Powiat miasto Szczecin

Transkrypt

1 Powiat miasto Szczecin. Charakterystyka badanych podmiotów Wywiady w głównej mierze zostały przeprowadzone wśród firm mikro, zatrudniających do 9 pracowników, które stanowiły w badanej populacji 39,8%. Kolejną najczęściej reprezentowaną grupą były firmy małe, zatrudniające od 0 do 50 pracowników (3,4%). Ponadto w badaniu udział wzięli równieŝ przedstawiciele firm średnich - zatrudniających od 5 do 50 pracowników (7,6%), firm duŝych (6,9%), w których na dzień przeprowadzenia badania pracowało od 5 do 9999 pracowników, oraz przedstawiciele firm wielkich, zatrudniających powyŝej 000 pracowników (,8%). Niewielki odsetek (0,5%) stanowiły równieŝ firmy, w których pracuje tylko jedna osoba (samozatrudnienie) (rysunek ). RYSUNEK. ILE OSÓB JEST ZATRUDNIONYCH (NA PEŁNY ETAT) W PAŃSTWA FIRMIE? firma zatrudnia do 9 osób 39,8% w firmie zatrudnionych jest od 0 do 50 osób 3,4% w firmie zatrudnionych jest od 5 do 50 osób 7,6% w firmie zatrudnionych jest od 5 do 999 osób w firmie zatrudnionych jest 000 lub więcej osób w firmie pracuje tylko jedna osoba - właściciel 6,9%,8% 0,5% 0% 5% 0% 5% 0% 5% 30% 35% 40% 45% Biorąc pod uwagę formę prawną badanych firm moŝna zauwaŝyć, Ŝe dominującą grupę stanowiły spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (50%) oraz firmy prowadzące działalność gospodarczą na podstawie wpisu do rejestru (5,9%). Pozostały rozkład odpowiedzi przedstawia rysunek.

2 RYSUNEK. FORMA PRAWNA FIRMY spółka z ograniczoną odpowiedzialnością działalność gospodarcza na podstawie wpisu spółka akcyjna spółka jawna spółdzielnia spółka cywilna przedsiębiorstwo państwowe spółdzielnia socjalna lub inne zakład budŝetowy stowarzyszenie inna, jaka? ( spółka komandytowa ) jednostka samorządowa jednostka budŝetowa jednostka komunalna 6,9% 4,% 3,7%,8%,9%,4% 0,9% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 5,9% 50% 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% Zdecydowana większość firm, które wzięły udział w badaniu posiadała bezwydziałową strukturę organizacyjną (53,%) oraz wielowydziałową, ale w jednym zakładzie (33,3%). Przedsiębiorstwa wielozakładowe oraz holdingowe stanowiły 3,4% badanej populacji (rysunek 3). RYSUNEK 3. FORMA ORGANIZACYJNA FIRMY 3,7% 53,% 9,7% organizacja wielowydziałowa, ale w jednym zakładzie organizacja bezwydziałowaa 33,3% organizacja holdingowa organizacja wielozakładowa Wszystkie badane podmioty prowadziły swoją główną działalność na terenie ośrodka miejskiego liczącego do 50 tys. mieszkańców (rysunek 4).

3 RYSUNEK 4. MIEJSCE GŁÓWNEJ DZIAŁALNOŚCI 00% miasto powyŝej 00 mieszkańców tys. Przedsiębiorstwa, które wzięły udział w badaniu funkcjonowały w ramach róŝnych sekcji PKD. Najwięcej spośród nich związanych było z handlem hurtowym i detalicznym; naprawą pojazdów samochodowych, włączając motocykle (8,5%) przetwórstwem przemysłowym (5,7%) oraz z pozostałą działalnością usługową (0,6%). Pozostały rozkład odpowiedzi przedstawia rysunek 5. RYSUNEK 5. RODZAJ PROWADZONEJ DZIAŁALNOŚCI WG SEKCJI PKD G-handel hurtowy i detaliczny;naprawa 8,5% C-przetwórstwo przemysłowe 5,7% S-pozostała działalnośćć usługowa F-budownictwo H-transport i gospodarka magazynowa M-działalność profesjonalna, naukowa i L-działalność związana z obsługą rynku Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna I-działalność związana z zakwaterowaniem i N-działalność w zakresie usług P-edukacja D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię J-Informacja i komunikacja A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo R-działalność związana z kulturą, rozrywką i U-organizacje i zespoły eksterytorialne O-administracja publiczna i obrona narodowa K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i 3,7% 3,%,8%,3%,9%,9%,4% 0,9% 0,9% 0,9% 0,5% 0,6% 9,3% 8,8% 6,9% 5,% 4,6% 0% % 4% 6% 8% 0% % 4% 6% 8% 0% 3

4 Największy odsetek firm zadeklarował, iŝ oferowane przez nich usługi, bądź produkty w większości sprzedawane są na rynku lokalnym (gmin, powiatów). Tą odpowiedź wskazało 44% firm. Pozostałe odpowiedzi rozkładały się następująco: rynek krajowy (ogólnopolski) 9%, rynek regionalny (wojewódzki) 5% oraz rynek zagraniczny (międzynarodowy) 3% (rysunek 6). RYSUNEK 6. JAKI PROCENT PRODUKCJI/USŁUG FIRMY JEST SPRZEDAWANY NA DANY RYNEK? na rynku lokalnym (gmin, powiatów) 44% na rynku krajowym (ogólnopolski) na rynku regionalnym (wojewódzkim) na rynku zagranicznym (miedzynarodowym) 5% 3% 9% 0% 5% 0% 5% 0% 5% 30% 35% 40% 45% 50% Największy odsetek firm, które wzięły udział w niniejszym badaniu reprezentowanych było przez specjalistów do spraw personalnych (38%) oraz przez właścicieli (5,5%) (rysunek 7). RYSUNEK 7. JAKĄ POZYCJĘ ZAJMUJE PAN/I W STRUKTURZE PRZEDSIĘBIORSTWA? CZY JEST PAN/I... 38% % 7,% 5,5% 3,%,9%,4% 0,9% właścicielem dyrektorem/prezesem specjalistą ds. personalnych kierownikiem działu, decydującym o zatrudnieniu zajmuje inną pozycję/stanowisko (pracownik) zajmuje inną pozycję/stanowisko (asystent) zajmuje inną pozycję/stanowisko (prokurent/pełnomocnik) zajmuje inną pozycję/stanowisko (członek zarządu). Polityka zatrudnieniowa Jednym z głównych celów badania było rozpoznanie planów zatrudnieniowych przedsiębiorców województwa zachodniopomorskiego. W związku z tym respondentom zostały zadane pytania dotyczące planowanego zmniejszenia, bądź zwiększenia zatrudnienia, a takŝe przyczyn zmiany wielkości zatrudnienia. 4

