Streszczenie. Summary. Julita Niedomagała 1, Anna Jander 1, Marcin Tkaczyk 1,2. Pediatr Med rodz Vol 7 Numer 4, p

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Streszczenie. Summary. Julita Niedomagała 1, Anna Jander 1, Marcin Tkaczyk 1,2. Pediatr Med rodz Vol 7 Numer 4, p. 344-349"

Transkrypt

1 Julita Niedomagała 1, Anna Jander 1, Marcin Tkaczyk 1,2 Pediatr Med Rodz 2011, 7 (4), p Received: Accepted: Published: Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej u dzieci dializowanych w pierwszych dwóch latach leczenia Calcium-phosphate balance in dialysed children within first two years of dialysis 1 Klinika Pediatrii i Immunologii z Pododdziałem Nefrologii, Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi. Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Krzysztof Zeman 2 Zakład Dydaktyki Pediatrii, IV Katedra Pediatrii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Adres do korespondencji: Julita Niedomagała, Klinika Pediatrii i Immunologii z Pododdziałem Nefrologii, Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi, ul. Rzgowska 281/289, Łódź, tel.: , faks: Praca finansowana ze środków własnych Streszczenie Wstęp: Gospodarka wapniowo-fosforanowa odgrywa ważną rolę w życiu dzieci, decydując o budowie kośćca i wzrastaniu. Jej zaburzenia są poważnym powikłaniem, szczególnie u dzieci z przewlekłą chorobą nerek w okresie dializoterapii. Cel pracy: Celem pracy była ocena zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej u dzieci dializowanych w pierwszych dwóch latach leczenia nerkozastępczego. Materiał i metody: Grupę badaną stanowiło 32 chorych, 25 chłopców (78%) i 7 dziewcząt (22%), w tym 27 leczonych dializą otrzewnową (84%), a 5 (16%) hemodializą. Wiek dzieci w momencie włączenia leczenia nerkozastępczego wynosił od 1 miesiąca do 235 miesięcy. Badanie zostało przeprowadzone jako retrospektywna analiza dokumentacji medycznej chorych dializowanych w ośrodku dializoterapii dla dzieci. Analiza obejmowała lata i dotyczyła wskaźników gospodarki wapniowo-fosforanowej, klinicznych wskaźników osteodystrofii mocznicowej, danych klinicznych na temat przebiegu choroby, wskaźników i danych klinicznych dotyczących dializoterapii w 3-miesięcznych interwałach czasowych; ponadto oceniono dostępne metody leczenia farmakologicznego. Wyniki: W okresie dwóch lat od rozpoczęcia leczenia nerkozastępczego nie zaobserwowano znaczących różnic w zakresie średnich stężeń biochemicznych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej. Wraz z długością dializoterapii wzrastały jedynie aktywność fosfatazy zasadowej i stężenie wodorowęglanów. Spośród leków wiążących fosforany węglan wapnia stosowany był u wszystkich chorych. W okresie obserwacji wzrastał odsetek chorych leczonych aktywnymi metabolitami witaminy D. Wnioski: Leczenie zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej u dzieci dializowanych jest wystarczające do utrzymania wszystkich zalecanych wartości wskaźników biochemicznych w pierwszych dwóch latach leczenia niskiego odsetka chorych. Właściwa kontrola zaburzeń wymaga stosowania większej ilości leków wraz z upływem czasu dializoterapii. Kliniczne powikłania mocznicowej choroby kości były rzadkie. 344 Summary Słowa kluczowe: dializa, dzieci, osteodystrofia mocznicowa, parathormon, powikłania Introduction: The calcium-phosphate metabolism play an important role in the live of children deciding on the structure and growth of the skeleton. Calcium-phosphate disturbances are serious complication in children with chronic kidney disease during dialysis. Objective: The aim of the study was to assess calcium-phosphate disturbances in dialysed children in the first two years of renal replacement therapy. Material and methods: The study group consisted of 32 patients, 25 male (78%) and 7 female (22%), including 27 peritoneal dialysis (84%) and 5 (16%) hemodialysis patients. Age of children at the inclusion of renal replacement therapy ranged from 1 month of age to 235 months of age. The study was conducted as a retrospective analysis of medical records of patients in the dialysis center for children. The period of analysis covered the years and referred to indicators of calcium-phosphate homeostasis, the clinical markers of osteodystrophy, clinical data in the 3-month intervals and also assessed available pharmacological treatment. Results: We didn t observed significant differences in the most of analyzed parameters in calcium-phosphate homeostasis. Mean values

2 of these indices for two years of analysis remained at the recommended level. Only the alkaline phosphatase activity rose during the observation period as the concentration of bicarbonate did. Among the phosphate binders, calcium carbonate was used most frequently. The percentage of patient treated with active metabolites of vitamin D increased significantly up to 100%. Conclusions: The efficacy of treatment of calcium-phosphate metabolism in children on dialysis is sufficient to maintain the recommended values of all biochemical indices in minority of patients. They require significantly higher number of drugs. However, clinical consequences of renal osteodystrophy were rare in the study period. Key words: dialysis, children, osteodystrophy, parathyroid hormone, parathormone, complications WSTĘP Zaburzenia metabolizmu wapnia i fosforanów pojawiają się wcześnie w przebiegu przewlekłej choroby nerek (PChN) już przy GFR <89 ml/ min/1,73 m 2. Od 2006 roku konsekwencje zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej określa się jako zaburzenia gospodarki mineralnej i kostnej w przewlekłej chorobie nerek chronic kidney disease-mineral and bone disorder (CKD-MBD). CKD-MBD jest pojęciem szerokim, ujmującym wszystkie następstwa zaburzonego metabolizmu wapnia i fosforanów występujących w PChN, tj. zmiany kostne oraz zwapnienia naczyń. Cechy CKD-MBD znaleziono u 15% dzieci z PChN-2, 47% z PChN-3 i u 100% z PChN-4 i -5 (1-4). Chociaż zaburzenia wapniowo-fosforanowe odgrywają bardzo istotną rolę u wszystkich chorych z PChN, powinny być starannie monitorowane i leczone szczególnie u dzieci. Nierozpoznanie tych zaburzeń i niewłączenie leczenia może doprowadzić do ciężkiego kalectwa. Pacjenci rozpoczynający leczenie nerkozastępcze w dzieciństwie (0-14 lat) na skutek zaburzeń wapniowo-fosforanowych mają liczne powikłania w późniejszym wieku: niski wzrost (61,4%) i objawy kliniczne ze strony układu kostnego (36,8%), co powoduje, że aż 17,8% dzieci zostaje kalekami (1,4,5). Przewlekła choroba nerek (PChN) jest związana z upośledzeniem przesączania kłębuszkowego (GFR), a co za tym idzie ze zwiększoną retencją szkodliwych produktów przemiany materii, zaburzeniem gospodarki wodno-elektrolitowej oraz upośledzeniem czynności hormonalnej nerek i regulacji ciśnienia tętniczego (5). Ta kaskada przemian metabolicznych prowadzi do zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej, metabolizmu witaminy D i parathormonu, a w konsekwencji do rozwoju osteodystrofii nerkowej. Zmiany w histologicznym obrazie kości pojawiają się już we wczesnej fazie niewydolności nerek, przy przesączaniu kłębuszkowym poniżej 60 ml/min (2,5-7). U dzieci objawia się to nie tylko zaburzeniami wzrastania, lecz także nieprawidłową przebudową tkanki kostnej, zwapnieniami przerzutowymi i przerostem przytarczyc. Wiadomo, że pacjenci, którzy wymagają leczenia nerkozastępczego z powodu schyłkowej niewydolności nerek, cierpią z powodu zaburzeń kostnych wywołanych chorobą podstawową, ale również z powodu powikłań samego leczenia choroby (dializa otrzewnowa i hemodializy) (2,5). U tych pacjentów występuje niski poziom witaminy D i potrzebna jest suplementacja pochodnych tejże witaminy (2,8). Jak udowodniono, zarówno niski, jak i wysoki poziom witaminy D, czyli dawka alfa-kalcydiolu, może wpływać na procesy kalcyfikacji poprzez indukcję i zwiększenie wchłaniania wapnia i fosforu z przewodu pokarmowego (9). Metabolity witaminy D, a szczególnie 1,25(OH) 2 D, hamują wydzielanie PTH, co prowadzi do adynamicznej choroby kości, często u dzieci dializowanych otrzewnowo (6,8,10). Jak wynika z dotychczasowych doniesień, wyrównanie zaburzeń gospodarki wapniowej zależy od wielu czynników klinicznych i biochemicznych. Szczególnie ważną pozycję zajmuje tu właściwa terapia farmakologiczna hiperfosfatemii oraz nadczynności przytarczyc (9). Lata to czas wytyczania jednolitych norm, zasad postępowania i zwiększania dostępności nowoczesnych metod leczenia wtórnej nadczynności przytarczyc u dzieci (3). Celem prezentowanego badania była ocena zmian zachodzących w gospodarce wapniowo-fosforanowej u dzieci dializowanych otrzewnowo w pierwszych dwóch latach dializoterapii. MATERIAŁ I METODY Badanie zostało przeprowadzone jako retrospektywna analiza dokumentacji medycznej chorych dializowanych w referencyjnym dla regionu ośrodku dializoterapii dla dzieci. Analiza obejmowała lata i dotyczyła wskaźników gospodarki wapniowo-fosforanowej, klinicznych wskaźników osteodystrofii mocznicowej, danych klinicznych na temat przebiegu choroby, wskaźników i danych klinicznych dotyczących dializoterapii w 3-miesięcznych interwałach czasowych, począwszy od dnia rozpoczęcia leczenia nerkozastępczego. Do badania zakwalifikowano chorych leczonych dializami co najmniej 18 miesięcy. Efekty leczenia w latach oceniono zgodnie z zaleceniami K/DOQI. Według nich docelowe stężenie PTH wynosi pg/ml, stężenie Ca 2,1- mmol/l, stężenie P 0,74-1,45 mmol/l, iloczyn Ca P u dzieci do 12. r.ż. <65 mg 2 /dl 2, a po 12 r.ż. <55 mg 2 /dl 2(11). 345

