W powiecie szczecineckim w badaniu sytuacji i oczekiwań pracodawców wzięło udział 194 respondentów. Zdecydowaną większośćć

Transkrypt

1 Powiat szczecineckii. Charakterystyka badanych podmiotów W powiecie szczecineckim w badaniu sytuacji i oczekiwań pracodawców wzięło udział 94 respondentów. Zdecydowaną większośćć stanowili pracodawcy reprezentujący mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające do 9 pracowników (44,3%) oraz przedsiębiorstwa małe, zatrudniające do 50 osób (35,6%). Dane na temat liczby zatrudnionych pracowników przedstawia rysunek. RYSUNEK. ILE OSÓB JEST ZATRUDNIONYCH (NA PEŁNY ETAT) W PAŃSTWA FIRMIE? firma zatrudnia do 9 osób 44,3% w firmie zatrudnionych jest od 0 do 50 osób 35,6% w firmie zatrudnionych jest od 5 do 50 osób 9,% w firmie zatrudnionych jest 000 lub więcej osób w firmie zatrudnionych jest od 5 do 999 osób 0,5% 0,5% 0% 0% 0% 30% 40% 50% Największą grupę wśród przedsiębiorstw objętych badaniem stanowiły przedsiębiorstwa osoby fizycznej (36,6%), a następnie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (,6%). Pozostałe formy prawne w powiecie szczecineckim były zdecydowanie rzadziej spotykane (rysunek ).

2 RYSUNEK. FORMA PRAWNA FIRMY działalność gospodarcza na podstawie wpisu 36,6% spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,6% zakład budŝetowy spółdzielnia przedsiębiorstwo państwowe spółka cywilna jednostka samorządowa spółka jawna spółka akcyjna jednostka budŝetowa spółdzielnia socjalna lub inne stowarzyszenie inna, jaka? ( spółka jednoosobowa skarbu jednostka komunalna 5,% 4,6% 4,6% 4,6% 3,6% 3,6% 3,6% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 9,8% 0% 5% 0% 5% 0% 5% 30% 35% 40% Większość firm, które wzięły udział w badaniu posiadała bezwydziałową strukturę organizacyjną (66,5%). Przedsiębiorstwa o strukturze wielowydziałowej, ale funkcjonujące w jednym zakładzie stanowiły 4,%. NajniŜszy był odsetek firm posiadających organizację wielozakładową i holdingową - wynosił 9,3% (rysunek 3). RYSUNEK 3. FORMA ORGANIZACYJNA FIRMY 0,5% 66,5% 8,8% organizacja wielowydziałowa, ale w jednym zakładzie organizacja bezwydziałowaa 4,% organizacja holdingowa organizacja wielozakładowaa

3 Zdecydowana większość badanych podmiotów prowadziła główną działalność gospodarczą na terenie ośrodka miejskiego liczącego do 50 tys. mieszkańców (8%) (rysunek 4). RYSUNEK 4. MIEJSCE GŁÓWNEJ DZIAŁALNOŚCI 8% miasto do 50 tys. mieszkańców 8% obszary wiejskie W badaniu reprezentowane były głównie następujące branŝe działalności, według klasyfikacji PKD: G (handel hurtowy i detaliczny: 4,9% badanych respondentów), P (edukacja: 4,4%), S (pozostała działalnośćć usługowa: 3,9%) oraz C (przetwórstwo przemysłowe:,3%). Rozkład pozostałych branŝ według PKD, które wzięły udział w badaniu przedstawia rysunek 5. 3

4 RYSUNEK 5. RODZAJ PROWADZONEJ DZIAŁALNOŚCI WG SEKCJI PKD G-handel hurtowy i detaliczny;naprawa pojazdów samochodowych P-edukacja S-pozostała działalność usługowa 4,9% 4,4% 3,,9% C-przetwórstwo przemysłowe,3% F-budownictwo Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronoo A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo O-administracja publiczna i obrona narodowa obowiązkowe zab N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości H-transport i gospodarka magazynowa K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami... D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz... B-górnictwo i wydobywanie 6,7% 5,7% 5,% 3,6% 3,% 3,% 3,% 3,%,6%,5%,5%,5%,5%,5% J-Informacja i komunikacja % T-gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników gospodarstw 0,5% 0% % 4% 6% 8% 0% % 4% 6% Z analizy materiału badawczego wynika, iŝ ponad połowa przedsiębiorstw biorących udział w badaniu sprzedaje swoje produkty/usługi na rynku lokalnym (gminnym, powiatowym). Tę odpowiedź wskazało 55% respondentów. Pozostałe odpowiedzi rozkładały się następująco: rynek regionalny (wojewódzki) - %, rynek krajowy 4%, rynek zagraniczny 8% (rysunek 6). 4

5 RYSUNEK 6. JAKI PROCENT PRODUKCJI/USŁUG FIRMY JEST SPRZEDAWANY NA DANY RYNEK? na rynku lokalnym (gmin, powiatów) 55% na rynku krajowym (ogólnopolski) na rynku regionalnym (wojewódzkim) na rynku zagranicznym (miedzynarodowym) % 8% 4% 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% Firmy biorące udział w badaniu były reprezentowane głównie przez właścicieli (35,%), specjalistów ds. personalnych (35,6%), a takŝe dyrektorów/prezesów (4,4%) (rysunek 7). RYSUNEK 7. JAKĄ POZYCJĘ ZAJMUJE PAN/I W STRUKTURZE PRZEDSIĘBIORSTWA? CZY JEST PAN/I... właścicielem 35,6% 9,8% 3,%,5% 0,5% dyrektorem/prezesem specjalistą ds. personalnych kierownikiem działu, decydującym o zatrudnieniu 4,4% 35,% zajmuje inną pozycję/stanowisko (pracownik) zajmuje inną pozycję/stanowisko (prokurent/pełnomocnik) zajmuje inną pozycję/stanowisko (zastępca). Polityka zatrudnieniowa W pierwszej kolejności przedsiębiorcy zostali poproszeni o odpowiedź na pytanie dotyczące zatrudniania pracowników w ramach elastycznych form zatrudnienia. Analiza zebranego materiału badawczego pokazała, Ŝe około /3 pracodawców biorąca udział w badaniu stosuje w swoich firmach elastyczne formy zatrudnienia. Wśród nich najbardziej popularne były: zatrudnienie na część etatu (53,3%), praca zlecona (4,7%) oraz praca na umowę o dzieło (8,3%) (rysunek 8). RYSUNEK 8. CZY PAŃSTWA FIRMA ZATRUDNIA PRACOWNIKÓW W ELASTYCZNYCH FORMACH ZATRUDNIENIA? % 30,9% 0% 0% 69,% 40% 60% 80% 00% tak nie 5

