NA RYBY! Studium przypadku przygotował Tomasz Żylicz
|
|
- Dawid Niewiadomski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 NA RYBY! Studium przypadku przygotował Tomasz Żylicz 1. Czy są gatunki chronione przez... rynek? Przyroda Morza Bałtyckiego jest chroniona na mocy Konwencji Gdańskiej z 1973 r. Floty rybackie krajów bałtyckich otrzymują corocznie limity połowów dla trzech głównych gatunków: śledzia, szprota i dorsza. Jednak okazuje się, że tylko limity dorsza są w pełni wykorzystywane. Pozostałe dwa gatunki odławiane są na poziomie niższym od dopuszczonego przez Konwencję. W 1994 r. polscy rybacy odłowili tylko 44% swojego limitu śledzia i 24% limitu szprota. A nie był to bynajmniej rok wyjątkowy pod tym względem [Markowska 1994]. Dlaczego rybacy nie wykorzystują przyznanych im limitów? Czy dlatego, że nie ma ryb, czy dlatego, że się nie opłaca? Po bliższym przyjrzeniu się sprawie można stwierdzić, że ryby są, ale zostają w morzu zamiast trafić do sieci. Dla dietetyków, którzy narzekają, że Polacy jedzą za mało mięsa rybiego jest to trudne do pojęcia. Przeciętny Polak zjadał miesięcznie w 1995 r. zaledwie 0,44 kg ryb i ich przetworów, a mięsa aż 5,13 kg. Przy czym przeciętne gospodarstwo domowe wydawało na ryby niespełna 1% swojego budżetu. A jednocześnie trudno uważać ryby za produkt drogi. Na przykład w ostatnich latach śledzie cały czas relatywnie taniały. Za przeciętne miesięczne wynagrodzenie netto w 1990 r. można było kupić 74 kg śledzi (bez głów), a w 1995 r. aż 166 kg [GUS 1996]. A więc śledzie są i mogłyby być z pożytkiem skonsumowane na naszych stołach, tyle że ludzie nie chcą ich kupować w większych ilościach po cenach, jakich oczekują rybacy. Gdyby cenę obniżyć, to dałoby się sprzedać więcej, ale wtedy zapewne podaż spadłaby, bo nie wszystkim rybakom opłacałoby się kontynuować połowy. Widać więc, że zasoby śledzi bałtyckich chronione są przed nadmiernym odłowem nie tyle przez Konwencję, co przez... rynek. Jakkolwiek nie jest to bynajmniej regułą, to jednak nie jest też i wyjątkiem. Analizując uproszczony model kosztów i zysków związanych z połowem prześledzimy obecnie mechanizm osiągania równowagi w procesie eksploatacji tego szczególnego zasobu przyrody ożywionej. Przytaczane poniżej dane liczbowe są bliskie wielkościom faktycznie obserwowanym w przypadku śledzia bałtyckiego w Polsce, ale nie pochodzą ze sprawozdawczości statystycznej, która jest w tym przypadku znacznie uboższa, ani nie są w pełni poparte badaniami przyrodniczymi. Podawane liczby mogą być zatem traktowane jedynie jako materiał ilustracyjny, a nie jako wierne odzwierciedlenie stanu faktycznego. 2. Fizyczna charakterystyka zasobu Przyjmijmy, że interesuje nas populacja śledzia bałtyckiego zasiedlająca obszar polskiej strefy gospodarczej. Założymy, że populacja ta jest możliwa do wyodrębnienia z ogółu śledzi, jakie znajdują się w wodach Bałtyku. Oczywiście nie jest to założenie w pełni 1
2 realistyczne. W celu uproszczenia analizy będziemy w dalszych krokach robić więcej takich roboczych założeń, które łatwo zakwestionować. Jeszcze później poddamy te założenia krytyce i ocenie wpływu na wyniki, które dzięki nim otrzymaliśmy. Taka procedura pozwoli rzucić nieco światła na to, jak dalece rzeczywistość może różnić się od naszych modelowych wyników. Wielkość populacji śledzia można szacować w różnych jednostkach, np. w sztukach. My natomiast będziemy posługiwać się jednostkami masy. Przyjmiemy, że zasób tej populacji wynosi obecnie ton. Przy takim zagęszczeniu w stosunku do dostępnej przestrzeni życiowej i pokarmu śledzie wykazują roczną stopę przyrostu naturalnego 4%. Oznacza to, że przewaga urodzeń nad zgonami wynosi ton rocznie. Jest to wielkość połowów, która może być z roku na rok powtarzana nie prowadząc do uszczuplenia zasobu. Ale populacja śledzia mogłaby przyrastać znacznie obficiej, gdyby jej zasób został ograniczony do ton. Wówczas stopa przyrostu naturalnego podniosłaby się do 16%. Oznacza to, że pomimo mniejszej liczebności, przewaga urodzeń nad zgonami osiągnęłaby ton. Ustalony w tej wysokości limit połowów nie powodowałby uszczuplenia zasobu, a więc mógłby być utrzymywany dowolnie długo. Naturalnym dolnym ograniczeniem populacji śledzia jest zero; może jej po prostu nie być. Skoro jej nie ma, to się nie może rozmnażać, czyli przyrost naturalny wynosi zero. A czy jest naturalne górne ograniczenie liczebności populacji? Jest to poziom, przy którym przyrost naturalny również wynosi zero, choć nie dlatego, że nie ma się komu rozmnażać, lecz dlatego, że jest tyle samo urodzeń, co zgonów. Załóżmy, że to maksimum populacji wynosi ton. Ten poziom nie da się pogodzić z odłowem, ponieważ jedyny odłów, który nie naruszałby liczebności populacji jest zerowy. Jakikolwiek większy połów prowadziłby do jej zmniejszenia. Tabela 1 ilustruje relacje pomiędzy wielkością populacji (x) w tysiącach ton, przyrostem naturalnym (G) w tysiącach ton na rok oraz stopą przyrostu naturalnego (r=100g/x) w procentach na rok. Tabela 1 Dynamika populacji śledzia x G 0 7, , , , , , ,5 14 7,5 0 r Z tabeli wynika, że jakkolwiek stopa przyrostu naturalnego śledzia jest tym wyższa im mniejsza jest populacja (można szacować, że zbliża się ona do 32% w miarę jak populacja zbliża się do poziomu zerowego), to sam przyrost naturalny wykazuje bardziej skomplikowaną tendencję. Jest on niski zarówno przy niskim stanie populacji śledzia, jak i przy poziomie bliskim maksimum tego, co ekosystem morski jest w stanie pomieścić. Natomiast maksimum tego przyrostu, ton, przypada na wielkość populacji ton, która stanowi połowę największej populacji, jaka się tam może utrzymać. Gdyby kierować się względami ochrony zasobu przed wyginięciem, to dla każdego poziomu populacji należałoby podać limit odłowów w wysokości nie przekraczającej przyrostu naturalnego (G). Czy limit ustalony na poziomie maksymalnego trwałego odłowu w wysokości ton rocznie pozwoli na taką ochronę? 2