3 Wapń w surowicy (mmol/l) 2,3 (0,3) 2,3 (0,3) (0,3) Fosforany w surowicy 1,9 (0,7) (0,6) (0,4) 1,9 (0,4) (0,4) Iloczyn wapniowo-fosforanowy 4,2 (1,4) 4,2 (1,1) 4,2 4,2 4,3 (1,0) 4,4 (1,0) 4,4 (1,1) 4,3 Aktywność fosfatazy alkalicznej (IU/l) 205,1 (129,2) 180,2 (143,9) 274,1 (190,8) 265,5* (206,1) 308,6* (194,9) 262,9 (220,3) 279,7* (120,3) 273,7* (208,6) Stężenie PTH (pg/ml) 255,4 (236,5) 254,6 (25) 208,7 (148,2) 278,7 (274,8) 320,7 (279,1) 381,6 (410,6) 399,8 (366,5) 328,6 (299,7) * Znamiennie różne od wartości w I kwartale. Tabela 1. Stężenia wapnia, fosforanów w surowicy oraz iloczyn wapniowo-fosforanowy w grupie badanej. Dane przedstawione jako średnia i odchylenie standardowe Oceniono również niskorosłość dzieci i potrzebę leczenia hormonem wzrostu, a także kliniczne powikłania osteodystrofii nerkowej. Grupę badaną stanowiło 32 chorych, 25 chłopców (78%) i 7 dziewcząt (22%), w tym 27 leczonych dializą otrzewnową (84%), a 5 (16%) hemodializą. Średnia wieku w momencie rozpoczęcia leczenia nerkozastępczego wynosiła 173,5±60,1 miesiąca (od 1 do 235 miesięcy). Wśród przyczyn niewydolności nerek największą część stanowiły wady układu moczowego (47%) i inne (40%); u 13% przyczyna była nieznana. Badanie zostało podsumowane i opracowane statystycznie za pomocą statystyk opisowych oraz testu dokładnego Fishera. Do szczegółowej oceny znamienności statystycznej zastosowano test t-studenta dla zmiennych powiązanych. WYNIKI W pierwszych dwóch latach leczenia zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej nie zaobserwowano znaczących zmian w stężeniach wapnia całkowitego, fosforanów, aktywności fosfatazy alkalicznej. Średnie wartości tych wskaźników w całej grupie pozostawały w zakresie wartości zalecanych (tabela 1). Podobną tendencję zaobserwowano w przypadku iloczynu wapniowo-fosforanowego. Stężenie parathormonu w okresie obserwacji narastało, ale nieznamiennie od początkowej średniej wartości 255 pg/ml do 327 pg/ml (tabela 1). Stężenie mocznika i kreatyniny oraz skuteczności dializoterapii (kt/v i URR) były porównywalne we wszystkich okresach badania. Nie obserwowano także istotnych zmian w stężeniu hemoglobiny (tabela 2) ani stężeniu białka całkowitego (64-67 g/l). Wraz z długością dializoterapii wzrastało natomiast stężenie wodorowęglanów (tabela 2). Biorąc pod uwagę skuteczność leczenia, zalecane stężenia wapnia w surowicy odnotowano u 53-77% chorych, w zależności od kwartału obserwacji (tabela 3). Z kolei stężenie fosforanów znajdowało się w zalecanym przedziale jedynie u 13-24% chorych. Nie stwierdzono, by odsetek ten zmieniał się w czasie dializoterapii. W przypadku parathormonu odsetek ten wynosił 12-29% (wliczając zarówno chorych ze zbyt niskim, jak i ze zbyt wysokim stężeniem w stosunku do rekomendacji). Najlepiej można ocenić skuteczność utrzymania zalecanej wartości iloczynu wapniowo-fosforanowego (74-94%), choć malała ona wraz z upływem czasu dializoterapii (tabela 4). U 7 dzieci (22%) wykonano RTG nadgarstka, stwierdzając u 6 z nich (19%) niezgodność wieku kostnego z kalendarzowym. Wszystkie te dzieci miały średnio o 2 lata obniżony wiek kostny. U 7 innych badanych 346 Stężenie hemoglobiny (g/l) 10,9 (1,4) 11,4 (1,3) 11,3 11,3 11,0 (1,3) 11,1 (1,5) 11,1 (1,6) 11,1 (1,4) Stężenie HCO 3 (mmol/l) 22,3 (3,2) 23,3 (3,2) 22,8 (5,6) 24,4* 23,7 (2,9) 24,4* (3,5) 22,3 (5,8) 23,6* () Stężenie mocznika w surowicy (mg/dl) 140,6 (32,7) 116,4 (34,3) 115,7 (36,0) 117,7 (28,0) 116,8 (34,3) 160,2 (26,5) 114,4 (29,3) 114,6* (34,0) Stężenie kreatyniny w surowicy (mg/dl) 7,1 (3,7) 6,9 7,3 (3,5) 7,9 7,7 (2,8) 7,7 (2,9) 7,7 (2,9) 8,5* * Znamiennie różne od wartości w I kwartale. Tabela 2. Stężenie hemoglobiny, mocznika, kreatyniny oraz wodorowęglanów w grupie badanej. Dane przedstawione jako średnia i odchylenie standardowe

