curr Opin Pediatr. 201; 26: Schwartz G, Munoz A, Schneider MF, Mak RH, Kaskel F. et al: New equations to estimate GFR in children with CKD. J Am Soc Nephrol. 2009; 20: Filler G, Foster J, Acker A, Lepage N, Akberi A, Ehrich JH: The Cockcroft-Gault formula should not be used in children. Kidney Int. 2005; 67: Ma JZ, Ebben J, Xia H, Collins AJ: Hematocrit level and associated mortality in hemodialysis patients. J Am Soc Nephrol. 1999; 10: Xia H, Ebben J, Ma JZ, Collins AJ: Hematocrit levels and hospitalization risks in hemodialysis patients. J Am Soc Nephrol. 1999; 10: Borzych-Duzalka D, Bilginer Y, Ha IS, Bak M, Rees L. et al: Management of anemia in children receiving chronic peritoneal dialysis. J Am Soc Nephrol 201; 2: Group Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) Anemia Work. KDIGO Clinical Practise Guidline for Anemia in Chronic Kidney Disease. Kidney Int. 2012; 2: Rostand SG, Drueke TB: Parathyroid hormone, vitamin D, and cardiovascular disease in chronic renal failure. Kidney Int. 1999; 56: Taniguchi M, Fukagawa M, Fujii N, Hamano T, Shoji T. et al: Serum phosphate and calcium should be primaly and consistently controlled in prevalent hemodialysis patients. Therap Apheresis Dial. 201; 17: Siomou E, Stefanidis CJ: FGF-2 in children with CKD: a new player in the development of CKDmineral and bone disorder. Nephrol Dial Transplant. 2012; 27: Faul C, Amaral AP, Oskouei B, Hu MC, Sloan A. et al: FGF2 induces left ventricular hypertrophy. J Clin Invest. 2011; 121: Mazzaferro S, Goldsmith D, Larsson TE: Vitamin D metabolites and/or analogs: which D for which patient? Curr Vasc Pharmacol. 201; 12: Ketteler M, Wolf M, Hahn K, Ritz E: Phosphate: a novel cardiovascular risk factor. Eur Heart J. 201; : Shroff RC, McNair R, Skepper JN, Figg N, Schurgers LJ. et al: Chronic mineral dysregulation promotes vascular smooth muscle cell adaptation and extracellular matrix calcification. J Am Soc Nephrol. 2010; 21: Block GA, Hulbert-Shearon TE, Levin NW, Port FK: Association of serum phosphorus and calcium x phosphate product with mortality risk in chronic hemodialysis patients. A National Study. Am J Kidney Dis. 1998; 1: Chertow GM: Slowing the progression of vascular calcification in hemodialysis. J Am Soc Nephrol. 200; 1: Oh J, Wunsch R, Turzer M, Bahner M, Raggi P. et al: Advanced coronary and carotid arteriopathy in young adults with childhood-onset chronic renal failure. Circulation 2002; 106: Civilibal M, Caliskan S, Adaletli I, Oflaz H, Sever L. et al: Coronary calcifications in children with end-stage renal disease. Pediatr Nephrol. 2006; 21: Rees L, Shroff RC: Phosphate binders in CKD: chalking out the differences. Pediatr Nephrol. 2010; 25:
Osteoporoza w granicznej niewydolności nerek - problem niedoboru witaminy D
Atlanta Osteoporoza w granicznej niewydolności nerek - problem niedoboru witaminy D Jerzy Przedlacki Katedra i Klinika Nefrologii Dializoterapii i Chorób Wewnętrznych, WUM Echa ASBMR 2016 Łódź, 14.01.2017
Bardziej szczegółowoLECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N
Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N 25.8 Inne zaburzenia
Bardziej szczegółowoStreszczenie. Summary. Julita Niedomagała 1, Anna Jander 1, Marcin Tkaczyk 1,2. Pediatr Med rodz Vol 7 Numer 4, p. 344-349
