47% w firmie zatrudnionych jest od 10 do 50 38% 0% 10% 20% 30% 40% 50%

Transkrypt

1 Powiat choszczeński. Charakterystyka badanych podmiotów Badanie w powiecie choszczeńskim skim zostało przeprowadzone metodą badań ilościowych CATI, na próbie 88 przedsiębiorstw. Wśród ogółu respondentów najliczniejszą grupę stanowili przedsiębiorcy zatrudniający do 9 pracowników (47%). Drugą najliczniejszą grupę populacji badanych stanowili przedsiębiorcy zatrudniający od 0 do 50 pracowników (38%), natomiast najmniej liczną grupą badanych byli przedsiębiorcy zatrudniający 000 i więcej osób (%) (rysunek ). RYSUNEK. ILE OSÓB JEST ZATRUDNIONYCH (NA PEŁNY ETAT) W PAŃSTWA FIRMIE? firma zatrudnia do 9 osób 47% w firmie zatrudnionych jest od 0 do 50 38% osób w firmie zatrudnionych jest od 5 do 250 4,9% osób w firmie zatrudnionych jest od 25 do 999 % osób 0% 0% 20% 30% 40% 50% Biorąc pod uwagę formę prawną badanych firm moŝna zauwaŝyć, Ŝe dominującą grupę stanowiły firmy prowadzące działalność gospodarczą na podstawie wpisu do rejestru (33%) oraz spółki akcyjne (23,9%). Pozostały rozkład odpowiedzi przedstawia rysunek 2. RYSUNEK 2. FORMA PRAWNA FIRMY działalność gospodarcza na podstawie wpisu spółka akcyjna spółka z ograniczoną odpowiedzialnością przedsiębiorstwo państwowe spółdzielnia zakład budŝetowy spółdzielnia socjalna lub inne spółka jawna spółka cywilna 3,7% 2,%,6% 0,5% 0,5% 2,8% 2,8% 23,9% 33% 0% 5% 0% 5% 20% 25% 30% 35%

2 Ponad połowa firm, które wzięły udział w badaniu posiadała bezwydziałową strukturę organizacyjną (67%) oraz wielowydziałową, ale w jednym zakładzie (28,7%). Przedsiębiorstwa wielozakładowe oraz holdingowe stanowiły jedynie 4,3% badanej populacji (rysunek 3). RYSUNEK 3. FORMA ORGANIZACYJNA FIRMY 67%,% 3,2% organizacja wielowydziałowa, ale w jednym zakładzie organizacja bezwydziałowa 28,7% organizacja holdingowa organizacja wielozakładowa Zdecydowana większość badanych podmiotów prowadziła swoją główną działalność na terenie ośrodka miejskiego liczącego cego do 50 tys. mieszkańców. Firmy te stanowiły 92%. Drugą grupę stanowiły firmy, które prowadzą działalność na terenie obszarów wiejskich (8%) (rysunek 4). RYSUNEK 4. MIEJSCE GŁÓWNEJ DZIAŁALNOŚCI 8% miasto do 50 tys. mieszkańców 92% obszary wiejskie Przedsiębiorstwa, które wzięły udział w badaniu funkcjonują w ramach róŝnych sekcji PKD. Najwięcej spośród nich związanych zanych jest z handlem hurtowym i detalicznym, naprawą pojazdów samochodowych, włączając motocykle (9,%). 3,3% firm, działa w sekcji budownictwo. Rozkład pozostałych branŝ przedstawia rysunek 5.

3 RYSUNEK 5. RODZAJ PROWADZONEJ DZIAŁALNOŚCI WG SEKCJI PKD G-handel hurtowy i detaliczny;naprawa 9,% F-budownictwo Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna M-działalność profesjonalna, naukowa i,2% 0,6% 3,3% S-pozostała działalność usługowa C-przetwórstwo przemysłowe P-edukacja H-transport i gospodarka magazynowa K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa I-działalność związana zana z zakwaterowaniem i A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo N-działalność w zakresie usług D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię J-Informacja i komunikacja R-działalność związana zana z kulturą, rozrywką i O-administracja publiczna i obrona narodowa L-działalność związana zana z obsługą rynku 7,4% 7,4% 6,9% 4,8% 4,3% 3,7% 3,7% 2,% 2,%,6% 0,5% 0,5% 0,5% 0% 5% 0% 5% 20% 25% Największy odsetek firm zadeklarował, iŝ oferowane przez nich usługi, bądź produkty w większości sprzedawane są na rynku lokalnym (gminnym, powiatowym). Tę odpowiedź wskazało ponad 60% firm. Pozostałe odpowiedzi rozkładały się następująco: rynek regionalny (wojewódzki) 27,3%, rynek krajowy 8,8%, rynek zagraniczny,9% (rysunek 6). RYSUNEK 6. JAKI PROCENT PRODUKCJI/USŁUG FIRMY JEST SPRZEDAWANY NA DANY RYNEK? na rynku lokalnym (gmin, powiatów) 60,9% na rynku regionalnym (wojewódzkim) 27,3% na rynku krajowym (ogólnopolski) na rynku zagranicznym (miedzynarodowym) 8,8%,9% 0% 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

4 Największy odsetek firm, które wzięły udział w niniejszym badaniu reprezentowanych było przez właścicieli (33%), bądź przez dyrektorów/prezesów (28,2%) (rysunek 7). RYSUNEK 7. JAKĄ POZYCJĘ ZAJMUJE PAN/I W STRUKTURZE PRZEDSIĘBIORSTWA? CZY JEST PAN/I... 28,2% 22,3% 5,4% 33%,% właścicielem dyrektorem/prezesem specjalistą ds. personalnych kierownikiem działu, decydującym cym o zatrudnieniu zajmuje inną pozycję/stanowisko (pracownik) 2. Polityka zatrudnieniowa Jednym z głównych celów badania było rozpoznanie planów zatrudnieniowych przedsiębiorców województwa zachodniopomorskiego. W związku z tym respondentom zostały zadane pytania dotyczące planowanego zmniejszenia, bądź zwiększenia zatrudnienia, a takŝe z czego będzie wynikać zmiana wielkości zatrudnienia. Ponadto respondenci zostali poproszeni o wskazanie, jakie ich zdaniem są potrzeby szkoleniowe nowo przyjmowanych osób. Pierwsze pytanie kwestionariusza wywiadu, skierowane do przedsiębiorców, dotyczyło korzystania z takiej moŝliwości zatrudniania pracowników, jaką są tzw. elastyczne formy zatrudnienia. Badanie wykazało, iŝ 29,3% badanych zatrudnia pracowników z wykorzystaniem elastycznych form zatrudnienia, z czego najbardziej popularne są: zatrudnienie na część etatu (50,9% wskazań), praktykanci lub uczniowie (45,5%), oraz wykonywanie prac zleconych (34,5%) (rysunki 8 i 9). RYSUNEK 8. CZY PAŃSTWA FIRMA ZATRUDNIA PRACOWNIKÓW W ELASTYCZNYCH FORMACH ZATRUDNIENIA? tak nie % 29,3% 0% 0% 20% 70,7% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00%