4 Wapń w surowicy 53% 60% 77% 73% 71% 65% 63% 71% Fosforany w surowicy 19% 19% 20% 27% 21% 15% 13% 24% Iloczyn wapniowofosforanowy 94% 87% 87% 90% 82% 85% 74%* 81%* Parathormon 17% 12% 22% 13% 18% 29% 20% 17% * Znamiennie różne od wartości w I kwartale. Tabela 3. Odsetek chorych z zalecanymi przez KDOQI wartościami wskaźników gospodarki wapniowo-fosforanowej stwierdzono na podstawie USG powiększenie przytarczyc. Procentowy rozkład powiększenia przytarczyc w poszczególnych kwartałach przedstawia tabela 5. Sześcioro dzieci (19%) było leczonych hormonem wzrostu z powodu niskorosłości. W ocenianym okresie dwóch pierwszych lat leczenia nerkozastępczego nie obserwowano złamań ani deformacji kostnych. Duża grupa dzieci rozpoczynała dializoterapię jako niskorosłe (32%) i chociaż w czasie dwóch lat obserwacji średnia wysokość ciała wzrosła z 141,4 do 147,4 cm (p<0,05), odsetek chorych niskorosłych utrzymywał się na tym samym poziomie mimo stosowanej terapii hormonem wzrostu. LECZENIE W badanej pracy oceniano również zastosowane leczenie zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej. Wszyscy chorzy z założenia stosowali dietę ubogofosforanową, współpracując z dietetykiem i oceniając dzienne zapotrzebowanie na wapń i fosforany. Spośród leków wiążących fosforany węglan wapnia stosowany był u wszystkich chorych (tabela 5). Chlorowodorek sewelameru podawano tylko jednemu pacjentowi. Spośród pochodnych witaminy D najczęściej stosowano 1α(OH)D 3, sporadycznie 25(OH)D 3 i 1,25(OH) D 3. Odsetek chorych leczonych aktywnymi metabolitami witaminy D wzrósł w okresie obserwacji z 59 do 100% (p<0,05). OMÓWIENIE Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej u dzieci w przewlekłej chorobie nerek są bardzo poważnym problemem klinicznym, gdyż mogą powodować poważne powikłania narządowe: niskorosłość, zniekształcenia kostne prowadzące do kalectwa, zwapnienia pozaszkieletowe, zwapnienia tętnic, powikłania sercowo-naczyniowe (1,12). Pacjenci rozpoczynający leczenie nerkozastępcze w dzieciństwie (0-14 lat) na skutek zaburzeń wapniowo-fosforanowych mają liczne powikłania w późniejszym wieku: niski wzrost (61,4%) i objawy kliniczne ze strony układu kostnego (36,8%), co powoduje, że aż 17,8% dzieci zostaje kalekami (13). Dlatego tak ważne jest, aby wczesna profilaktyka i leczenie były ukierunkowane na eliminację głównych czynników zaburzeń metabolizmu tkanki kostnej. Jak wiadomo, do groźnych czynników należy nie tylko hipokalcemia, lecz także groźniejsza w skutkach hiperfosfatemia, która uaktywnia kaskadę przemian w kościach, naczyniach oraz w przytarczycach (1,12,14,15). Leczenie zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej u dzieci z przewlekłą chorobą nerek stanowi wyzwanie dla klinicysty, ponieważ wiele czynników wpływa na obecność i nasilenie poszczególnych zaburzeń: wiek dziecka, w którym wystąpiła przewlekła choroba nerek, rodzaj przyczyny przewlekłej choroby nerek, typ stosownej diety i leczenia, zaburzenia wzrastania i ich leczenie (9,16). Zastosowany w omawianej pracy dwuletni okres obserwacji w czasie dializoterapii pozwolił również na określenie tendencji i wpływu czasu dializoterapii na skuteczność leczenia i zapotrzebowania na poszczególne leki. Badanie wykazało, że skuteczność leczenia nie jest wysoka. Mniej niż jedna piąta chorych spełniała wszystkie zalecenia wg K/DOQI. Jest to wynik porównywalny z podobnymi analizami w populacji dorosłych. W innych badaniach wśród dializowanych dzieci, w szczególności dializowanych otrzewnowo, obserwuje się podobne trudności kliniczne (5,6,14). W prezentowanej pracy zaobserwowano, że skuteczność uzyskania należnego stężenia fosforanów jest Odsetek chorych otrzymujących: I kwartał II III IV V VI VII VIII kwartał węglan wapnia 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% witaminę D 25(OH)D3 7,4% 7,4% 7,4% 3,7% 4% 4,5% 4,5% 4,5% 1α(OH)D 3 59% 78% 78% 74% 84%* 100%* 100%* 100%* 1,25(OH)D ,4% 7,4% 12%* 4,5% 9%* 9%* * Znamiennie różne od wartości w kwartale I. Tabela 4. Leczenie farmakologiczne osteodystrofii nerkowej i wtórnej nadczynności przytarczyc 347

5 Powiększone przytarczyce 26% 30% 26% 26% 24% 27% 27% 27% Złamania i deformacje kośćca 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% Tabela 5. Powikłania kliniczne mocznicowej choroby kości 348 zdecydowanie najniższa, mimo szerokiego stosowania węglanu wapnia jako środka wiążącego fosforany. Szczególną rolę odgrywa tutaj niemożność zastosowania bardzo restrykcyjnych zaleceń dotyczących spożycia fosforanów (znaczący udział produktów mlecznych i ich przetworów). W pracach pochodzących z innych ośrodków dziecięcych wykazano, że trudności dotyczą nie tylko hiperfosfatemii, lecz także uzyskania zalecanego stężenia parathormonu (6,13,14). W leczeniu zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej stosowano środki wiążące fosforany (w znaczącej większości węglan wapnia), pochodne witaminy D 3, natomiast nie stosowano w tej populacji kalcymimetyków. Na dobór farmakoterapii miała wpływ przede wszystkim dostępność preparatów dla populacji poniżej 18. roku życia (3). Podobnie jak w doniesieniach innych autorów podstawowym lekiem podawanym w badanej grupie był węglan wapnia. Nie stosowano praktycznie innych środków wiążących fosforany, które częściej ordynują inni autorzy (6,9,15). Stosowanie tych preparatów mogło sprzyjać wyższym stężeniom wapnia i potencjalnie zwiększać ryzyko zwapnień (9). Podobnie wysoki był odsetek chorych leczonych aktywnymi metabolitami witaminy D (maksymalnie 100%), inaczej niż u innych autorów (6,9,14). Być może tak częste podawanie aktywnego metabolitu przyczyniło się zarówno do częstej hiperfosfatemii, jak i dużej liczby chorych, u których stężenie parathormonu było niższe niż zalecane 200 pg/ml. Z drugiej strony bardzo niewielu chorych otrzymywało na początku leczenia cholekalcyferol w postaci nieaktywnej, który powinien być suplementowany już we wcześniejszych stadiach przewlekłej choroby nerek (1,5). Wynikało to prawdopodobnie z braku praktyki oceny stężeń witaminy D 3 w surowicy, a tym samym realnej oceny potrzeby takiej terapii. W czasie obserwacji oceniono kilka powikłań klinicznych zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej: powiększenie przytarczyc, zaburzenia wzrastania (tempo wzrostu) oraz złamania (1,5,13). Nie prowadzono oceny powikłań ze strony układu krążenia ze względu na krótki okres badania oraz retrospektywny charakter analizy. Wykazano, że odsetek chorych z powiększonymi przytarczycami był już znaczący na początku okresu obserwacji i nie zmieniał się w czasie dwóch lat. Jest to objaw korzystny, gdyż nie można było oczekiwać regresji zmian, a jedynie prewencję ich powstawania. Diagnostyka radiologiczna w grupie badanej była ograniczona do niezbędnego minimum kwalifikującego do ww. terapii. Wiadomo też, że zaburzenia wzrastania w przewlekłej chorobie nerek wiążą się z zaburzeniami linii działania hormonu wzrostu, nieadekwatnym stanem odżywienia oraz mocznicową chorobą kości (1). W odniesieniu do zaburzeń wzrastania zauważono, że w czasie obserwacji nie zmienił się także odsetek chorych niskorosłych. Nie wynikało to jedynie z wyrównania zaburzeń wapniowo-fosforanowych, lecz także z leczenia hormonem wzrostu, trudno więc wysnuwać tutaj wiążące wnioski. W innych opracowaniach wyrównanie gospodarki wapniowo-fosforanowej, adekwatna podaż kalorii i terapia hormonem wzrostu dały znacząco lepsze efekty pod postacią zmniejszenia się odsetka chorych niskorosłych (1,6,13). W omawianej grupie pozytywnym aspektem klinicznym skuteczności leczenia był brak złamań i deformacji kośćca u badanych dzieci, co jak wynika z innych opracowań jest znaczącą korzyścią. Z drugiej strony okres obserwacji obejmował jedynie dwa lata od rozpoczęcia dializ i nie oceniono chorych w wieku dorosłym (13). Ze względu na niewielką grupę osób hemodializowanych przeprowadzone badanie nie mogło dać odpowiedzi, czy rodzaj stosowanej dializy ma znaczenie w leczeniu mocznicowej choroby kości. Przyczynami są: ocena tylko jednego ośrodka dializoterapii, ogólnie niska zapadalność na schyłkową niewydolność nerek u dzieci oraz wysoki wskaźnik uzyskiwania przeszczepienia nerki przy dwuletnim okresie obserwacji. Wiadomo jednak, że istnieją prace, które sugerują, że dializa otrzewnowa sprzyja dynamicznej chorobie kości z niskimi wartościami stężeń parathormonu (3,5). Podsumowując, przeprowadzone badanie mimo niewielkiej liczby pacjentów poddanych ocenie ma poznawczą wartość w ocenie zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej, ponieważ zachowało schemat obserwacyjny, a nie przekrojowy oraz dotyczyło zarówno objawów, jak i leczenia choroby. WNIOSKI W badaniu wykazano, że dializowane dzieci w pierwszych dwóch latach dializ są leczone dość skutecznie w zakresie utrzymania zalecanych wartości gospodarki wapniowo-fosforanowej. Niestety, niewielu chorych spełnia wszystkie zalecane kryteria. Najmniejsza grupa pacjentów spełniała warunek w zakresie stężenia fosforanów w surowicy. Wraz z czasem dializoterapii, pomimo utrzymywania zalecanych wartości, nasila się wtórna nadczynność przytarczyc mimo zwiększenia udziału aktywnych metabolitów witaminy D 3 w leczeniu. Chociaż wprowadzono nowoczesne leki i ustalono zalece-