3 To zależy od wyjściowego poziomu zasobu. Jeśli był on różny od ton, to odławianie ton jest możliwe tylko wówczas, gdy oprócz rocznego przyrostu naturalnego (niższego przecież od ton) uszczupla się i sam zasób, zwany stadem podstawowym. Jeśli stado podstawowe było większe od ton, to jego coroczne uszczuplanie powinno stopniowo ograniczyć liczebność populacji zwiększając jednocześnie przyrost naturalny. W rezultacie, gdy populacja zostanie ograniczona do ton limit odłowu będzie równy przyrostowi naturalnemu i wielkość zasobu będzie już niezmienna. Inaczej, jeśli stado podstawowe było początkowo mniejsze od ton. Odłów na poziomie ton będzie pomniejszał to stado obniżając jednocześnie i przyrost naturalny. Tak więc połowy będą redukowały stado podstawowe coraz szybciej aż do całkowitego wyginięcia zasobu. Innymi słowy limit ustalony na poziomie maksymalnego trwałego odłowu może być skuteczny przy wysokim poziomie populacji, ale przy niskim nie stanowi dla zasobu żadnej ochrony. 3. Ekonomiczna charakterystyka zasobu oraz jego odłowu Zbadanie ekonomicznych warunków odłowu pozwala jednak na identyfikację czynników, które mogą zasób chronić niezależnie od tego, czy obowiązuje limit połowów. Najprostsza analiza oparta jest na następujących 3 założeniach: cena uzyskiwana ze sprzedaży śledzi jest ustalona i nie zależy od wielkości podaży; krańcowy koszt powiększania intensywności połowu jest stały; oraz wielkość odłowu przypadająca na jednostkę intensywności zwiększa się wraz z wielkością stada podstawowego. Są to modelowe założenia, których słuszność należy zawsze zbadać w odniesieniu do konkretnego problemu. Przeanalizujemy je na przykładzie połowów śledzi. Nie można w ogólności zakładać, że cena nie zależy od zaoferowanej na rynku podaży. Jeśli jednak analizujemy dostawcę, który dostarcza tylko niewielką część tej podaży, jego oferta może nie mieć istotnego wpływu na cenę. W przybliżeniu dotyczy to podaży śledzi pochodzących z kutrów łowiących na polskim Bałtyku. Dostawcy takich śledzi muszą konkurować z innymi dostawcami bałtyckimi, z rybakami z Morza Północnego, a wreszcie z podażą pochodzącą jeszcze skądinąd. Próba podniesienia ceny polskich śledzi z Bałtyku musiałaby spowodować utratę rynku na rzecz konkurencji. Pojęcie intensywności połowu wymaga wyjaśnienia. Jest to zagregowana ilość środków zatrudnionych w procesie połowu. Można ją mierzyć w roboczo-godzinach, kutrodniach, i innych temu podobnych jednostkach. Założenie drugie stwierdza, że zwiększenie intensywności połowu o jednostkę kosztuje tyle samo niezależnie od tego, czy jest to jednostka setna, tysięczna, czy milionowa. W ogólności nie musi to być stwierdzenie słuszne. Jeśli jednak w konkretnym przypadku uruchomienie kutra na kolejny tydzień, czy też zatrudnienie rybaka na kolejny dzień następuje na takich samych warunkach jak wcześniej, to koszt krańcowy intensywności połowu jest stały. Przyjmiemy takie założenie i w naszym przykładzie pamiętając, by zastanowić się później nad konsekwencjami jego uchylenia. Ostatnie założenie wyraża myśl, że jeśli ryb jest więcej, to średnio rzecz biorąc jeden kuter w ciągu określonego czasu będzie mógł ich złowić również więcej. I na odwrót, jeśli 3
4 stado ryb zmniejszy się, to i połowy przy zastosowaniu takiego samego sprzętu i w takim samym okresie zmniejszą się odpowiednio. Kierując się powyższymi trzema założeniami zilustrujemy teraz ekonomiczne warunki połowów śledzia. W tym celu założymy, że interesują nas połowy charakteryzujące się równowagą, a więc takie, które polegają na odławianiu przyrostu naturalnego (G) i pozostawianiu stada podstawowego na stałym poziomie (x). Na mocy pierwszego założenia przychód z odłowu G wynosi TR=GP, gdzie P stanowi cenę śledzia, która nie zależy od G. Przyjmiemy, że cena śledzia uzyskiwana przez rybaków wynosi 500 zł/t. Przyjmijmy dalej, że interesuje nas intensywność połowu, która zależy od wielkości stada podstawowego zapewniając taki sam połów. Ta intensywność E jest zatem, na mocy trzeciego założenia, malejącą funkcją wielkości stada x. Jej miara liczbowa zależy od wyboru jednostek: zmieniając jednostki np. z roboczo-godzin na osobo-miesiące wartość ta zmniejszy się 200 razy (zakładając, że miesiąc ma 200 godzin pracy). Odpowiednio skalując wyjściowe jednostki dobierzmy je tak, żeby dla stada podstawowego ton intensywność wynosiła np. 8; przechodząc zaś do innych wielkości stada uwzględnionych w tabeli 1 intensywność ta zmienia się o 1. I wreszcie na mocy drugiego założenia koszt krańcowy zwiększenia intensywności połowu jest stały. W tej sytuacji stały (i równy krańcowemu) jest także koszt przeciętny. Zaś koszt całkowity TC jest wówczas proporcjonalny do intensywności E. Szacujemy, że TC= E (w zł). Powyższe warunki są podsumowane w tabeli 2, gdzie w pierwszym wierszu, podobnie jak w tabeli 1, znajduje się liczebność stada (x) w tysiącach ton, w drugim intensywność połowów (E), w trzecim przychód z odłowu na poziomie przyrostu naturalnego (TR) w mln zł, w czwartym całkowity koszt (TC) w mln zł, a w piątym TR-TC, czyli zysk (π). Tabela 2 Przychody z połowów śledzia x E TR 0 3,75 7 9, , , , , ,75 7 3,75 0 TC π - -41, , , , , ,25 0 0,75 1 0,75 0 Wynika z tabeli, że przy przyjętych założeniach połowy śledzia są opłacalne tylko przy wielkości stada w przedziale ton ton, przy czym maksimum zysku, 1 mln zł, przypada na ton. Ten sam wniosek można otrzymać rozpatrując wielkości krańcowe. Z teorii ekonomii wiadomo, że w typowych warunkach zysk jest zmaksymalizowany wówczas, gdy koszt krańcowy zrównuje się z przychodem krańcowym. Koszt krańcowy jest stały i wynosi 3 mln zł. Natomiast przychód krańcowy z tytułu zwiększania intensywności połowu wynosi 3,75 (przy zwiększeniu E z 0 do 1), 3,25 (przy zwiększeniu E z 1 do 2), 2,75 (przy zwiększeniu E z 2 do 3), 2,25 (przy zwiększeniu E z 3 do 4), 1,75 (przy zwiększeniu E z 4 do 5), 1,25 (przy zwiększeniu E z 5 do 6), 0,75 (przy zwiększeniu E z 6 do 7), 0,25 (przy zwiększeniu E z 7 do 8), a następnie staje się ujemny. 4
5 Można stąd wnosić, że przychód krańcowy zrównuje się z kosztem krańcowym przy intensywności połowów E=2, a więc przy wielkości stada podstawowego x= Analiza modelu Jeśli połowy śledzia na polskim obszarze Bałtyku miałyby być scharakteryzowane relacjami fizycznymi i ekonomicznymi takimi jak opisane w tabelach 1 i 2, to należy oczekiwać, że układ cały ten układ ekologiczno-gospodarczy będzie w równowadze, gdy populacja śledzia wyniesie ton, zaś roczny odłów ton. Teoretycznie maksymalny trwały odłów wynosi ton, którego stopień wykorzystania przez rybaków wynosi 44%. Są to relacje w bardzo grubym przybliżeniu właśnie obserwowane w polskim rybołówstwie. Można stąd wyprowadzić dwa wnioski. Przyznany aktualnie w ramach postanowień Konwencji Gdańskiej limit połowów nie jest wykorzystany ze względów ekonomicznych, ponieważ zwiększenie intensywności połowów nie byłoby opłacalne. Wzrost intensywności połowów mógłby nastąpić tylko w wyniku wzrostu ceny śledzia albo spadku krańcowego kosztu tej intensywności. Przytoczony model wyjaśnia wprawdzie dlaczego rynek może chronić populację odławianego gatunku przed wyginięciem, ale nie tłumaczy jak dochodzi do zniszczenia zasobu, które już nieraz w rzeczywistości obserwowano. Zajmiemy się teraz tym zagadnieniem. Po pierwsze, przychody z odłowu oszacowano przy założeniu, że odławia się tylko przyrost naturalny, bez naruszania stada podstawowego. Jeśli uchylimy tę zasadę, to wtedy przychód da się zwiększyć nie tylko przez wzrost intensywności