6 RYSUNEK 9. KTÓRE FORMY ELASTYCZNEGO ZATRUDNIENIA SĄ STOSOWANE W PAŃSTWA FIRMIE? pracownicy zatrudnieni na część etatu 53,3% osoby wykonujące prace zlecone 4,7% osoby pracujące na zasadzie umowy o dzieło 8,3% pracownicy sezonowi praktykanci lub uczniowie 0% 0% inne ( elastyczne godziny pracy) telepraca 3,3% 3,3% 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ stosują elastyczne formy zatrudnienia; % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielićć więcej niŝ jedną odpowiedź Następnie respondenci zostali poproszeni o wskazanie przewidywanego poziomu zatrudnienia w ciągu najbliŝszego roku. Analiza zgromadzonego materiału badawczego wykazała, iŝ w większości przypadków przedsiębiorcy nie planują znacznych zmian w strukturze zatrudnienia. Wśród badanych przedsiębiorstw, aŝ 69,6% zamierza utrzymać dotychczasowy poziom zatrudnienia. Spadek poziomu zatrudnienia zadeklarowało 5,% pracodawców, natomiast wzrost 6,5% (tabela ). TABELA. CZY POZIOM ZATRUDNIENIA W PAŃSTWA FIRMIE BĘDZIE: Od 5 Jest 000 Do 9 Od 0 do Od 5 do do 999 lub więcej osób 50 osób 50 osób osób osób Ogółem WyŜszy niŝ obecnie n % 8,6% 4,5% 3,5% 0% 00% 6,5% Na tym samym poziomie n % 59 68,6% 48 69,6% 8 75,7% 0 0% 0 0% 35 69,6% NiŜszy niŝ obecnie n %,% 7,% 8,% 00% 0% 5,% Nie wiem/trudno powiedzieć n % 0,6% 6 8,7%,7% 0 0% 0 0% 7 8,8% Ogółem n % 00% 00% 00% 00% 00% 00% Przedsiębiorcy, którzy zadeklarowali wzrost poziomu zatrudnienia w swoich firmach w ciągu najbliŝszych miesięcy, zostali poproszeni o wskazanie, jak duŝą zmianę zatrudnieniową planują wprowadzić. Z analizy udzielonych odpowiedzi wynika, iŝ w badanych firmach łącznie planuje się przyjąć do pracy około 77 pracowników. 6

7 Pracodawcy, którzy zamierzają zatrudnić osoby na wolne stanowiska pracy przewidują, iŝ osoby te przejdą niewielkie doszkolenie (43,8%). Znaczny odsetek pracodawców oczekuje jednak, Ŝe potencjalni pracownicy są juŝ w pełni przygotowani do wykonywania swoich obowiązków (8,%). Większe oraz pełne doszkolenie planuje przeprowadzić 8,% firm (rysunek 0). RYSUNEK 0. CZY WOBEC NOWOO PRZYJMOWANYCH OSÓB DO PRACY NA STANOWISKA INNE NIś KIEROWNICZE ZAKŁADA SIĘ, śe.. przejdą niewielkie doszkolenie 43,8% posiadają pełne przygotowanie 8,% przejdą większe doszkolenie 8,8% przejdą pełne doszkolenie 9,4% 0% 5% 0% 5% 0% 5% 30% 35% 40% 45% 50% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie W ramach tej części badania przedsiębiorców poproszono równieŝ o wskazanie stanowisk, na które będą poszukiwać pracowników. Z uwagi na róŝnorodność branŝowąą firm biorących udział w badaniu rozkład udzielonych odpowiedzi był bardzo zróŝnicowany. Wyniki prezentuje tabela. TABELA. PROSZĘ WYMIENIĆ STANOWISKO, NA KTÓRE SZUKAĆ BĘDĄ PAŃSTWO PRACOWNIKÓW W CIĄGU MIESIĘCY. Kod zawodu 635 Nazwa zawodu Specjaliści do spraw społecznych n 3 53 Kelnerzy 35 Wizytatorzy i specjaliści metod nauczania 359 Średni personel do spraw zdrowia gdzie indziej niesklasyfikowany 40 Pracownicy obsługi biurowej 50 Kucharze 53 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 544 Sprzedawcy (konsultanci) w centrach sprzedaŝy telefonicznej / internetowej 7 Spawacze i pokrewni 73 Mechanicy pojazdów samochodowych 833 Kierowcy autobusów i motorniczowie tramwajów Lekarze bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji Pielęgniarki bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 83 Fizjoterapeuci 44 Specjaliści do spraw rynku nieruchomości 3 Mistrzowie produkcji w przemyśle przetwórczym 35 Asystenci dentystyczni 33 Przedstawiciele handlowi 3 7

8 34 Pracownicy pomocy społecznej i pracy socjalnej 43 Magazynierzy i pokrewni 54 Fryzjerzy 53 Pomocniczy personel medyczny 73 Malarze i pokrewni 7 Kowale i operatorzy pras kuźniczych 73 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 75 Robotnicy przygotowujący drewno i pokrewni 8 Górnicy podziemnej i odkrywkowej eksploatacji złóŝ i pokrewni 84 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych 860 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spoŝywczych i pokrewni 88 Maszyniści silników, kotłów parowych i pokrewni 833 Kierowcy samochodów cięŝarowych 8343 Operatorzy sprzętu do robót ziemnych i urządzeń pokrewnych 9 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 93 Pakowacze 94 Pomoce kuchenne * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie; do analizy wykorzystana została Klasyfikacja Zawodów i Specjalności na potrzeby rynku pracy (MPiPS, Warszawa 00 r.) Połowa respondentów deklarująca zwiększenie zatrudnienia w ciągu najbliŝszego roku za główny powód tej decyzji wskazała wzrost sprzedaŝy/ świadczonych usług na terenie kraju. W dalszej kolejności wymieniano powody takie jak: rozbudowa firmy 8,%, potrzeba uzupełnienia liczby pracowników wynikająca z płynności zatrudnienia 8,8%, konieczność uzupełnienia liczby pracowników wynikającą z przechodzenia pracowników na renty lub emerytury 9,4%, zastosowanie nowych technologii 6,3% (rysunek ). 8

9 RYSUNEK. DLACZEGO POSZUKUJĄ PAŃSTWO PRACOWNIKÓW? wzrost sprzedaŝy/świadczonych usług na terenie kraju 50% rozbudowa firmy 8,% z powodu konieczności uzupełnienia liczby pracowników wynikającej z płynności, np. zwolnienia, zmiana pracodawcy, itp. z powodu konieczności uzupełnienia liczby pracowników wynikającego z przechodzenia na renty, emerytury, itp. zastosowanie nowych technologii 9,4% 6,3% 8,8% wzrost sprzedaŝy/świadczonych usług wśród odbiorców zagranicznych 6,3% zakup nowych maszyn lub urządzeń 3,% 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie; % odpowiedzi nie sumuje sięę do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Kolejne pytania zawarte w kwestionariuszu skierowane były do przedsiębiorców planujących zmniejszenie liczby etatów. Analiza zebranego materiału wskazuje, iŝ planowane redukcjee stanowisk dotyczyć będą w badanych firmach około 07 osób. Na podstawie danych uzyskanych w wyniku badania moŝna wyciągnąć wniosek, iŝ w powiecie szczecineckim bilans zatrudnienia będzie dodatni planowanych jest więcej przyjęć niŝ zwolnień pracowników. Przedsiębiorcy, którzy zadeklarowali przeprowadzenie w swoich firmach w ciągu najbliŝszych miesięcy redukcję personelu poproszono takŝe o wskazanie stanowisk/ /zawodów, których dotyczyć będą zwolnienia. Odpowiedzi prezentuje tabela 3. TABELA 3. PROSZĘ WYMIENIĆ STANOWISKA, PRACOWNIKÓW W CIĄGU MIESIĘCY? NA KTÓRYCH NASTĄPI ZMNIEJSZENIE Kod zawodu Nazwa zawodu 53 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 30 Nauczyciele kształcenia zawodowego 330 Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego) 359 Specjaliści nauczania i wychowania gdzie indziej niesklasyfikowan 40 Pracownicy obsługi biurowej 753 Ustawiacze i operatorzy maszyn do obróbki i produkcji wyrobów z drewna 7533 Szwaczki, hafciarki i pokrewni LICZBY n 9