Julita Niedomagała 1, Anna Jander 1, Marcin Tkaczyk 1,2 Pediatr Med Rodz 2011, 7 (4), p. 344-349 Received: 21.11.2011 Accepted: 02.12.2011 Published: 30.12.2011 Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE W większości badań zakłada się (a obecna klasyfikacja przewlekłej choroby nerek (PChN) wg Kidney Disease: Improving Global Outcomes
STRESZCZENIE W większości badań zakłada się (a obecna klasyfikacja przewlekłej choroby nerek (PChN) wg Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) wzmacnia to przekonanie), że rozpoznanie PChN oznacza
Bardziej szczegółowoDIETA W PRZEWLEKŁEJ CHOROBIE NEREK
KURS 15.04.2016 Szczecinek DIETA W PRZEWLEKŁEJ CHOROBIE NEREK dr hab. n. med. Sylwia Małgorzewicz, prof.nadzw. Katedra Żywienia Klinicznego Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Gdański
Bardziej szczegółowoNiedożywienie i otyłość a choroby nerek
Niedożywienie i otyłość a choroby nerek Magdalena Durlik Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny Częstość przewlekłej choroby nerek na świecie
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. n. med. Anna Wasilewska
Prof. dr hab. n. med. Anna Wasilewska Nieodwracalny, postępujący proces chorobowy Powoduje uszkodzenie, a następnie zmiany w budowie i czynności nerek Prowadzi do zmiany składu oraz objętości płynów ustrojowych,
Bardziej szczegółowoLeczenie przeciwpłytkowe w niewydolności nerek (PCHN) Dr hab. Dorota Zyśko, prof. nadzw Łódź 2014
Leczenie przeciwpłytkowe w niewydolności nerek (PCHN) Dr hab. Dorota Zyśko, prof. nadzw Łódź 2014 Leki przeciwpłytkowe (ASA, clopidogrel) Leki przeciwzakrzepowe (heparyna, warfin, acenocumarol) Leki trombolityczne
Bardziej szczegółowoAnaliza fali tętna u dzieci z. doniesienie wstępne
Analiza fali tętna u dzieci z chorobami kłębuszków nerkowych doniesienie wstępne Piotr Skrzypczyk, Zofia Wawer, Małgorzata Mizerska-Wasiak, Maria Roszkowska-Blaim Katedra i Klinika Pediatrii i Nefrologii
Bardziej szczegółowoLECZENIE NIEDOKRWISTOŚCI W PRZEBIEGU PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI
Nazwa programu: Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 załącznik nr 18 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. LECZENIE NIEDOKRWISTOŚCI W PRZEBIEGU PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI
Bardziej szczegółowolek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej
lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr
Bardziej szczegółowoProgresja przewlekłej choroby nerek u dzieci z wadami układu moczowego
Progresja przewlekłej choroby nerek u dzieci z wadami układu moczowego Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Poland VII Zjazd PTNFD,Łódź,24-26.05.,
Bardziej szczegółowoNadciśnienie tętnicze a markery dysfunkcji śródbłonka u dzieci z przewlekłą chorobą nerek
Nadciśnienie tętnicze a markery dysfunkcji śródbłonka u dzieci z przewlekłą chorobą nerek Drożdż D, 1 ; Kwinta P, 2, Sztefko K, 3, J, Berska 3, Zachwieja K, 1, Miklaszewska M, 1, Pietrzyk J,A, 1 Zakład
Bardziej szczegółowoPożegnanie z mikroalbuminurią jak dziś oceniać uszkodzenie nerek w cukrzycy? Janusz Gumprecht
Pożegnanie z mikroalbuminurią jak dziś oceniać uszkodzenie nerek w cukrzycy? Janusz Gumprecht Czynność nerek a homeostaza glukozy - Glukoneogeneza (40% tworzonej glukozy = 20% całkowitej ilości glukozy
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoprzytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia
SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy
Bardziej szczegółowoCzy mogą być niebezpieczne?