6 nia, leczenie mocznicowej choroby kości nadal pozostaje klinicznym wyzwaniem. Piśmiennictwo: BIBLIOGRAPHY: 1. Ziółkowska H.: Przewlekła choroba nerek u dzieci. Nowa Pediatria 2010; 2: Sanchez C.P.: Secondary hyperparathyroidism in children with chronic renal failure: pathogenesis and treatment. Paediatr. Drugs 2003; 5: Klaus G., Watson A., Edefonti A. i wsp.: Prevention and treatment of renal osteodystrophy in children on chronic renal failure: European guidelines. Pediatr. Nephrol. 2006; 21: Locatelli F., Cannata-Andia J.B., Drüeke T.B. i wsp.: Management of disturbances of calcium and phosphate metabolism in chronic renal insufficiency, with emphasis on the control of hyperphosphataemia. Nephrol. Dial. Transplant. 2002; 17: Grenda R.: Specyfika zaburzeń gospodarki wapniowo- -fosforanowej u dzieci z niewydolnością nerek. W: Rutkowski B., Czekalski S. (red.): Praktyczny poradnik rozpoznawania zaburzeń Ca-P u pacjentów z niewydolnością nerek. Gdańsk 2005: Borzych D., Rees L., Ha I.S. i wsp.: The bone and mineral disorder of children undergoing chronic peritoneal dialysis. Kidney Int. 2010; 78: Klaus G., Watson A., Edefonti A. i wsp.: Prevention and treatment of renal osteodystrophy in children on chronic renal failure: European guidelines. Pediatr. Nephrol. 2006; 21: Feldman D., Glorieux F.H., Pike J.W.: Vitamin D. Elsevier Academic Press, NY 2005: Shroff R., Donald A., Hiorns M. i wsp.: Mineral metabolism and vascular damage in children on dialysis. J. Am. Soc. Nephrol. 2007; 18: Dusso A.S., Brown A.J., Slatopolsky E.: Vitamin D. Am. J. Physiol. Renal. Physiol. 2005; 289: F8-F National Kidney Foundation K/DOQI clinical practice guidelines for bone metabolism and disease in children with chronic kidney disease. Am. J. Kidney Dis. 2005; 46: Hruska K.A., Choi E.T., Memon M.: Cardiovascular risk in chronic kidney disease (CKD): the CKD-mineral bone disorder (CKD-MBD). Pediatr. Nephrol. 2010; 25: Groothoff A.W., Offringa M., Eck-Smith B.L.F. van: Severe bone disease and low bone mineral den sity after juvenile renal failure (LERIC Study). Kidney Int. 2003; 63: Gonzalez E.A., Al-Aly Z., Martin K.J.: Difficulties in achieving the K/DOQI practice guidelines for bone and mineral metabolism. Semin. Dial. 2005; 18: Martin K.J., González E.A.: Prevention and control of phosphate retention/hyperphosphatemia in CKD- MBD: what is normal, when to start, and how to treat? Clin. J. Am. Soc. Nephrol. 2011; 6: Jander A., Kałużyńska A., Tkaczyk M.: [Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej u dzieci i młodzieży dializowanych w latach doświadczenia jednego ośrodka]. Pol. Merkur. Lekarski 2010; 28:

Osteoporoza w granicznej niewydolności nerek - problem niedoboru witaminy D

Osteoporoza w granicznej niewydolności nerek - problem niedoboru witaminy D Atlanta Osteoporoza w granicznej niewydolności nerek - problem niedoboru witaminy D Jerzy Przedlacki Katedra i Klinika Nefrologii Dializoterapii i Chorób Wewnętrznych, WUM Echa ASBMR 2016 Łódź, 14.01.2017

Bardziej szczegółowo

LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N

LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N 25.8 Inne zaburzenia

Bardziej szczegółowo

DIETA W PRZEWLEKŁEJ CHOROBIE NEREK

DIETA W PRZEWLEKŁEJ CHOROBIE NEREK KURS 15.04.2016 Szczecinek DIETA W PRZEWLEKŁEJ CHOROBIE NEREK dr hab. n. med. Sylwia Małgorzewicz, prof.nadzw. Katedra Żywienia Klinicznego Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Gdański

Bardziej szczegółowo

Grupa Robocza Zespołu Krajowego Konsultanta Medycznego w Dziedzinie Nefrologii

Grupa Robocza Zespołu Krajowego Konsultanta Medycznego w Dziedzinie Nefrologii Stanowisko Grupy Roboczej Zespołu Krajowego Konsultanta Medycznego w Dziedzinie Nefrologii w dziedzinie rozpoznawania i leczenia powikłań mineralnych i kostnych przewlekłej choroby nerek (PChN-PMK) * Position

Bardziej szczegółowo

Diagnostyka i leczenie wtórnej nadczynności przytarczyc

Diagnostyka i leczenie wtórnej nadczynności przytarczyc Forum Nefrologiczne 2009, tom 2, nr 4, 222 226 Copyright 2009 Via Medica ISSN 1899 3338 PRACA POGLĄDOWA www.fn.viamedica.pl Michał Nowicki Klinika Nefrologii, Hipertensjologii i Transplantologii Nerek

Bardziej szczegółowo

Otyłość i choroby nerek. groźny problem XXI wieku

Otyłość i choroby nerek. groźny problem XXI wieku Otyłość i choroby nerek groźny problem XXI wieku Dr Lucyna Kozłowska SGGW, Wydział Nauk o śywieniu Człowieka i Konsumpcji Katedra Dietetyki e-mail: lucyna_kozlowska@sggw.pl Nadwaga + otyłość 25% 27% Nadwaga

Bardziej szczegółowo

Czy mogą być niebezpieczne?

Czy mogą być niebezpieczne? Diety wysokobiałkowe w odchudzaniu Czy mogą być niebezpieczne? Lucyna Kozłowska Katedra Dietetyki SGGW Diety wysokobiałkowe a ryzyko zgonu Badane osoby: Szwecja, 49 261 kobiet w wieku 30 49 lat (1992 i

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej z uwzględnieniem wyników biopsji kości u dzieci z przewlekłą chorobą nerek

Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej z uwzględnieniem wyników biopsji kości u dzieci z przewlekłą chorobą nerek Postępy Nauk Medycznych, t. XXIV, nr 2, 20 Borgis *Helena Ziółkowska, Małgorzata Pańczyk-Tomaszewska, Andrzej Dębiński 2, Maria Roszkowska-Blaim Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej z uwzględnieniem

Bardziej szczegółowo

Leczenie przeciwpłytkowe w niewydolności nerek (PCHN) Dr hab. Dorota Zyśko, prof. nadzw Łódź 2014

Leczenie przeciwpłytkowe w niewydolności nerek (PCHN) Dr hab. Dorota Zyśko, prof. nadzw Łódź 2014 Leczenie przeciwpłytkowe w niewydolności nerek (PCHN) Dr hab. Dorota Zyśko, prof. nadzw Łódź 2014 Leki przeciwpłytkowe (ASA, clopidogrel) Leki przeciwzakrzepowe (heparyna, warfin, acenocumarol) Leki trombolityczne

Bardziej szczegółowo

ZALECENIA ŻYWIENIOWE, LECZENIE. dr n. med. Małgorzata Kaczkan dietetyk Katedra Żywienia Klinicznego GUMed

ZALECENIA ŻYWIENIOWE, LECZENIE. dr n. med. Małgorzata Kaczkan dietetyk Katedra Żywienia Klinicznego GUMed ZALECENIA ŻYWIENIOWE, LECZENIE dr n. med. Małgorzata Kaczkan dietetyk Katedra Żywienia Klinicznego GUMed AKTUALNE ZALECENIA I NOWE MOŻLIWOŚCI LECZENIA NIEDOŻYWIENIA CELE LECZENIA ŻYWIENIOWEGO: zapobieganie