10 834 Operatorzy wolnobieŝnych maszyn rolniczych i leśnych 969 Pracownicy przy pracach prostych gdzie indziej niesklasyfikowani * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku zmniejszy się; do analizy wykorzystana została Klasyfikacja Zawodów i Specjalności na potrzeby rynku pracy (MPiPS, Warszawa 00 r.) Z analizy materiału badawczego wynika, iŝ planowana redukcja zatrudnienia wynika głównie z ograniczenia sprzedaŝy/produkcji. W ten sposób odpowiedziało, aŝ 40% respondentów (rysunek ). RYSUNEK. Z CZEGO WYNIKAĆ BĘDZIE ZMIANA WIELKOŚCI ZATRUDNIENIA W PAŃSTWAA FIRMIE? ograniczenie sprzedaŝy/produkcji 40% planowane są zmiany technologiczne - nastąpi unowocześnienie zakładu 0% zmniejszenie ilości uczniów kryzys gospodarczy koniec umowy o pracę pojawienie się innych, konkurencyjnych zakładów wejście na nowe rynki 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie; % odpowiedzi nie sumuje sięę do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź 3. Zawody kluczowe w badanych firmach oraz oczekiwania pracodawców odnośnie pracowników zatrudnionych w tych zawodach W kolejnej części badania przedsiębiorcy zostali poproszeni o wskazanie zawodów, bądź stanowisk kluczowych dla firm, w których jest lub będzie zatrudnionych najwięcej pracowników. Odpowiedzi respondentów były bardzo zróŝnicowane. Najczęściej skazywanym zawodem był sprzedawca sklepowy (ekspedient). Pozostałe wskazywane zawody przedstawia tabela 4. TABELA 4. PROSZĘ WYMIENIĆ ZAWODY KLUCZOWE DLA PAŃSTWA FIRMY, W KTÓRYCH JEST LUB BĘDZIE ZATRUDNIONYCH NAJWIĘCEJ PRACOWNIKÓW? Kod zawodu 53 Nazwa zawodu Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) n 3 34 Nauczyciele szkół podstawowych 0

11 9 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 0 34 Specjaliści do spraw wychowania małego dziecka 7 34 Pracownicy pomocy społecznej i pracy socjalnej 7 43 Magazynierzy i pokrewni 7 50 Kucharze Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego) Księgowi 5 40 Pracownicy obsługi biurowej Kierowcy samochodów cięŝarowych 5 4 Specjaliści do spraw administracji i rozwoju 4 33 Przedstawiciele handlowi 4 53 Kelnerzy Pracownicy sprzedaŝy i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 4 7 Ślusarze i pokrewni 4 75 Stolarze meblowi i pokrewni 4 83 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 4 65 Kartografowie i geodeci 3 Pielęgniarki bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 3 63 Ekonomiści 3 44 Recepcjoniści hotelowi 3 53 Barmani 3 7 Murarze i pokrewni 3 76 Hydraulicy i monterzy instalacji sanitarnych 3 8 Operatorzy maszyn i urządzeń do przeróbki mechanicznej kopalin Robotnicy pomocniczy w budownictwie ogólnym 3 3 Specjaliści w zakresie rolnictwa, leśnictwa i pokrewni 4 InŜynierowie do spraw przemysłu i produkcji 89 Specjaliści ochrony zdrowia gdzie indziej niesklasyfikowani 44 Specjaliści do spraw rynku nieruchomości 5 Specjaliści do spraw rozwoju systemów informatycznych 39 Technicy nauk fizycznych i technicznych gdzie indziej niesklasyfikowani 3 Mistrzowie produkcji w przemyśle przetwórczym 343 Instruktorzy fitness i rekreacji ruchowej 54 Fryzjerzy 530 Kasjerzy i sprzedawcy biletów 543 Pracownicy ochrony osób i mienia 60 Robotnicy leśni i pokrewni 7 Monterzy konstrukcji budowlanych i konserwatorzy budynków 73 Malarze i pokrewni 73 Lakiernicy 73 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 73 Mechanicy pojazdów samochodowych 74 Monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych 75 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 7533 Szwaczki, hafciarki i pokrewni 8 Górnicy podziemnej i odkrywkowej eksploatacji złóŝ i pokrewni

12 860 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spoŝywczych i pokrewni 833 Kierowcy autobusów i motorniczowie tramwajów 93 Pakowacze 969 Pracownicy przy pracach prostych gdzie indziej niesklasyfikowani 3 Kierownicy produkcji w uprawach wodnych i rybołówstwie 4 InŜynierowie budownictwa Lekarze bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji Lekarze specjaliści 3 PołoŜne bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 5 Lekarze weterynarii specjaliści 83 Fizjoterapeuci 30 Nauczyciele akademiccy 35 Wizytatorzy i specjaliści metod nauczania 359 Specjaliści nauczania i wychowania gdzie indziej niesklasyfikowani 43 Analitycy finansowi 43 Specjaliści do spraw zarządzania zasobami ludzkimi 433 Specjaliści do spraw sprzedaŝy (z wyłączeniem technologii informacyjno-komunikacyjnych) 69 Specjaliści z dziedziny prawa gdzie indziej niesklasyfikowani 634 Psycholodzy i pokrewni 3 Technicy budownictwa 33 Technicy elektrycy 34 Technicy elektronicy i pokrewni 33 Operatorzy urządzeń do spalania odpadów, uzdatniania wody i pokrewni 343 Technicy leśnictwa 359 Średni personel do spraw zdrowia gdzie indziej niesklasyfikowany 33 Pracownicy do spraw kredytów, poŝyczek i pokrewni 33 Agenci ubezpieczeniowi 333 Spedytorzy i pokrewni 3343 Pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu 335 Urzędnicy do spraw podatków 34 Trenerzy, instruktorzy i działacze sportowi 3433 Pracownicy bibliotek, galerii, muzeów i informacji naukowej 40 Sekretarki (ogólne) 433 Pracownicy do spraw transportu 553 Gospodarze budynków 544 Sprzedawcy (konsultanci) w centrach sprzedaŝy telefonicznej / internetowej 549 Pracownicy usług ochrony gdzie indziej niesklasyfikowani 6 Hodowcy wyspecjalizowanej produkcji zwierzęcej 6 Hodowcy ryb 74 Betoniarze, betoniarze zbrojarze i pokrewni 75 Cieśle i stolarze budowlani 73 Tynkarze i pokrewni 75 Szklarze 7 Spawacze i pokrewni