5 RYSUNEK 9. KTÓRE FORMY ELASTYCZNEGO ZATRUDNIENIA SĄ STOSOWANE W PAŃSTWA FIRMIE? pracownicy zatrudnieni na część etatu praktykanci lub uczniowie 45,5% 50,9% osoby wykonujące prace zlecone 34,5% pracownicy sezonowi 2,8% telepraca osoby pracujące na zasadzie umowy o dzieło 9,% 7,3% 0% 0% 20% 30% 40% 50% 60% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ stosują elastyczne formy zatrudnienia; % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Następnie respondenci zostali poproszeni o wskazanie przewidywanego poziomu zatrudnienia w ciągu najbliŝszego roku. Analiza zgromadzonego materiału badawczego wykazała, iŝ w większości przypadków przedsiębiorcy nie planują znacznych zmian w strukturze zatrudnienia. 75,5% respondentów zadeklarowało, iŝ liczba osób pracujących w najbliŝszym czasie pozostanie bez zmian. Wzrost zatrudnienia zadeklarowało jedynie 8,5% badanych, co z racji wysokiego poziomu bezrobocia w województwie jest stanem negatywnym. Natomiast niewątpliwie pozytywnym jest fakt, iŝ jeszcze mniejszy odsetek przedsiębiorców przewiduje w ciągu najbliŝszego roku redukcję ę etatów takie rozwiązanie wskazało 8% pracodawców (tabela ). TABELA. CZY POZIOM ZATRUDNIENIA W PAŃSTWA FIRMIE BĘDZIE: Do 9 Od 0 do Od 5 do osób 50 osób 250 osób Od 25 do 999 osób WyŜszy niŝ obecnie n % 4,5%,3% 4,3% 0% Na tym samym poziomie n % 70 79,5% 54 76,% 8 64,3% 0 0% NiŜszy niŝ obecnie n % 6,8% 7% 4,3% 0% Nie wiem/trudno powiedzieć n % 8 9,% 4 5,6% 2 7,% 00% Ogółem n % 00% 00% 00% 00% Ogółem 6 8,5% 42 75,5% 5 8% 5 8% 88 00% Przedsiębiorcy, którzy zadeklarowali, iŝ poziom zatrudnienia w ich firmach w ciągu najbliŝszego roku będzie wyŝszy niŝ obecnie, zostali poproszeni

6 o wskazanie, jak duŝa zmiana zatrudnienia nastąpi w ich firmach. Analiza pozyskanego materiału badawczego wykazała, iŝ zgodnie z odpowiedziami respondentów, w badanych firmach łącznie planuje się przyjąć około 69 pracowników. Jak zostało wspomniane wyŝej, dane te nie są ą zadowalające biorąc pod uwagę sytuację na zachodniopomorskim rynku pracy. Pracodawcy, którzy zamierzają zatrudnić osoby na wolne stanowiska pracy w większości oczekują, iŝ osoby te, będą w pełni przygotowywane do wykonywania swych obowiązków (75%). 2,5% badanych zamierza dla nowozatrudnionych osób przeprowadzić niewielkie doszkolenie, taki sam odsetek badanych zadeklarował, iŝ osoby te przejdą pełne doszkolenie (rysunek 0). RYSUNEK 0. CZY WOBEC NOWO PRZYJMOWANYCH OSÓB DO PRACY NA STANOWISKA INNE NIś KIEROWNICZE ZAKŁADA SIĘ, śe... posiadają pełne przygotowanie 75% przejdą pełne doszkolenie przejdą niewielkie doszkolenie 2,5% 2,5% 0% 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie Przedsiębiorcy zostali poproszeni równieŝ o wymienienie stanowisk/zawodów, na które szukać będą pracowników w ciągu najbliŝszego roku. Z racji tego, iŝ w badaniu udział wzięły firmy reprezentujące róŝne branŝe w regionie, nie moŝna było przeprowadzić stricte statystycznej analizy podawanych przez respondentów zawodów. Tabela 2 przedstawia wszystkie wskazywane przez przedsiębiorców zawody/stanowiska, na które planują oni zatrudnić pracowników. TABELA 2. PROSZĘ WYMIENIĆ STANOWISKO, NA KTÓRE SZUKAĆ BĘDĄ PAŃSTWO PRACOWNIKÓW W CIĄGU 2 MIESIĘCY. Kod zawodu Nazwa zawodu n 222 Lekarze specjaliści Nauczyciele szkół specjalnych Nauczyciele szkół podstawowych Przedstawiciele handlowi Piekarze, cukiernicy i pokrewni Dziennikarze 333 Księgowi 3434 Szefowie kuchni i organizatorzy usług gastronomicznych 63 Ogrodnicy 724 Monterzy izolacji 726 Hydraulicy i monterzy instalacji sanitarnych

7 727 Monterzy instalacji klimatyzacyjnych i chłodniczych 723 Mechanicy pojazdów samochodowych 7534 Tapicerzy i pokrewni 8332 Kierowcy samochodów cięŝarowych * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie; do analizy wykorzystana została Klasyfikacja Zawodów i Specjalności ci na potrzeby rynku pracy (MPiPS, Warszawa 200 r.) Głównym powodem, dla którego badani przedsiębiorcy planują zwiększyć liczbę zatrudnienia jest rozbudowa firmy (43,8% wskazań). Następnym, najczęściej ciej podawanym powodem jest wzrost sprzedaŝy, bądź ź świadczonych usług na terenie kraju (3,3% wskazań) (rysunek ). RYSUNEK. DLACZEGO POSZUKUJĄ PAŃSTWO PRACOWNIKÓW? rozbudowa firmy 43,8% wzrost sprzedaŝy/świadczonych usług na terenie kraju 3,3% zakup nowych maszyn lub urządzeń 25% zastosowanie nowych technologii z powodu konieczności ci uzupełnienia liczby pracowników wynikającej z płynności, np. zwolnienia, zmiana pracodawcy, itp. brak pracowników o odpowiednich kwalifikacjach i umiejętnościach z powodu konieczności ci uzupełnienia liczby pracowników wynikającego z przechodzenia na renty, emerytury, itp. wzrost sprzedaŝy/świadczonych usług wśród odbiorców zagranicznych 8,8% 2,5% 6,3% 6,3% 6,3% 0% 5% 0% 5% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie; % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Kolejne pytania zawarte w kwestionariuszu wywiadu dotyczyły tych przedsiębiorców, którzy w najbliŝszym czasie planują redukcję etatów. Analiza zebranych danych wykazała, iŝ planowane zwolnienia dotyczyć będą w badanych firmach około 43 osób. Z niniejszego iejszego badania wynika, iŝ bilans stanu zatrudnienia w badanych firmach jest dodatni planowanych jest o 26 więcej przyjęć, niŝ zwolnień pracowników.

8 Przedsiębiorcy, którzy w ciągu kolejnych 2 miesięcy będą ę ą redukować personel, równieŝ zostali poproszeni o wskazanie, w jakich zawodach, bądź na jakich stanowiskach planują zwolnienia. Odpowiedzi respondentów przedstawia tabela 3. TABELA 3. PROSZĘ WYMIENIĆ Ć STANOWISKA, NA KTÓRYCH NASTĄPI ZMNIEJSZENIE LICZBY PRACOWNIKÓW W CIĄGU 2 MIESIĘCY? Kod zawodu Nazwa zawodu n 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 2353 Lektorzy języków obcych 24 Specjaliści ci do spraw księgowości i rachunkowości 333 Księgowi 432 Magazynierzy i pokrewni 520 Kucharze 72 Murarze i pokrewni 724 Monterzy izolacji 7233 Mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych 752 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 7522 Stolarze meblowi i pokrewni 753 Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni 832 DyŜurni ruchu, manewrowi i pokrewni 833 Kierowcy autobusów i motorniczowie tramwajów 933 Robotnicy pomocniczy w budownictwie ogólnym * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku zmniejszy się; do analizy wykorzystana została Klasyfikacja Zawodów i Specjalności ci na potrzeby rynku pracy (MPiPS, Warszawa 200 r.) Z badania wynika, iŝ Ŝ planowane zmniejszenie zatrudnienia w badanych firmach spowodowane jest w głównej mierze tym, iŝ badane przedsiębiorstwa planują ograniczyć sprzedaŝ, bądź produkcję. W ten sposób odpowiedziało 80% podmiotów gospodarczych (rysunek 2). 2 RYSUNEK 2. Z CZEGO WYNIKAĆ BĘDZIE ZMIANA WIELKOŚCI ZATRUDNIENIA W PAŃSTWA FIRMIE? ograniczenie sprzedaŝy/produkcji 80% przejście pracownika na emeryturę z winy pracownika 3,3% 6,7% 0% 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie; % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź

9 3. Zawody kluczowe w badanych firmach oraz oczekiwania pracodawców odnośnie pracowników zatrudnionych w tych zawodach Kolejna kwestia poruszona podczas bezpośrednich wywiadów kwestionariuszowych, dotyczyła zawodów kluczowych w badanych firmach oraz oczekiwań pracodawców odnośnie osób zatrudnionych w tych zawodach. Ta część badania posłuŝyć miała do znalezienia odpowiedzi na pytania: jakie zdaniem pracodawców są najwaŝniejsze kwalifikacje i kompetencje z punktu widzenia pracy zawodowej? jakich kwalifikacji i kompetencji zawodowych poszukują pracodawcy w ofertach pracy? W pierwszej kolejności przedsiębiorcy zostali poproszeni o wskazanie zawodów, bądź stanowisk kluczowych dla firm, w których jest, lub będzie zatrudnionych najwięcej pracowników. Zdecydowanie najczęściej wskazywanym przez pracodawców zawodem kluczowym był sprzedawca sklepowy (ekspedient). Następnie najczęściej wskazywanymi zawodami były: inŝynierowie budownictwa, lekarze specjaliści oraz psycholodzy i pokrewni. Pozostałe wskazywane zawody przedstawia tabela 4. TABELA 4. PROSZĘ WYMIENIĆ ZAWODY KLUCZOWE DLA PAŃSTWA FIRMY, W KTÓRYCH JEST LUB BĘDZIE ZATRUDNIONYCH NAJWIĘCEJ PRACOWNIKÓW? Kod zawodu Nazwa zawodu n 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) InŜynierowie budownictwa Lekarze specjaliści Psycholodzy i pokrewni 0 25 InŜynierowie elektrycy Pielęgniarki specjalistki Fizjoterapeuci Kucharze Mechanicy pojazdów samochodowych Dziennikarze Przedstawiciele handlowi 6 40 Pracownicy obsługi biurowej Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych Audiofonolodzy i logopedzi Projektanci grafiki i multimediów 4 32 Technicy budownictwa Stolarze meblowi i pokrewni InŜynierowie elektronicy Lekarze weterynarii specjaliści Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem 3

10 nauczycieli kształcenia zawodowego) 234 Nauczyciele szkół podstawowych Specjaliści do spraw wychowania małego dziecka Doradcy finansowi i inwestycyjni 3 26 Adwokaci, radcy prawni i prokuratorzy Księgowi 3 54 Fryzjerzy 3 72 Murarze i pokrewni 3 76 Robotnicy budowy dróg i pokrewni Piekarze, cukiernicy i pokrewni 3 26 Architekci Kartografowie i geodeci Lekarze weterynarii bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji Diagności laboratoryjni bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji Nauczyciele szkół specjalnych Analitycy finansowi Specjaliści do spraw reklamy i marketingu Specjaliści do spraw rynku nieruchomości Specjaliści z dziedziny prawa gdzie indziej niesklasyfikowani Technicy weterynarii Technicy fizjoterapii i masaŝyści 2 43 Pracownicy do spraw rachunkowości i księgowości Magazynierzy i pokrewni 2 72 Dekarze Spawacze i pokrewni 2 74 Elektrycy budowlani i pokrewni Elektromechanicy i elektromonterzy Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni Szwaczki, hafciarki i pokrewni Maszyniści silników, kotłów parowych i pokrewni Kierowcy samochodów cięŝarowych PołoŜne specjalistki 2262 Lekarze dentyści specjaliści 2272 Specjaliści diagnostyki laboratoryjnej 228 Farmaceuci 230 Nauczyciele akademiccy 2353 Lektorzy języków obcych 2422 Specjaliści do spraw administracji i rozwoju 2433 Specjaliści do spraw sprzedaŝy (z wyłączeniem technologii informacyjno-komunikacyjnych) 25 Analitycy systemowi 263 Ekonomiści 35 Technicy mechanicy 32 Operatorzy aparatury medycznej 323 Technicy farmaceutyczni 325 Asystenci dentystyczni 3253 Optycy okularowi

11 3256 Ratownicy medyczni 332 Agenci ubezpieczeniowi 343 Fotografowie 3434 Szefowie kuchni i organizatorzy usług gastronomicznych 352 Technicy wsparcia informatycznego i technicznego 532 Barmani 542 Kosmetyczki i pokrewni 553 Gospodarze budynków 5244 Sprzedawcy (konsultanci) w centrach sprzedaŝy telefonicznej / internetowej 5249 Pracownicy sprzedaŝy i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 54 StraŜacy 63 Ogrodnicy 622 Hodowcy drobiu 7 Monterzy konstrukcji budowlanych i konserwatorzy budynków 79 Robotnicy robót stanu surowego i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 723 Tynkarze i pokrewni 724 Monterzy izolacji 726 Hydraulicy i monterzy instalacji sanitarnych 727 Monterzy instalacji klimatyzacyjnych i chłodniczych 729 Robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 73 Malarze i pokrewni 732 Lakiernicy 72 Formierze odlewniczy i pokrewni 723 Blacharze 73 Mechanicy precyzyjni 7523 Ustawiacze i operatorzy maszyn do obróbki i produkcji wyrobów z drewna 7534 Tapicerzy i pokrewni 83 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych 857 Operatorzy maszyn do prania 832 DyŜurni ruchu, manewrowi i pokrewni 833 Kierowcy autobusów i motorniczowie tramwajów 834 Operatorzy wolnobieŝnych maszyn rolniczych i leśnych 8343 Operatorzy sprzętu do robót ziemnych i urządzeń pokrewnych 92 Robotnicy pomocniczy przy pracach polowych 933 Robotnicy pomocniczy w budownictwie ogólnym * do analizy wykorzystana została Klasyfikacja Zawodów i Specjalności na potrzeby rynku pracy (MPiPS, Warszawa 200 r.) Największy odsetek badanych przedsiębiorców zadeklarował, iŝ osoby zatrudnione w ich firmach powinny posiadać wykształcenie zasadnicze zawodowe. W ten sposób odpowiedziało 29,3% pracodawców. Następnie często wskazywane było wykształcenie ekonomiczne lub humanistyczne II