Bardziej szczegółowo

Informator dla Pacjentów dializowanych. Jesteś. dializowany? Ten informator jest dla Ciebie

Informator dla Pacjentów dializowanych. Jesteś. dializowany? Ten informator jest dla Ciebie Informator dla Pacjentów dializowanych Jesteś dializowany? Ten informator jest dla Ciebie 1 2 Informator dla Pacjentów został przygotowany we współpracy z: Dr. hab. n. med. Jerzym Przedlackim i Prof. dr

Bardziej szczegółowo

przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia

przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy

Bardziej szczegółowo

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with

Bardziej szczegółowo

Recenzja rozprawy doktorskiej

Recenzja rozprawy doktorskiej Katedra i Klinika Nefrologii 31.03.2019 r. Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Jacka Zawieruchy zatytułowanej: Leczenie wtórnej nadczynności przytarczyc

Bardziej szczegółowo

DIALIZY OTRZEWNOWE JAKO LECZENIE NERKOZASTĘPCZE U NOWORODKÓW DOŚWIADCZENIA WŁASNE

DIALIZY OTRZEWNOWE JAKO LECZENIE NERKOZASTĘPCZE U NOWORODKÓW DOŚWIADCZENIA WŁASNE DIALIZY OTRZEWNOWE JAKO LECZENIE NERKOZASTĘPCZE U NOWORODKÓW DOŚWIADCZENIA WŁASNE Dorota Bulsiewicz, Dariusz Gruszfeld, Sylwester Prokurat, Anna Dobrzańska Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka WSTĘP

Bardziej szczegółowo

Spodziewany efekt kliniczny wpływu wit. K na kość

Spodziewany efekt kliniczny wpływu wit. K na kość Rola witaminy K2 w prewencji utraty masy kostnej i ryzyka złamań i w zaburzeniach mikroarchitektury Ewa Sewerynek, Michał Stuss Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego Uniwersytetu Medycznego

Bardziej szczegółowo

Najniższe stężenia 25OHD wykazano w grupie CADO z medianą 9,81 ng/ml. Ciężki niedobór witaminy D (< 10 ng/ml) w tej grupie chorych wykazano u 58%

Najniższe stężenia 25OHD wykazano w grupie CADO z medianą 9,81 ng/ml. Ciężki niedobór witaminy D (< 10 ng/ml) w tej grupie chorych wykazano u 58% STRESZCZENIE W przewlekłej chorobie nerek, już od 3 okresu PChN, występują zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej, których elementem jest obniżenie stężenia aktywnej witaminy D [1,25(OH)2D]. Dostępne

Bardziej szczegółowo

Przewlekła choroba nerek a osteoporoza

Przewlekła choroba nerek a osteoporoza Przewlekła choroba nerek a osteoporoza Jerzy Przedlacki Katedra i Klinika Nefrologii Dializoterapii i Chorób Wewnętrznych, WUM Echa ASBMR 2017 Łódź, 13.01.2018 Zmiany kostne w chorobach nerek Liczba prezentacji

Bardziej szczegółowo

Pierwsi pacjenci z cukrzycą leczeni powtarzanymi dializami

Pierwsi pacjenci z cukrzycą leczeni powtarzanymi dializami KONFERENCJA PRASOWA WARSZAWA 04.03.2010 LECZENIE NERKOZASTĘPCZE Prof. Bolesław Rutkowski Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Gdański Uniwersytet Medyczny 1 Pierwsi pacjenci

Bardziej szczegółowo

Prof. dr hab. n. med. Anna Wasilewska

Prof. dr hab. n. med. Anna Wasilewska Prof. dr hab. n. med. Anna Wasilewska Nieodwracalny, postępujący proces chorobowy Powoduje uszkodzenie, a następnie zmiany w budowie i czynności nerek Prowadzi do zmiany składu oraz objętości płynów ustrojowych,

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Rekomendacja nr 117/2012 Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych z dnia 19 listopada 2012 r. w sprawie objęcia refundacją produktu leczniczego Zemplar (paricalcitol), roztwór do wstrzykiwań, 5 mcg/ml,

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE W większości badań zakłada się (a obecna klasyfikacja przewlekłej choroby nerek (PChN) wg Kidney Disease: Improving Global Outcomes

STRESZCZENIE W większości badań zakłada się (a obecna klasyfikacja przewlekłej choroby nerek (PChN) wg Kidney Disease: Improving Global Outcomes STRESZCZENIE W większości badań zakłada się (a obecna klasyfikacja przewlekłej choroby nerek (PChN) wg Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) wzmacnia to przekonanie), że rozpoznanie PChN oznacza

Bardziej szczegółowo

Powikłania nefrologiczne u dzieci z chorobami onkologicznymi i hamatologicznymi

Powikłania nefrologiczne u dzieci z chorobami onkologicznymi i hamatologicznymi Powikłania nefrologiczne u dzieci z chorobami onkologicznymi i hamatologicznymi Wojciech Młynarski Klinika Pediatrii, Onkologii, Hematologii i Diabetolologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Nowotwory u dzieci

Bardziej szczegółowo

Zwapnienia metastatyczne u dializowanej pacjentki z adynamiczną chorobą kości

Zwapnienia metastatyczne u dializowanej pacjentki z adynamiczną chorobą kości Forum Nefrologiczne 2011, tom 4, nr 1, 38 42 Copyright 2011 Via Medica ISSN 1899 3338 PRZYPADKI KLINICZNE www.fn.viamedica.pl Marek Myślak, Leszek Domański, Jacek Różański, Monika Szymańska, Kazimierz

Bardziej szczegółowo

Czy na początku XXI wieku skutecznie leczymy. nerek?

Czy na początku XXI wieku skutecznie leczymy. nerek? PRACE ORYGINALNE Dorota DROŻDŻ 1 Przemko KWINTA 2 Krystyna SZTEFKO Katarzyna ZACHWIEJA 1 Monika MIKLASZEWSKA 1 Tomasz DROŻDŻ Monika ŁĄTKA Jacek A.PIETRZYK 1 Czy na początku XXI wieku skutecznie leczymy

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA. UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie

Bardziej szczegółowo

Analiza fali tętna u dzieci z. doniesienie wstępne

Analiza fali tętna u dzieci z. doniesienie wstępne Analiza fali tętna u dzieci z chorobami kłębuszków nerkowych doniesienie wstępne Piotr Skrzypczyk, Zofia Wawer, Małgorzata Mizerska-Wasiak, Maria Roszkowska-Blaim Katedra i Klinika Pediatrii i Nefrologii

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie wskaźnika neutrofilowo-limfocytowego w predykcji niekorzystnych zdarzeń klinicznych u pacjentów hemodializowanych

Zastosowanie wskaźnika neutrofilowo-limfocytowego w predykcji niekorzystnych zdarzeń klinicznych u pacjentów hemodializowanych I Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologicznym Uniwersytetu Medycznego w Lublinie ROZPRAWA DOKTORSKA Zastosowanie wskaźnika neutrofilowo-limfocytowego w predykcji niekorzystnych zdarzeń klinicznych u

Bardziej szczegółowo

Jakość życia dzieci z przewlekłą chorobą nerek. Wyniki badania wieloośrodkowego.