13 74 Robotnicy przygotowujący i wznoszący konstrukcje metalowe 7 Kowale i operatorzy pras kuźniczych 733 Mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych 74 Elektrycy budowlani i pokrewni 74 Elektromechanicy i elektromonterzy 75 Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni 75 Robotnicy przygotowujący drewno i pokrewni 753 Ustawiacze i operatorzy maszyn do obróbki i produkcji wyrobów z drewna 753 Konstruktorzy i krojczowie odzieŝy 84 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów cementowych, kamiennych i pokrewni 8 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali 88 Maszyniści silników, kotłów parowych i pokrewni 8 Monterzy maszyn i urządzeń mechanicznych 8 Monterzy sprzętu elektrycznego 9 Praczki ręczne i prasowacze 9 Robotnicy pomocniczy przy pracach polowych 96 Robotnicy pomocniczy w rybołówstwie i uprawach wodnych 93 Robotnicy pomocniczy w budownictwie drogowym, wodnym i pokrewni 9333 Robotnicy pracujący przy przeładunku towarów * do analizy wykorzystana została Klasyfikacja Zawodów i Specjalności na potrzeby rynku pracy (MPiPS, Warszawa 00 r.) Najwięcej badanych przedsiębiorców zadeklarowało, iŝ osoby zatrudnione w ich firmach powinny posiadać wykształcenie zasadnicze zawodowe (5,8%). Nieco rzadziej wskazywano wykształcenie średnie techniczne (,6%), średnie ogólne (8,6%) oraz wyŝsze ekonomiczne lub humanistyczne II stopnia (7%). Dla 8,% respondentów poziom wykształcenia nie ma znaczenia (rysunek 3). 3

14 RYSUNEK 3. JAKIE WYKSZTAŁCENIE POWINNA MIEĆ OSOBA ZATRUDNIONA KLUCZOWYM? W ZAWODZIE zasadnicze zawodowe 5,8% średnie techniczne średniee ogólne wyŝsze techniczne III stopnia wyŝsze ekonomiczne lub humanistyczne I stopnia wyŝsze ekonomiczne lub humanistyczne II stopnia wyŝsze techniczne I stopnia,6% 8,6% 7% 6% 3,9% 3,4% nie ma to znaczenia 8,% 0% 5% 0% 5% 0% 5% 30% * % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Analiza materiału badawczego wykazała, iŝ oczekiwania pracodawców odnośnie wymaganego wykształcenia pracowników są zróŝnicowane. Wykształcenie wyŝsze (techniczne lub ekonomiczne, bądź humanistyczne) w głównej mierze wymagane jest od pracowników zatrudnionych w firmach działających w branŝach N działalność w zakresie administrowania i działalność wspierająca, Q opieka zdrowotna i pomoc zdrowotna, O administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenia społeczne oraz T - gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby, a takŝe P - edukacja. Wykształcenie średnie technicznee wymagane jest w firmach działających w ramach sekcji D - wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych. W pozostałych branŝach wymagania pracodawców odnośnie wykształcenia się zróŝnicowane (tabela 5). 4

15 TABELA 5. WYMAGANE WYKSZTAŁCENIE PRACOWNIKÓW POD WZGLĘDEM SEKCJI PKD WyŜsze techniczne II stopnia WyŜsze techniczne I stopnia WyŜsze ekonomiczne lub humanistyczne II stopnia WyŜsze ekonomiczne lub humanistyczne I stopnia Średnie techniczne Średnie ogólne Zasadnicze zawodowe Nie ma to znaczenia Ogółem n % n % n % n % n % n % n % n % A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo B-górnictwo i wydobywanie C-przetwórstwo przemysłowe D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 8,% 3 7% 0 0% 0 0% 3 7,3% 0 0% 3 7,3% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 33,3% 66,7% 3 3,4% 6,9% 0 0% 0 0% 37,9% 3,4% 3 44,8% 3,4% 9 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 3 75% 0 0% 5% 0 0% 4 33% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 33,3% 33,3% 3 F-budownictwo,8% 4 3,5% 0 0% 0 0% 3 7,6% 5,9% 3 7,6% 4 3,5% 7 5

16 G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi J-Informacja i komunikacja K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność O-administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 5,4% 3 8,%,7%,7% 6 6,% 8,6% 9,7% 5 3,5% % 0 0% 0 0% 4,3% 4,3% 0 0% 3 4,9% 8,6% 7 0 0% 0 0% 0 0% 7,% 4,3% 6 4,9% 3,4% 4,3% 4 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 50% 0 0% 50% 0 0%,%,%,%,% 0 0% 4 44,4% 0 0% 0 0% 9,5%,5% 5% 0 0%,5%,5% 5% 0 0% 8 0 0% 50% 0 0% 0 0% 50% 0 0% 0 0% 0 0% 4 4,3% 4,3% 0 0% 3 4,9% 4,3% 4,3% 0 0% 0 0% 7 5%,5% 0 0% 3 37,5%,5%,5% 0 0% 0 0% 8 P-edukacja 3 7,7% 4 8,5% 9 40,4% 0,3% 0 0%,% 0 0% 0 0% 47 Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna 4,%,% 4,% 5 7,8% 5,6%,% 0 0% 0 0% 8 6

17 R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją S-pozostała działalność usługowa 0 0% 0 0% 0 0% 5% 5% 50% 0 0% 0 0% 4 6,7% 6,7% 0 0% 4 3,3% 5 6,7% 8 6,7% 8 6,7% 3,3% 30 T-gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% * liczba odpowiedzi respondentów nie sumuje się do 94, gdyŝ respondent mógł wskazać więcej niŝ jedną odpowiedź 7

18 Zdaniem większości respondentów (65,5%) w zawodach kluczowych dla ich firm nie wymaga sięę posiadania dodatkowych certyfikatów i uprawnień. Istnienie takiej potrzeby zadeklarowało 34,5% przedsiębiorców, spośród których większość wskazała na konieczność posiadania uprawnień w wymaganym zakresie (70,%). Ponadtoo 6,4% respondentów wskazało, iŝ w zawodach kluczowych wymaga posiadania odpowiednich kwalifikacji, a 3,4% przedsiębiorców wymagaa odpowiednich kursów. Pozostałe odpowiedzi prezentuje tabela 6. RYSUNEK 4. CZY ZAWÓD KLUCZOWY WYMAGA SPECJALNYCH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ? % 34,5% 65,5% tak nie 0% 0% 40% 60% 80% 00% TABELA 6. JAKICH CERTYFIKATÓW Uprawnienia w wymaganym zakresie 47 Odpowiednie kwalifikacje Ukończony wymagany kurs Prawo jazdy wymaganej kategorii 7 Specjalizacja Zdobycie wymaganej licencji Zaświadczenie o niekaralności Zaświadczenie lekarskie I UPRAWNIEŃ WYMAGA SIĘ W OD OSÓB W KLUCZOWYM ZAWODZIE? n % Uprawnienia na wózki widłowe,5% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ kluczowy zawód w firmie, którą reprezentują wymaga specjalnych certyfikatów i uprawnień; % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Dodatkowych certyfikatów i uprawnień wymaga się głównie w takich branŝach jak: transport i gospodarka magazynowa (sekcja H) ), górnictwo i wydobywanie (sekcja B) ), działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (sekcja M), edukacja (sekcja P), opieka zdrowotna i pomoc społeczna (sekcja Q), a takŝe w mniejszym stopniu w sekcjach działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca (sekcja N) oraz informacja i komunikacja (sekcja J) (tabela 7). 9 70,% 6,4% 3,4% 0,4% 3% 3%,5%,5% 8