5 W pierwszej kolejności przedsiębiorcy zostali poproszeni o odpowiedź na pytanie dotyczące zatrudniania pracowników w ramach elastycznych form zatrudnienia. Badanie wykazało, iŝ zdecydowana większość respondentów (6,%) nie zatrudnia pracowników z wykorzystaniem elastycznych formach zatrudnienia. Spośród przedsiębiorców korzystających z takich form zatrudnienia, największy procent z nich stosuje prace zlecone (60,7%) oraz zatrudnienie na część etatu (48,8%) (rysunki 8 i 9). RYSUNEK 8. CZY PAŃSTWA FIRMA ZATRUDNIA PRACOWNIKÓW W ELASTYCZNYCH FORMACH ZATRUDNIENIA? % 38,9% 6,% tak nie 0% 0% 40% 60% 80% 00% RYSUNEK 9. KTÓRE FORMY ELASTYCZNEGO ZATRUDNIENIA SĄ STOSOWANE W PAŃSTWA FIRMIE? osoby wykonujące prace zlecone 60,,7% pracownicy zatrudnieni na część etatu 48,8% osoby pracujące na zasadzie umowy o dzieło praktykanci lub uczniowie 6,% 6,% pracownicy sezonowi inne (kontrakt, pracaa na akord) 4,3%,4% 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ stosują elastyczne formy zatrudnienia; % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź W dalszej kolejności respondenci zostali poproszeni o wskazanie przewidywanego poziomu zatrudnienia w ich firmach w ciągu najbliŝszego roku. Analiza zgromadzonego materiału badawczego wykazała, iŝ w większości przypadków przedsiębiorcy nie planują znacznych zmian w strukturze zatrudnienia. 73,5% respondentów zadeklarowało, iŝ poziom zatrudnienia w ich firmach w najbliŝszym czasie nie ulegnie zmianie. Wzrost zatrudnienia zadeklarowało jedynie 7,4% badanych, co z racji wysokiego poziomu bezrobocia w województwie jest stanem negatywnym. Pozytywnym natomiast jest fakt, iŝ odsetek przedsiębiorców planujących redukcję etatów jest niski i wynosi zaledwie,6% (tabela ). 5

6 TABELA. CZY POZIOM ZATRUDNIENIA W PAŃSTWA FIRMIE BĘDZIE: Firma zatrudnia Od 0 Od 5 Od 5 Do 9 tylko jedną do 50 do 50 do osób osobę - osób osób osób Ogółem właściciel WyŜszy niŝ obecnie n % 0 0% 3 5,% 5,4% 8,% 73,3% 4 7,4% Na tym samym poziomie n % 00% 6 70,9% 49 70% 0 5,6% 3,3% 39 73,5% NiŜszy niŝ obecnie n % 0% 7%,9% 5,3% 6,7%,6% Nie wiem/trudno powiedzieć n % 0 0% 6 7% 4 5,7% 8,% 6,7% 3 6,4% Ogółem n % 00% 00% 00% 00% 00% 00% Przedsiębiorcy, którzy zadeklarowali, iŝ poziom zatrudnienia w ich firmach w ciągu najbliŝszego roku będzie wyŝszy niŝ obecnie, zostali poproszeni o wskazanie, jak duŝa zmiana zatrudnienia nastąpi w ich firmach. Analiza pozyskanego materiału badawczego wykazała, iŝ zgodnie z odpowiedziami respondentów, w badanych firmach łącznie planuje się przyjąćć około 53 pracowników. Pracodawcy, którzy zamierzają zatrudnić pracowników na wolne stanowiska oczekują, iŝ osoby te, przejdą niewielkie doszkolenie (37,5%), przejdą większe doszkolenie (,9%), bądź przejdą pełne doszkolenie (4,%). Pełnego przygotowywania do wykonywania swych obowiązków oczekuje 35,4% respondentów (rysunek 0) ). RYSUNEK 0. CZY WOBEC NOWOO PRZYJMOWANYCH OSÓB DO PRACY NA STANOWISKA INNE NIś KIEROWNICZE ZAKŁADA SIĘ, śe... przejdą niewielkie doszkolenie posiadają pełne przygotowanie 37,5% 35,4% przejdą większe doszkolenie,9% przejdą pełne doszkolenie 4,% 0% 5% 0% 5% 0% 5% 30% 35% 40% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie Przedsiębiorcy zostali poproszeni równieŝ o wymienienie stanowisk/zawodów, na które poszukiwać będą pracownikóww w ciągu najbliŝszego roku. Z racji tego, iŝ w badaniu udział wzięły firmy reprezentujące róŝne branŝe w regionie, nie moŝna było przeprowadzić stricte statystycznej 6

7 analizy podawanych przez respondentów zawodów. Tabela przedstawia wszystkie wskazywane przez przedsiębiorców zawody/stanowiska, w których poszukiwać będą w przyszłości pracowników. TABELA. PROSZĘ WYMIENIĆ STANOWISKO, NA KTÓRE SZUKAĆ BĘDĄ PAŃSTWO PRACOWNIKÓW W CIĄGU MIESIĘCY. Kod zawodu Nazwa zawodu n 83 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 7 33 Przedstawiciele handlowi 6 43 Magazynierzy i pokrewni 5 73 Mechanicy pojazdów samochodowych 4 53 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Kierowcy samochodów cięŝarowych 3 4 InŜynierowie do spraw przemysłu i produkcji 6 Lekarze dentyści specjaliści 333 Księgowi 333 Spedytorzy i pokrewni 549 Pracownicy sprzedaŝy i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 543 Pracownicy ochrony osób i mienia 7 Spawacze i pokrewni 833 Kierowcy autobusów i motorniczowie tramwajów 8344 Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych 33 Kierownicy do spraw budownictwa 40 Kierownicy w handlu detalicznym i hurtowym Lekarze bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 353 Lektorzy języków obcych 356 Instruktorzy technologii informatycznych 43 Analitycy finansowi 43 Specjaliści do spraw zarządzania zasobami ludzkimi 433 Specjaliści do spraw sprzedaŝy (z wyłączeniem technologii informacyjno-komunikacyjnych) 44 Specjaliści do spraw rynku nieruchomości 54 Programiści aplikacji 33 Technicy elektrycy 34 Technicy elektronicy i pokrewni 35 Pracownicy słuŝb technicznych Ŝeglugi 35 Asystenci dentystyczni 354 Technicy fizjoterapii i masaŝyści 334 Pośrednicy handlowi 40 Pracownicy obsługi biurowej 4 Pracownicy centrów obsługi telefonicznej (pracownicy call center) 53 Kelnerzy 530 Kasjerzy i sprzedawcy biletów 544 Sprzedawcy (konsultanci) w centrach sprzedaŝy telefonicznej / internetowej 549 Pracownicy usług ochrony gdzie indziej niesklasyfikowani 7 Murarze i pokrewni 7 Posadzkarze, parkieciarze i glazurnicy 7

8 73 Tynkarze i pokrewni 75 Szklarze 73 Malarze i pokrewni 7 Ślusarze i pokrewni 73 Drukarze 733 Introligatorzy i pokrewni 74 Elektrycy budowlani i pokrewni 74 Elektromechanicy i elektromonterzy 74 Monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych 75 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 8 Górnicy podziemnej i odkrywkowej eksploatacji złóŝ i pokrewni 8 Monterzy maszyn i urządzeń mechanicznych 89 Monterzy gdzie indziej niesklasyfikowani 8343 Operatorzy sprzętu do robót ziemnych i urządzeń pokrewnych 933 Robotnicy pomocniczy w budownictwie ogólnym 93 Pakowacze * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie; do analizy wykorzystana została Klasyfikacja Zawodów i Specjalności na potrzeby rynku pracy (MPiPS, Warszawa 00 r.) Głównymi powodami, dla których badani przedsiębiorcy planują zwiększyć zatrudnienie jest wzrost sprzedaŝy/świadczonych usług na terenie kraju (60,4%) oraz rozbudowa firmy (7,%) (rysunek ). 8