Jakość życia dzieci z przewlekłą chorobą nerek. Wyniki badania wieloośrodkowego. Jakość życia dzieci z przewlekłą chorobą nerek. Wyniki badania wieloośrodkowego. K. Kiliś-Pstrusińska 1, A. Medyńska 1, P. Adamczyk 2, I. Bałasz-Chmielewska 3, R. Grenda 4, A. Kluska-Jóźwiak 5, B. Leszczyńska

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia mineralne i kostne u pacjentów z przewlek³¹ chorob¹ nerek patofizjologia i leczenie

Zaburzenia mineralne i kostne u pacjentów z przewlek³¹ chorob¹ nerek patofizjologia i leczenie Zaburzenia mineralne i kostne u pacjentów z przewlek³¹ chorob¹ nerek patofizjologia i leczenie Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej i przebudowy mineralnej koœci s¹ istotn¹ przyczyn¹ zwiêkszonej

Bardziej szczegółowo

LECZENIE NIEDOKRWISTOŚCI W PRZEBIEGU PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI

LECZENIE NIEDOKRWISTOŚCI W PRZEBIEGU PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI Nazwa programu: Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 załącznik nr 18 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. LECZENIE NIEDOKRWISTOŚCI W PRZEBIEGU PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI

Bardziej szczegółowo

NIEWYDOLNOŚĆ NEREK - EPIDEMIOLOGIA, OBJAWY, STADIA NIEWYDOLNOŚCI, DIAGNOSTYKA AGNIESZKA BARTOSZ GR.1

NIEWYDOLNOŚĆ NEREK - EPIDEMIOLOGIA, OBJAWY, STADIA NIEWYDOLNOŚCI, DIAGNOSTYKA AGNIESZKA BARTOSZ GR.1 NIEWYDOLNOŚĆ NEREK - EPIDEMIOLOGIA, OBJAWY, STADIA NIEWYDOLNOŚCI, DIAGNOSTYKA AGNIESZKA BARTOSZ GR.1 Niewydolność nerek Niewydolność nerek charakteryzuje się utratą zdolności do oczyszczania organizmu

Bardziej szczegółowo

Możliwości terapeutyczne u chorych z wtórną nadczynnością przytarczyc w Polsce

Możliwości terapeutyczne u chorych z wtórną nadczynnością przytarczyc w Polsce Poglądy, STANOWISKA, ZALECENIA, STANDARDY, OPINIE Forum Nefrologiczne 2012, tom 5, nr 4, 333 338 Copyright 2012 Via Medica ISSN 1899 3338 Bolesław Rutkowski 1, Kazimierz Ciechanowski 2, Magdalena Durlik

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej i diagnostyka kamicy dróg moczowych u dzieci. Kierownik Kliniki: Prof. dr hab.

Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej i diagnostyka kamicy dróg moczowych u dzieci. Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. Zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej i diagnostyka kamicy dróg moczowych u dzieci. Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. Anna Wasilewska Metabolizm wapnia i fosforu Zaburzenia gospodarki wapniowej organizmu

Bardziej szczegółowo

Materiały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego

Materiały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )

Bardziej szczegółowo

Wskaźniki włóknienia nerek

Wskaźniki włóknienia nerek Wskaźniki włóknienia nerek u dzieci z przewlekłą chorobą nerek leczonych zachowawczo Kinga Musiał, Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich

Bardziej szczegółowo

Informacja prasowa Warszawa, 12 marca 2019 r.

Informacja prasowa Warszawa, 12 marca 2019 r. Informacja prasowa Warszawa, 12 marca 2019 r. Aż 4 miliony Polaków cierpi na przewlekłą chorobę nerek. 80 000 osób rocznie przedwcześnie umiera z powodu jej następstw alarmują nefrolodzy. Odpowiednio prowadzona

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie antykoagulacji cytrynianowej w ciągłej terapii nerkozastępczej u niemowląt z ostrym uszkodzeniem nerek.

Zastosowanie antykoagulacji cytrynianowej w ciągłej terapii nerkozastępczej u niemowląt z ostrym uszkodzeniem nerek. Zastosowanie antykoagulacji cytrynianowej w ciągłej terapii nerkozastępczej u niemowląt z ostrym uszkodzeniem nerek. Klinka Kardiologii i Nefrologii Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

Bardziej szczegółowo

Porównanie efektów leczenia pacjentów leczonych nerkozastępczo metodą dializy otrzewnowej i hemodializy Przewlekła choroba nerek (PChN) rozwija się w

Porównanie efektów leczenia pacjentów leczonych nerkozastępczo metodą dializy otrzewnowej i hemodializy Przewlekła choroba nerek (PChN) rozwija się w Porównanie efektów leczenia pacjentów leczonych nerkozastępczo metodą dializy otrzewnowej i hemodializy Przewlekła choroba nerek (PChN) rozwija się w przebiegu różnorakich nefropatii, m.in. cukrzycowej

Bardziej szczegółowo

Leczenie chorych na kzn: dla kogo tylko nefroprotekcja?

Leczenie chorych na kzn: dla kogo tylko nefroprotekcja? Leczenie chorych na kzn: dla kogo tylko nefroprotekcja? Przemysław Rutkowski Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych GUMed 1. Co to jest nefroprotekcja 2. Zmiany w nefroprotekcji 1.

Bardziej szczegółowo

Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24

Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Cel - przegląd ma na celu określenie częstości występowania

Bardziej szczegółowo

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski

Bardziej szczegółowo

lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej

lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr

Bardziej szczegółowo

jest podniesienie wśród ludzi świadomości znaczenia naszych nerek dla zdrowia i życia oraz

jest podniesienie wśród ludzi świadomości znaczenia naszych nerek dla zdrowia i życia oraz Światowy Dzień Nerek Światowy Dzień Nerek jest ogólnoświatową kampanią, której celem jest podniesienie wśród ludzi świadomości znaczenia naszych nerek dla zdrowia i życia oraz informowanie o powszechności

Bardziej szczegółowo

Ocena stężenia czynnika wzrostu fibroblastów FGF-23 u chorych hemodializowanych oraz po przeszczepieniu nerki

Ocena stężenia czynnika wzrostu fibroblastów FGF-23 u chorych hemodializowanych oraz po przeszczepieniu nerki diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics Diagn Lab 2016; 52(3): 177-184 Praca oryginalna Original Article ISSN 0867-4043 Ocena stężenia czynnika wzrostu fibroblastów FGF-23 u chorych

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka populacji chorych hemodializowanych w ośrodkach Fresenius NephroCare Polska

Charakterystyka populacji chorych hemodializowanych w ośrodkach Fresenius NephroCare Polska Forum Nefrologiczne 2016, tom 9, nr 4, 272 277 Copyright 2016 Via Medica ISSN 1899 3338 poglądy, stanowiska, zalecenia, standardy i opinie Wojciech Marcinkowski, Teresa Rydzyńska, Małgorzata Liber Fresenius

Bardziej szczegółowo

www.dializadomowa.pl

www.dializadomowa.pl 12 marca 2009 r Informacja prasowa Przewlekła choroba nerek prowadzi do nieodwracalnej niewydolności tego organu. Jedyną możliwością utrzymania chorego przy życiu jest leczenie nerkozastępcze. Dializowanie

Bardziej szczegółowo

Stosowanie parykalcytolu w przewlekłej chorobie nerek w 3. 4. stadium. Stanowisko Ekspertów

Stosowanie parykalcytolu w przewlekłej chorobie nerek w 3. 4. stadium. Stanowisko Ekspertów POGLĄDY, STANOWISKA, ZALECENIA, STANDARDY I OPINIE Forum Nefrologiczne 2015, tom 8, nr 1, 1 6 Copyright 2015 Via Medica ISSN 1899 3338 Magdalena Durlik 1, Marian Klinger 2, Jolanta Małyszko 3, Michał Nowicki

Bardziej szczegółowo

Przewlekła choroba nerek

Przewlekła choroba nerek KONFERENCJA PRASOWA WARSZAWA 04.03.2010 PCHN - EPIDEMIOLOGIA Prof. Bolesław Rutkowski Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Gdański Uniwersytet Medyczny 1 Przewlekła choroba

Bardziej szczegółowo

W badaniu 4S (ang. Scandinavian Simvastatin Survivat Study), oceniano wpływ symwastatyny na całkowitą śmiertelność u 4444 pacjentów z chorobą wieńcową i z wyjściowym stężeniem cholesterolu całkowitego

Bardziej szczegółowo

Ważne informacje dla lekarzy przepisujących produkt leczniczy Renvela

Ważne informacje dla lekarzy przepisujących produkt leczniczy Renvela Ważne informacje dla lekarzy przepisujących produkt leczniczy Renvela Ważne informacje dla lekarzy przepisujących produkt leczniczy Renvela Zmniejszone stężenie witamin u pacjentów z przewlekłą chorobą

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób

Bardziej szczegółowo

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją 234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle

Bardziej szczegółowo

Stanowisko dotyczące rozpoznawania oraz postępowania w przypadku niedożywienia dorosłych chorych z przewlekłą chorobą nerek

Stanowisko dotyczące rozpoznawania oraz postępowania w przypadku niedożywienia dorosłych chorych z przewlekłą chorobą nerek Forum Nefrologiczne 2010, tom 3, nr 2, 138 142 Copyright 2010 Via Medica ISSN 1899 3338 STANOWISKA, ZALECENIA, STANDARDY www.fn.viamedica.pl Stanowisko dotyczące rozpoznawania oraz postępowania w przypadku