19 TABELA 7. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA A WYMAGANIE SPECJALNYCH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ Nie Tak n % n % H-transport i gospodarka magazynowa 0 0% 6 00% 6 B-górnictwo i wydobywanie 33,3% 66,7% 3 M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Ogółem 33,3% 66,7% 3 P-edukacja 4,9% 6 57,% 8 Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna 5 45,5% 6 54,5% N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność 3 50% 3 50% 6 J-Informacja i komunikacja 50% 50% K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa 3 60% 40% 5 F-budownictwo 8 6,5% 5 38,5% 3 S-pozostała działalność usługowa 8 66,7% 9 33,3% 7 L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 4 66,7% 33,3% 6 O-administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 4 66,7% 33,3% 6 R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 66,7% 33,3% 3 C-przetwórstwo przemysłowe 7 77,3% 5,7% G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 5 86,% 4 3,8% % 0% 0 A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 7 00% 0 0% 7 D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę 3 00% 0 0% 3 i powietrze do układów klimatyzacyjnych E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana 3 00% 0 0% 3 z rekultywacją T-gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 00% 0 0% Jak wynika z analizy zebranego materiału badawczego większość respondentów nie wymaga od pracowników posiadania znajomości specjalistycznych programów, pakietu typu MS Office, czy znajomości języka obcego. Zgodnie z odpowiedziami przedsiębiorców, około 3,9% oczekuje od swych pracowników znajomości języka obcego w stopniu dobrym. Znajomości pakietu MS Office oraz specjalistycznych programów w tym samym stopniu oczekuje odpowiednio 8,6% i 5,5% pracodawców (rysunek 5). 9

20 RYSUNEK 5. JAKI POZIOM WIEDZY WYMAGANY JEST W STOSUNKU DO PRACOWNIKA W ZAWODZIE KLUCZOWYM W PAŃSTWA FIRMIE? znajomość języka obcego 55,% 4,% 3,9% 5,7% % znajomość specjalistyczych programów 57,%,9% 5,5% 3,9% 0,5% znajomość pakietu typu MS Office 48,5% 7,0% 8,6% 3,4%,6% 0% 0% 40% 60% 80% 00% nie wymagany w stopniu podstawowym w stopniu dobrym w stopniu bardzo dobrym wzór do naśladowania Analiza zebranego materiału badawczego wykazała, iŝ w branŝach takich jak: górnictwo i wydobywanie (sekcja B), wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych (sekcja D) ), a takŝe w mniejszym stopniu w branŝach transport i gospodarka magazynowa (sekcja H), działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi, dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją (sekcja E), działalność związana z obsługą rynku nieruchomości (sekcja L) oraz działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją (sekcja R), znajomość pakietu typu MS Office nie jest wymagana. Natomiast znajomość pakietu w stopniu co najmniej dobrym oczekuje się od pracowników zatrudnionych w sekcjach M działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, T - gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników, gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby, a takŝe w mniejszym stopniu w sekcjach N - działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca, O administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenia społeczne oraz K działalność finansowa i ubezpieczeniowa. Odnośnie pozostałych branŝ moŝna zauwaŝyć, iŝ wymagania pracodawcóww są zróŝnicowane (tabela 8). Znajomość specjalistycznych programów nie jest wymagana w przedsiębiorstwach, które działają w ramach branŝ rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo (sekcja A), górnictwo i wydobywanie (sekcja B), przetwórstwo przemysłowee (sekcja C), transport i gospodarka magazynowa (sekcja H), działalnośćć związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (sekcja I), działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreację (sekcja R), pozostała działalność usługowa (sekcja S) oraz gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników, gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby (sekcja T). W branŝy wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych (sekcja D), jeśli znajomość specjalistycznych programów jest wymagana, to w stopniu podstawowym, natomiast w branŝy dostawa wody, gospodarowanie ściekami 0

21 i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją (sekcja E) w stopniu dobrym. Znajomości specjalistycznych programów w stopniu co najmniej dobrym wymagają pracodawcy z sekcji działalność finansowa i ubezpieczeniowa (sekcja K) oraz działalność związana z obsługą rynku nieruchomości (sekcja L), działalność profesjonalna i naukowa (sekcja M) oraz działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca (sekcja N). Odnośnie pozostałych branŝ moŝna zauwaŝyć, iŝ wymagania pracodawców są zróŝnicowane (tabela 9). W większości przedsiębiorstw, które reprezentują sekcje B górnictwo i wydobywanie, D - wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych, E - dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją, K - działalność finansowa i ubezpieczeniowa, C - przetwórstwo przemysłowe, A - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, L - działalność związana z obsługą rynku nieruchomości, N - działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspomagająca, R - działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją, znajomość języka obcego nie jest wymagana. W przypadku pozostałych branŝ znajomości języka obcego wymaga się co najmniej w stopniu podstawowym (tabela 0).

22 TABELA 8. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA, A WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI PAKIETU MS OFFICE Stopień Stopień Nie wymagany podstawowy dobry A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Stopień bardzo dobry Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % 4 57,% 8,6% 4,3% 0 0% 0 0% 7 B-górnictwo i wydobywanie 3 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 3 C-przetwórstwo przemysłowe 4 63,6% 4 8,% 9,% 9,% 0 0% D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 3 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 3 66,7% 0 0% 33,3% 0 0% 0 0% 3 F-budownictwo 8 6,5% 5,4% 7,7% 7,7% 7,7% 3 G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Ogółem 7 58,6% 3 0,3% 6 0,7% 3 0,3% 0 0% ,3% 0 0% 6,7% 0 0% 0 0% % 3 30% 0 0% 0 0% 0 0% 0 J-Informacja i komunikacja 50% 0 0% 50% 0 0% 0 0% K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność O-administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe 0% 0% 40% 0% 0 0% ,7% 0 0% 0 0% 33,3% 0 0% 6 0 0% 0 0% 33,3% 66,7% 0 0% 3 6,7% 0 0% 3 50% 0 0% 33,3% 6 6,7% 6,7% 0 0% 4 66,7% 0 0% 6

23 zabezpieczenia społeczne P-edukacja 6,4% 9 3,% 6,4% 6,4% 3,6% 8 Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 9,% 4 36,4% 5 45,5% 0 0% 9,% 66,7% 0 0% 33,3% 0 0% 0 0% 3 S-pozostała działalność usługowa 4 5,9% 4 4,8% 5 8,5% 4 4,8% 0 0% 7 T-gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 0 0% 0 0% 0 0% 00% 0 0% 3

