AUTORSKI PROGRAM ZAJĘĆ KOŁA MATEMATYCZNEGO DLA UCZNIÓW KLAS IV VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ MŁODY MATEMATYK

Transkrypt

1 Izabela Kasprzyk Szkoła Podstawowa nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Jaworznie AUTORSKI PROGRAM ZAJĘĆ KOŁA MATEMATYCZNEGO DLA UCZNIÓW KLAS IV VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ MŁODY MATEMATYK I. WSTĘP Nauczając matematyki zauważyłam, że część uczniów jest bardzo zainteresowana tym przedmiotem i praca wyłącznie podczas lekcji jest dla nich niewystarczająca, dlatego stworzyłam program, by móc rozwijać zainteresowania matematyczne tych uczniów także na zajęciach pozalekcyjnych. Program ten zawiera treści, które wpłyną na utrwalenie i pogłębienie wiedzy zdobytej przez uczniów podczas lekcji, a także pozwolą na wdrożenie uczniów do samodzielnego i logicznego myślenia, wyciągania i formułowania wniosków oraz ich uzasadniania, wiązania teorii z praktyką, czy posługiwania się językiem matematycznym. Uczniowie najchętniej realizują się nie tylko poprzez rozwiązywanie zadań i udział w konkursach matematycznych, ale także poprzez organizowanie dla swoich kolegów i koleżanek konkursów matematycznych. To zaangażowanie dzieci postanowiłam wykorzystać w pracy koła matematycznego. Matematyka jest przedmiotem uważanym za trudny i nielubiany dlatego chciałabym, żeby te zajęcia poprzez różnorodne formy pracy były ciekawe, a uczniowie uczestniczyli w nich chętnie i pracowali na nich z dużym zaangażowaniem.

2 II. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU Podstawowym założeniem programu jest kształcenie intelektu młodego człowieka, bogacenie jego osobowości, zainteresowań matematyką i wszelkimi rozrywkami umysłowymi. Program przeznaczony jest dla uczniów klas IV VI szkoły podstawowej. Przygotowany został do realizacji w ramach zajęć poza lekcyjnych, na jego przeprowadzenie przewiduje się około 40 godzin w roku, w którym zakłada się zrealizowanie tematów z VII modułów. Uczniowie podczas zajęć koła będą przygotowywać się do różnego rodzaju konkursów matematycznych szkolnych jak i między szkolnych. Program ten jest zgodny z podstawą programową kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej zatwierdzonej przez MENiS. III. OGÓLNE CELE EDUKACYJNE Rozwijanie myślenia Rozwijanie pamięci oraz umiejętności myślenia abstrakcyjnego i logicznego rozumowania Rozwijanie umiejętności czytania tekstu ze zrozumieniem. Przygotowanie do korzystania z tekstów dotyczących różnych dziedzin wiedzy oraz tekstów użytkowych. Rozwijanie umiejętności interpretowania informacji. Rozwijanie zdolności i zainteresowań matematycznych. Uczenie dostrzegania prawidłowości matematycznych w otaczającym świecie. Kształtowanie umiejętności stosowania schematów, symboli literowych i rysunków przy rozwiązywaniu różnych zadań i problemów w sytuacjach codziennych. Rozwijanie osobowości Kształtowanie pozytywnego nastawienia do podejmowania wysiłku intelektualnego oraz postawy dociekliwości. Nauczanie dobrej organizacji pracy, wyrabianie systematyczności, pracowitości i wytrwałości Rozwijanie umiejętności współdziałania w grupie. 2

3 Nauczanie przedstawiania rozwiązań problemów i zadań w sposób czytelny. Wyrabianie nawyków sprawdzania otrzymanych odpowiedzi i korygowania błędów. IV. METODY I FORMY PRACY Metody nauczania są podporządkowane celom kształcenia, gdyż zamierzonymi sposobami pracy nauczyciela. Do najczęściej stosowanych należą między innymi: wykład, pokaz, obserwacja, opis, pogadanka, metoda algorytmiczna, praca z lekturą Wykład to metoda, której jedynie pewne elementy mogą być wykorzystane na zajęciach w szkole podstawowej. Pokaz w pracy z uczniem zdolnym pełni dwie role: eksponującą i inspirującą. Obserwacja to metoda podobna do pokazu. Zadaniem ucznia jest analizowanie szczegółowych operacji. Opis u uczniów zdolnych ma wyzwolić wyobraźnię i zastąpić im demonstrację omawianego obiektu. Pogadanka uczy samodzielnego i prawidłowego pod względem logicznym myślenia uczniów, sterowane przez nauczyciela poprzez zadawanie odpowiednich pytań. Metoda algorytmiczna to metoda, podczas której uczeń drogą samodzielnej analizy dochodzi do potwierdzenia pełnej skuteczności i jednoznaczności algorytmu. Praca z lekturą matematyczną to metoda pogłębiająca wiadomości z tematu omawianego na zajęciach. Praca z książką wyrabia u uczniów nawyk samodzielnej pracy, studiowania. Praca z uczniem uzdolnionym matematycznie wymaga od nauczyciela również stosowania wielu zróżnicowanych form. Do najciekawszych można zaliczyć: pracę w grupach, konkurs, pracę indywidualną, turniej, projekt, krótki wykład, konkurs zadaniowy i konsultacje. Praca w grupach. W grupach o składzie uczniowskim zróżnicowanym uczeń zdolny ma ważna role, która wymaga wielu umiejętności. Podczas konkursu funkcję kapitana w drużynie powierza się uczniom zdolnym. 3