Diety wysokobiałkowe w odchudzaniu Czy mogą być niebezpieczne? Lucyna Kozłowska Katedra Dietetyki SGGW Diety wysokobiałkowe a ryzyko zgonu Badane osoby: Szwecja, 49 261 kobiet w wieku 30 49 lat (1992 i
Bardziej szczegółowoDiagnostyka i leczenie wtórnej nadczynności przytarczyc
Forum Nefrologiczne 2009, tom 2, nr 4, 222 226 Copyright 2009 Via Medica ISSN 1899 3338 PRACA POGLĄDOWA www.fn.viamedica.pl Michał Nowicki Klinika Nefrologii, Hipertensjologii i Transplantologii Nerek
Bardziej szczegółowoRecenzja rozprawy doktorskiej
Katedra i Klinika Nefrologii 31.03.2019 r. Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Jacka Zawieruchy zatytułowanej: Leczenie wtórnej nadczynności przytarczyc
Bardziej szczegółowoZALECENIA ŻYWIENIOWE, LECZENIE. dr n. med. Małgorzata Kaczkan dietetyk Katedra Żywienia Klinicznego GUMed
ZALECENIA ŻYWIENIOWE, LECZENIE dr n. med. Małgorzata Kaczkan dietetyk Katedra Żywienia Klinicznego GUMed AKTUALNE ZALECENIA I NOWE MOŻLIWOŚCI LECZENIA NIEDOŻYWIENIA CELE LECZENIA ŻYWIENIOWEGO: zapobieganie
Bardziej szczegółowoGrupa Robocza Zespołu Krajowego Konsultanta Medycznego w Dziedzinie Nefrologii
Stanowisko Grupy Roboczej Zespołu Krajowego Konsultanta Medycznego w Dziedzinie Nefrologii w dziedzinie rozpoznawania i leczenia powikłań mineralnych i kostnych przewlekłej choroby nerek (PChN-PMK) * Position
Bardziej szczegółowoWskaźniki włóknienia nerek
Wskaźniki włóknienia nerek u dzieci z przewlekłą chorobą nerek leczonych zachowawczo Kinga Musiał, Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich
Bardziej szczegółowoFetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W
Bardziej szczegółowoOtyłość i choroby nerek. groźny problem XXI wieku
Otyłość i choroby nerek groźny problem XXI wieku Dr Lucyna Kozłowska SGGW, Wydział Nauk o śywieniu Człowieka i Konsumpcji Katedra Dietetyki e-mail: lucyna_kozlowska@sggw.pl Nadwaga + otyłość 25% 27% Nadwaga
Bardziej szczegółowo1. Analiza metodologii dla właściwej oceny wydalania promotorów i inhibitorów z moczem u dzieci i młodzieży z nadmierną masą ciała.
STRESZCZENIE Kamica układu moczowego jest stanem, w którym w drogach moczowych dochodzi do powstania złogów zbudowanych z naturalnych lub patologicznych składników moczu. W ciągu ostatnich kilku dekad
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowoPrzewlekła choroba nerek a osteoporoza
Przewlekła choroba nerek a osteoporoza Jerzy Przedlacki Katedra i Klinika Nefrologii Dializoterapii i Chorób Wewnętrznych, WUM Echa ASBMR 2017 Łódź, 13.01.2018 Zmiany kostne w chorobach nerek Liczba prezentacji
Bardziej szczegółowoNIEWYDOLNOŚĆ NEREK - EPIDEMIOLOGIA, OBJAWY, STADIA NIEWYDOLNOŚCI, DIAGNOSTYKA AGNIESZKA BARTOSZ GR.1
NIEWYDOLNOŚĆ NEREK - EPIDEMIOLOGIA, OBJAWY, STADIA NIEWYDOLNOŚCI, DIAGNOSTYKA AGNIESZKA BARTOSZ GR.1 Niewydolność nerek Niewydolność nerek charakteryzuje się utratą zdolności do oczyszczania organizmu
Bardziej szczegółowoAmy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24
Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Cel - przegląd ma na celu określenie częstości występowania
Bardziej szczegółowoKidney Diseases, Urinary Deposits, and Calculous Disorders; Their Nature and Treatment
1 Kidney Diseases, Urinary Deposits, and Calculous Disorders; Their Nature and Treatment Duża część nadmiaru przyjętego mięsa przechodzi w organizmie w postać mocznika i innych składników moczu, które
Bardziej szczegółowoPorównanie efektów leczenia pacjentów leczonych nerkozastępczo metodą dializy otrzewnowej i hemodializy Przewlekła choroba nerek (PChN) rozwija się w
Porównanie efektów leczenia pacjentów leczonych nerkozastępczo metodą dializy otrzewnowej i hemodializy Przewlekła choroba nerek (PChN) rozwija się w przebiegu różnorakich nefropatii, m.in. cukrzycowej
Bardziej szczegółowoHiperkaliemia. Dzienne zapotrzebowanie. Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Anna Wasilewska. 1 meq/kg/dobę. 1 meq K + - 2,5cm banana
Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Anna Wasilewska Dzienne zapotrzebowanie 1 meq/kg/dobę 1 meq K + - 2,5cm banana Dzienne zapotrzebowanie osoby 70 kg = 30 cm banana 1 Prawidłowe wartości potasu w
Bardziej szczegółowoSkale i wskaźniki jakości leczenia w OIT
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu
Ocena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu 2018-03-15 Czym jest ryzyko sercowo naczyniowe? Ryzyko sercowo-naczyniowe to
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoPrzewlekła choroba nerek czy każdego chorego leczymy tak samo?