9 RYSUNEK. DLACZEGO POSZUKUJĄ PAŃSTWO PRACOWNIKÓW? wzrost sprzedaŝy/świadczonych usług na terenie kraju 60,,4% rozbudowa firmy 7,% z powodu konieczności uzupełnienia liczby pracowników wynikającej z płynności, np. zwolnienia, zmiana pracodawcy, itp. wzrost sprzedaŝy/świadczonych usług wśród odbiorców zagranicznych 6,7%,9% brak pracowników o odpowiednich kwalifikacjach i umiejętnościach 4,6% zakup nowych maszyn lub urządzeń 4,6% zastosowanie nowych technologii 0,4% z powodu konieczności uzupełnienia liczby pracowników wynikającego z przechodzenia na renty, emerytury, itp. rozszerzenie rynku unijnego spowodowało odpływ kadry 6,3%,% 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie; % odpowiedzi nie sumuje sięę do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Kolejne pytania zawarte w kwestionariuszu wywiadu dotyczyły tych przedsiębiorców, którzy w najbliŝszym czasie planują redukcję etatów. Analiza zebranych danych wykazała, iŝ planowane zwolnienia dotyczyć będą w badanych firmach około 37 osób. Z niniejszego badania wynika, iŝ bilans stanu zatrudnienia w badanych firmach jest dodatni planowanych jest 4-sto krotnie więcej przyjęć niŝ zwolnień pracowników. Przedsiębiorcy, równieŝ zostali poproszeni o wskazanie, w jakich zawodach, bądź na jakich stanowiskach planują zwolnienia. Odpowiedzi respondentów przedstawia tabela 3. TABELA 3. PROSZĘ WYMIENIĆ STANOWISKA, PRACOWNIKÓW W CIĄGU MIESIĘCY? NA KTÓRYCH NASTĄPI ZMNIEJSZENIE Kod zawodu Nazwa zawodu 4 InŜynierowie budownictwa 6 Architekci 34 Technicy medyczni i dentystyczni LICZBY n 9

10 333 Księgowi 43 Magazynierzy i pokrewni 445 Gospodarze budynków 553 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 53 Pracownicy sprzedaŝy i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 549 Hydraulicy i monterzy instalacji sanitarnych 76 Blacharze 73 Operatorzy sprzętu do robót ziemnych i urządzeń pokrewnych 8343 Pracownicy działów kadr * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku zmniejszy się; do analizy wykorzystana została Klasyfikacja Zawodów i Specjalności na potrzeby rynku pracy (MPiPS, Warszawa 00 r.) Z badania wynika, iŝ planowane zmniejszenie zatrudnienia w badanych firmach spowodowane jest w głównej mierze tym, iŝ badane przedsiębiorstwa planują ograniczyć sprzedaŝ, bądź produkcję. W ten sposób odpowiedziało 63,6% podmiotów gospodarczych (rysunek ). RYSUNEK. Z CZEGO WYNIKAĆ BĘDZIE ZMIANA WIELKOŚCI ZATRUDNIENIA W PAŃSTWAA FIRMIE? ograniczenie sprzedaŝy/produkcji 63,6% przejście pracownika na emeryturęę 7,3% kryzys gospodarczy 9,% 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie; % odpowiedzi nie sumuje sięę do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź 3. Zawody kluczowe w badanych firmach oraz oczekiwania pracodawców odnośnie pracowników zatrudnionych w tych zawodach Kolejna kwestia poruszona podczas wywiadów kwestionariuszowych dotyczyła zawodów kluczowych w badanych firmach oraz oczekiwań pracodawców odnośnie osób zatrudnionych w tych zawodach. Ta część badania posłuŝyła do znalezienia odpowiedzi na pytania: Jakie, zdaniem pracodawców są najwaŝniejsze kwalifikacje i kompetencje z punktu widzenia pracy zawodowej? Jakich kwalifikacji i kompetencji zawodowych poszukują pracodawcy w ofertach pracy? 0

11 W pierwszej kolejności przedsiębiorcy zostali poproszeni o wskazanie, jakie zawody, bądź stanowiska są kluczowe w ich firmach. Zdecydowanie najczęściej wskazywanym przez pracodawców zawodem kluczowym był sprzedawca sklepowy (ekspedient). Następnie najczęściej wskazywanymi zawodami były: księgowy, kierowca samochodów osobowych i dostawczych, architekt, spedytor i pokrewni oraz pracownik obsługi biurowej. Pozostałe wskazywane zawody przedstawia tabela 4. TABELA 4. PROSZĘ WYMIENIĆ ZAWODY KLUCZOWE DLA PAŃSTWA FIRMY, W KTÓRYCH JEST LUB BĘDZIE ZATRUDNIONYCH NAJWIĘCEJ PRACOWNIKÓW? Kod zawodu Nazwa zawodu n 53 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Księgowi 0 83 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 0 6 Architekci Spedytorzy i pokrewni 7 40 Pracownicy obsługi biurowej 7 7 Spawacze i pokrewni 7 4 Specjaliści do spraw zarządzania i organizacji 6 44 Specjaliści do spraw rynku nieruchomości 6 43 Magazynierzy i pokrewni 6 50 Kucharze Pracownicy sprzedaŝy i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 6 76 Hydraulicy i monterzy instalacji sanitarnych 6 74 Monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych 6 4 Specjaliści do spraw administracji i rozwoju 5 33 Przedstawiciele handlowi 5 7 Ślusarze i pokrewni 5 75 Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni 5 Lekarze specjaliści 4 53 Kelnerzy 4 74 Betoniarze, betoniarze zbrojarze i pokrewni 4 75 Piekarze, cukiernicy i pokrewni Kierowcy samochodów cięŝarowych Operatorzy sprzętu do robót ziemnych i urządzeń pokrewnych Robotnicy pomocniczy w budownictwie ogólnym 4 4 InŜynierowie budownictwa 3 Pielęgniarki bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji Specjaliści do spraw sprzedaŝy (z wyłączeniem technologii informacyjno-komunikacyjnych) 3 3 Technicy budownictwa 3 54 Fryzjerzy 3 7 Monterzy konstrukcji budowlanych i konserwatorzy budynków 3 73 Mechanicy pojazdów samochodowych 3 74 Elektrycy budowlani i pokrewni 3 74 Elektromechanicy i elektromonterzy Kierowcy autobusów i motorniczowie tramwajów 3