odłowu, ale i przez sięganie do stada podstawowego. Po drugie, krańcowy koszt intensywności odłowu nie musi być stały. Może on być malejący albo zerowy. Dzieje się tak wówczas, gdy technologia połowu jest wysoce kapitałochłonna, np. kutry są wyposażone w drogi sprzęt. Albo wówczas, gdy rybacy są zatrudnieni na długookresowych kontraktach lub (co niemal na jedno wychodzi) są objęci gwarancjami socjalnymi. Jeśli więc eksploatacja łowiska odbywa się z naruszeniem limitu maksymalnego trwałego odłowu, to zasób jest narażony na zniszczenie. Staje się to zwłaszcza realne, gdy wyjściowa wielkość odławianej populacji była niższa od poziomu zapewniającego maksymalny trwały odłów (w omawianym przykładzie ton). Mogłoby się wydawać, że nadmierny odłów nie jest opłacalny, ponieważ obniża rybakowi przyszłe zyski. Załóżmy, że koszt krańcowy zwiększenia intensywności odłowu jest w przybliżeniu zerowy, a w związku z tym maksimum zysku przypada dla x M = ton. Rybacy respektujący limit połowu G(200000)=32000 ton osiągną zysk π M =16 mln zł. Gdyby chcieli przekroczyć limit odławiając, powiedzmy, ton i osiągając zysk π 0 =28,5 mln zł, to zmniejszą stado podstawowe do ton. W następnym roku trwały odłów wyniósłby już tylko ton dając zysk π 1 =15,75 mln zł. Bez trudu spostrzegamy, że π 0 +π 1 > π M +π M, czyli to, co straciło się po roku zmniejszając stado jest z nawiązką zrekompensowane przez to, co na początku zarobiło się naruszając limit wynikający z postulatu trwałości. Powyższy rachunek nie jest jednak pełny, ponieważ naruszając raz limit obniżamy sobie zysk nie tylko w najbliższym roku, ale także i w dalszej przyszłości. Trwały coroczny zysk π M =16 jest równoważny posiadaniu kapitału, który właśnie dawałby taki procent. 5
6 Zakładając, że obowiązuje stopa procentowa i=0,1 (10%), coroczny zysk 16 jest równoważny kapitałowi 16/0,1=160. A więc eksploatacja zasobu na poziomie maksymalnego trwałego odłowu to jakby czerpanie korzyści z procentu od kapitału wartego 160 mln zł. A jakiemu kapitałowi odpowiada drugi scenariusz: jednorazowo π 0, a potem co roku π 1? Żeby wypłacać 15,75 mln zł trzeba mieć kapitał 157,5 mln zł. Taka właśnie kwota pozostanie, jeśli się dysponowało najpierw kapitałem 169,1 mln zł, wypłaciło procent tj. 16,9 mln zł (który nie uszczupla podstawy), a następnie zużyło 11,6 mln zł. Zauważmy że suma 16,9+11,6=28,5 odpowiada π 0, czyli zyskowi osiągniętemu jednorazowo w pierwszym roku drugiego scenariusza. Skoro 169,1>160, to ów drugi scenariusz odpowiada wyższej wartości, a więc jest ostatecznie dla rybaków korzystniejszy. Podobny wynik osiągnęłoby się, gdyby naruszanie stada podstawowego kontynuować także i w dalszych latach. Korzyści z tytułu doraźnego zwiększenia połowów z nawiązką zrekompensują późniejsze straty. Rachunek uwzględniający rozliczenia międzyokresowe z wykorzystaniem stopy procentowej (10%) wskazuje na to, że rynek nie musi chronić zasobu przed eksploatacją sprzeczną z zasadą maksymalnego trwałego odłowu. Warto jednak zauważyć, że analogiczny rachunek z zastosowaniem stopy procentowej bliskiej zeru doprowadziłby do przeciwnej konkluzji. Przy braku regulacji odłowu trwałość gospodarowania zasobem odnawialnym takim jak łowisko zależy więc od parametrów rachunku ekonomicznego, a zwłaszcza od stopy procentowej. Nie jest to jedyny czynnik, który może naruszyć tę trwałość. Innym ważnym powodem, dla którego nieuregulowany rynek może doprowadzić do zniszczenia zasobu jest swobodny dostęp dla wielu podmiotów i brak możliwości zachowania dla siebie przyszłych korzyści z tytułu ochrony. W powyższym przykładzie, przy założeniu dostatecznie niskiej stopy procentowej, korzyści z tytułu ochrony zapewnienie sobie maksymalnego trwałego odłowu po pewnym czasie zrekompensują "straty" z tytułu nie podjęcia nadmiernej eksploatacji. Rachunek ten zakłada jednak, że ten sam podmiot, który zrezygnuje z doraźnego zysku z tytułu uszczuplenia stada podstawowego będzie mógł później to stado eksploatować. Założenie to nie jest słuszne, jeśli rezygnacja z tego zysku przez jeden podmiot nie doprowadzi do zachowania stada, gdy inny podmiot współużytkownik łowiska zdecydował się na wzrost odłowu. Jeszcze innym problemem, który komplikuje analizę opłacalności trwałych połowów jest skład gatunkowy eksploatowanego ekosystemu. Poszczególne gatunki pozostają ze sobą w związkach takich jak drapieżnictwo, symbioza lub konkurencja o zasoby. Np. zwiększenie populacji jednego gatunku może ograniczyć populację drugiego i pozwolić na ekspansję liczebną trzeciego [Gajda i in. 1995]. Określenie bezpiecznych limitów połowów kilku gatunków jednocześnie jest sztuką, która tylko w ograniczonym zakresie znajduje oparcie w sprawdzonych i wiarygodnych modelach empirycznych. Bibliografia Gajda, Marta, Aleksandra Kiełkiewicz, Teresa Krajewska, Anna Szczęch i Tomasz Żylicz 1995, Odtworzenie i ochrona stada foki szarej w Zatoce Gdańskiej. Aspekty ekonomiczne, Warszawski Ośrodek Ekonomii Ekologicznej, Warszawa GUS 1996, Rocznik Statystyczny, Warszawa 6
7 Markowska, Krystyna 1994, Ludność rybacka i gospodarka rybna Mierzei Helskiej w latach , praca magisterska, Katedra Geografii Ekonomicznej Uniwersytetu Gdańskiego, Gdynia Ćwiczenia 1. Naszkicuj na wykresie zależności z tabeli Naszkicuj na wykresie zależności pomiędzy E, TR i TC ujęte w tabeli 2 3. Naszkicuj na wykresie zależności pomiędzy E, MR (przychodem krańcowym) i MC (kosztem krańcowym) ujęte w tabeli Jak można zidentyfikować na wykresach ilustrujących tabelę 2 optymalną intensywność odłowu? 5. Znajdź stopę procentową, przy której dwa scenariusze eksploatacji łowiska (π M, π M, π M, π M,...) oraz (π 0, π 1, π 1, π 1,...) opisane w części 4 odpowiadają takiemu samemu zasobowi kapitału. Pytania do dyskusji 1. Jak zmieniłyby się wyniki analiz przeprowadzonych w części 3, gdyby uchylić założenie o niezależności ceny P od wielkości połowu G? 2. Jak zmieniłyby się wyniki analiz przeprowadzonych w części 3, gdyby uchylić założenie o liniowości kosztu całkowitego TC? 3. Jak zmieniłyby się optymalne połowy, gdyby cena śledzia wzrosła? 4. Jak zmieniłyby się optymalne połowy, gdyby ich koszt krańcowy wzrósł? 5. Jak należałoby zmodyfikować przedstawiony model, jeśli miałby on uwzględnić fakt, że połowy pociągają za sobą nie tylko koszty prywatne, ale i zewnętrzne? Proszę podać przykłady takich kosztów zewnętrznych. 6. Za pomocą jakich instrumentów można internalizować koszt zewnętrzny wskazany w pytaniu 5? 7. Jakimi instrumentami można regulować wielkość odłowu? 8. Dlaczego regulacja łowisk mająca na celu osiągnięcie maksymalnego trwałego odłowu może nie być efektywna ekonomicznie? 7
(b) Oblicz zmianę zasobu kapitału, jeżeli na początku okresu zasób kapitału wynosi kolejno: 4, 9 oraz 25.