Przewlekła choroba nerek czy każdego chorego leczymy tak samo? Jan Duława Katedra Chorób Wewnętrznych i Metabolicznych Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice Definicja przewlekłej choroby nerek (PChN) Obecność
Bardziej szczegółowoMateriały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
Bardziej szczegółowoNowe terapie w cukrzycy typu 2. Janusz Gumprecht
Nowe terapie w cukrzycy typu 2 Janusz Gumprecht Dziś już nic nie jest takie jak było kiedyś 425 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2017 629 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2045 International
Bardziej szczegółowoZastosowanie antykoagulacji cytrynianowej w ciągłej terapii nerkozastępczej u niemowląt z ostrym uszkodzeniem nerek.
Zastosowanie antykoagulacji cytrynianowej w ciągłej terapii nerkozastępczej u niemowląt z ostrym uszkodzeniem nerek. Klinka Kardiologii i Nefrologii Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Bardziej szczegółowoNiedokrwistość i przewlekła choroba nerek. Stadium od 1 do 4
Niedokrwistość i przewlekła choroba nerek Stadium od 1 do 4 Inicjatywa poświęcona badaniu skutków choroby nerek fundacji NKF KDOQI Czy wiesz, że inicjatywa poświęcona badaniu skutków choroby nerek fundacji
Bardziej szczegółowoLP Panel tarczycowy 1. TSH 2. Ft3 3. Ft4 4. Anty TPo 5. Anty Tg. W przypadku występowania alergii pokarmowych lub wziewnych
Proszę o wykonanie następujących badań laboratoryjnych (z krwi), na część z nich można uzyskać skierowanie od lekarza*: Dodatkowo: Badania podstawowe: W przypadku podejrzenia nieprawidłowej pracy tarczycy
Bardziej szczegółowoJakość życia dzieci z przewlekłą chorobą nerek. Wyniki badania wieloośrodkowego.
Jakość życia dzieci z przewlekłą chorobą nerek. Wyniki badania wieloośrodkowego. K. Kiliś-Pstrusińska 1, A. Medyńska 1, P. Adamczyk 2, I. Bałasz-Chmielewska 3, R. Grenda 4, A. Kluska-Jóźwiak 5, B. Leszczyńska
Bardziej szczegółowoZakład Biochemii IP CMUJ 2017
Zakład Biochemii IP CMUJ 2017 Wczesne wykrycie przewlekłej choroby nerek u dzieci jest bardzo ważne. Polskie wieloośrodkowe badania pediatryczne wskazują, że u 20% dzieci rozpoczynających dializoterapię
Bardziej szczegółowoPowikłania nefrologiczne u dzieci z chorobami onkologicznymi i hamatologicznymi
Powikłania nefrologiczne u dzieci z chorobami onkologicznymi i hamatologicznymi Wojciech Młynarski Klinika Pediatrii, Onkologii, Hematologii i Diabetolologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Nowotwory u dzieci
Bardziej szczegółowoNajniższe stężenia 25OHD wykazano w grupie CADO z medianą 9,81 ng/ml. Ciężki niedobór witaminy D (< 10 ng/ml) w tej grupie chorych wykazano u 58%
STRESZCZENIE W przewlekłej chorobie nerek, już od 3 okresu PChN, występują zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej, których elementem jest obniżenie stężenia aktywnej witaminy D [1,25(OH)2D]. Dostępne
Bardziej szczegółowoWpływ wzorów (MDRD i CKD EPI) do wyliczania egfr, w klasyfikacji pacjentów do poszczególnych stadiów przewlekłej choroby nerek
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics Diagn Lab. 2019; 55(1): 29-34 ISSN 0867-4043 Praca oryginalna Original Article Wpływ wzorów (MDRD i CKD EPI) do wyliczania egfr, w klasyfikacji
Bardziej szczegółowoEDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT.
EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. Prowadząca edukację: piel. Anna Otremba CELE: -Kształtowanie
Bardziej szczegółowoLeczenie uzupełniające jako część standardu hemodializy
PROGRAM EDUKACYJNY Zagadnienia współczesnej nefrologii Forum Nefrologiczne 2010, tom 3, nr 3, 193 200 Copyright 2010 Via Medica ISSN 1899 3338 Stanisław Czekalski 1, Andrzej Więcek 2 www.fn.viamedica.pl
Bardziej szczegółowoCo może zniszczyć nerki? Jak żyć, aby je chronić?
Co może zniszczyć nerki? Jak żyć, aby je chronić? Co zawdzięczamy nerkom? Działanie nerki można sprowadzić do działania jej podstawowego elementu funkcjonalnego, czyli nefronu. Pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego
Bardziej szczegółowoRelacja koszt efekt jako kryterium wyboru metody leczenia chorób nerek
Relacja koszt efekt jako kryterium wyboru metody leczenia chorób nerek Marian Klinger Katedra i Klinika Nefrologii i Medycyny Transplantacyjnej Akademii Medycznej we Wrocławiu Światowe tło epidemiologiczne
Bardziej szczegółowoŚWIATOWY DZIEŃ NEREK DAJ CZAS SWOIM NERKOM
ŚWIATOWY DZIEŃ NEREK DAJ CZAS SWOIM NERKOM PRZEWLEKŁA CHOROBA NEREK PODSTAWOWE INFORMACJE Nerki budowa Piramidy nerkowe Żyła nerkowa Torebka włóknista Tętnica nerkowa Miedniczka nerkowa Moczowód NERKI
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE Wstęp: Celem pracy Materiały i metody:
STRESZCZENIE Wstęp: Dzięki poprawie wyników leczenia przeciwnowotworowego u dzieci i młodzieży systematycznie wzrasta liczba osób wyleczonych z choroby nowotworowej. Leczenie onkologiczne nie jest wybiórcze
Bardziej szczegółowoLek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.
Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski
Bardziej szczegółowoInformator dla Pacjentów dializowanych. Jesteś. dializowany? Ten informator jest dla Ciebie
Informator dla Pacjentów dializowanych Jesteś dializowany? Ten informator jest dla Ciebie 1 2 Informator dla Pacjentów został przygotowany we współpracy z: Dr. hab. n. med. Jerzym Przedlackim i Prof. dr
Bardziej szczegółowoWażne informacje dla lekarzy przepisujących produkt leczniczy Renvela
Ważne informacje dla lekarzy przepisujących produkt leczniczy Renvela Ważne informacje dla lekarzy przepisujących produkt leczniczy Renvela Zmniejszone stężenie witamin u pacjentów z przewlekłą chorobą
Bardziej szczegółowoKlinika Chorób Nerek i Nadciśnienia Dzieci i Młodzieży w Gdańsku. Kierownik Kliniki: dr hab. n. med. Aleksandra Żurowska 4
Pediatr Med Rodz 2011, 7 (2), p. 156-163 Anna Jander 1, Ryszard Wierciński 2, Irena Bałasz-Chmielewska 3, Monika Miklaszewska 4, Katarzyna Zachwieja 4, Halina Borzęcka 5, Jacek Zachwieja 6, Irena Olszak-Szot
Bardziej szczegółowoCUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM. Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska
CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska CHARAKTERYSTYKA PACJENTA Wiek 82 lata Cukrzyca typu 2 leczona insuliną Choroba wieńcowa, stan
Bardziej szczegółowoUSG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Bardziej szczegółowoZwapnienia metastatyczne u dializowanej pacjentki z adynamiczną chorobą kości
Forum Nefrologiczne 2011, tom 4, nr 1, 38 42 Copyright 2011 Via Medica ISSN 1899 3338 PRZYPADKI KLINICZNE www.fn.viamedica.pl Marek Myślak, Leszek Domański, Jacek Różański, Monika Szymańska, Kazimierz
Bardziej szczegółowoInformacja prasowa Warszawa, 12 marca 2019 r.