12 834 Operatorzy wolnobieŝnych maszyn rolniczych i leśnych Operatorzy wolnobieŝnych maszyn rolniczych i leśnych Robotnicy przy pracach prostych w przemyśle gdzie indziej niesklasyfikowani 3 33 Specjaliści do spraw ochrony środowiska 5 InŜynierowie elektrycy 353 Lektorzy języków obcych 43 Specjaliści do spraw zarządzania zasobami ludzkimi 33 Technicy elektrycy 35 Oficerowie pokładowi, piloci Ŝeglugi i pokrewni 35 Asystenci dentystyczni 35 Technicy wsparcia informatycznego i technicznego 44 Recepcjoniści hotelowi 53 Barmani 54 Kosmetyczki i pokrewni 553 Gospodarze budynków 530 Kasjerzy i sprzedawcy biletów 7 Murarze i pokrewni 76 Robotnicy budowy dróg i pokrewni 73 Malarze i pokrewni 7 Formierze odlewniczy i pokrewni 74 Robotnicy przygotowujący i wznoszący konstrukcje metalowe 73 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 733 Mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych 8 Górnicy podziemnej i odkrywkowej eksploatacji złóŝ i pokrewni 860 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spoŝywczych i pokrewni 8 Monterzy sprzętu elektrycznego 8344 Kierowcy operatorzy wózków jezdniowych 8350 Marynarze i pokrewni 93 Pakowacze 3 Kierownicy do spraw strategicznych i planowania Kierownicy do spraw marketingu i sprzedaŝy 3 Kierownicy do spraw produkcji przemysłowej 33 Kierownicy do spraw budownictwa 4 Kierownicy w hotelarstwie 4 Kierownicy w gastronomii 40 Kierownicy w handlu detalicznym i hurtowym 3 Chemicy 4 InŜynierowie do spraw przemysłu i produkcji 49 InŜynierowie i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 53 InŜynierowie telekomunikacji Lekarze bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji Pielęgniarki specjalistki 6 Lekarze dentyści bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 6 Lekarze dentyści specjaliści 89 Specjaliści ochrony zdrowia gdzie indziej niesklasyfikowani 34 Nauczyciele szkół podstawowych

13 35 Wizytatorzy i specjaliści metod nauczania 356 Instruktorzy technologii informatycznych 4 Specjaliści do spraw księgowości i rachunkowości 43 Analitycy finansowi 44 Specjaliści do spraw szkoleń zawodowych i rozwoju kadr 43 Specjaliści do spraw reklamy i marketingu 5 Projektanci i administratorzy baz danych 53 Specjaliści do spraw sieci komputerowych 6 Adwokaci, radcy prawni i prokuratorzy 63 Ekonomiści 635 Specjaliści do spraw społecznych 643 Filolodzy i tłumacze 3 Technicy nauk chemicznych, fizycznych i pokrewni 34 Technicy elektronicy i pokrewni 35 Technicy mechanicy 34 Technicy medyczni i dentystyczni 334 Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych 3353 Urzędnicy do spraw świadczeń społecznych 3433 Pracownicy bibliotek, galerii, muzeów i informacji naukowej 40 Sekretarki (ogólne) 4 Kasjerzy bankowi i pokrewni 46 Recepcjoniści (z wyłączeniem hotelowych) 433 Pracownicy do spraw transportu 55 Pracownicy usług domowych Sprzedawcy (konsultanci) w centrach sprzedaŝy telefonicznej / 544 internetowej 543 Pracownicy ochrony osób i mienia 549 Pracownicy usług ochrony gdzie indziej niesklasyfikowani 64 Rolnicy upraw mieszanych 75 Cieśle i stolarze budowlani 73 Tynkarze i pokrewni 74 Monterzy izolacji 75 Szklarze 73 Blacharze 733 Introligatorzy i pokrewni 74 Monterzy i serwisanci sieci instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych 75 Robotnicy przygotowujący drewno i pokrewni 753 Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni 8 Operatorzy maszyn i urządzeń do przeróbki mechanicznej kopalin 8 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali 8 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali 84 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych 84 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych 87 Operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki drewna 8 Monterzy maszyn i urządzeń mechanicznych 89 Monterzy gdzie indziej niesklasyfikowani 9 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 3

14 93 Robotnicy pomocniczy w budownictwie drogowym, wodnym i pokrewni 96 Ładowacze nieczystości * do analizy wykorzystana została Klasyfikacja Zawodów i Specjalności na potrzeby rynku pracy (MPiPS, Warszawa 00 r.) Według 3,% respondentów osoby zatrudnione w zawodach kluczowych dla ich firmy powinny posiadać wykształcenie średnie techniczne. W dalszej kolejności respondenci wskazali wykształcenie zasadnicze zawodowe (,7%) oraz wyŝsze techniczne II stopnia (9,4%). Dla 8,% respondentów poziom wykształcenia nie ma znaczenia (rysunek 3). RYSUNEK 3. JAKIE WYKSZTAŁCENIE POWINNA MIEĆ OSOBA ZATRUDNIONA KLUCZOWYM? W ZAWODZIE średnie techniczne zasadnicze zawodowe wyŝsze techniczne III stopnia nie ma to znaczenia średniee ogólne wyŝsze techniczne I stopnia wyŝsze ekonomiczne lub humanistyczne II wyŝsze ekonomiczne lub humanistyczne I,6%,% 3,%,7% 9,4% 8,% 6,7% 6,% 0% 5% 0% 5% 0% 5% * % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Biorąc pod uwagę branŝe badanych przedsiębiorstw wg Polskiej Klasyfikacji Działalności 007 moŝna zauwaŝyć, Ŝe wykształcenie wyŝsze techniczne jest wymagane w Szczecinie tylko w niewielkim stopniu w sekcjach: J-Informacja i komunikacja, M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją oraz U-organizacje i zespoły eksterytorialne. Wykształcenie wyŝsze ekonomiczne lub humanistyczne jest natomiast najbardziej popularne w sekcjach: K - działalność finansowa i ubezpieczeniowa, O - administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenia społeczne, P edukacja oraz sekcja U - organizacje i zespoły eksterytorialne. Oczekiwanie wykształcenia zasadniczego zawodowego jest powszechne w sekcjach C przetwórstwo przemysłowe, sekcji E - dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją, sekcji S pozostała działalność usługowa oraz w budownictwie (sekcja F). Wykształcenie średnie techniczne w głównej mierze oczekiwane jest w przedsiębiorstwach działających w ramach sekcji C przetwórstwo 4

15 przemysłowe oraz w handlu (sekcja G). Natomiast wykształcenie średnie ogólne jest wymagane od pracowników w sekcjach PKD: G - handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle, sekcji K - działalność finansowa i ubezpieczeniowa oraz sekcji O - administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne. W przypadku pozostałych branŝ oczekiwany jest róŝny poziom wykształcenia, jest to: w sekcji A - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo oczekuje się od pracowników zróŝnicowanego wykształcenia, ale równie często poziom wykształcenia nie ma znaczenia; w sekcji D - wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych takŝe pracodawcy mają róŝnorodne wymagania względem wykształcenia pracowników, jednakŝe największy odsetek wymagań koncentruje się wokół wykształcenia na poziomie średnim bądź zasadniczym zawodowym; w sekcji H transport i gospodarka magazynowa największy odsetek odpowiedzi dotyczył braku wymagań co do poziomu i profilu wykształcenia, pozostałe odpowiedzi były zróŝnicowane pod tym względem; w sekcji I - działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi wymagania pracodawców co do wykształcenia w tej sekcji są równie zróŝnicowane, począwszy od oczekiwania wykształcenia wyŝszego licencjackiego, a skończywszy na zasadniczym zawodowym. Podobnie sytuacja przedstawiała się w przypadku oczekiwań pracodawców z sekcji L - działalność związana z obsługą rynku nieruchomości, N - działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca oraz sekcji Q - opieka zdrowotna i pomoc społeczna (tabela 5). 5