Zadanie 1 W pewnej gospodarce funkcja produkcji może być opisana jako Y = AK 1/2 N 1/2, przy czym A oznacza poziom produktywności, K zasób kapitału, a N liczbę zatrudnionych. Stopa oszczędności s wynosi
Bardziej szczegółowoRównanie logistyczne zmodyfikowane o ubytki spowodowane eksploatacją:
Sterowanie populacją i eksploatacja populacji Wykład 5 / 10-11-2011 (można o tym poczytać w podręczniku Krebsa) Modele eksploatacji populacji Model oparty na założeniu logistycznego wzrostu populacji (logistic
Bardziej szczegółowoDynamika zasobów ryb Bałtyku jej uwarunkowania i racjonalne wielkości połowów ryb. Jan Horbowy. e-mail: jan.horbowy@mir.gdynia.pl
Dynamika zasobów ryb Bałtyku jej uwarunkowania i racjonalne wielkości połowów ryb Jan Horbowy Morski Instytut Rybacki PIB, ul. Kołłątaja 1, 81-332 Gdynia, e-mail: jan.horbowy@mir.gdynia.pl W prezentacji
Bardziej szczegółowoEkonomia 1 sem. TM ns oraz 2 sem. TiL ns wykład 06. dr Adam Salomon
1 sem. TM ns oraz 2 sem. TiL ns wykład 06 dr Adam Salomon : ZATRUDNIENIE I BEZROBOCIE 2 Podaż pracy Podaż pracy jest określona przez decyzje poszczególnych pracowników, dotyczące ilości czasu, który chcą
Bardziej szczegółowoEkonomia menedżerska. Koszty funkcjonowania decyzje managerskie. Prof. Tomasz Bernat Katedra Mikroekonomii
Ekonomia menedżerska Koszty funkcjonowania decyzje managerskie Prof. Tomasz Bernat Katedra Mikroekonomii Kluczowe pojęcia: v Przychody, koszty i zysk przedsiębiorstwa v Koszty księgowe i ekonomiczne v
Bardziej szczegółowoMarine Stewardship Council Jak mądrze wybierać ryby?
Marine Stewardship Council Jak mądrze wybierać ryby? Warszawa, 20 maja 2015 r. Kim jesteśmy? Jesteśmy niezależną organizacją non profit światowym liderem programu certyfikacji na rzecz zrównoważonego rybołówstwa.
Bardziej szczegółowoPorównanie opłacalności kredytu w PLN i kredytu denominowanego w EUR Przykładowa analiza
Porównanie opłacalności kredytu w PLN i kredytu denominowanego w EUR Przykładowa analiza Opracowanie: kwiecień 2016r. www.strattek.pl strona 1 Spis 1. Parametry kredytu w PLN 2 2. Parametry kredytu denominowanego
Bardziej szczegółowoZESTAW 5 FUNKCJA PRODUKCJI. MODEL SOLOWA (Z ROZSZERZENIAMI)
ZESTAW 5 FUNKCJA PRODUKCJI. MODEL SOLOWA (Z ROZSZERZENIAMI) Zadanie 5.1 Dla podanych funkcji produkcji sprawdź, czy spełniają one warunki stawiane neoklasycznym funkcjom produkcji. Jeśli tak, zapisz je
Bardziej szczegółowoJerzy Osiatyński Kalecki a złota reguła akumulacji kapitału
Jerzy Osiatyński Kalecki a złota reguła akumulacji kapitału Konferencja Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego i Le Monde diplomatique: Idee na kryzys: Michał Kalecki Warszawa, 2 grudnia 2014 r. ZRA: ujęcie
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA 2. Wykład 14. Inwestycje. dr Dagmara Mycielska dr hab. Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 14. Inwestycje dr Dagmara Mycielska dr hab. Joanna Siwińska - Gorzelak 2 Plan wykładu Inwestycje a oczekiwania. Neoklasyczna teoria inwestycji i co z niej wynika Teoria q Tobina
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie sposobu i warunków wykorzystania ogólnej kwoty połowowej
Dziennik Ustaw Nr 282 16322 Poz. 1653 1653 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie sposobu i warunków wykorzystania ogólnej kwoty połowowej Na podstawie art.
Bardziej szczegółowoMODEL AS-AD. Dotąd zakładaliśmy (w modelu IS-LM oraz w krzyżu keynesowskim), że ceny w gospodarce są stałe. Model AS-AD uchyla to założenie.
MODEL AS-AD Dotąd zakładaliśmy (w modelu IS-LM oraz w krzyżu keynesowskim), że ceny w gospodarce są stałe. Model AS-AD uchyla to założenie. KRZYWA AD Krzywą AD wyprowadza się z modelu IS-LM Każdy punkt
Bardziej szczegółowoNazwisko i Imię zł 100 zł 129 zł 260 zł 929 zł 3. Jeżeli wraz ze wzrostem dochodu, maleje popyt na dane dobro to jest to: (2 pkt)
Nazwisko i Imię... Numer albumu... A 1. Utrata wartości dobra kapitałowego w ciągu roku będąca rezultatem wykorzystania tego dobra w procesie produkcji nazywana jest: (2 pkt) ujemnym przepływem pieniężnym
Bardziej szczegółowoAspekty środowiskowe Wspólnej Polityki Rybołówstwa. Magdalena Figura
Aspekty środowiskowe Wspólnej Polityki Rybołówstwa Magdalena Figura Przed reformą Wspólnej Polityki Rybołówstwa ok. 88% zasobów ryb w wodach europejskich jest zbyt intensywnie eksploatowanych; większość
Bardziej szczegółowodr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW
Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Model klasyczny podstawowe założenia W modelu klasycznym wielkość PKB jest określana przez stronę podażową. Mamy 2 czynniki
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 12: Naturalna stopa bezrobocia i krzywa AS
Makroekonomia 1 Wykład 12: Naturalna stopa bezrobocia i krzywa AS Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego NATURALNA STOPA BEZROBOCIA Naturalna stopa bezrobocia Ponieważ
Bardziej szczegółowoWSTĘP ZAŁOŻENIA DO PROJEKTU
UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA Przykład analizy opłacalności przedsięwzięcia inwestycyjnego WSTĘP Teoria i praktyka wypracowały wiele metod oceny efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych.