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych. Wydział Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych. Wydział Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych Wydział Oceny Technologii Medycznych Wniosek o objęcie refundacją Leku Paricalcitol Fresenius (Paricalcitolum) we wskazaniu: Leczenie wtórnej nadczynności przytarczyc

Bardziej szczegółowo

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość

Bardziej szczegółowo

Niedożywienie i otyłość a choroby nerek

Niedożywienie i otyłość a choroby nerek Niedożywienie i otyłość a choroby nerek Magdalena Durlik Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny Częstość przewlekłej choroby nerek na świecie

Bardziej szczegółowo

PRACE ORYGINALNE. Słowa kluczowe: przewlekła choroba nerek zaburzenia gospodarki wapniowo fosforanowej zgodność z zaleceniami lekarskimi

PRACE ORYGINALNE. Słowa kluczowe: przewlekła choroba nerek zaburzenia gospodarki wapniowo fosforanowej zgodność z zaleceniami lekarskimi Wpływ zindywidualizowanej edukacji na postępowanie zgodnie z zaleceniami lekarskimi i skuteczność leczenia zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek w stadium 5 poddawanych

Bardziej szczegółowo

S T R E S Z C Z E N I E

S T R E S Z C Z E N I E STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych

Bardziej szczegółowo

Klinika Chorób Nerek i Nadciśnienia Dzieci i Młodzieży w Gdańsku. Kierownik Kliniki: dr hab. n. med. Aleksandra Żurowska 4

Klinika Chorób Nerek i Nadciśnienia Dzieci i Młodzieży w Gdańsku. Kierownik Kliniki: dr hab. n. med. Aleksandra Żurowska 4 Pediatr Med Rodz 2011, 7 (2), p. 156-163 Anna Jander 1, Ryszard Wierciński 2, Irena Bałasz-Chmielewska 3, Monika Miklaszewska 4, Katarzyna Zachwieja 4, Halina Borzęcka 5, Jacek Zachwieja 6, Irena Olszak-Szot

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych www.aotm.gov.pl Rekomendacja nr 262/2014 z dnia 22 grudnia 2014 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych w sprawie objęcia refundacją produktu leczniczego: Paricalcitol

Bardziej szczegółowo

Kidney Diseases, Urinary Deposits, and Calculous Disorders; Their Nature and Treatment

Kidney Diseases, Urinary Deposits, and Calculous Disorders; Their Nature and Treatment 1 Kidney Diseases, Urinary Deposits, and Calculous Disorders; Their Nature and Treatment Duża część nadmiaru przyjętego mięsa przechodzi w organizmie w postać mocznika i innych składników moczu, które

Bardziej szczegółowo

Pacjent z wtórną nadczynnością przytarczyc podsumowanie wieloośrodkowego programu edukacyjnego

Pacjent z wtórną nadczynnością przytarczyc podsumowanie wieloośrodkowego programu edukacyjnego AKtualności w pielęgniarstwie nefrologicznym Forum Nefrologiczne 2012, tom 5, nr 4, 325 332 Copyright 2012 Via Medica ISSN 1899 3338 Beata Białobrzeska www.fn.viamedica.pl Klinika Nefrologii, Transplantologii

Bardziej szczegółowo

lek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała

lek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała lek. Wojciech Mańkowski Zastosowanie wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP) przy kwalifikacji pacjentów do zabiegu przeszczepu drążącego rogówki i operacji zaćmy Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych

Bardziej szczegółowo

Spis treści. śelazo... 46 Wapń i witamina D... 47 Cynk... 47

Spis treści. śelazo... 46 Wapń i witamina D... 47 Cynk... 47 Spis treści Przedmowa... 9 1. Ustalanie zapotrzebowania energetycznego w róŝnych stanach chorobowych (Danuta Gajewska)... 11 Wiadomości ogólne... 11 Całkowita przemiana materii... 12 Wprowadzenie... 12

Bardziej szczegółowo

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Vol. 11/2012 Nr 2(39) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Stan zaopatrzenia w witaminę D noworodków urodzonych przedwcześnie oraz urodzonych o czasie The Supply of Vitamin D in Pre-Term

Bardziej szczegółowo

Leczenie uzupełniające jako część standardu hemodializy

Leczenie uzupełniające jako część standardu hemodializy PROGRAM EDUKACYJNY Zagadnienia współczesnej nefrologii Forum Nefrologiczne 2010, tom 3, nr 3, 193 200 Copyright 2010 Via Medica ISSN 1899 3338 Stanisław Czekalski 1, Andrzej Więcek 2 www.fn.viamedica.pl

Bardziej szczegółowo

Genetycznie uwarunkowany steroidooporny zespół nerczycowy w polskiej populacji dziecięcej.

Genetycznie uwarunkowany steroidooporny zespół nerczycowy w polskiej populacji dziecięcej. Genetycznie uwarunkowany steroidooporny zespół nerczycowy w polskiej populacji dziecięcej. Irena Bałasz-Chmielewska 1*, Lipska-Ziętkiewicz BS. 2, Bieniaś B. 3, Firszt-Adamczyk A. 4 Hyla-Klekot L. 5 Jarmoliński

Bardziej szczegółowo

Witamina D w chorobach przewlekłych wieku rozwojowego

Witamina D w chorobach przewlekłych wieku rozwojowego Witamina D w chorobach przewlekłych wieku rozwojowego Agnieszka Szlagatys-Sidorkiewicz Klinika Pediatrii, Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci Gdański Uniwersytet Medyczny Witamina D w chorobach

Bardziej szczegółowo

Przewlekła choroba nerek (pchn( pchn) Helena Ziółkowska Katedra i Klinika Pediatrii i Nefrologii WUM

Przewlekła choroba nerek (pchn( pchn) Helena Ziółkowska Katedra i Klinika Pediatrii i Nefrologii WUM Przewlekła choroba nerek (pchn( pchn) Helena Ziółkowska Katedra i Klinika Pediatrii i Nefrologii WUM Przewlekła choroba nerek (chronic renal disease) Jest to stan, w przebiegu którego, na skutek wrodzonych

Bardziej szczegółowo

w kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,

w kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego, 1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i

Bardziej szczegółowo

Lek. WOJCIECH KLIMM. rozprawa na stopień doktora nauk medycznych

Lek. WOJCIECH KLIMM. rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Lek. WOJCIECH KLIMM OCENA SYSTEMU CIĄGŁEGO MONITOROWANIA STĘŻENIA GLUKOZY W PŁYNIE ŚRÓDTKANKOWYM U CHORYCH ZE SCHYŁKOWĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ NEREK LECZONYCH POWTARZANYMI HEMODIALIZAMI rozprawa na stopień doktora

Bardziej szczegółowo

Stan terapii nerkozastępczej w Polsce 2016

Stan terapii nerkozastępczej w Polsce 2016 raport Stan terapii nerkozastępczej w Polsce 2016 W niniejszej pracy przedstawiamy sytuację epidemiologiczną leczenia nerkozastępczego metodą hemodializy i dializy otrzewnowej w Polsce na koniec roku 2017,

Bardziej szczegółowo

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ

Bardziej szczegółowo

VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości

VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Szacuje się, że wysokie ciśnienie krwi jest przyczyną

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie.

Charakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie. Anastasiya Zasimovich Charakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie. Ciąża jest to specyficzny, fizjologiczny stan organizmu kobiety. O

Bardziej szczegółowo

Aktualny stan leczenia nerkozastępczego w Polsce 2017 r.

Aktualny stan leczenia nerkozastępczego w Polsce 2017 r. RAport Aktualny stan leczenia nerkozastępczego w Polsce 2017 r. (NEFROL. DIAL. POL. 2018, 22, 133-140) Actual condition of renal replacement therapy in Poland in year 2017 Wprowadzenie Przedstawione dane

Bardziej szczegółowo

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów V roku

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów V roku PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów V roku 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Nefrologia 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek )

Bardziej szczegółowo

Progresja przewlekłej choroby nerek u dzieci z wadami układu moczowego

Progresja przewlekłej choroby nerek u dzieci z wadami układu moczowego Progresja przewlekłej choroby nerek u dzieci z wadami układu moczowego Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Poland VII Zjazd PTNFD,Łódź,24-26.05.,

Bardziej szczegółowo

1. Analiza metodologii dla właściwej oceny wydalania promotorów i inhibitorów z moczem u dzieci i młodzieży z nadmierną masą ciała.