16 TABELA 5. WYMAGANE WYKSZTAŁCENIE PRACOWNIKÓW POD WZGLĘDEM SEKCJI PKD WyŜsze techniczne II stopnia WyŜsze techniczne I stopnia WyŜsze ekonomiczne lub humanistyczne II stopnia WyŜsze ekonomiczne lub humanistyczne I stopnia Średnie techniczne Średnie ogólne Zasadnicze zawodowe Nie ma to znaczenia Ogółem A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo C-przetwórstwo przemysłowe D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją n % n % n % n % n % n % n % n % 5% 0 0% 0 0% 0 0% 5% 0 0% 5% 5% 4 4 8,7% 4 8,7% 4,3% 4,3% 0,7% 3 6,5% 4 30,4% 7 5,% 46 7,7% 7,7% 7,7% 7,7% 3 3,% 3 3,% 3 3,% 0 0% 3 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 00% 0 0% F-budownictwo 4 5,4% 5 9,% 0 0% 0 0% 4 5,4% 0 0% 8 30,8% 5 9,% 6 G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa 3 5,6% 5 9,3%,9% 3 5,6% 5 7,8% 4 5,9% 5 9,3% 8 4,8% ,5% 4 4,8% 3,% 7,4% 3,% 0 0% 7,4% 8 9,6% 7 6

17 I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi J-Informacja i komunikacja K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca O-administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 0 0% 0 0% 0 0%,%,%,%,%,% % 33,3% 6,7% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 6 0 0% 0 0% 0 0% 50% 0 0% 50% 0 0% 0 0% 4 0% 3 5% 4 0% 3 5% 5% 0% 0% 5% ,3% 4 9% 3 4,3% 4,8% 4 9% 4,8% 0 0% 4,8% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0 0 0% 0 0% 50% 0 0% 0 0% 50% 0 0% 0 0% P-edukacja 0% 0% 3 30% 3 30% 0 0% 0% 0 0% 0 0% 0 Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna 3 0% 6,7% 3,3% 3,3% 3 0% 4 6,7% 0 0% 0 0% 5 R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 33,3% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 33,3% 33,3% 3 S-pozostała działalność usługowa 7,% 3 0,7% 3,6% 7,% 3 0,7% 3 0,7% 9 3,% 5 7,9% 8 U-organizacje i zespoły eksterytorialne 33,3% 0 0% 33,3% 33,3% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 3 * liczba odpowiedzi respondentów nie sumuje się do 6, gdyŝ respondent mógł wskazać więcej niŝ jedną odpowiedź 7

18 Większość respondentów (60,%) zapytanych, czy osoby aspirujące na stanowiska kluczowe w ich firmach powinny posiadać specjalnee certyfikaty i uprawnienia, zadeklarowała, Ŝe nie wymaga tego typu zaświadczeń (rysunek 4). Spośród badanych, którzy wskazali, iŝ wymagają certyfikatów, większość (54,7%) oczekuje, iŝ będą to uprawnienia w wymaganym na dane stanowisko zakresie. Pozostały rozkład odpowiedzi przedstawia (tabela 6). RYSUNEK 4. CZY ZAWÓD KLUCZOWY WYMAGA SPECJALNYCH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ? % 39,8% 60,% tak nie 0% 0% 40% 60% 80% 00% TABELA 6. JAKICH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ WYMAGA SIĘ W OD OSÓB W KLUCZOWYM ZAWODZIE? n % Uprawnienia w wymaganym zakresie 47 Odpowiednie kwalifikacje Prawo jazdy wymaganej kategorii 5 Ukończony wymagany kurs Uprawnienia na wózki widłowe Zdobycie wymaganej licencji Zaświadczenie o niekaralności Doktorat Doświadczenie i praktyka zawodowa Specjalizacja Studia podyplomowe,% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ kluczowy zawód w firmie, którą reprezentują wymaga specjalnych certyfikatów i uprawnień; % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź ,7% 8,6% 7,4% 0,5% 7% 7%,3%,%,%,% TABELA 7. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA A WYMAGANIE SPECJALNYCH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości H-transport i gospodarka magazynowa % 8,6% 36,4% 36,8% % 7,4% 63,6% 63,% 7 9 Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna 4 40% 6 60% 0 A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwoo i rybactwo 50% 50% 4 K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa 50% 50% U-organizacje i zespoły eksterytorialne 50% 50% Nie Tak n % n % Ogółem 8

19 S-pozostała działalność usługowa 5,% 47,8% 3 F-budownictwo M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna P-edukacja R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją C-przetwórstwo przemysłowe G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle J-Informacja i komunikacja D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi O-administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne % 60% 66,7% 66,7% 73,5% 75% 75% 80% 87,5% 00% % 40% 33,3% 33,3% 6,5% 5% 5% 0%,5% 0% Analiza zgromadzonego materiału badawczego wykazała, iŝ przedstawiciele badanych przedsiębiorstw w większości nie wymagają znajomości pakietu typu MS Office, specjalistycznych programów, czy znajomości języka obcego. Zgodnie z odpowiedziami ankietowanych 3,% oczekuje od swych pracowników znajomości języka obcego w stopniu dobrym, bądźź w stopniu bardzo dobrym (,5%). Znajomości pakietu MS Office w stopniu dobrym oczekuje 0,8% respondentów, zaś 8,% wymaga bardzo dobrej znajomości specjalistycznych programów (rysunek 5). RYSUNEK 5. JAKI POZIOM WIEDZY WYMAGANY JEST W STOSUNKU DO PRACOWNIKA W ZAWODZIE KLUCZOWYM W PAŃSTWA FIRMIE? znajomość języka obcego 50%,% 3,%,5% 3,% znajomość specjalistyczych programów 5,8%,6% 6,% 8,%,4% znajomość pakietu typu MS Office 44% 4,4% 0,8% 9,4%,4% 0% 0% 40% 60% 80% 00% nie wymagany w stopniu podstawowym w stopniu dobrym w stopniu bardzo dobrym wzór do naśladowania Znajomość pakietu typu MS Office jest wymagana w stopniu przynajmniej dobrym głównie w sekcjach: G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle, J - informacja i komunikacja, L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości, M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna oraz w sekcji P edukacja. Natomiast 9

20 odnośnie pozostałych branŝ w powiecie najczęściej umiejętność ta nie jest wymagana (tabela 8). Jeśli chodzi o umiejętność obsługi programów specjalistycznych, w większości branŝy nie jest ona wymagana. Wyjątek stanowią sekcje: J - informacja i komunikacja, K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa oraz M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, w których znajomość specjalistycznych programów jest wymagana w stopniu bardzo dobrym (tabela 9). Znajomość języka obcego równieŝ przez większość przedsiębiorców nie jest wymagana. Jedynie w przypadku sekcji H - transport i gospodarka magazynowa, sekcji J - informacja i komunikacja oraz sekcji M - działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, wymagana jest dosyć często znajomość języka obcego w stopniu dobrym czy bardzo dobrym. W pozostałych sekcjach wg PKD 007 w powiecie m. Szczecin nie wymaga się znajomości języka obcego (tabela 0). 0