12 stopnia (28,2%) oraz średnie techniczne (23,4%). Dla 2,7% respondentów poziom wykształcenia nie ma znaczenia (rysunek 3). RYSUNEK 3. JAKIE WYKSZTAŁCENIE POWINNA MIEĆ OSOBA ZATRUDNIONA W ZAWODZIE KLUCZOWYM? zasadnicze zawodowe wyŝsze ekonomiczne lub humanistyczne II 29,3% 28,2% średnie techniczne 23,4% wyŝsze techniczne II stopnia średnie ogólne wyŝsze techniczne I stopnia 3,8% 2,2% 4,4% wyŝsze ekonomiczne lub humanistyczne I nie ma to znaczenia 4,3% 2,7% 0% 5% 0% 5% 20% 25% 30% 35% * % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Biorąc pod uwagę branŝe badanych przedsiębiorstw wg Polskiej Klasyfikacji Działalności 2007 moŝna zauwaŝyć, Ŝe e wykształcenie zasadnicze zawodowe w głównej mierze wymagane jest w firmach, które prowadzą ą działalność gospodarczą w ramach takich sekcji jak: przetwórstwo przemysłowe (sekcja C), budownictwo (sekcja F), działalność związana zana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (sekcja I), a takŝe pozostała działalność usługowa (sekcja S). Zachodniopomorscy pracodawcy prowadzący działalność gospodarczą w ramach sekcji handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając c motocykle (sekcja G) oraz rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo (sekcja A) deklarowali, iŝ w głównej mierze od swych pracowników wymagają ą wykształcenia średniego ogólnego oraz zasadniczego zawodowego. Wykształcenie średnie techniczne wskazał największy odsetek przedsiębiorców reprezentujących firmy związane z branŝą transport i gospodarka magazynowa (sekcja H). Wykształcenie wyŝsze ekonomiczne lub humanistyczne (pierwszego, bądź drugiego stopnia) wymagane jest przede wszystkim przez pracodawców, którzy prowadzą swoje firmy w ramach sekcji: wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych (sekcja D), informacja i komunikacja (sekcja J), działalność finansowa i ubezpieczeniowa (sekcja K), działalność związana z obsługą rynku nieruchomości (sekcja L), działalność profesjonalna, naukowa i techniczna czna (sekcja M), działalność w zakresie usług administrowania

13 i działalność wspierająca (sekcja N), edukacja (sekcja P), a takŝe opieka zdrowotna i pomoc społeczna (sekcja Q). Natomiast wykształcenie wyŝsze techniczne (pierwszego stopnia) wymagane jest przede wszystkim przez przedsiębiorców, którzy prowadzą działalność w ramach sekcji rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo (sekcja A), informacja i komunikacja (sekcja J) oraz administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne (sekcja O). W firmach, które reprezentują sekcję R - działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją, pracodawcy nie wymagają od pracowników konkretnego wykształcenia (tabela 5). Natomiast ponad 20% przedstawicieli badanych podmiotów gospodarczych, zadeklarowało, iŝ zawody kluczowe w ich firmach wymagają dodatkowych certyfikatów i uprawnień (rysunek 4). Najwięcej, bo niecałe 72% respondentów wskazało, iŝ wymaga od swych pracowników posiadania uprawnień w wymaganym zakresie, w tym 5,4% wskazało na prawo jazdy wymaganej kategorii (tabela 6).

14 TABELA 5. WYMAGANE WYKSZTAŁCENIE PRACOWNIKÓW POD WZGLĘDEM SEKCJI PKD WyŜsze techniczne II stopnia WyŜsze techniczne I stopnia WyŜsze ekonomiczne lub humanistyczne II stopnia WyŜsze ekonomiczne lub humanistyczne I stopnia Średnie techniczne Średnie ogólne Zasadnicze zawodowe Nie ma to znaczenia Ogółem A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo C-przetwórstwo przemysłowe D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych n % n % n % n % n % n % n % n % 2 28,6% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 2 28,6% 2 28,6% 4,3% 7 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 9 39,% 2 8,7% 47,8% 4,3% % 0 0% 3 75% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 25% 4 F-budownictwo 6 8,8% 6 8,8% 3 9,4% 0 0% 7 2,9% 0 0% 0 3,3% 0 0% 32 G-handel hurtowy i detaliczny;naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa 2% 3 6% 2% 2% 2 24% 6 32% 6 32% 0 0% % 0 0% 0 0% 0 0% 7 53,8% 2 5,4% 3 23,% 7,7% 3

15 I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi J-Informacja i komunikacja K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 4,3% 0 0% 0 0% 0 0% 2 28,6% 0 0% 4 57,% 0 0% ,3% 6,7% 2 33,3% 0 0% 6,7% 0 0% 0 0% 0 0% 6 0 0% 0 0% 5 45,5% 3 27,3% 9,% 2 8,2% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% M-działalność profesjonalna, naukowa 2 0% 8 40% 0 50% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 20 i techniczna N-działalność w zakresie usług administrowania 2 25% 2 25% 3 37,5% 2,5% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 8 i działalność O-administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% zabezpieczenia społeczne P-edukacja 4 23,5% 2,8% 0 58,8% 5,9% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 7 Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna 5 22,7% 0 0% 6 72,7% 0 0% 4,5% 0 0% 0 0% 0 0% 22 R-działalność związana z kulturą, rozrywką i 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 00% rekreacją S-pozostała działalność usługowa 5,6% 5,6% 0 0% 5,6% 4 22,2% 2,% 9 50% 0 0% 8 * liczba odpowiedzi respondentów nie sumuje się do 88, gdyŝ respondent mógł wskazać więcej niŝ jedną odpowiedź

16 RYSUNEK 4. CZY ZAWÓD KLUCZOWY WYMAGA SPECJALNYCH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ? % 20,7% 0% 20% 79,3% 40% 60% 80% 00% tak nie TABELA 6. JAKICH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ WYMAGA SIĘ W OD OSÓB W KLUCZOWYM ZAWODZIE? n % Uprawnienia w wymaganym zakresie 28 Prawo jazdy wymaganej kategorii 6 Ukończony wymagany kurs Zdobycie wymaganej licencji Specjalizacja Studia podyplomowe Uprawnienia na wózki widłowe 2,6% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ kluczowy zawód w firmie, którą reprezentują wymaga specjalnych certyfikatów i uprawnień; % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Dodatkowe certyfikaty i uprawnienia w głównej mierze wymagane są od pracowników zatrudnionych w branŝach: transport i gospodarka magazynowa (sekcja H) oraz opieka zdrowotna i pomoc społeczna (sekcja Q) (tabela 7) ,8% 5,4% 7,7% 5,% 2,6% 2,6% TABELA 7. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA A WYMAGANIE SPECJALNYCH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ Nie Tak n % n % Ogółem H-transport i gospodarka magazynowa Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna P-edukacja F-budownictwo A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo C-przetwórstwo przemysłowe G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych I-działalność związana zana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi J-Informacja i komunikacja L-działalność związana zana z obsługą rynku nieruchomości ,3% 38,% 75% 75% 76,9% 84% 85,7% 85,7% 9,7% 00% 00% 00% 00% ,7% 6,9% 25% 25% 23,% 6% 4,3% 4,3% 8,3% 0% 0% 0% 0%