24 TABELA 9. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA, A WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI SPECJALISTYCZNYCH PROGRAMÓW Stopień Stopień bardzo Wzór do Nie wymagany Stopień dobry podstawowy dobry naśladowania n % n % n % n % n % A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 6 85,7% 4,3% 0 0% 0 0% 0 0% 7 B-górnictwo i wydobywanie 3 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 3 C-przetwórstwo przemysłowe 5 68,% 5,7% 0 0% 9,% 0 0% D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 33,3% 66,7% 0 0% 0 0% 0 0% 3 Ogółem E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 66,7% 0 0% 33,3% 0 0% 0 0% 3 F-budownictwo 8 6,5% 7,7% 7,7% 3 3,% 0 0% 3 G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa 3 44,8% 4 3,8% 7 4,% 5 7,% 0 0% ,3% 0 0% 6,7% 0 0% 0 0% 6 I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 9 90% 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 J-Informacja i komunikacja 50% 0 0% 0 0% 50% 0 0% K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa 3 60% 0 0% 0% 0% 0 0% 5 4

25 L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność O-administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 4 66,7% 0 0% 6,7% 6,7% 0 0% 6 0 0% 33,3% 66,7% 0 0% 0 0% 3 0 0% 6,7% 33,3% 33,3% 6,7% 6 33,3% 6,7% 6,7% 33,3% 0 0% 6 P-edukacja 5 53,6% 4 4,3% 5 7,9% 4 4,3% 0 0% 8 Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją S-pozostała działalność usługowa 5 45,5% 8,% 3 7,3% 9,% 0 0% 66,7% 0 0% 33,3% 0 0% 0 0% ,3% 7,4% 4 4,8% 5 8,5% 0 0% 7 T-gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5

26 TABELA 0. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA, A WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI JĘZYKÓW OBCYCH Nie wymagany W stopniu podstawowym W stopniu dobrym W stopniu bardzo dobrym Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % Ogółem A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 5 7,4% 4,3% 4,3% 0 0% 0 0% 7 B-górnictwo i wydobywanie 3 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 3 C-przetwórstwo przemysłowe 6 7,7% 4 8,% 9,% 0 0% 0 0% D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 3 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 3 E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 3 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 3 F-budownictwo 7 53,8% 3 3,% 5,4% 0 0% 7,7% 3 G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 6 55,% 9 3% 3 0,3% 3,4% 0 0% % 33,3% 0 0% 6,7% 0 0% % 4 40% 0% 0% 0 0% 0 J-Informacja i komunikacja 50% 0 0% 50% 0 0% 0 0% K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa 4 80% 0 0% 0% 0 0% 0 0% 5 6

27 L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność O-administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 4 66,7% 33,3% 0 0% 0 0% 0 0% 6 33,3% 33,3% 33,3% 0 0% 0 0% ,7% 33,3% 0 0% 0 0% 0 0% % 6,7% 6,7% 6,7% 0 0% 6 P-edukacja 3 46,4% 7 5% 4 4,3% 3 0,7% 3,6% 8 Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją S-pozostała działalność usługowa T-gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 5 45,5% 8,% 3 7,3% 9,% 0 0% 66,7% 0 0% 33,3% 0 0% 0 0% 3 40,7% 9 33,3% 5 8,5% 7,4% 0 0% 7 0 0% 0 0% 0 0% 00% 0 0% 7

28 Respondenci mieli równieŝ moŝliwość wskazania innych wymagań stawianych osobom w zawodach kluczowych. Odpowiedzi te stanowiły jednak niski odsetek - 8%, który szczegółowo zaprezentowano w tabeli. RYSUNEK 6. CZY POSIADAJĄ PAŃSTWO JESZCZE JAKIEŚ INNE WYMAGANIA W STOSUNKU DO OSÓB W ZAWODZIE KLUCZOWYM? % 8,0% 8,0% tak nie 0% 0% 40% 60% 80% 00% TABELA. JAKIE SĄ TO WYMAGANIA? Wiedza zawodowa/branŝowa Uprawnienia i umiejętności zawodowe 0 Doświadczenie i praktyka zawodowa 6 Znajomość przepisów prawa Obsługa kasy fiskalnej Prawo jazdy wymaganej kategorii Wiedza techniczna Studia podyplomowe * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ co do pracowników w kluczowym zawodzie, mają dodatkowe wymagania; % odpowiedzi nie sumuje sięę do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Następnie pracodawcy z powiatu szczecineckiego zostali poproszeni o wskazanie umiejętności, które wymagane są w stosunku do pracowników zatrudnionych w zawodzie kluczowym oraz o określenie w jakim stopniu. Na rysunku 7 przedstawiono 0 najbardziej wymaganych umiejętności pracowników. NajwaŜniejsze z nich to: komunikatywność, współpraca w grupie, łatwość nawiązywaniaa kontaktów ze współpracownikami czy klientami, logiczne myślenie, analiza faktów. Pozostały rozkład odpowiedzi prezentuje poniŝszy rysunek. n 3 % 34,3% 8,6% 7,% 8,6% 5,7% 5,7% 5,7%,9% 8

29 RYSUNEK 7. JAKI POZIOM UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANY JEST W STOSUNKU DO PRACOWNIKA W ZAWODZIE KLUCZOWYM W PAŃSTWA FIRMIE? nie wymagany w stopniu bardzo dobrym w stopniu podstawowym wzór do naśladowania w stopniu dobrym komunikatywność 7,8% 3,% 0,6% 39,% 9,3% współpraca w grupie 33,5%,6%,% 33,5% 8,% łatwość nawiązywania kontaktów 5,%,6% 3,4% 6,,8% 5,% logiczne myślenie, analiza faktów 44,8% 3,6%,% 5,8% 4,6% terminowa realizacja zaplanowanych działań 60,3%,6% 8,8% 4,7% 3,6% posługiwanie się urządzeniami technicznymi 57,7% 5,7% 9,8% 3,% 3,6% predyspozycje związane z obsługą klienta 6,9% % 9,8%,6% 4,6% jasne przekazywanie myśli 70,6% 4,% 6,% 4,9% 4,% łatwe nawiązywanie kontaktów ze współpracownikami czy klientami 77,8% 0,5% 6,,%,9% 3,6% wykonywanie prostych rachunków 7,6% 4,%,9% 0,3% % 0% 0% 40% 60% 80% 00% * na rysunku przedstawiono 0 umiejętności, których umiejętność jest najczęściej wymagana przez respondentów Na pytanie, czy zawód kluczowy wymaga dodatkowych umiejętności, prawie wszyscy przedsiębiorcy odpowiedzieli przecząco (96,4%). Pozostali respondenci do dodatkowych kluczowych umiejętności zaliczyli: cechy charakteru, wiedzę i doświadczenie oraz zdolności manualne (tabelaa ). RYSUNEK 8. CZY ZAWÓD KLUCZOWY WYMAGA DODATKOWYCH UMIEJĘTNOŚCI? 3,6% 96,4% tak nie 0% 0% 40% 60% 80% 00% 9