21 TABELA 8. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA, A WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI PAKIETU MS OFFICE Stopień Stopień Nie wymagany podstawowy dobry A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Stopień bardzo dobry Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % 5% 5% 5% 5% 0 0% 4 C-przetwórstwo przemysłowe 64,7% 3 8,8% 4,8% 5 4,7% 0 0% 34 D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 40% 0% 40% 0 0% 0 0% 5 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% F-budownictwo 4 70% 0% 0 0% 4 0% 0 0% 0 G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Ogółem 0 5% 8 0% 30% 9,5%,5% ,6% 0,5% 5 6,3% 0,5% 0 0% % 0 0%,5%,5% 0 0% 8 J-Informacja i komunikacja 0 0% 5% 0 0% 3 75% 0 0% 4 K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca O-administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 50% 0 0% 0 0% 50% 0 0% 9,% 8,% 5 45,5% 8,% 9,% 6,7% 5 33,3% 4 6,7% 5 33,3% 0 0% 5 3 4,9% 0 0% 8,6% 4,3% 4,3% 7 0 0% 0 0% 50% 50% 0 0%

22 P-edukacja 6,7% 0 0% 6,7% 4 66,7% 0 0% 6 Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 4 40% 0% 4 40% 0 0% 0 0% 0 66,7% 0 0% 33,3% 0 0% 0 0% 3 S-pozostała działalność usługowa 5 65,% 4 7,4% 8,7% 8,7% 0 0% 3 U-organizacje i zespoły 50% 0 0% 0 0% 50% 0 0% eksterytorialne TABELA 9. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA, A WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI SPECJALISTYCZNYCH PROGRAMÓW Stopień bardzo Nie wymagany Stopień podstawowy Stopień dobry Wzór do naśladowania dobry n % n % n % n % n % A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 5% 5% 5% 5% 0 0% 4 C-przetwórstwo przemysłowe 3 67,6% 3 8,8% 4,8% 4,8% 0 0% 34 D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 40% 0% 0% 0 0% 0% 5 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% F-budownictwo 0 50% 5% 3 5% 6 30% 0 0% 0 G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa 0 50% 5,5% 8 0% 7 7,5% 0 0% 40 Ogółem 4 73,7% 0 0% 3 5,8% 5,3% 5,3% 9

23 I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 5 6,5%,5% 5% 0 0% 0 0% 8 J-Informacja i komunikacja 0 0% 50% 0 0% 50% 0 0% 4 K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca O-administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 0 0% 0 0% 0 0% 00% 0 0% 7 63,6% 0 0% 0 0% 4 36,4% 0 0% 3 0% 3 0% 3,3% 7 46,7% 0 0% 5 3 4,9% 8,6% 4,3% 0 0% 4,3% 7 0 0% 0 0% 0 0% 00% 0 0% P-edukacja 3 50% 0 0% 33,3% 6,7% 0 0% 6 Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją S-pozostała działalność usługowa 5 50% 3 30% 0% 0 0% 0 0% % 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% ,5% 8,7% 6 6,% 8,7% 0 0% 3 U-organizacje i zespoły 50% 50% 0 0% 0 0% 0 0% eksterytorialne 3

24 TABELA 0. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA, A WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI JĘZYKÓW OBCYCH A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Nie wymagany W stopniu podstawowym W stopniu dobrym W stopniu bardzo dobrym Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % 5% 5% 50% 0 0% 0 0% 4 C-przetwórstwo przemysłowe 6,8%,9% 8 3,5% 3 8,8%,9% 34 D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 4 80% 0 0% 0 0% 0% 0 0% 5 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% F-budownictwo 6 80% 3 5% 0 0% 5% 0 0% 0 G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 7 4,5% 4 0% 7,5% 7 7,5%,5% ,3% 3 5,8% 4,% 6 3,6% 5,3% ,5%,5% 3 37,5%,5% 0 0% 8 J-Informacja i komunikacja 5% 0 0% 5% 50% 0 0% 4 Ogółem K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 7 63,6% 0 0% 8,% 9,% 9,% 4

25 M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca O-administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 5 33,3% 3 0% 6 40% 6,7% 0 0% 5 3 4,9% 4,3% 8,6% 4,3% 0 0% 7 50% 50% 0 0% 0 0% 0 0% P-edukacja 6,7% 6,7% 33,3% 0 0% 33,3% 6 Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją S-pozostała działalność usługowa 5 50% 0% 3 30% 0 0% 0% 0 66,7% 0 0% 33,3% 0 0% 0 0% 3 5,% 4 7,4% 5,7% 8,7% 0 0% 3 U-organizacje i zespoły eksterytorialne 50% 0 0% 0 0% 50% 0 0% 5

26 Spośród wszystkich pracodawców biorących udział w badaniu, 5,3% wskazało, iŝ ma dodatkowe oczekiwania w stosunku do potencjalnych pracowników (rysunek 6) ). NiemalŜe połowa respondentów (4,4%), która wskazała, iŝ ma w stosunku do kandydatów do pracy dodatkowe wymagania odpowiedziała, iŝ są to uprawnienia i umiejętności zawodowe. W dalszej kolejności ankietowani wymieniali: wiedza zawodowa/branŝowa (4,%), doświadczenie i praktyka zawodowa (5,%). Rozkład odpowiedzi przedstawia tabela. RYSUNEK 6. CZY POSIADAJĄ PAŃSTWO JESZCZE JAKIEŚ INNE WYMAGANIA W STOSUNKU DO OSÓB W ZAWODZIE KLUCZOWYM? % 5,3% 84,7% tak nie 0% 0% 40% 60% 80% 00% TABELA. JAKIE SĄ TO WYMAGANIA? n % Uprawnienia i umiejętności zawodowe Wiedza zawodowa/branŝowa Doświadczenie i praktyka zawodowa Obsługa kasy fiskalnej Prawo jazdy wymaganej kategorii Studia podyplomowe Znajomość przepisów prawa Obsługa komputera Obsługa wózków widłowych ,4% 4,% 5,% 6,% 6,% 6,% 3% 3% 3% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ co do pracowników w kluczowym zawodzie, mają dodatkowe wymagania; % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź W dalszej części kwestionariusza wywiadu przedstawicielee badanych przedsiębiorstw zostali poproszeni o wskazanie, jakich umiejętności wymagają w stosunku do pracownikóww zatrudnionych w zawodach kluczowym dla ich firm. Na poniŝszym rysunku 7 wskazanych zostało 0 najbardziej poŝądanych umiejętności, jakich oczekują pracodawcy od pracowników. Respondenci najczęściej wskazywali następujące odpowiedzi: komunikatywność, terminowa realizacja zaplanowanych działań, współpraca w grupie, logiczne myślenie, analiza faktów, predyspozycje związane z obsługą klienta. Pozostały rozkład odpowiedzi prezentuje poniŝszy rysunek. 6