1. Analiza metodologii dla właściwej oceny wydalania promotorów i inhibitorów z moczem u dzieci i młodzieży z nadmierną masą ciała. STRESZCZENIE Kamica układu moczowego jest stanem, w którym w drogach moczowych dochodzi do powstania złogów zbudowanych z naturalnych lub patologicznych składników moczu. W ciągu ostatnich kilku dekad

Bardziej szczegółowo

Cukrzycowa choroba nerek w wieku podeszłym Diabetic nephropathy in elderly

Cukrzycowa choroba nerek w wieku podeszłym Diabetic nephropathy in elderly Akademia Medycyny ARTYKUŁ POGLĄDOWY/REVIEW PAPER Wpłynęło: 01.12.2009 Poprawiono: 10.12.2009 Zaakceptowano: 14.12.2009 Cukrzycowa choroba nerek w wieku podeszłym Diabetic nephropathy in elderly Janina

Bardziej szczegółowo

Wybrane problemy zdrowotne w populacji pacjentów dializowanych oraz udział pielęgniarki w ich rozwiązywaniu

Wybrane problemy zdrowotne w populacji pacjentów dializowanych oraz udział pielęgniarki w ich rozwiązywaniu PRACE POGLĄDOWE REVIEW PAPERS Borgis Agnieszka Pluta 1, Anna Felsmann 2, Kamila Faleńczyk 1 Wybrane problemy zdrowotne w populacji pacjentów dializowanych oraz udział pielęgniarki w ich rozwiązywaniu Some

Bardziej szczegółowo

lek. Magdalena Bosak-Prus Ocena profilu oreksyny A i greliny u dzieci niskorosłych.

lek. Magdalena Bosak-Prus Ocena profilu oreksyny A i greliny u dzieci niskorosłych. lek. Magdalena Bosak-Prus Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 we Wrocławiu, Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego, młodszy asystent Ocena profilu oreksyny A i greliny

Bardziej szczegółowo

Gospodarka witaminą B1 u chorych przewlekle hemodializowanych

Gospodarka witaminą B1 u chorych przewlekle hemodializowanych Białystok 8.10.2018 Dr hab. Tomasz Hryszko II Klinika Nefrologii z Oddziałem Leczenia Nadciśnienia Tętniczego i Pododdziałem Dializoterapii UM w Białymstoku Ul. M. Skłodowskiej-Curie 24A 15-276 Białystok

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy

STRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i

Bardziej szczegółowo

Pożegnanie z mikroalbuminurią jak dziś oceniać uszkodzenie nerek w cukrzycy? Janusz Gumprecht

Pożegnanie z mikroalbuminurią jak dziś oceniać uszkodzenie nerek w cukrzycy? Janusz Gumprecht Pożegnanie z mikroalbuminurią jak dziś oceniać uszkodzenie nerek w cukrzycy? Janusz Gumprecht Czynność nerek a homeostaza glukozy - Glukoneogeneza (40% tworzonej glukozy = 20% całkowitej ilości glukozy

Bardziej szczegółowo

parametrów biochemicznych (cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL,

parametrów biochemicznych (cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL, 1. STRESZCZENIE W ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowań na zaburzenia psychiczne, między innymi takie jak depresja i schizofrenia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) prognozuje, że choroby te

Bardziej szczegółowo

Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?

Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Opinia Rady Przejrzystości nr 380/2014 z dnia 29 grudnia 2014 r. w sprawie zasadności objęcia refundacją leku Mimpara (cinacalcetum) w zakresie

Bardziej szczegółowo

30. DWULETNIA OBSERWACJI WYNIKÓW PROFILAKTYKI I LECZENIA OSTEOPOROZY. PROGRAM POMOST

30. DWULETNIA OBSERWACJI WYNIKÓW PROFILAKTYKI I LECZENIA OSTEOPOROZY. PROGRAM POMOST 30. DWULETNIA OBSERWACJI WYNIKÓW PROFILAKTYKI I LECZENIA OSTEOPOROZY. PROGRAM POMOST Przedlacki J, Księżopolska-Orłowska K, Grodzki A, Sikorska-Siudek K, Bartuszek T, Bartuszek D, Świrski A, Musiał J,

Bardziej szczegółowo

Jakość życia dzieci z przewlekłą chorobą nerek w Polsce Katarzyna Kiliś-Pstrusińska

Jakość życia dzieci z przewlekłą chorobą nerek w Polsce Katarzyna Kiliś-Pstrusińska Jakość życia dzieci z przewlekłą chorobą nerek w Polsce Katarzyna Kiliś-Pstrusińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu VII Zjazd PTNefD, Łódź 2015 1 Jakość życia

Bardziej szczegółowo

I. Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa)

I. Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa) Spis treści 1. Wprowadzenie 13 Wstęp do wydania II 16 I. Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa) 2. Podstawowa charakterystyka struktury i czynności nerek 21 3. Czynniki wpływające na rozwój uszkodzenia

Bardziej szczegółowo

STOSUNEK HEMODIALIZOWANYCH PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI

STOSUNEK HEMODIALIZOWANYCH PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI Wojciech Marcin Orzechowski STOSUNEK HEMODIALIZOWANYCH PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI DEPRESYJNYMI DO LECZENIA TYCH ZABURZEŃ Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk o zdrowiu Promotor: prof. dr hab. n. med.,

Bardziej szczegółowo

Annex I. Podsumowanie naukowe i uzasadnienie dla wprowadzenia zmiany w warunkach pozwolenia

Annex I. Podsumowanie naukowe i uzasadnienie dla wprowadzenia zmiany w warunkach pozwolenia Annex I Podsumowanie naukowe i uzasadnienie dla wprowadzenia zmiany w warunkach pozwolenia Podsumowanie naukowe Biorąc pod uwagę Raport oceniający komitetu PRAC dotyczący Okresowego Raportu o Bezpieczeństwie

Bardziej szczegółowo

Etiologia, przebieg kliniczny i leczenie udarów mózgu w województwie śląskim w latach

Etiologia, przebieg kliniczny i leczenie udarów mózgu w województwie śląskim w latach lek. Anna Starostka-Tatar Etiologia, przebieg kliniczny i leczenie udarów mózgu w województwie śląskim w latach 2009-2015 Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Beata Labuz-Roszak

Bardziej szczegółowo

Przywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie

Przywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie Przywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie Jak wspomniano we wcześniejszych artykułach cyklu, strategia postępowania w migotaniu przedsionków (AF) polega albo na kontroli częstości rytmu komór i zapobieganiu

Bardziej szczegółowo

Przyczyny i obraz kliniczny osteopenii i osteoporozy u dzieci

Przyczyny i obraz kliniczny osteopenii i osteoporozy u dzieci Prace oryginalne Endokrynologia, Diabetologia i Choroby Przemiany Materii Wieku Rozwojowego 1999, 5, 2, 73-78 ISSN 1234-625X Przyczyny i obraz kliniczny osteopenii i osteoporozy u dzieci Causes and clinical

Bardziej szczegółowo

Nowe leki w terapii niewydolności serca.

Nowe leki w terapii niewydolności serca. Nowe leki w terapii niewydolności serca. Michał Ciurzyński Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego z Centrum Diagnostyki i Leczenia Żylnej Choroby Zakrzepowo Zatorowej

Bardziej szczegółowo

WPŁYW RYTMU I PORY DIALIZ NA SPOŻYCIE WYBRANYCH SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH PRZEZ PACJENTÓW ZE SCHYŁKOWĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ NEREK

WPŁYW RYTMU I PORY DIALIZ NA SPOŻYCIE WYBRANYCH SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH PRZEZ PACJENTÓW ZE SCHYŁKOWĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ NEREK ROCZN. PZH 2007, 58, NR 1, 159-163 AGNIESZKA WYSZOMIERSKA, LUCYNA NAROJEK, JOANNA MYSZKOWSKA-RYCIAK WPŁYW RYTMU I PORY DIALIZ NA SPOŻYCIE WYBRANYCH SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH PRZEZ PACJENTÓW ZE SCHYŁKOWĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ

Bardziej szczegółowo

Prealbumina w ocenie powikłań u chorych ze schyłkową niewydolnością nerek leczonych hemodializami

Prealbumina w ocenie powikłań u chorych ze schyłkową niewydolnością nerek leczonych hemodializami diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics 2013 Volume 49 Number 2 107-111 Praca oryginalna Original Article Prealbumina w ocenie powikłań u chorych ze schyłkową niewydolnością nerek leczonych

Bardziej szczegółowo