30 TABELA. JAKIE SĄ TO UMIEJĘTNOŚCI? Cechy charakteru Wiedza i doświadczenie Zdolności manualne n 4 % 57,% 8,6% 4,3% W następnej kolejności przedsiębiorcy zostali poproszeni o wskazanie cech psychofizycznych, które powinien posiadać pracownik w zawodzie kluczowym. Rysunek 9 przedstawia cechy najbardziej cenione przez pracodawców w powiecie szczecineckim naleŝą do nich przede wszystkim: uczciwość, solidność, punktualność, dokładność, rzetelność. RYSUNEK 9. JAKI ZAKRES CECH KLUCZOWYM W PAŃSTWA FIRMIE? PSYCHOFIZYCZNYCH POWINIEN POSIADAĆ PRACOWNIK W ZAWODZIE nie wymagany w stopniu bardzo dobrym w stopniu podstawowym wzór do naśladowania w stopniu dobrym uczciwość 34% 0,5%,4% 4,3% 0,8% solidność 45,4%,5% 0,8% 37,% 5,% punktualność 43,8% %,4% 35,% 7,7% dokładność 49%,% 7,7% 34% 7,% rzetelność 49,5%,5%,3% 33% 4,6% odporność na stres 44,8% 4,% 5,5% 8,4% 7,% odpowiedzialność 59,3% % 5,% 5,8% 8,8% zaangaŝowanie 59,3% % 8,% 5,3% 6,% sprawność fizyczna 5,% 5,7% 3,9% 4,% 4,% dyspozycyjność 56,% 3,6% 4,4%,7% 3,% kultura osobista 55,% 4,% 8,%,% 0,3% zdyscyplinowanie 69,6% % 4,6% 0,6% 4,% 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% * na rysunku przedstawiono 0 umiejętności, których umiejętność jest najczęściej wymagana przez respondentów 30

31 4. Wymagania stawiane pracownikom w zawodach kluczowych w badanych firmach Analiza materiału badawczego wykazała, iŝ wśród firm w powiecie gryfickim za kluczowe zawody moŝna uznać: nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, nauczyciele szkół podstawowych, specjaliści do spraw wychowania małego dziecka, księgowi, przedstawiciele handlowi, pracownicy pomocy społecznej i pracy socjalnej, pracownicy obsługi biurowej, magazynierzy i pokrewni, kucharze, sprzedawcy sklepowi (ekspedienci), stolarze meblowi i pokrewni, kierowcy samochodów cięŝarowych (tabele 3 5). 3

32 TABELA 3. ZAWODY KLUCZOWE A BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Nauczyciele szkół podstawowych Specjaliści do spraw wychowania małego dziecka Księgowi Przedstawiciele handlowi Pracownicy pomocy społecznej i pracy socjalnej G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność O-administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne n % n % n % n % n % n % 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 40% 0 0% 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0% 0 0% 0 0% P-edukacja 6 00% 00% 7 00% 0% 0 0% 0 0% Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 80% S-pozostała działalność usługowa 0 0% 0 0% 0 0% 0% 0 0% 0 0% Ogółem 6 00% 00% 7 00% 5 00% 4 00% 5 00% 3

33 TABELA 4. ZAWODY KLUCZOWE A BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA Pracownicy obsługi biurowej Magazynierzy i pokrewni Kucharze Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Stolarze meblowi i pokrewni Kierowcy samochodów cięŝarowych n % n % n % n % n % n % A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 0 0% 5% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% B-górnictwo i wydobywanie 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0% C-przetwórstwo przemysłowe 0 0% 5% 0 0% 4% 50% 0 0% F-budownictwo 0 0% 0 0% 0 0% 4% 0 0% 0 0% G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 0 0% 0 0% 0 0% 8 64% 0 0% 0 0% H-transport i gospodarka magazynowa 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 80% I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 0 0% 0 0% 6 86% 0 0% 0 0% 0 0% 5% 5% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 0 0% 0 0% 0 0% 4% 0 0% 0 0% N-działalność w zakresie usług administrowania i działalność 5% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% P-edukacja 5% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% S-pozostała działalność usługowa 5% 5% 4% 6 % 50% 0 0% T-gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 0 0% 0 0% 0 0% 4% 0 0% 0 0% Ogółem 4 00% 4 00% 7 00% 8 00% 4 00% 5 00% 33

34 TABELA 5. WYMAGANE WYKSZTAŁCENIE PRACOWNIKÓW DLA NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCYCH ZAWODÓW KLUCZOWYCH WyŜsze techniczne II stopnia WyŜsze techniczne I stopnia WyŜsze ekonomiczne Lub humanistyczne II stopnia WyŜsze ekonomiczne Lub humanistyczne I stopnia Średnie techniczne Średnie ogólne Zasadnicze zawodowe Nie ma to znaczenia Ogółem n % n % n % n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 3,% 0 0% 0 0% 0 0% 9 8,% 34,4% 9 8,% 6,3% 3 Nauczyciele szkół podstawowych 3 5,8% 0 0% 0 5,6% 6 3,6% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 9 Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli 4 36,4% 3 7,3% 3 7,3% 9,% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% kształcenia zawodowego) Specjaliści do spraw wychowania małego 4 36,4% 9,% 4 36,4% 8,% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% dziecka Kucharze 0 0% 0 0% 0 0% 0% 0% 4 40% 3 30% 0% 0 Księgowi 6,7% 0 0% 0 0% 3 50% 6,7% 6,7% 0 0% 0 0% 6 Pracownicy pomocy społecznej i pracy 6,7% 0 0% 0 0% 3 50% 6,7% 6,7% 0 0% 0 0% 6 socjalnej Pracownicy obsługi biurowej 33,3% 6,7% 6,7% 33,3% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 6 Kierowcy samochodów cięŝarowych 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 6,7% 0 0% 33,3% 3 50% 6 Przedstawiciele handlowi 0 0% 0 0% 5% 5% 0 0% 0 0% 0 0% 50% 4 Magazynierzy i pokrewni 0 0% 5% 0 0% 0 0% 5% 5% 5% 0 0% 4 34

35 Stolarze meblowi i 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5% 0 0% 50% 5% 4 pokrewni * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej % respondentów 35

36 Badanie wykazało, iŝ dodatkowe certyfikaty i uprawnienia wymagane są w głównej mierze od osób zatrudnionych w zawodach kierowcy samochodów cięŝarowych, pracownicy pomocy społecznej i pracy socjalnej, nauczyciele szkół podstawowych oraz specjaliści do spraw wychowania małego dziecka (tabela 6). TABELA 6. WYMAGANIA ODNOŚNIE DODATKOWYCH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ W ZAWODY KLUCZOWE W BADANYCH FIRMACH Nie Tak n % n % Ogółem Kierowcy samochodów cięŝarowych 0 0% 5 00% 5 Pracownicy pomocy społecznej i pracy socjalnej 0% 4 80% 5 Nauczyciele szkół podstawowych 3 7,3% 8 7,7% Specjaliści do spraw wychowania małego dziecka 8,6% 5 7,4% 7 Księgowi 3 60% 40% 5 Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli 4 66,7% 33,3% 6 kształcenia zawodowego) Pracownicy obsługi biurowej 3 75% 5% 4 Magazynierzy i pokrewni 3 75% 5% 4 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 4 85,7% 4 4,3% 8 Kucharze 7 00% 0 0% 7 Przedstawiciele handlowi 4 00% 0 0% 4 Stolarze meblowi i pokrewni 4 00% 0 0% 4 * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej % respondentów Znajomość pakietu typu MS Office nie jest wymagana od następujących pracowników: kucharze, kierowcy samochodów cięŝarowych oraz stolarze meblowi i pokrewni. Umiejętność ta w stopniu co najmniej dobrym oczekiwana jest od osób zatrudnionych na stanowisku księgowy, natomiast w stopniu co najmniej podstawowym wymaga się znajomości pakietu w pozostałych zawodach kluczowych w powiecie (tabela 7). W zawodach kucharze, nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego), kierowcy samochodów cięŝarowych, stolarze meblowi i pokrewni, znajomość specjalistycznych programów nie jest wymagana. W stopniu co najmniej dobrym umiejętności tej oczekuje się od księgowych, a w stopniu co najmniej podstawowym wymaga się znajomości programów w pozostałych zawodach kluczowych w powiecie (tabela 8). Jeśli zaś chodzi o znajomość języka obcego, to w większości badanych firm nie wymaga się tej umiejętności od osób zatrudnionych w zawodach: pracownicy obsługi biurowej, stolarze meblowi i pokrewni, pracownicy pomocy społecznej i pracy socjalnej oraz kierowcy samochodów cięŝarowych. 36