27 RYSUNEK 7. JAKI POZIOM UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANY JEST W STOSUNKU DO PRACOWNIKA W ZAWODZIE KLUCZOWYM W PAŃSTWA FIRMIE? nie wymagany w stopniu bardzo dobrym w stopniu podstawowym wzór do naśladowania w stopniu dobrym komunikatywność 8,7% 6% 0,8% 33,3%,% terminowa realizacja zaplanowanych działań 4,%,4% 3% 3,5% 3% współpraca w grupie 33,3% 5,%,8% 3% 8,8% logiczne myślenie, analiza faktów 45,4% 5,6% 6,% 4,% 8,8% predyspozycje związane z obsługą klienta 57,9%,3% 9,7%,3% 8,8% posługiwanie się urządzeniami technicznymi 50,5% 4,6% 8,%,3% 5,6% łatwość nawiązywania kontaktów 57,4% 3,7%,6% 9,4% 7,9% łatwe nawiązywanie kontaktów ze współpracownikami czy klientami 65,7% 4,%,% 4,4% 4,6% jasne przekazywanie myśli 7,3% 5,% 7,9%,6% 4,% wykonywanie prostych rachunków 69,0% 7,4%,% 9,3% 3,% 0% 0% 40% 60% 80% 00% * na rysunku przedstawiono 0 umiejętności, których umiejętność jest najczęściej wymagana przez respondentów Zdecydowana większośćć respondentów (95,4%) nie oczekuje od kandydatów na stanowiska kluczowe w ich firmach dodatkowych umiejętności (rysunek 8). Spośród badanych, którzy zadeklarowali, iŝ posiadają takie wymogi, pojawiły się następujące odpowiedzi: cechy charakteru (40%) oraz wiedza i doświadczenie (60%) (tabela ). RYSUNEK 8. CZY ZAWÓD KLUCZOWY WYMAGA DODATKOWYCH UMIEJĘTNOŚCI? 4,6% 95,4% tak nie 0% 0% 40% 60% 80% 00% TABELA. JAKIE SĄ TO UMIEJĘTNOŚCI? Cechy charakteru Wiedza i doświadczenie n 4 6 % 40% 60% 7

28 Następnie przedsiębiorcy zostali poproszeni o wskazanie cech psychofizycznych, które powinien posiadać ich zdaniem pracownik w zawodzie kluczowym. Rysunek 9 przedstawia najbardziej cenione przez pracodawcóww cechy są to przede wszystkim: uczciwość, punktualność, kultura osobista, rzetelność, solidność. RYSUNEK 9. JAKI ZAKRES CECH KLUCZOWYM W PAŃSTWA FIRMIE? PSYCHOFIZYCZNYCH POWINIEN POSIADAĆ PRACOWNIK W ZAWODZIE nie wymagany w stopniu bardzo dobrym w stopniu podstawowym wzór do naśladowania w stopniu dobrym uczciwość 39,8%,% 38%,% punktualność 47,7%,8%,% 3,5% 6,9% kultura osobista 44,9% 3,7% 3,4% 3,0% 6,9% rzetelność 50% 0,9%,5% 30,6% 6% solidność 46,8% 0,9% 4,4% 30,% 7,9% odpowiedzialność 48,6%,9% 0,6% 7,8%,% dokładność 49,5%,4%,5% 6,9% 9,7% zaangaŝowanie 53,%,8% 9,7% 5,9% 8,3% odporność na stres 44,4% 4,% 8,% 3,6% 9,7% zdyscyplinowanie 53,7%,4% 3,9% 3,% 7,9% lojalność wobec firmy 58,8%,3% 8,3%,8% 8,8% sprawność fizyczna 5,3% 5,% 8,5% 0,,4% 3,7% 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% * na rysunku przedstawiono 0 umiejętności, których umiejętność jest najczęściej wymagana przez respondentów Zdecydowana większośćć respondentów (99,%) nie oczekuje od kandydatów na stanowiska kluczowe w ich firmach innych, niŝ wymienione powyŝej, cech psychicznych (rysunek 0). Spośród badanych, którzy zadeklarowali, iŝ posiadają takie wymogi pojawiła się odpowiedź dbałość o higienę (tabela 3). 8

29 RYSUNEK 0. CZY ZAWÓD KLUCZOWY WYMAGA JAKIŚ INNYCH CECH PSYCHOFIZYCZNYCH? 0,9% 99,% 0% 0% 40% 60% 80% 00% tak nie TABELA 3. JAKIE SĄ TO CECHY? n % Dbałość o higienę 00% 4. Wymagania stawiane pracownikom w zawodach kluczowych w badanych firmach Kolejna część skierowanego do przedsiębiorców kwestionariusza wywiadu, dotyczyła kwalifikacji pracowników w badanych firmach. Pytania posłuŝyły do znalezienia odpowiedzi na pytania: Jak pracodawcy oceniają przygotowanie zawodowe potencjalnych pracowników? Jakie zdaniem pracowników są ich potrzeby szkoleniowe? Jakich kwalifikacji i kompetencji zawodowych poszukują pracodawcy w ofertach pracy? Analiza materiału badawczego wykazała, iŝ wśród firm w powiecie miasta Szczecin za kluczowe zawody moŝna uznać zwłaszcza następujące kategorie zawodowe: sprzedawcy sklepowi (ekspedienci), architekci oraz księgowi (tabela 4). 9

30 TABELA 4. ZAWODY KLUCZOWE A BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA C-przetwórstwo przemysłowe Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Architekci Księgowi Pracownicy sprzedaŝy i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych Specjaliści do spraw rynku nieruchomości Spedytorzy i pokrewni Monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych n % n % n % n % n % n % n % n % 8% 4,3% 0 0% 0 0% 6,7% 0 0% 0 0% F-budownictwo 0 0% 3 4,9% 4,3% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 7 68% 0 0% 0 0% 4 66,7% 3 50% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 6,7% 6,7% 0 0% 5 00% 4% 0 0% 0 0% 0 0% 6,7% 0 0% 0 0% 4% 0 0% 8,6% 0 0% 0 0% 5 00% 0 0% 0 0% 4,3% 3 4,9% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4,3% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% P-edukacja 4% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0% 0 0% 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0% 0 0% 0 0% 30

31 R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją S-pozostała działalność usługowa U-organizacje i zespoły eksterytorialne 0 0% 4,3% 0 0% 6,7% 0 0% 0 0% 0 0% 8% 0 0% 4,3% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% Ogółem 5 00% 7 00% 7 00% 6 00% 6 00% 5 00% 5 00% 0 0% 40% 0 0% 5 00% 3

32 Analiza materiału badawczego wykazała, iŝ badani przedstawiciele firm, najczęściej deklarowali, Ŝe: poziom wykształcenia osób zatrudnionych w kluczowych zawodach w powiecie ma znaczenie, pracodawcy wymagają wykształcenia na poziomie wyŝszym technicznym od pracowników w zawodach kluczowych: architekci oraz specjaliści do spraw rynku nieruchomości; pracodawcy wymagają wykształcenia na poziomie wyŝszym humanistycznym bądź ekonomicznym zwłaszcza w zawodzie kluczowym jakim jest księgowy. wykształcenie średnie na poziomie technicznym jest wymagane zwłaszcza od pracowników w zawodzie kluczowym jakim są kierowcy samochodów osobowych i dostawczych; wykształcenie średnie ogólne jest wymagane zwłaszcza od pracowników w zawodzie kluczowym jakim są sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) oraz pracownicy sprzedaŝy i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani; osobną kategorię stanowią kluczowe zawody jakimi są: spedytorzy i pokrewni oraz monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych. W przypadku pierwszej grupy zawodowej wymagane jest na ogół wykształcenie na poziomie wyŝszym, przy czym profil/ kierunek tego wykształcenia moŝe być zróŝnicowany, natomiast w przypadku monterów i serwisantów urządzeń elektronicznych głównym wymaganiem jest techniczny profil/ kierunek kształcenia, a dopuszczalny poziom tegoŝ wykształcenia to zarówno średni, jak i wyŝszy (tabela 5). 3