4 Praca indywidualna to najczęściej stosowana forma pracy. Należą do niej rozmowy ucznia z nauczycielem, zadawanie prac dodatkowych, asystowanie nauczycielowi. Turniej (mecz matematyczny) to szczególna forma pracy międzyszkolnego koła matematycznego. Projekt to dłuższa forma umożliwiająca przeprowadzenie badań, obliczeń i analizy ciekawego zagadnienia. Krótki wykład jest najczęściej przygotowywany przez uczniów w oparciu o podaną przez nauczyciela literaturę. Konkurs zadaniowy za rozwiązanie zadań uczniowie otrzymują punkty, nagrody i dyplomy. Konsultacje- nauczyciel ustala dla uczniów zdolnych stały termin, w którym uzyskują oni dodatkowe informacje oraz odpowiedzi na nurtujące ich pytania. V. TREŚCI PROGRAMOWE I TEMATYKA ZAJĘĆ Tematyka ogólna (moduł) I. Wiadomości z historii matematyki II. Obliczenia procentowe (kl. V VI ) III. Zadania praktyczne z życia wzięte IV. Zadania konkursowe V. Łamigłówki matematyczne i tangramy Treści szczegółowe Przybliżenie sylwetek znanych matematyków Oprocentowanie lokat i kredytów. Korzystanie z diagramów procentowych. Rozwiązywanie zadań na drogę prędkość i czas. Rozwiązywanie zadań konkursowych z lat ubiegłych Kangur i Miejski Konkurs Matematyczny Rozwiązywanie łamigłówek, krzyżówek i rebusów matematycznych Oczekiwane osiągnięcia uczniów Uczeń potrafi: - wymienić nazwiska znanych matematyków i powiedzieć kilka słów na ich temat - Określić wiek w jakim żyli - korzystać z encyklopedii Uczeń potrafi: - Rozwiązywać zadania tekstowe o treści związanej z obliczeniami procentowymi. -Rozwiązywać zadania konkursowe Wiedza na bank (klasa VI) Uczeń potrafi rozwiązywać zadania tekstowe o treści związanej z prędkością, drogą i czasem. Uczeń potrafi rozwiązywać zadania konkursowe i zajmuje znaczące miejsca w tych konkursach. Uczeń potrafi rozwiązywać i układać krzyżówki matematyczne. Potrafi układać tangramy. 4

5 VI. Przygotowanie konkursu matematycznego VII. Wykonywanie modeli przestrzennych Ułożenie regulaminu oraz pytań i zadań konkursowych. - Rysowanie siatek i sklejanie modeli wielościanów foremnych (ośmiościan, dwunastościan, dwudziestościan foremny) - Składanie modeli z gotowych siatek Uczeń potrafi współdziałać w grupie i organizować konkursy oraz je przeprowadzać. Uczeń potrafi: - nazywać i opisywać modele wielościanów foremnych - posługiwać się przyborami geometrycznymi - narysować siatkę oraz wykonać model OTO PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ KOŁA MATEMATYCZNEGO Scenariusz 1 Temat: Zagadki matematyczne. Cele główne: Rozwijanie zdolności i zainteresowań matematycznych. Rozwijanie pamięci oraz umiejętności myślenia abstrakcyjnego i logicznego rozumowania. Rozwijanie cierpliwości, pomysłowości i spostrzegawczości. Nauka poprzez zabawę. Cele szczegółowe: Uczeń potrafi rozwiązywać zagadki zapałczane, rebusy matematyczne i zagadki logiczne. Uczeń umie wykonywać działania na liczbach naturalnych stosując kolejność wykonywania działań. Metody: Problemowa oraz pogadanka heurystyczna Formy pracy: grupowa i indywidualna Pomoce dydaktyczne: zapałki, książki Z. Bobiński, P. Nodzyński, M. Uscki Uczymy się myśleć nieszablonowo, Zagadki logiczne do utraty tchu, B. Brzezińska, B. Mielańczuk Domino matematyczne 5

6 Przebieg zajęć: 1. Rozwiązujemy zagadki zapałczane Np.: 2. Rozwiązujemy rebusy matematyczne np.: 3. Rozwiązujemy zagadki logiczne np.: 6