37 W przypadku pozostałych zawodów kluczowych w większości firm oczekuje się, iŝ osoby w nich zatrudnione będą znać język obcy w stopniu co najmniej podstawowym (tabela 9). 37

38 TABELA 7. WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI PAKIETU MS OFFICE W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW W ZAWODACH KLUCZOWYCH Nie wymagany Stopień podstawowy Stopień dobry Stopień bardzo dobry Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % Ogółem Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 6 57,% 3 0,7% 4 4,3% 5 7,9% 0 0% 8 Nauczyciele szkół podstawowych 4 36,4% 9,% 8,% 3 7,3% 9,% Specjaliści do spraw wychowania małego dziecka 0 0% 3 4,9% 8,6% 8,6% 0 0% 7 Kucharze 7 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 7 Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego) 6,7% 5 83,3% 0 0% 0 0% 0 0% 6 Księgowi 0 0% 0 0% 4 80% 0% 0 0% 5 Pracownicy pomocy społecznej i pracy socjalnej 0% 3 60% 0 0% 0 0% 0% 5 Kierowcy samochodów cięŝarowych 5 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 Przedstawiciele handlowi 5% 5% 5% 5% 0 0% 4 Pracownicy obsługi biurowej 5% 5% 0 0% 5% 5% 4 Magazynierzy i pokrewni 5% 50% 5% 0 0% 0 0% 4 Stolarze meblowi i pokrewni 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej % respondentów 38

39 TABELA 8. WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI SPECJALISTYCZNYCH PROGRAMÓW W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW W ZAWODACH KLUCZOWYCH Nie wymagany Stopień podstawowy Stopień dobry Stopień bardzo dobry Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % Ogółem Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 5 53,6% 6,4% 5 7,9% 7,% 0 0% 8 Nauczyciele szkół podstawowych 7 63,6% 9,% 8,% 9,% 0 0% Specjaliści do spraw wychowania małego dziecka 4,3% 8,6% 8,6% 8,6% 0 0% 7 Kucharze 7 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 7 Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego) 5 83,3% 6,7% 0 0% 0 0% 0 0% 6 Księgowi 0% 0 0% 40% 40% 0 0% 5 Pracownicy pomocy społecznej i pracy socjalnej 40% 0% 0% 0% 0 0% 5 Kierowcy samochodów cięŝarowych 5 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 Przedstawiciele handlowi 5% 5% 5% 5% 0 0% 4 Pracownicy obsługi biurowej 5% 5% 0 0% 5% 5% 4 Magazynierzy i pokrewni 3 75% 5% 0 0% 0 0% 0 0% 4 Stolarze meblowi i pokrewni 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej % respondentów 39

40 TABELA 9. WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI JĘZYKÓW OBCYCH W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW W ZAWODACH KLUCZOWYCH Nie wymagany Stopień podstawowy Stopień dobry Stopień bardzo dobry Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % Ogółem Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 5 53,6% 9 3,% 3 0,7% 3,6% 0 0% 8 Nauczyciele szkół podstawowych 4 36,4% 4 36,4% 9,% 9,% 9,% Specjaliści do spraw wychowania małego dziecka 8,6% 4,3% 3 4,9% 4,3% 0 0% 7 Kucharze 3 4,9% 4,3% 3 4,9% 0 0% 0 0% 7 Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego) 3 50% 33,3% 0 0% 6,7% 0 0% 6 Księgowi 40% 40% 0 0% 0% 0 0% 5 Pracownicy pomocy społecznej i pracy socjalnej 3 60% 0% 0% 0 0% 0 0% 5 Kierowcy samochodów cięŝarowych 3 60% 0% 0 0% 0% 0 0% 5 Przedstawiciele handlowi 50% 5% 0 0% 5% 0 0% 4 Pracownicy obsługi biurowej 3 75% 5% 0 0% 0 0% 0 0% 4 Magazynierzy i pokrewni 5% 50% 5% 0 0% 0 0% 4 Stolarze meblowi i pokrewni 3 75% 5% 0 0% 0 0% 0 0% 4 * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej % respondentów 40

41 5. Profil demograficzny pracownika Za dodatkową cechę psychofizyczną wymaganą w zawodzie kluczowym 0,5% respondentów uznało cierpliwość ( wskazań). W kolejnym pytaniu skierowanym do pracodawców poproszono respondentów o ustosunkowanie się do cech demograficznych pracowników. Zdaniem około połowy ankietowanych miejsce zamieszkania pracowników nie ma znaczenia ani obecnie, ani w ciągu najbliŝszych miesięcy. 49% badanych zadeklarowało, Ŝe pracownicy powinni mieszkać blisko zakładu pracy (rysunek 0). RYSUNEK 0. GDZIE POWINIEN MIESZKAĆ PAŃSTWA PRACOWNIK? w ciągu miesięcy 49% % 50% blisko zakładu pracy, z obszaru powiatu poza powiatem (miastem) obecnie 5% % 47,9% nie ma to znaczenia 0% 0% 40% 60% 80% 00% Cechy demograficzne takie jak płeć i wykształcenie takŝe dla większości respondentów nie miały znaczenia. JednakŜe wśród pracodawcóww dla których czynniki te odgrywały waŝną rolę, częściej pojawiały się odpowiedzi, iŝ z punktu widzenia zawodu kluczowego dla firmy lepiej jest gdy pracownik jest męŝczyzną. Takiej odpowiedzi udzieliło około 30% ankietowanych (rysunek ). Natomiast dla przedsiębiorców, dla których wiek pracownika ma znaczenie, preferowaną kategorią wiekową byli pracownicy pomiędzy 6, a 45 rokiem Ŝycia (rysunek ). RYSUNEK. CZY Z PUNKTU WIDZENIA KLUCZOWEGO ZAWODU PAŃSTWA FIRMY LEPIEJ JEST GDY PRACOWNIK JEST: w ciągu miesięcy,9% 33% 55,% kobietą obecnie 4,4% 30,4% 55,% męŝczyzną nie ma to znaczenia 0% 0% 40% 60% 80% 00% 4