Bardziej szczegółowo1940, 17 = K 4 = K 2 (1, 05)(1 + x 200 )3. Stąd, po wstawieniu K 2 dostaję:
Poniższe rozwiązania są jedynie przykładowe. Każde z tych zadań da się rozwiązać na wiele sposobów, ale te na pewno są dobre (i prawdopodobnie najprostsze). Komentarze (poza odpowiedziami) są zbędne -
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 5: Klasyczny model gospodarki zamkniętej
Makroekonomia 1 Wykład 5: Klasyczny model gospodarki zamkniętej Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego PKB jako miara dobrobytu Produkcja w gospodarce Mierzyć już umiemy,
Bardziej szczegółowoZbiór zadań Makroekonomia II ćwiczenia
Zbiór zadań Makroekonomia II ćwiczenia ZESTAW 5 MODEL SOLOWA Zadanie 5.1 Dla podanych funkcji produkcji sprawdź, czy spełniają one warunki stawiane neoklasycznym funkcjom produkcji. Jeśli tak, zapisz je
Bardziej szczegółowo2b. Inflacja. Grzegorz Kosiorowski. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. Matematyka finansowa
2b. Inflacja Grzegorz Kosiorowski Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Matematyka finansowa rzegorz Kosiorowski (Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie) 2b. Inflacja Matematyka finansowa 1 / 22 1 Motywacje i
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (dla przypadku gospodarki zamkniętej)
Makroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (dla przypadku gospodarki zamkniętej) Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego PKB jako miara dobrobytu Produkcja w gospodarce
Bardziej szczegółowoKolokwium I z Makroekonomii II Semestr zimowy 2014/2015 Grupa I
Kolokwium I z Makroekonomii II Semestr zimowy 2014/2015 Grupa I Czas trwania kolokwium wynosi 45 minut. Należy rozwiązać dwa z trzech zamieszczonych poniżej zadań. Za każde zadanie można uzyskać maksymalnie
Bardziej szczegółowoZestaw 3 Optymalizacja międzyokresowa
Zestaw 3 Optymalizacja międzyokresowa W modelu tym rozważamy optymalny wybór konsumenta dotyczący konsumpcji w okresie obecnym i w przyszłości. Zakładając, że nasz dochód w okresie bieżącym i przyszłym
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (zamkniętej)
Makroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (zamkniętej) Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Produkcja w gospodarce Mierzyć już umiemy, teraz: wyjaśniamy!!
Bardziej szczegółowoW dużym uproszczeniu amortyzację pokazuje poniższy wykres.
1. Czym jest amortyzacja Nabywając nieruchomość, liczymy się z tym, że w miarę jej używania będzie się ona starzała. Okres całkowitej trwałości nieruchomości jest stosunkowo duży. Dla budownictwa z tzw.
Bardziej szczegółowo7. Podatki Podstawowe pojęcia
7. Podatki - 7.1 Podstawowe pojęcia Podatki są poddzielone na dwie kategorie: 1. Bezpośrednie - nałożone bezpośrednio na dochód z pracy. 2. Pośrednie - nałożone na wydatki, np. na różne towary. 1 / 35
Bardziej szczegółowoModel klasyczny. popyt na czynnik. ilość czynnika
Model klasyczny W modelu Keynesa wielkość produkcji określała suma wydatków, np.: Y C + I + G + NX W modelu klasycznym wielkość PKB jest określana przez stronę podażową. Mamy 2 czynniki produkcji (K i
Bardziej szczegółowoZYSK BRUTTO, KOSZTY I ZYSK NETTO
ZYSK BRUTTO, KOSZTY I ZYSK NETTO MARŻA BRUTTO Marża i narzut dotyczą tego ile właściciel sklepu zarabia na sprzedaży 1 sztuki pojedynczej pozycji. Marża brutto i zysk brutto odnoszą się do tego ile zarabia
Bardziej szczegółowoOptymalizacja parametrów w strategiach inwestycyjnych dla event-driven tradingu dla odczytu Australia Employment Change
Raport 4/2015 Optymalizacja parametrów w strategiach inwestycyjnych dla event-driven tradingu dla odczytu Australia Employment Change autor: Michał Osmoła INIME Instytut nauk informatycznych i matematycznych
Bardziej szczegółowoĆwiczenia 5, Makroekonomia II, Rozwiązania
Ćwiczenia 5, Makroekonomia II, Rozwiązania Zadanie 1 Załóżmy, że w gospodarce ilość pieniądza rośnie w tempie 5% rocznie, a realne PKB powiększa się w tempie 2,5% rocznie. Ile wyniesie stopa inflacji w
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA 2. Wykład 9. Dlaczego jedne kraje są bogate, a inne biedne? Model Solowa, wersja prosta. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 9. Dlaczego jedne kraje są bogate, a inne biedne? Model Solowa, wersja prosta Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak 2 Plan wykładu Funkcja produkcji - własności. Model Solowa
Bardziej szczegółowoZbiór zadań. Makroekonomia II ćwiczenia KONSUMPCJA
Zbiór zadań. Makroekonomia II ćwiczenia KONSUMPCJA Zadanie 1. Konsument żyje przez 4 okresy. W pierwszym i drugim okresie jego dochód jest równy 100; w trzecim rośnie do 300, a w czwartym spada do zera.
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 - ćwiczenia
Makroekonomia 1 - ćwiczenia mgr Małgorzata Kłobuszewska Zajęcia 6 Model klasyczny Plan Założenia modelu: Produkcja skąd się bierze? Gospodarka zamknięta Gospodarka otwarta Stopa procentowa w gospodarce
Bardziej szczegółowoWstęp: scenariusz. Przedsiębiorstwa na rynkach konkurencyjnych. W tym rozdziale szukaj odpowiedzi na pytania:
14 rzedsiębiorstwa na rynkach konkurencyjnych R I N C I L E S O F MICROECONOMICS F O U R T H E D I T I O N N. G R E G O R Y M A N K I W oweroint Slides by Ron Cronovich 2007 Thomson South-Western, all
Bardziej szczegółowoDeterminanty dochodu narodowego. Analiza krótkookresowa
Determinanty dochodu narodowego Analiza krótkookresowa Produkcja potencjalna i faktyczna Produkcja potencjalna to produkcja, która może być wytworzona w gospodarce przy racjonalnym wykorzystaniu wszystkich
Bardziej szczegółowodr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW
Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Model klasyczny podstawowe założenia Podstawowe założenia modelu są dokładnie takie same jak w modelu klasycznym gospodarki
Bardziej szczegółowodr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW
Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Międzyokresowy handel i konsumpcja Międzyokresowy handel występuje gdy zasoby mogą być transferowane w czasie, czyli gdy
Bardziej szczegółowoĆwiczenia, Makrokonomia II, 4/11 października 2017
Ćwiczenia, Makrokonomia II, 4/11 października 2017 1. W gospodarce zamkniętej Francia produkowane i konsumowane są trzy produkty: Camembert, bagietki i czerwone wino. W poniższej tabeli przedstawiono ceny
Bardziej szczegółowoWynagrodzenia w sektorze publicznym w 2011 roku
Wynagrodzenia w sektorze publicznym w 2011 roku Już po raz dziewiąty mamy przyjemność przedstawić Państwu podsumowanie Ogólnopolskiego Badania Wynagrodzeń (OBW). W 2011 roku uczestniczyło w nim ponad sto
Bardziej szczegółowoGospodarka morska w Polsce 2009 roku
Tekst opublikowany w internecie pod adresem: http://www.egospodarka.pl/52652,gospodarkamorska-w-polsce-2009,1,39,1.html (2011-02-02) 07.05.2010, 12:50 Gospodarka morska w Polsce 2009 roku Morska i przybrzeżna
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE DO EKONOMII MENEDŻERSKIEJ.