17 N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca O-administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne R-działalność związana zana z kulturą, rozrywką i rekreacją S-pozostała działalność usługowa % 00% 00% 00% % 0% 0% 0% 4 4 Analiza zgromadzonego materiału badawczego wykazała, iŝ przedstawiciele wiodących branŝ w regionie w większości nie wymagają znajomości pakietu typu MS Office, specjalistycznych programów, czy znajomości języka obcego. Zgodnie z odpowiedziami ankietowanych 43,6% oczekuje od swych pracowników znajomości języka angielskiego. Znajomości pakietu MS Office oczekuje 53,7%, natomiast znajomości specjalistycznych programów oczekuje około 37,2% pracodawców (rysunek 5). RYSUNEK 5. JAKI POZIOM WIEDZY WYMAGANY JEST W STOSUNKU DO PRACOWNIKA W ZAWODZIE KLUCZOWYM W PAŃSTWA FIRMIE? nie wymagany w stopniu bardzo dobrym w stopniu podstawowym wzór do naśladowania w stopniu dobrym znajomość języka obcego 56,4% 3,8% 20,7% 6,9% 2,% znajomość specjalistyczych programów 62,8% 20,2% 9% 5,9% 2,% znajomość pakietu typu MS Office 46,3% 22,9% 9,% 9% 2,7% 0% 20% 40% 60% 80% 00% W większości badanych branŝ, respondenci nie wymagają od pracowników znajomości pakietu MS Office. Reprezentanci takich branŝ jak: wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych (sekcja D), informacja i komunikacja (sekcja J), działalność finansowa i ubezpieczeniowa (sekcja K), działalność związana z obsługą rynku nieruchomości (sekcja L), działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (sekcja M), działalność w zakresie usług administrowania i działalność (sekcja N), opieka zdrowotna i pomoc społeczna (sekcja Q) oraz działalność związana zana z kulturą, rozrywką i rekreacją (sekcja R)w głównej mierze oczekują od swoich pracowników znajomości pakietu MS Office - odpowiednio w stopniu: dobrym (sekcja D), bardzo dobrym (sekcja J), dobrym (sekcja K), bardzo dobrym (sekcja L), podstawowym i dobrym (sekcja M), dobrym i bardzo dobrym (sekcja N), podstawowym (sekcja Q) oraz bardzo dobrym (sekcja R) (tabela 8). Podobnie sytuacja przedstawia się w przypadku oczekiwań ń pracodawców odnośnie znajomości specjalistycznych programów. Podstawowej znajomości

18 specjalistycznych programów w głównej mierze wymagają pracodawcy działający w sekcjach: wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych (sekcja D), informacja i komunikacja (sekcja J), działalność związana z obsługą rynku nieruchomości (sekcja L) oraz działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją (sekcja R) (tabela 9). W większości badanych branŝ respondenci nie wymagają znajomości języków obcych. Ich bardzo dobrej oraz dobrej znajomości wymagają przede wszystkim przedsiębiorcy z sekcji: informacja i komunikacja (sekcja J),działalność finansowa i ubezpieczeniowa (sekcja K), działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca (sekcja N) oraz działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (sekcja M). Podstawowej znajomości języków obcych zaś wymagają pracodawcy z branŝy wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych (sekcja D) oraz działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją (sekcja R) (tabela 0).

19 TABELA 8. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA, A WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI PAKIETU MS OFFICE Stopień Stopień Nie wymagany podstawowy dobry A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Stopień bardzo dobry Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % 7 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 7 C-przetwórstwo przemysłowe 2 85,7% 7,% 0 0% 7,% 0 0% 4 Ogółem D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 0 0% 0 0% 3 75% 25% 0 0% 4 F-budownictwo 3 52% 3 2% 5 20% 3 2% 4% 25 G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 8 50% 8 22,2% 6 6,7% 2 5,6% 2 5,6% 36 H-transport i gospodarka magazynowa I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 6 66,7% 3 33,3% 0 0% 0 0% 0 0% % 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 7 J-Informacja i komunikacja 0 0% 0 0% 0 0% 2 66,7% 33,3% 3 K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 2,5% 2,5% 3 37,5% 2 25% 2,5% 8 0 0% 0 0% 0 0% 00% 0 0% 3 5% 8 40% 8 40% 5% 0 0% 20

20 N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca O-administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 0 0% 0 0% 2 50% 2 50% 0 0% 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% P-edukacja 7 53,8% 2 5,4% 3 23,% 7,7% 0 0% 3 Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 3 4,3% 3 6,9% 5 23,8% 0 0% 0 0% 2 0 0% 0 0% 0 0% 00% 0 0% S-pozostała działalność usługowa 9 64,3% 4 28,6% 7,% 0 0% 0 0% 4 TABELA 9. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA, A WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI SPECJALISTYCZNYCH PROGRAMÓW A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Nie wymagany Stopień podstawowy Stopień dobry Stopień bardzo dobry Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % 7 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 7 C-przetwórstwo przemysłowe 78,6% 0 0% 3 2,4% 0 0% 0 0% 4 D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 25% 3 75% 0 0% 0 0% 0 0% 4 F-budownictwo 5 60% 7 28,0% 0 0% 4% 2 8% 25 G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa 5 4,7% 0 27,8% 7 9,4% 3 8,3% 2,8% ,8% 2 22,2% 0 0% 0 0% 0 0% 9 Ogółem

21 I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 7 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 7 J-Informacja i komunikacja 0 0% 2 66,7% 0 0% 0 0% 33,3% 3 K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca O-administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 3 37,5% 0 0% 2 25% 3 37,5% 0 0% 8 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 50% 7 35% 2 0% 5% 0 0% % 25% 0 0% 25% 0 0% 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% P-edukacja 0 76,9% 2 5,4% 7,7% 0 0% 0 0% 3 Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna 9 90,5% 4,8% 0 0% 4,8% 0 0% 2 R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% S-pozostała działalność usługowa 0 7,4% 7,% 2 4,3% 7,% 0 0% 4

22 TABELA 0. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA, A WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI JĘZYKÓW OBCYCH A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Nie wymagany W stopniu podstawowym W stopniu dobrym W stopniu bardzo dobrym Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % 6 85,7% 0 0% 4,3% 0 0% 0 0% 7 Ogółem C-przetwórstwo przemysłowe 3 92,9% 0 0% 0 0% 7,% 0 0% 4 D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 25% 3 75% 0 0% 0 0% 0 0% 4 F-budownictwo 5 60% 2 8% 6 24% 4% 4% 25 G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 20 55,6% 9 25% 5 3,9% 2,8% 2,8% ,4% 3 33,3% 2 22,2% 0 0% 0 0% ,7% 4,3% 0 0% 0 0% 0 0% 7 J-Informacja i komunikacja 33,3% 0 0% 0 0% 2 66,7% 0 0% 3 K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność 4 50% 0 0% 4 50% 0 0% 0 0% 8 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% 3 5% 0 0% 4 70% 2 0% 5% % 25% 25% 2 50% 0 0% 4

23 O-administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% P-edukacja 8 6,5% 2 5,4% 0 0% 2 5,4% 7,7% 3 Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna 3 6,9% 4,8% 6 28,6% 4,8% 0 0% 2 R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% S-pozostała działalność usługowa 78,6% 2 4,3% 0 0% 7,% 0 0% 4

24 Spośród wszystkich pracodawców biorących udział w badaniu, jedynie 2,% wskazało, iŝ ma dodatkowe oczekiwania w stosunku do potencjalnych pracowników (rysunek 6). Poszczególne odpowiedzi respondentów odnośnie wymagań pracodawców w stosunku do osób zatrudnionych w kluczowych zawodach przedstawia tabela. RYSUNEK 6. CZY POSIADAJĄ PAŃSTWO JESZCZE JAKIEŚ INNE WYMAGANIA W STOSUNKU DO OSÓB W ZAWODZIE KLUCZOWYM? % 2,% 0% 20% 97,9% 40% 60% 80% 00% tak nie TABELA. JAKIE SĄ TO WYMAGANIA? n % Uprawnienia i umiejętności zawodowe Wiedza zawodowa/branŝowa 4 25% 00% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ co do pracowników w kluczowym zawodzie, mają dodatkowe wymagania; % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Następnie zachodniopomorscy pracodawcy zostali poproszeni o wskazanie umiejętności, które wymagane są w stosunku do pracowników zatrudnionych w zawodzie kluczowym oraz o określenie w jakim stopniu. Na poniŝszym rysunku 7 wskazanych zostało 0 najbardziej wymaganych umiejętności pracowników. NajwaŜniejsze z nich są to: terminowa realizacja zaplanowanych działań, łatwość nawiązywania kontaktów, komunikatywność, logiczne myślenie, analiza faktów, predyspozycje związane z obsługą klienta, łatwość nawiązywania kontaktów ze współpracownikami czy klientami.