7 4. Na koniec gra dydaktyczna domino matematyczne np. na temat Kolejność wykonywania działań na liczbach naturalnych. Uczniowie samodzielnie bądź parami układają wycięte kostki domina tak, aby obok siebie był ten sam wynik. Temat: Poznajemy wielościany foremne. Cele główne: Scenariusz 2 7

8 Kształcenie wyobraźni przestrzennej. Wzbogacanie języka matematycznego. Wyrabianie umiejętności rysowania figur geometrycznych. Kształcenie zdolności manualnych. Cele szczegółowe: Uczeń umie rozpoznawać modele: czworościanu foremnego, ośmiościanu foremnego, dwunastościanu i dwudziestościanu foremnego. Uczeń umie opisywać te modele. Umie narysować siatkę i skleić ich model. Metody: wykład, opis, praca z lekturą Formy pracy: indywidualna i grupowa Pomoce dydaktyczne: modele, Encyklopedia szkolna matematyki, blok techniczny, przybory geometryczne i klej. Przebieg zajęć: 1. Znalezienie w encyklopedii hasła wielościany foremne, bryły platońskie odczytanie definicji i krótkiego życiorysu Platona, odczytanie greckich nazw tych brył. 2. Pokaz modeli wielościanów foremnych, nazywanie ich oraz opisywanie (czworościan foremny, sześcian, ośmiościan foremny, dwunastościan i dwudziestościan foremny) 3. Pokaz zdjęć w encyklopedii różnych wielościanów trudnych do wykonania. 4. Wybór przez uczniów dowolnego wielościanu foremnego, dobór wymiarów i narysowanie jego siatki, zaprojektowanie sklejek oraz wykonanie modelu. 8

9 5. Na zakończenie przypomnienie nazw wszystkich modeli oraz opisanie ich dla utrwalenia. Podsumowanie wiadomości o Platonie. VI. LITERATURA POMOCNA W DOBORZE ZADAŃ 1. W. Zawadowski Składanki bryłki bez kleju WSIP Warszawa K. Mostowski, W. Zawadowski Składanki bryłki bez kleju cz. II WSIP Warszawa A. Żurek, P. Jędrzejewicz Zbiór zadań dla kółek matematycznych w szkole podstawowej Gdańsk Matematyka z wesołym Kangurem Toruń Z. Bobiński, P. Nodzyński, M. Uscki Miniatury matematyczne Uczymy się myśleć nieszablonowo Toruń E. Słocińska, M. Subik Atrakcyjne lekcje matematyki w grupach 7.W. Łęska, S. Łęski Zbiór zadań dla asa Warszawa B. Brzezińska B. Mielanczuk Domino matematyczne WSiP 2000r. 9. Zagadki logiczne do utraty tchu Siedmiogród

10 VII. SPRAWOZDANIE OSIĄGNIEĆ UCZNIÓW Postępy czynione przez uczniów w czasie zajęć koła nie podlegają ocenie szkolnej. Należy jednak śledzić je systematycznie, by po wykryciu luk móc w porę podjąć środki zaradcze. Jednym z możliwych sposobów sprawdzania wiedzy i umiejętności jest organizowanie wśród uczestników zajęć mini konkursów. Mogą mieć one różne formy, np. testu rozwiązywanego przez wszystkich w określonym czasie lub pojedynku drużyn, które zadawać będą sobie nawzajem pytania z pewnego tematu. Innym miernikiem wiedzy i umiejętności uczniów będą wyniki osiągane przez nich w różnego rodzaju konkursach wykraczających poza ramy koła matematycznego. VIII. EWLUACJA PROGRAMU Autor programu, a jednocześnie osoba wdrażająca program dokona jego całościowej ewaluacji aby: - ocenić skuteczność programu, jego przydatność i atrakcyjność. - wyciągnąć wnioski do dalszej pracy, wprowadzić zmiany. Narzędziami badawczymi będą ankiety, dotyczące stopnia akceptacji tego programu przeprowadzone wśród uczestników koła oraz wyniki konkursów matematycznych, w których będą brali udział członkowie koła matematycznego. ANKIETA DO CZŁONKÓW KOŁA MATEMATYCZNEGO Drodzy uczniowie! Niniejsza ankieta posłuży nauczycielowi do oceny atrakcyjności i przydatności koła matematycznego. Proszę o zakreślenie właściwej odpowiedzi lub odpowiedź na pytanie. 1. Czy chętnie brałeś(aś) udział w zajęciach koła matematycznego? a) TAK b) NIE c) NIE WIEM 2. Czy podobała Ci się tematyka zajęć koła matematycznego? a) TAK b) NIE c) NIE WIEM 3. Które z zajęć koła wydawały się dla Ciebie a) najbardziej atrakcyjne... 10

11 b) najmniej atrakcyjne Czy atmosfera na zajęciach była dla Ciebie przyjazna? a) TAK b) NIE c) NIE WIEM 5. Czy chcesz w przyszłym roku brać udział w zajęciach koła matematycznego? a) TAK b) NIE c) NIE WIEM Dziękuję za wypełnienie ankiety. 11