Wykład 1 Wprowadzenie do ekonomii menedżerskiej 1 WPROWADZENIE DO EKONOMII MENEDŻERSKIEJ. PODEJMOWANIE OPTYMALNYCH DECYZJI NA PODSTAWIE ANALIZY MARGINALNEJ. 1. EKONOMIA MENEDŻERSKA ekonomia menedżerska
Bardziej szczegółowoProces tworzenia bałtyckiego planu
Nowy plan zarządzania dla bałtyckiego dorsza, śledzia i szprota, a przepisy Wspólnej Polityki Rybołówstwa UE Przyszłe wieloletnie plany zarządzania UE Justyna Zajchowska, doradca ds. rybołówstwa dla The
Bardziej szczegółowoMakroekonomia I Ćwiczenia
Makroekonomia I Ćwiczenia Ćwiczenia 2 Karol Strzeliński 1 Rynek Pracy Rynek, na którym z jednej strony znajdują się poszukujący pracy i ich oferty, a z drugiej strony przedsiębiorcy tworzący miejsca pracy
Bardziej szczegółowoOpłata za zarządzanie
ANALIZA SKUTKÓW USTAWY O ZMIANIE USTAWY O ORGANIZACJI I FUNKCJONOWANIU FUNDUSZY EMERYTALNYCH ORAZ NIEKTÓRYCH INNYCH USTAW, UCHWALONEJ PRZEZ SEJM RP W DNIU 27 SIERPNIA 2003 R. Po uchwaleniu przez Sejm w
Bardziej szczegółowodr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW
Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Model klasyczny podstawowe założenia Podstawowe założenia modelu są dokładnie takie same jak w modelu klasycznym gospodarki
Bardziej szczegółowoEKONOMIA wykład 4 TEORIA POSTĘPOWANIA PRODUCENTA
EKONOMIA wykład 4 TEORIA POSTĘPOWANIA PRODUCENTA Prowadzący zajęcia: dr inż. Magdalena Węglarz Politechnika Wrocławska Wydział Informatyki i Zarządzania PLAN WYKŁADU 1. Krótkookresowa teoria produkcji
Bardziej szczegółowoZbio r zadan Makroekonomia II c wiczenia 2016/2017
Zbio r zadan Makroekonomia II c wiczenia 2016/2017 ZESTAW 1 FUNKCJA PRODUKCJI Zadanie 1.1 Przyjmuje się, że funkcja produkcji musi charakteryzować się stałymi przychodami skali oraz dodatnią i malejącą
Bardziej szczegółowo6. Teoria Podaży Koszty stałe i zmienne
6. Teoria Podaży - 6.1 Koszty stałe i zmienne Koszty poniesione przez firmę zwykle są podzielone na dwie kategorie. 1. Koszty stałe - są niezależne od poziomu produkcji, e.g. stałe koszty energetyczne
Bardziej szczegółowoMODELE STRUKTUR RYNKOWYCH
MODELE STRUKTUR RYNKOWYCH ZADANIE. Mamy trzech konsumentów, którzy zastanawiają się nad nabyciem trzech rożnych programów komputerowych. Właściwości popytu konsumentów przedstawiono w następującej tabeli:
Bardziej szczegółowoMODEL KONKURENCJI DOSKONAŁEJ.
Wykład 4 Konkurencja doskonała i monopol 1 MODEL KONKURENCJI DOSKONAŁEJ. EFEKTYWNOŚĆ RYNKU. MONOPOL CZYSTY. KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA. 1. MODEL KONKURENCJI DOSKONAŁEJ W modelu konkurencji doskonałej
Bardziej szczegółowo9 Funkcje Użyteczności
9 Funkcje Użyteczności Niech u(x) oznacza użyteczność wynikającą z posiadania x jednostek pewnego dobra. Z założenia, 0 jest punktem referencyjnym, czyli u(0) = 0. Należy to zinterpretować jako użyteczność
Bardziej szczegółowo13. Teoriogrowe Modele Konkurencji Gospodarczej
13. Teoriogrowe Modele Konkurencji Gospodarczej Najpierw, rozważamy model monopolu. Zakładamy że monopol wybiera ile ma produkować w danym okresie. Jednostkowy koszt produkcji wynosi k. Cena wynikająca
Bardziej szczegółowoMakroekonomia I. Jan Baran
Makroekonomia I Jan Baran Model klasyczny a keynesowski W prostym modelu klasycznym zakładamy, że produkt zależy jedynie od nakładów czynników produkcji i funkcji produkcji. Nie wpływają na niego wprowadzone
Bardziej szczegółowoZadania ćw.6 (Krzyż Keynesowski) 20 marca Zadanie 1. Wyznacz funkcję oszczędności, jeśli funkcja konsumpcji opisana jest wzorem:
Zadanie 1. Wyznacz funkcję oszczędności, jeśli funkcja konsumpcji opisana jest wzorem: a) C=120 + 0,8Y b) C=0,95Y + 10 c) C=4/5Y Zadanie 2. Dla jakiej wielkości dochodu (Y) nie będą występować żadne oszczędności
Bardziej szczegółowoLista 7 i 8 Zysk księgowy i alternatywny Koszty alternatywne Koszty i utargi krańcowe Koszty produkcji w krótkim i długim okresie czasu
Zadanie 1. Pan Smith prowadzi prywatny biznes. W ubiegłym roku jego utarg wyniósł 55000, a koszty bezpośrednie 27000. Kapitał finansowy włożony w działalność zakładu wynosił przez cały rok 25000. Stopa
Bardziej szczegółowoPlanowanie przyszłorocznej sprzedaży na podstawie danych przedsiębiorstwa z branży usług kurierskich.
Iwona Reszetar Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Planowanie przyszłorocznej sprzedaży na podstawie danych przedsiębiorstwa z branży usług kurierskich. Dokument roboczy Working paper Wrocław 2013 Wstęp
Bardziej szczegółowoZasoby środowiska c.d. M. Dacko
Zasoby środowiska c.d. M. Dacko Eksploatacja zasobów nieodnawialnych Zasoby nieodnawialne powinny być eksploatowane ponieważ z nieeksploatowanego zasobu nie ma pożytku Można wprawdzie przytoczyć przykłady
Bardziej szczegółowoCentrum Europejskie Ekonomia. ćwiczenia 7
Centrum Europejskie Ekonomia ćwiczenia 7 Keynesian cross Tomasz Gajderowicz. Rozkład jazdy: Kartkówka Omówienie kartkówki Model Keynesowski Zadania Model Keynesa Produkcja długookresowa a krótkookresowa.