Informacja prasowa Warszawa, 12 marca 2019 r. Aż 4 miliony Polaków cierpi na przewlekłą chorobę nerek. 80 000 osób rocznie przedwcześnie umiera z powodu jej następstw alarmują nefrolodzy. Odpowiednio prowadzona
Bardziej szczegółowoInstrukcja wspierania opiekuna osoby zależnej w zakresie profilaktyki zdrowotno-rehabilitacyjnej
Załącznik nr 39 Instrukcja wspierania opiekuna osoby zależnej w zakresie profilaktyki zdrowotno-rehabilitacyjnej Wykaz zalecanych badań diagnostycznych dla opiekunów zależnych seniorów w ramach testowania
Bardziej szczegółowoDIALIZY OTRZEWNOWE JAKO LECZENIE NERKOZASTĘPCZE U NOWORODKÓW DOŚWIADCZENIA WŁASNE
DIALIZY OTRZEWNOWE JAKO LECZENIE NERKOZASTĘPCZE U NOWORODKÓW DOŚWIADCZENIA WŁASNE Dorota Bulsiewicz, Dariusz Gruszfeld, Sylwester Prokurat, Anna Dobrzańska Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka WSTĘP
Bardziej szczegółowoMetody wykrywania i oceny postępu przewlekłej choroby nerek
Choroby Serca i Naczyń 2007, tom 4, nr 3, 137 141 K L I N I C Z N A I N T E R P R E T A C J A W Y N I K Ó W B A D A Ń Redaktor działu: dr hab. med. Edward Franek Metody wykrywania i oceny postępu przewlekłej
Bardziej szczegółowoPrzewlekła niewydolność nerek czy przewlekła choroba nerek?
Choroby Serca i Naczyń 2005, tom 2, nr 3, 131 135 N E F R O K A R D I O L O G I A Przewlekła niewydolność nerek czy przewlekła choroba nerek? Michał Kozłowski, Jacek Manitius Katedra i Klinika Nefrologii,
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Rekomendacja nr 117/2012 Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych z dnia 19 listopada 2012 r. w sprawie objęcia refundacją produktu leczniczego Zemplar (paricalcitol), roztwór do wstrzykiwań, 5 mcg/ml,
Bardziej szczegółowoPrzewlekła choroba nerek
Klinika Nefrologii i Medycyny Transplantacyjnej Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Przewlekła choroba nerek 2014.09.17 Dr n. med. Mirosław Banasik specjalista chorób wewnętrznych NEFROLOG tel. 608 57 30
Bardziej szczegółowoTrudności diagnostyczne w rozpoznaniu choroby Denta opis przypadku
Trudności diagnostyczne w rozpoznaniu choroby Denta opis przypadku I. Załuska-Leśniewska, P. Czarniak, P. Szcześniak, Z. Gockowska, A. Żurowska Klinika Chorób Nerek i Nadciśnienia Dzieci i Młodzieży Gdański
Bardziej szczegółowoCystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study
Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study Anna Bekier-Żelawska 1, Michał Kokot 1, Grzegorz Biolik 2, Damian Ziaja 2, Krzysztof
Bardziej szczegółowoHiperfosfatemia u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek
PRACA POGLĄDOWA Forum Nefrologiczne 2018, tom 11, nr 1, 1 8 Copyright 2018 Via Medica ISSN 1899 3338 Paweł Stróżecki, Jacek Manitius Klinika Nefrologii, Nadciśnienia Tętniczego i Chorób Wewnętrznych, Collegium
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy
STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i
Bardziej szczegółowoPrzewlekła choroba nerek
KONFERENCJA PRASOWA WARSZAWA 04.03.2010 PCHN - EPIDEMIOLOGIA Prof. Bolesław Rutkowski Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Gdański Uniwersytet Medyczny 1 Przewlekła choroba
Bardziej szczegółowoHemoglobina glikowana (HbA1c) a cukrzyca
Hemoglobina glikowana (HbA1c) a cukrzyca Cukrzyca jest najpopularniejszą chorobą cywilizacyjną XXI wieku. Dotyczy osób w różnym przedziale wiekowym. Niezależnie od typu cukrzycy, głównym objawem choroby
Bardziej szczegółowoZastosowanie wskaźnika neutrofilowo-limfocytowego w predykcji niekorzystnych zdarzeń klinicznych u pacjentów hemodializowanych
I Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologicznym Uniwersytetu Medycznego w Lublinie ROZPRAWA DOKTORSKA Zastosowanie wskaźnika neutrofilowo-limfocytowego w predykcji niekorzystnych zdarzeń klinicznych u
Bardziej szczegółowoOcena stężenia czynnika wzrostu fibroblastów FGF-23 u chorych hemodializowanych oraz po przeszczepieniu nerki
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics Diagn Lab 2016; 52(3): 177-184 Praca oryginalna Original Article ISSN 0867-4043 Ocena stężenia czynnika wzrostu fibroblastów FGF-23 u chorych
Bardziej szczegółowowww.dializadomowa.pl
12 marca 2009 r Informacja prasowa Przewlekła choroba nerek prowadzi do nieodwracalnej niewydolności tego organu. Jedyną możliwością utrzymania chorego przy życiu jest leczenie nerkozastępcze. Dializowanie
Bardziej szczegółowoMożliwości terapeutyczne u chorych z wtórną nadczynnością przytarczyc w Polsce
Poglądy, STANOWISKA, ZALECENIA, STANDARDY, OPINIE Forum Nefrologiczne 2012, tom 5, nr 4, 333 338 Copyright 2012 Via Medica ISSN 1899 3338 Bolesław Rutkowski 1, Kazimierz Ciechanowski 2, Magdalena Durlik
Bardziej szczegółowow kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Bardziej szczegółowoWytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych
Wytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych Jednym z pierwszych i podstawowych zadań lekarza jest prawidłowa i rzetelna ocena ryzyka oraz rokowania pacjenta. Ma
Bardziej szczegółowo1. M. Mizerska-Wasiak, M. Roszkowska-Blaim, A. Turczyn 2. J. Małdyk 3. M. Miklaszewska, J. Pietrzyk 4. A. Rybi-Szumińska, A. Wasilewska, 5. A.
raport 2015 1. M. Mizerska-Wasiak, M. Roszkowska-Blaim, A. Turczyn 2. J. Małdyk 3. M. Miklaszewska, J. Pietrzyk 4. A. Rybi-Szumińska, A. Wasilewska, 5. A. Firszt-Adamczyk, R. Stankiewicz, 6. M. Szczepańska,
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoGFR wyliczone w oparciu o stężenie cystatyny u pacjentów z granicznymi wartościami egfr MDRD
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics 2012 Volume 48 Number 2 167-171 Praca oryginalna Original Article GFR wyliczone w oparciu o stężenie cystatyny u pacjentów z granicznymi wartościami
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Opinia Rady Przejrzystości nr 380/2014 z dnia 29 grudnia 2014 r. w sprawie zasadności objęcia refundacją leku Mimpara (cinacalcetum) w zakresie
Bardziej szczegółowoCHOROBY WEWNĘTRZNE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO. Dariusz Moczulski
CHOROBY WEWNĘTRZNE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO Dariusz Moczulski Klinika Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. WAM 90 549 Łódź, ul. Żeromskiego 113 Niewydolność nerek
Bardziej szczegółowoMIOTKE ROBERT. Nazwisko: Imię: PESEL: 13240508492. Katecholaminy w osoczu. Adrenalina Noradrenalina Dopamina. Kwasy tłuszczowe. D-3 Hydroksymaślan
Strona: 1 / 6 Katecholaminy w osoczu Adrenalina Noradrenalina Dopamina Kwasy tłuszczowe 83 333 90 pg/ml (
Bardziej szczegółowoWitamina D w chorobach przewlekłych wieku rozwojowego
Witamina D w chorobach przewlekłych wieku rozwojowego Agnieszka Szlagatys-Sidorkiewicz Klinika Pediatrii, Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci Gdański Uniwersytet Medyczny Witamina D w chorobach
Bardziej szczegółowoStreszczenie lek. Agnieszka Gołębiewska-Walczak
Streszczenie lek. Agnieszka Gołębiewska-Walczak Przewlekła choroba nerek, ze względu na coraz częstsze występowanie, stała się chorobą cywilizacyjną. Zwiększa się wciąż liczba pacjentów leczonych nerkozastępczo,
Bardziej szczegółowoLeczenie chorych na kzn: dla kogo tylko nefroprotekcja?