25 RYSUNEK 7. JAKI POZIOM UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANY JEST W STOSUNKU DO PRACOWNIKA W ZAWODZIE KLUCZOWYM W PAŃSTWA FIRMIE? nie wymagany w stopniu bardzo dobrym w stopniu podstawowym wzór do naśladowania w stopniu dobrym terminowa realizacja zaplanowanych działań 6% 9,6% 6,5% 46,3%,7% łatwość nawiązywania kontaktów 26,6% 0,6% 4,4% 39,4% 9% komunikatywność 5,4% 6% 4,4% 39,4% 4,9% logiczne myślenie, analiza faktów 4,9% 6,5% 22,3% 36,7% 9,6% predyspozycje związane zane z obsługą klienta łatwe nawiązywanie kontaktów ze współpracownikami czy klientami 30,9% 22,9%,7%,7% 9,% 3,3% 35,% 32,4% 0,6% 2,2% jasne przekazywanie myśli 33,5% 8% 2,2% 3,9% 4,4% posługiwanie się urządzeniami technicznymi 26,6% 8,6% 20,2% 3,4% 3,2% współpraca w grupie 4,9% 8,6% 3,4% 26,% 9% wykonywanie prostych rachunków 45,2% 20,2% 9,6% 9,7% 5,3% 0% 20% 40% 60% 80% 00% * na rysunku przedstawiono 0 umiejętności, najczęściej wymaganych przez respondentów Następnie przedsiębiorcy zostali poproszeni o wskazanie cech psychofizycznych, które powinien posiadać pracownik w zawodzie kluczowym w badanych firmach. Rysunek 8 przedstawia najbardziej cenione przez pracodawców cechy są to przede wszystkim; uczciwość, solidność rzetelność, dokładność, odpowiedzialność, zaangaŝowanie, lojalność wobec firmy.

26 RYSUNEK 8. JAKI ZAKRES CECH PSYCHOFIZYCZNYCH POWINIEN POSIADAĆ PRACOWNIK W ZAWODZIE KLUCZOWYM W PAŃSTWA FIRMIE? nie wymagany w stopniu bardzo dobrym w stopniu podstawowym wzór do naśladowania w stopniu dobrym uczciwość 3,2% 20,7% 8,% 47,9% 0,% solidność 9,6% 3,8% 9,7% 47,3% 9,6% rzetelność 6,4% 3,8% 9,7% 47,3% 9,6% dokładność 4,3% 7,6% 22,3% 45,7% 0,% odpowiedzialność 3,8% 4,4% 8,6% 44,% 9% zaangaŝowanie 3,3% 6,5% 7% 43,6% 9,6% lojalność wobec firmy 3,8% 8,% 6,5% 43,% 8,5% punktualność 3,7% 23,9% 20,2% 42,6% 9,6% zdyscyplinowanie 3,8% 7,6% 9,7% 40,4% 8,5% sktupulatność 8,6% 6% 9,% 38,8% 7,4% odporność na stres 22,9% 0,6% 9,% 36,2%,2% samodyscyplina 7% 4,9% 24,5% 34,6% 9% 0% 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% * na rysunku przedstawiono 0 umiejętności, których wymaganych przez respondentów 4. Wymagania stawiane pracownikom w zawodach kluczowych w badanych firmach Analiza materiału badawczego wykazała, iŝ wśród firm w powiecie choszczeńskim, za kluczowe zawody moŝna uznać takie jak: sprzedawcy sklepowi (ekspedienci), mechanicy pojazdów samochodowych, psycholodzy i pokrewni, przedstawiciele handlowi, kierowcy samochodów osobowych i dostawczych, kucharze, stolarze meblowi i pokrewni (tabela 2).

27 TABELA 2. ZAWODY KLUCZOWE A BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Mechanicy pojazdów samochodowych Psycholodzy i pokrewni Przedstawiciele handlowi Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych Kucharze Stolarze meblowi i pokrewni n % n % n % n % n % n % n % A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 0 0% 4,3% 0 0% 20% 0 0% 0 0% 0 0% C-przetwórstwo przemysłowe 3,7% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 2 50% F - budownictwo 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 25% G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając 25 92,6% 6 85,7% 0 0% 3 60% 0 0% 0 0% 0 0% motocykle H-transport i gospodarka magazynowa 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 00% 0 0% 0 0% I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 3 75% 0 0% gastronomicznymi M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 0 0% 0 0% 4 80% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność 0 0% 0 0% 20% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 3,7% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% S-pozostała działalność usługowa 0 0% 0 0% 0 0% 20% 0 0% 25% 25% ogółem 27 00% 7 00% 5 00% 5 00% 5 00% 4 00% 4 00%

28 Analiza materiału badawczego wykazała, iŝ badani przedstawiciele firm, najczęściej deklarowali, Ŝe: poziom wykształcenia osób zatrudnionych w kluczowych zawodach w powiecie ma znaczenie, według respondentów wykształcenie wyŝsze ekonomiczne lub humanistyczne II stopnia powinni posiadać pracownicy na stanowisku psycholog i pokrewny, wykształcenie średnie techniczne jest najbardziej preferowane wśród pracodawców zatrudniających pracowników w zawodach mechanik pojazdów samochodowych, a takŝe kierowca samochodów osobowych i dostawczych, zdaniem respondentów pracownicy zatrudnieni w zawodach stolarz meblowy i pokrewny, kucharz oraz mechanik pojazdów samochodowych w głównej mierze powinni posiadać wykształcenie zasadnicze zawodowe, w przypadku osób zatrudnionych na stanowiskach sprzedawca sklepowy (ekspedient) oraz przedstawiciel handlowy, największy odsetek respondentów oczekuje wykształcenia średniego ogólnego (tabela 3).

29 TABELA 3.WYMAGANE WYKSZTAŁCENIE PRACOWNIKÓW DLA NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCYCH ZAWODÓW KLUCZOWYCH WyŜsze techniczne II stopnia WyŜsze techniczne I stopnia WyŜsze ekonomiczne lub humanistyczne II stopnia WyŜsze ekonomiczne lub humanistyczne I stopnia Średnie techniczne Średnie ogólne Zasadnicze zawodowe Nie ma to znaczenia Ogółem n % n % n % n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi 0 0% 3% 0 0% 0 0% 6 8,2% 3 39,4% 2 36,4% 3% 33 (ekspedienci) Przedstawiciele handlowi 9,% 9,% 9,% 2 8,2% 2 8,2% 3 27,3% 9,% 0 0% Mechanicy pojazdów 0 0% 9,% 0 0% 0 0% 5 45,5% 0 0% 5 45,5% 0 0% samochodowych Kierowcy samochodów osobowych i 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 55,6% 2 22,2% 2 22,2% 0 0% 9 dostawczych Stolarze meblowi i pokrewni 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 2 33,3% 0 0% 4 66,7% 0 0% 6 Psycholodzy i pokrewni 0 0% 0 0% 5 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 Kucharze 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 2 40% 0 0% 3 60% 0 0% 5 * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów

30 Większość przedsiębiorców zadeklarowała, iŝ nie ma wymagań odnośnie dodatkowych certyfikatów i uprawnień w stosunku do osób zatrudnionych w zawodach kluczowych. Dodatkowych certyfikatów w głównej mierze wymagają respondenci zatrudniający pracowników w zawodzie kierowca samochodów osobowych i dostawczych (tabela 4). TABELA 4. WYMAGANIA ODNOŚNIE DODATKOWYCH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ W ZAWODY KLUCZOWE W BADANYCH FIRMACH Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych Nie Tak n % n % Ogółem 2 40% 3 60% 5 Mechanicy pojazdów samochodowych 5 7,4% 2 28,6% 7 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 25 92,6% 2 7,4% 27 Psycholodzy i pokrewni 5 00% 0 0% 5 Przedstawiciele handlowi 5 00% 0 0% 5 Kucharze 4 00% 0 0% 4 Stolarze meblowi i pokrewni 4 00% 0 0% 4 * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów Zdecydowana większość respondentów nie wymaga od pracowników znajomości pakietu MS Office. Jego znajomość zaś wymagana jest głównie od psychologów i pokrewnych (w stopniu dobrym), mechaników pojazdów samochodowych (w stopniu podstawowym) oraz przedstawicieli handlowych (w stopniu bardzo dobrym) (tabela 5). Podobnie sytuacja przedstawia się w odniesieniu do znajomości specjalistycznych programów. W większości respondenci, którzy zatrudniają pracowników w zawodach kluczowych zadeklarowali, Ŝe nie wymagają od nich znajomości specjalistycznych programów. Ich znajomości w głównej mierze badani oczekują od mechaników pojazdów samochodowych (w stopniu bardzo dobrym) oraz przedstawicieli handlowych (w stopniu dobrym) (tabela 6). Znajomość języka obcego równieŝ przez większość przedsiębiorców nie jest wymagana. Rozkład odpowiedzi przedstawia tabela 7.

31 TABELA 5. WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI PAKIETU MS OFFICE W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW W ZAWODACH KLUCZOWYCH Nie wymagany Stopień podstawowy Stopień dobry Stopień bardzo dobry Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 5 55,6% 6 22,2% 4 4,8% 3,7% 3,7% 27 Mechanicy pojazdów samochodowych 3 42,9% 3 42,9% 4,3% 0 0% 0 0% 7 Psycholodzy i pokrewni 0 0% 0 0% 5 00% 0 0% 0 0% 5 Przedstawiciele handlowi 20% 20% 20% 2 40% 0 0% 5 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 3 60% 2 40% 0 0% 0 0% 0 0% 5 Kucharze 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 Stolarze meblowi i pokrewni 3 75% 25% 0 0% 0 0% 0 0% 4 * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów Ogółem TABELA 6. WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI SPECJALISTYCZNYCH PROGRAMÓW W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW W ZAWODACH KLUCZOWYCH Nie wymagany Stopień podstawowy Stopień dobry Stopień bardzo dobry Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 2 44,4% 0 37% 5 8,5% 0 0% 0 0% 27 Mechanicy pojazdów samochodowych 3 42,9% 0 0% 4,3% 3 42,9% 0 0% 7 Psycholodzy i pokrewni 5 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 Przedstawiciele handlowi 20% 20% 3 60% 0 0% 0 0% 5 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 4 80% 20% 0 0% 0 0% 0 0% 5 Kucharze 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 Stolarze meblowi i pokrewni 2 50% 25% 25% 0 0% 0 0% 4 * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów Ogółem

32 TABELA 7. WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI JĘZYKÓW OBCYCH W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW W ZAWODACH KLUCZOWYCH Nie wymagany Stopień podstawowy Stopień dobry Stopień bardzo dobry Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 5 55,6% 7 25,9% 2 7,4% 2 7,4% 3,7% 27 Mechanicy pojazdów samochodowych 4 57,% 3 42,9% 0 0% 0 0% 0 0% 7 Psycholodzy i pokrewni 0 0% 0 0% 4 80% 20% 0 0% 5 Przedstawiciele handlowi 20% 0 0% 3 60% 20% 0 0% 5 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 2 40% 2 40% 20% 0 0% 0 0% 5 Kucharze 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 Stolarze meblowi i pokrewni 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów Ogółem

33 5. Profil demograficzny pracownika Kolejne zawarte w kwestionariuszu wywiadu pytanie dotyczyło cech demograficznych pracowników. Zdaniem większości respondentów (7,3%) miejsce zamieszkania pracowników nie ma znaczenia ani obecnie, ani w ciągu najbliŝszych 2 miesięcy. 27,% badanych zadeklarowało, Ŝe e pracownicy powinni mieszkać blisko zakładu pracy (rysunek 9). RYSUNEK 9. GDZIE POWINIEN MIESZKAĆ PAŃSTWA PRACOWNIK? w ciągu 2 miesięcy 27,%,6% 7,3% blisko zakładu pracy, z obszaru powiatu poza powiatem (miastem) obecnie 27,7%,% 7,3% nie ma to znaczenia 0% 20% 40% 60% 80% 00% Dla większości zachodniopomorskich pracodawców równieŝ nie mają znaczenia takie cechy jak płeć i wiek pracowników. JednakŜe wśród tych przedstawicieli badanych firm, dla których płeć osób zatrudnionych jest istotna, częściej pojawiały się odpowiedzi, iŝ z punktu widzenia kluczowego zawodu firmy, lepiej jest gdy pracownik jest męŝczyzną. W ten sposób odpowiedziało 35,6% respondentów (rysunek 20). Natomiast ci przedsiębiorcy, dla których wiek pracownika jest waŝny, najczęściej wskazywali, iŝ Ŝ preferowaną kategorią wiekową są osoby pomiędzy 26, a 45 rokiem Ŝycia (rysunek 2). RYSUNEK 20. CZY Z PUNKTU WIDZENIA KLUCZOWEGO ZAWODU PAŃSTWA FIRMY LEPIEJ JEST GDY PRACOWNIK JEST: w ciągu 2 miesięcy 0,% 35,6% 54,3% kobietą obecnie 0,% 35,6% 0% 20% 54,3% 40% 60% 80% 00% męŝczyzną nie ma to znaczenia