33 TABELA 5. WYMAGANE WYKSZTAŁCENIE PRACOWNIKÓW DLA NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCYCH ZAWODÓW KLUCZOWYCH WyŜsze techniczne II stopnia WyŜsze techniczne I stopnia WyŜsze ekonomiczne Lub humanistyczne II stopnia WyŜsze ekonomiczne Lub humanistyczne I stopnia Średnie techniczne Średnie ogólne Zasadnicze zawodowe Nie ma to znaczenia Ogółem n % n % n % n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 4,% 5,6%,8% 3 8,3% 6 6,7% 30,6% 4,% 5 3,9% 36 Księgowi 0 0% 0% 4 40% 0% 0% 0 0% 0% 0% 0 Spedytorzy i pokrewni,%,%,%,% 0 0% 0 0% 0 0%,% 9 Pracownicy sprzedaŝy i pokrewni gdzie,%,% 0 0%,%,% 3 33,3% 0 0%,% 9 indziej niesklasyfikowani Architekci 5 6,5% 3 37,5% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 8 Specjaliści do spraw rynku 3 37,5% 5%,5%,5% 0 0% 0 0% 0 0%,5% 8 nieruchomości Monterzy i serwisanci urządzeń 5% 3 37,5% 0 0% 0 0% 3 37,5% 0 0% 0 0% 0 0% 8 elektronicznych Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 3 37,5%,5% 5% 5% 8 * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej % respondentów 33

34 Większość przedsiębiorców zadeklarowała, iŝ nie mają wymagań odnośnie dodatkowych certyfikatów i uprawnień od osób zatrudnionych w zawodach kluczowych. W przypadku zawodów z grup: specjaliści do spraw rynku nieruchomości oraz architekci, dodatkowe certyfikaty czy uprawnienia są najczęściej wymagane. W przypadku pozostałych zawodów jakiekolwiek dodatkowe wymagania występują rzadko (tabela 6). TABELA 6. WYMAGANIA ODNOŚNIE DODATKOWYCH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ W ZAWODY KLUCZOWE W BADANYCH FIRMACH Nie Tak n % n % Ogółem Specjaliści do spraw rynku nieruchomości 0 0% 5 00% 5 Architekci 3 4,9% 4 57,% 7 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 3 50% 3 50% 6 Spedytorzy i pokrewni 3 60% 40% 5 Księgowi 5 7,4% 8,6% 7 Monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych Pracownicy sprzedaŝy i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 4 80% 0% ,3% 6,7% 6 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 84% 4 6% 5 * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej % respondentów Znajomość pakietu typu MS Office w szczecińskich firmach jest relatywnie często wymagana w minimum podstawowym zakresie zwłaszcza od: sprzedawców sklepowych (ekspedientów), księgowych, specjalistów do spraw rynku nieruchomości, spedytorów i pokrewnych oraz monterów i serwisantów urządzeń elektronicznych. Natomiast odnośnie pozostałych zawodów kluczowych w powiecie najczęściej umiejętność ta nie jest wymagana (tabela 7). W odniesieniu do znajomości specjalistycznych programów, wymaga się ich w znacznym stopniu od architektów oraz księgowych, co wiąŝe się ze specyfiką pracy obu zawodów, w przypadku architektów niezbędna jest znajomość programów do projektowania, natomiast w przypadku księgowych są to programy z zakresu księgowości (tabela 8). Znajomość języka obcego równieŝ przez większość przedsiębiorców nie jest wymagana. Jedynie w przypadku spedytorów i pokrewnych, sprzedawców sklepowych (ekspedientów) oraz architektów badani pracodawcy oczekują, Ŝe osoby na tych stanowiskach kluczowych powinny znać język obcy w stopniu dobrym. Natomiast od monterów i serwisantów urządzeń elektronicznych oczekuje się znajomości języka obcego przynajmniej w stopniu podstawowym. Od pozostałych zawodów kluczowych w powiecie miasta Szczecin nie wymaga się znajomości języka obcego (tabela 9). 34

35 TABELA 7. WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI PAKIETU MS OFFICE W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW W ZAWODACH KLUCZOWYCH Nie wymagany Stopień podstawowy Stopień dobry Stopień bardzo dobry Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 5 0% 6 4% 8 3% 6 4% 0 0% 5 Architekci 8,6% 8,6% 8,6% 0 0% 4,3% 7 Księgowi 0 0% 8,6% 8,6% 3 4,9% 0 0% 7 Pracownicy sprzedaŝy i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 3 50% 6,7% 6,7% 6,7% 0 0% 6 33,3% 6,7% 6,7% 33,3% 0 0% 6 Specjaliści do spraw rynku nieruchomości 0 0% 0% 40% 0% 0% 5 Spedytorzy i pokrewni 0 0% 0 0% 5 00% 0 0% 0 0% 5 Monterzy i serwisanci urządzeń 0% 40% 0% 0 0% 0% 5 elektronicznych * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej % respondentów Ogółem TABELA 8. WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI SPECJALISTYCZNYCH PROGRAMÓW W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW W ZAWODACH KLUCZOWYCH Nie wymagany Stopień podstawowy Stopień dobry Stopień bardzo dobry Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 44% 4 6% 5 0% 5 0% 0 0% 5 Architekci 4,3% 4,3% 4,3% 3 4,9% 4,3% 7 Księgowi 4,3% 4,3% 8,6% 3 4,9% 0 0% 7 Pracownicy sprzedaŝy i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 5 83,3% 0 0% 0 0% 6,7% 0 0% % 33,3% 6,7% 0 0% 0 0% 6 Specjaliści do spraw rynku nieruchomości 4 80% 0 0% 0 0% 0% 0 0% 5 Ogółem 35

36 Spedytorzy i pokrewni 3 60% 0 0% 40% 0 0% 0 0% 5 Monterzy i serwisanci urządzeń 0 0% 40% 0% 40% 0 0% 5 elektronicznych * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej % respondentów TABELA 9. WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI JĘZYKÓW OBCYCH W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW W ZAWODACH KLUCZOWYCH Nie wymagany Stopień podstawowy Stopień dobry Stopień bardzo dobry Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 6 4% 6 4% 7 8% 4 6% 8% 5 Architekci 8,6% 8,6% 3 4,9% 0 0% 0 0% 7 Księgowi 4 57,% 4,3% 8,6% 0 0% 0 0% 7 Pracownicy sprzedaŝy i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 4 66,7% 0 0% 33,3% 0 0% 0 0% ,3% 0 0% 6,7% 0 0% 0 0% 6 Specjaliści do spraw rynku nieruchomości 40% 0 0% 40% 0% 0 0% 5 Spedytorzy i pokrewni 0 0% 0 0% 40% 3 60% 0 0% 5 Monterzy i serwisanci urządzeń 0 0% 40% 40% 0 0% 0% 5 elektronicznych * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej % respondentów Ogółem 36