Leczenie chorych na kzn: dla kogo tylko nefroprotekcja? Przemysław Rutkowski Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych GUMed 1. Co to jest nefroprotekcja 2. Zmiany w nefroprotekcji 1.
Bardziej szczegółowoPierwsi pacjenci z cukrzycą leczeni powtarzanymi dializami
KONFERENCJA PRASOWA WARSZAWA 04.03.2010 LECZENIE NERKOZASTĘPCZE Prof. Bolesław Rutkowski Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Gdański Uniwersytet Medyczny 1 Pierwsi pacjenci
Bardziej szczegółowoHemodynamic optimization fo sepsis- induced tissue hypoperfusion.
Hemodynamic optimization fo sepsis- induced tissue hypoperfusion. Sergio L, Cavazzoni Z, Delinger RP Critical Care 2006 Opracował: lek. Michał Orczykowski II Zakład Anestezjologii i Intensywnej Terapii
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoZnaczenie równowagi mineralnej Dla pacjentów dializowanych otrzewnowo
Znaczenie równowagi mineralnej Dla pacjentów dializowanych otrzewnowo Str. 1 Dlaczego dializa jest ważna? Dializa pomaga: 1. Usuwać produkty przemiany materii Zdrowe nerki filtrują krew, usuwając z niej
Bardziej szczegółowoMgr inż. Aneta Binkowska
Mgr inż. Aneta Binkowska Znaczenie wybranych wskaźników immunologicznych w ocenie ryzyka ciężkich powikłań septycznych u chorych po rozległych urazach. Streszczenie Wprowadzenie Według Światowej Organizacji
Bardziej szczegółowoLek. WOJCIECH KLIMM. rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Lek. WOJCIECH KLIMM OCENA SYSTEMU CIĄGŁEGO MONITOROWANIA STĘŻENIA GLUKOZY W PŁYNIE ŚRÓDTKANKOWYM U CHORYCH ZE SCHYŁKOWĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ NEREK LECZONYCH POWTARZANYMI HEMODIALIZAMI rozprawa na stopień doktora
Bardziej szczegółowoZaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej z uwzględnieniem wyników biopsji kości u dzieci z przewlekłą chorobą nerek
Postępy Nauk Medycznych, t. XXIV, nr 2, 20 Borgis *Helena Ziółkowska, Małgorzata Pańczyk-Tomaszewska, Andrzej Dębiński 2, Maria Roszkowska-Blaim Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej z uwzględnieniem
Bardziej szczegółowojest podniesienie wśród ludzi świadomości znaczenia naszych nerek dla zdrowia i życia oraz
Światowy Dzień Nerek Światowy Dzień Nerek jest ogólnoświatową kampanią, której celem jest podniesienie wśród ludzi świadomości znaczenia naszych nerek dla zdrowia i życia oraz informowanie o powszechności
Bardziej szczegółowoStrategia postępowania z niewydolnym przeszczepem nerki
Strategia postępowania z niewydolnym przeszczepem nerki Ilona Idasiak-Piechocka Andrzej Oko Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego
Bardziej szczegółowoPOSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH
POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH CUKRZYCA.? cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynika
Bardziej szczegółowoSpodziewany efekt kliniczny wpływu wit. K na kość
Rola witaminy K2 w prewencji utraty masy kostnej i ryzyka złamań i w zaburzeniach mikroarchitektury Ewa Sewerynek, Michał Stuss Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego Uniwersytetu Medycznego
Bardziej szczegółowoPRACE ORYGINALNE. Słowa kluczowe: przewlekła choroba nerek zaburzenia gospodarki wapniowo fosforanowej zgodność z zaleceniami lekarskimi
Wpływ zindywidualizowanej edukacji na postępowanie zgodnie z zaleceniami lekarskimi i skuteczność leczenia zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek w stadium 5 poddawanych
Bardziej szczegółowoparametrów biochemicznych (cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL,
1. STRESZCZENIE W ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowań na zaburzenia psychiczne, między innymi takie jak depresja i schizofrenia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) prognozuje, że choroby te
Bardziej szczegółowo