Bardziej szczegółowoPrognoza finansowa Grupy Motoricus S.A. na rok 2012
Prognoza finansowa Grupy Motoricus S.A. na rok 2012 Przedstawiona prognoza została sporządzona na okres od 1 stycznia 2012 do 31 grudnia 2012 r. 1. Rynek motoryzacyjny - prognozy tendencji w 2012 r. Rynek
Bardziej szczegółowo1. Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia, że noworodek wybrany z populacji, w której śmiertelnością rządzi prawo Gompertza
1. Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia, że noworodek wybrany z populacji, w której śmiertelnością rządzi prawo Gompertza x µ x = 06e. dożyje wieku największej śmiertelności (tzn. takiego wieku, w którym
Bardziej szczegółowoJEDNOCZYNNIKOWA i DWUCZYNNIKOWA FUNKCJA PRODUKCJI
JEDNOCZYNNIKOWA i DWUCZYNNIKOWA FUNKCJA PRODUKCJI Zadanie 1: Uzupełnij tabelę, gdzie: TP produkt całkowity AP produkt przeciętny MP produkt marginalny L nakład czynnika produkcji, siła robocza (liczba
Bardziej szczegółowoDZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 29 września 2015 r. Poz. 1486 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 22 września 2015 r. w sprawie szczegółowego sposobu podziału
Bardziej szczegółowoAnaliza progu rentowności
Analiza progu rentowności Próg rentowności ( literaturze przedmiotu spotyka się również określenia: punkt równowagi, punkt krytyczny, punkt bez straty punkt zerowy) jest to taki punkt, w którym jednostka
Bardziej szczegółowoMetodyka wyliczenia maksymalnej wysokości dofinansowania ze środków UE oraz przykład liczbowy dla Poddziałania 1.3.1
Załącznik nr 10 do Regulaminu konkursu nr POIS.1.3.1/1/2015 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 Metodyka wyliczenia maksymalnej wysokości dofinansowania ze środków UE oraz przykład
Bardziej szczegółowoPlan wykładu. Dlaczego wzrost gospodarczy? Model wzrostu Harroda-Domara.
Plan wykładu Dlaczego wzrost gospodarczy? Model wzrostu Harroda-Domara. Model wzrostu Solowa. Krytyka podejścia klasycznego wstęp do endogenicznych podstaw wzrostu gospodarczego. Potrzeba analizy wzrostu
Bardziej szczegółowoElementy matematyki finansowej
ROZDZIAŁ 2 Elementy matematyki finansowej 1. Procent składany i ciągły Stopa procentowa i jest związana z podstawową jednostką czasu, jaką jest zwykle jeden rok. Jeśli pożyczamy komuś 100 zł na jeden rok,
Bardziej szczegółowoAnaliza progu rentowności
Analiza progu rentowności Próg rentowności ( literaturze przedmiotu spotyka się również określenia: punkt równowagi, punkt krytyczny, punkt bez straty punkt zerowy) jest to taki punkt, w którym jednostka
Bardziej szczegółowoWPRYB obejmuje: } ochronę żywych zasobów morza oraz zarządzanie ukierunkowanymi na nie połowami;
1 WPRYB obejmuje: } ochronę żywych zasobów morza oraz zarządzanie ukierunkowanymi na nie połowami; } zarządzanie w taki sposób, aby działalność połowowa przyczyniała się do długoterminowego zrównoważenia
Bardziej szczegółowoOpracował: Dr Mirosław Geise 4. Analiza progu rentowności
Opracował: Dr Mirosław Geise 4. Analiza progu rentowności Spis treści 1. Ilościowy i wartościowy próg rentowności... 2 2. Zysk operacyjny... 4 3. Analiza wrażliwości zysku... 6 4. Aneks... 8 1 1. Ilościowy
Bardziej szczegółowoREZERWY UBEZPIECZEŃ I RENT ŻYCIOWYCH
REZERWY UBEZPIECZEŃ I RENT ŻYCIOWYCH M. BIENIEK Przypomnijmy, że dla dowolnego wektora przepływów c rezerwę w chwili k względem funkcji dyskonta v zdefiniowaliśmy jako k(c; v) = Val k ( k c; v), k = 0,
Bardziej szczegółowo3. O czym mówi nam marginalna (krańcowa) produktywność:
Ʊ1. 诲眤诲眤眪 眪 Zbiór produkcyjny: a) to zbiór wszystkich nakładów czynników produkcji, b) wykazuje możliwe techniki wytwarzania, c) pokazuje techniczne możliwości, d) poprawne są odpowiedzi a, c, e) poprawne
Bardziej szczegółowoPlanowanie finansowe
1-1 Planowanie finansowe Grzegorz Michalski Podstawy planowania finansowego 1-2 Plan operacyjny znany też jako plan pięcioletni, może dotyczyć dowolnego horyzontu czasowego, ale większość przedsiębiorstw
Bardziej szczegółowoMikroekonomia II: Kolokwium, grupa II
Mikroekonomia II: Kolokwium, grupa II Prowadząca: Martyna Kobus 2012-06-11 Piszemy 90 minut. Sprawdzian jest za 70 punktów. Jest 10 pytań testowych, każde za 2 punkty (łącznie 20 punktów za test) i 3 zadania,
Bardziej szczegółowoDr Łukasz Goczek. Uniwersytet Warszawski
Dr Łukasz Goczek Uniwersytet Warszawski Wpływ podatków na podaż i popyt Co decyduje, kto naprawdę ponosi ciężar podatku Koszty i korzyści wynikające z podatków i dlaczego podatki nakładają koszt, który
Bardziej szczegółowoWspólne oświadczenie Komisji i Rady w sprawie węgorza
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 23 października 2017 r. (OR. en) Międzyinstytucjonalny numer referencyjny: 2017/0212 (NLE) 13496/17 PECHE 393 NOTA Od: Do: Nr dok. Kom.: Dotyczy: Sekretariat Generalny
Bardziej szczegółowoEkonomia. Wykład dla studentów WPiA. Wykład 5: Firma, produkcja, koszty
Ekonomia Wykład dla studentów WPiA Wykład 5: Firma, produkcja, koszty Popyt i podaż kategorie rynkowe Popyt i podaż to dwa słowa najczęściej używane przez ekonomistów Popyt i podaż to siły, które regulują
Bardziej szczegółowoKODEKS DOBREJ PRAKTYKI RYBACKIEJ w Rybołówstwie Przybrzeżnym Bałtyku a szczególnie Zatoki Pomorskiej
KODEKS DOBREJ PRAKTYKI RYBACKIEJ w Rybołówstwie Przybrzeżnym Bałtyku a szczególnie Zatoki Pomorskiej Kodeks dobrej praktyki rybackiej został opracowany w celu zapewnienia standaryzacji prowadzenia racjonalnej
Bardziej szczegółowoRentowność najmu przebiła lokaty i obligacje
najmu przebiła lokaty i obligacje Autor: Emil Szweda, Bernard Waszczyk, Open Finance 13.09.2010. Portal finansowy IPO.pl Szczyt sezonu najmu, związany z napływem studentów na uczelnie i spadek oprocentowania
Bardziej szczegółowoO PEWNEJ ANOMALII W WYCENIE INSTRUMENTÓW DŁUŻNYCH
O PEWNEJ ANOMALII W WYCENIE INSTRUMENTÓW DŁUŻNYCH A. KARPIO KATEDRA EKONOMETRII I STATYSTYKI SGGW W WARSZAWIE Krzywa dochodowości Obligacja jest papierem wartościowym, którego wycena opiera się na oczekiwanych
Bardziej szczegółowoTEST. [2] Funkcja długookresowego kosztu przeciętnego przedsiębiorstwa
Przykładowe zadania na kolokwium: TEST [1] Zmniejszenie przeciętnych kosztów stałych zostanie spowodowane przez: a. wzrost wielkości produkcji, b. spadek wielkości produkcji, c. wzrost kosztów zmiennych,
Bardziej szczegółowoOBJAŚNIENIA DO WIELOLETNIEJ PROGNOZY FINANSOWEJ GMINY STRZYŻEWICE NA LATA 2013-2018.