34 RYSUNEK 2. CZY WYSTĘPUJĄ Ą W ODNIESIENIU DO ZAWODU KLUCZOWEGO JAKIEŚ OKREŚLONE PREFERENCJE ODNOŚNIE WIEKU? w ciągu 2 miesięcy 3,7% 38%,6% 56,4% 0,5% obecnie 4,8% 37,2%,6% 56,4% 0% 20% 40% 60% 80% w tym zawodzie powinni pracować ludzie młodzi, do 25 roku Ŝycia preferowanę kategorią ą wiekową są osoby pomiędzy 26, a 45 rokiem Ŝycia 00% najkorzystniej zatrudniać ć jest osoby starsze, bardziej doświadczone zawodowo (powyŝej 45 lat) nie ma to znaczenia nie wiem Respondenci zostali równieŝ zapytani, czy w ich firmach obowiązki osób zatrudnionych w zawodach kluczowych dla firmy mogą być ć powierzone osobom niepełnosprawnym. Zdecydowana większość z nich zadeklarowała, Ŝe e osoby niepełnosprawne nie mogą wykonywać tych czynności obecnie. Wyniki badań pokazują równieŝ, iŝ badani nie planują w ciągu najbliŝszych 2 miesięcy zatrudniać osób niepełnosprawnych na stanowiska kluczowe (ponad 50% zdecydowanie nie oraz około /4 raczej nie ) (rysunek 22). RYSUNEK 22. CZY OSOBY WYKONUJĄCE TEN ZAWÓD MOGĄ BYĆ NIEPEŁNOSPRAWNE? w ciągu 2 miesięcy obecnie 0% 20% 53,2% 54,8% 26,% 6,4% 5,9% 25,5% 6,4% 5,3% 40% 60% 80% 00% zdecydowanie nie raczej nie trudno powiedzieć raczej tak zdecydowanie tak nie ma to znaczenia Następnie badani przedsiębiorcy zostali poproszeni o wskazanie, czy w wykonywaniu zawodów kluczowych w ich firmach lepiej będzie, gdy pracownicy będą mieli ustabilizowaną sytuację rodzinną. Analiza zgromadzonego materiału badawczego wykazała, iŝ Ŝ zdania na ten temat są podzielone. Mimo to, moŝna zauwaŝyć, iŝ większy odsetek uwaŝa, iŝ ustabilizowana sytuacja rodzinna (małŝeństwo, stały związek) zek) oraz posiadanie dzieci są istotne w procesie rekrutacji (rysunki 23 i 24).

35 RYSUNEK 23. CZY W WYKONYWANIU KLUCZOWEGO ZAWODU MA ZNACZENIE USTABILIZOWANA SYTUACJA RODZINNA? w ciagu 2 miesięcy 7,3% 28,7% tak obecnie 64,4% 35,6% nie 0% 20% 40% 60% 80% 00% RYSUNEK 24. CZY W WYKONYWANIU KLUCZOWEGO ZAWODU MA ZNACZENIE POSIADANIE DZIECI? w ciagu 2 miesięcy 54,8% 45,2% tak obecnie 59% 4% nie 0% 20% 40% 60% 80% 00% Kolejną kwestią poruszoną podczas badania były oczekiwania pracodawców odnośnie doświadczenia zawodowego pracowników. Analiza materiału badawczego wykazała, iŝ znaczna część pracodawców wymaga od pracowników 3-miesięcznego doświadczenia zawodowego (około 39%) (rysunek 25). RYSUNEK 25. JAKIEGO DOŚWIADCZENIE ZAWODOWEGO OCZEKUJĄ PAŃSTWO OD SWOICH PRACOWNIKÓW? w ciągu 2 miesięcy 29,3% 38,3% 28,7% 2,7% obecnie 3,4% 39,4% 28,2% 0% 20% 40% 60% 80% 00% doświadczenie zawodowe nie jest przez nas wymagane oczekujemy od pracowników posiadania co najmniej 3 - miesięcznego staŝu zawodowego oczekujemy od pracowników dłuŝszego staŝu zawodowego - powyŝej 2 lat inne ( miesiąc, w zaleŝności od stanowiska) nie wiem Badani przedsiębiorcy najczęściej sprawdzają kwalifikacje swoich pracowników, wykorzystując w tym celu Ŝyciorys zawodowy kandydata. Jest to najbardziej popularny sposób wstępnej weryfikacji potencjalnych pracowników,

36 na który wskazało 84% respondentów. Mimo to, sposób ten nie został uznany za najbardziej skuteczny wśród wszystkich stosowanych przez pracodawców metod. Referencje z wcześniejszego miejsca pracy oraz sprawdzian umiejętności na stanowisku pracy stosowane są w ponad połowie badanych firm. Sprawdzian umiejętności na stanowisku pracy został uznany za najbardziej skuteczny (78,6%) (rysunki 26 i 27). RYSUNEK 26. W JAKI SPOSÓB SPRAWDZAJĄ PAŃSTWO KWALIFIKACJE NOWOZATRUDNIONYCH PRACOWNIKÓW? Ŝyciorys zawodowy (CV) 84% 6% referencje z wcześniejszego miejsca pracy 55,9% 44,% sprawdzian umiejętności na stanowisku pracy 54,8% 45,2% tak certyfikat 38,8% 6,2% nie testy wiedzy i umiejętności 28,7% 7,3% inne (rozmowa kwalifikacyjna),6% 98,4% 0% 20% 40% 60% 80% 00% RYSUNEK 27. PROSZĘ OCENIĆ SKUTECZNOŚĆ SPOSOBÓW SPRAWDZANIA KWALIFIKACJI NOWOZATRUDNIONYCH PRACOWNIKÓW? sprawdzian umiejętności na stanowisku pracy 5,8% 4,6% 78,6% Ŝyciorys zawodowey (CV) 20,9% 27,8% 48,% referencje z wcześniejszego miejsca pracy 5,7% 3,4% 58,% certyfikat 6,8% 38,4% 53,4% testy wiedzy i umiejętności,% 20,4% 6,% 0% zupełnie nie skuteczny 20% 40% 60% 80% 00% mało skuteczny umiarkowanie skuteczny bardzo skuteczny

37 6. Podnoszenie kwalifikacji przez pracowników badanych firm Kolejna część skierowanego do przedsiębiorców kwestionariusza wywiadu, dotyczyła kwalifikacji pracowników w badanych firmach. Pytania posłuŝyły do znalezienia odpowiedzi na pytania: jak pracodawcy oceniają przygotowanie zawodowe potencjalnych pracowników? jakie zdaniem pracowników są ich potrzeby szkoleniowe? jakich kwalifikacji i kompetencji zawodowych poszukują pracodawcy w ofertach pracy? W odczuciu 82,4% respondentów, kwalifikacje pracowników, są w pełni zadowalające, tak więc nie ma potrzeby szkolenia osób zatrudnionych w badanych firmach (rysunek 28). Jednocześnie 3,8% uwaŝa, iŝ mimo, Ŝe kwalifikacje pracowników są zadowalające, moŝna je rozwinąć. Zdaniem,% badanych umiejętności są ą niewystarczające, a pracowników naleŝy przeszkolić. RYSUNEK 28. CZY W PANA/I ODCZUCIU KWALIFIKACJE PRACOWNIKÓW SĄ W PEŁNI ZADOWALAJĄCE, CZY RACZEJ WYMAGAJĄ SZKOLENIA? są w pełni zadowalające, nie ma potrzeby szkolenia pracowników są zadowalające, ale moŝna je rozwinąć 3,8% 82,4% trudno powiedzieć 2,7% umiejętności są niewystarczające, pracownicy wymagają szkolenia,% 0% 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% Analiza zadowolenia choszczeńskich skich pracodawców z kwalifikacji pracowników pod względem branŝ, w ramach których działają badane przedsiębiorstwa, nie wykazała znaczących zaleŝności. Zdecydowana większość respondentów jest zadowolona z kwalifikacji posiadanych przez pracowników i uwaŝają, Ŝe nie ma potrzeby ich doszkalać. Większość przedsiębiorców, którzy wskazali, Ŝe są zadowoleni z kwalifikacji swoich pracowników, jednak moŝna by je było rozwinąć najczęściej działają w branŝach: informacja i komunikacja (sekcja J), administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne (sekcja O) oraz edukacja (sekcja P) (tabela 8). Jeśli zaś chodzi o zawody kluczowe dla powiatu choszczeńskiego, to analiza zebranego materiału badawczego wykazała, iŝ w większości opinii badanych pracodawców równieŝ kwalifikacje osób w nich zatrudnionych są ą zadowalające i nie wymagają dodatkowego szkolenia, bądź są zadowalające, ale moŝna by było je rozwinąć (tabela 9).