OBJAŚNIENIA DO WIELOLETNIEJ PROGNOZY FINANSOWEJ GMINY STRZYŻEWICE NA LATA 2013-2018. Obowiązek opracowania Wieloletniej Prognozy Finansowej w skrócie WPF wynika z art. 230 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA 2. Wykład 4-5. Dynamiczny model DAD/DAS, część 3. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 4-5. Dynamiczny model DAD/DAS, część 3 Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak 2 Plan wykładu Zakłócenia w modelu DAD/DAS: Wzrost produkcji potencjalnej; Zakłócenie podażowe
Bardziej szczegółowoJAKĄ EMERYTKĄ / JAKIM EMERYTEM ZOSTANIESZ?
JAKĄ EMERYTKĄ / JAKIM EMERYTEM ZOSTANIESZ? MATERIAŁ INFORMACYJNY DLA STUDENTÓW I MŁODYCH PRACOWNIKÓW OPRACOWANY PRZEZ IZBĘ GOSPODARCZĄ TOWARZYSTW EMERYTALNYCH, WWW.IGTE.PL POLSKA EMERYTURA 2015 1960 1970
Bardziej szczegółowoRynek i spożycie ryb w 2015 roku. mgr inż. Krzysztof Hryszko
Rynek i spożycie ryb w 215 roku mgr inż. Krzysztof Hryszko Tendencje rynkowe w 215 roku Spadek podaży krajowej, mimo zwiększonych połowów własnych Trudna sytuacja w rybołówstwie śródlądowym i akwakulturze
Bardziej szczegółowoInwestycje (I) Konsumpcja (C)
Determinanty dochodu narodowego Zadanie 1 Wypełnij podaną tabelę, wiedząc, że wydatki konsumpcyjne stanowią 80% dochody narodowego, inwestycje są wielkością autonomiczną i wynoszą 1.000. Produkcja i dochód
Bardziej szczegółowoLXII Egzamin dla Aktuariuszy z 10 grudnia 2012 r.
Komisja Egzaminacyjna dla Aktuariuszy LXII Egzamin dla Aktuariuszy z 10 grudnia 2012 r. Część II Matematyka ubezpieczeń życiowych Imię i nazwisko osoby egzaminowanej:... Czas egzaminu: 100 minut Warszawa,
Bardziej szczegółowoPaulina Drozda WARTOŚĆ PIENIĄDZA W CZASIE
Paulina Drozda WARTOŚĆ PIENIĄDZA W CZASIE Zmianą wartości pieniądza w czasie zajmują się FINANSE. Finanse to nie to samo co rachunkowość. Rachunkowość to opowiadanie JAK BYŁO i JAK JEST Finanse zajmują
Bardziej szczegółowoInwestor musi wybrać następujące parametry: instrument bazowy, rodzaj opcji (kupna lub sprzedaży, kurs wykonania i termin wygaśnięcia.
Opcje na GPW (II) Wbrew ogólnej opinii, inwestowanie w opcje nie musi być trudne. Na rynku tym można tworzyć strategie dla doświadczonych inwestorów, ale również dla początkujących. Najprostszym sposobem
Bardziej szczegółowoKOSZTY, PRZYCHODY I ZYSKI W RÓŻNYCH STRUKTURACH RYNKOWYCH. I. Koszty całkowite, przeciętne i krańcowe. Pojęcie kosztów produkcji
KOSZTY, PRZYCHODY I ZYSKI W RÓŻNYCH STRUKTURACH RYNKOWYCH Opracowanie: mgr inż. Dorota Bargieł-Kurowska I. Koszty całkowite, przeciętne i krańcowe. Pojęcie kosztów produkcji Producent, podejmując decyzję:
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 - ćwiczenia. mgr Małgorzata Kłobuszewska Rynek pracy, inflacja
Makroekonomia 1 - ćwiczenia mgr Małgorzata Kłobuszewska Rynek pracy, inflacja Przed kolokwium 90 minut Kilka zadań testowych (nie więcej niż 10), raczej z pierwszej części materiału (PKB, rynek pracy,
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA II KATARZYNA ŚLEDZIEWSKA
MAKROEKONOMIA II KATARZYNA ŚLEDZIEWSKA WYKŁAD VI: MODEL IS-LM/AS-AD OGÓLNE RAMY DLA ANALIZY MAKROEKONOMICZNEJ Linia FE: Równowaga na rynku pracy Krzywa IS: Równowaga na rynku dóbr Krzywa LM: Równowaga
Bardziej szczegółowo3.1 Analiza zysków i strat
3.1 Analiza zysków i strat Zakładamy że firma decyduje czy ma wdrożyć nowy produkt lub projekt. Firma musi rozważyć czy przyszłe zyski (dyskontowane w czasie) z tego projektu są większe niż koszty podniesione.
Bardziej szczegółowo88. Czysta stopa procentowa. 89. Rynkowa (nominalna) stopa procentowa. 90. Efektywna stopa procentowa. 91. Oprocentowanie składane. 92.
34 Podstawowe pojęcia i zagadnienia mikroekonomii 88. zysta stopa procentowa zysta stopa procentowa jest teoretyczną ceną pieniądza, która ukształtowałaby się na rynku pod wpływem oddziaływania popytu
Bardziej szczegółowo2.1 Wartość Aktualna Renty Stałej
2.1 Wartość Aktualna Renty Stałej Zakładamy że dana osoba ma dostać kwotę o stałej wartości nominalnej x przez N okresów (zwykle miesięcznie lub rocznie), np. stała renta/emerytura. Zakładamy że pierwsza
Bardziej szczegółowo1. Jaką kwotę zgromadzimy po 3 latach na lokacie bankowej jeśli roczna NSP wynosi 4%, pierwsza wpłata wynosi 300 zl i jest dokonana na poczatku
1. Jaką kwotę zgromadzimy po 3 latach na lokacie bankowej jeśli roczna NSP wynosi 4%, pierwsza wpłata wynosi 300 zl i jest dokonana na poczatku miesiąca a każda następna miesięczna wpłata jest (a) Większa
Bardziej szczegółowoEV/EBITDA. Dług netto = Zobowiązania oprocentowane (Środki pieniężne + Ekwiwalenty)
EV/EBITDA EV/EBITDA jest wskaźnikiem porównawczym stosowanym przez wielu analityków, w celu znalezienia odpowiedniej spółki pod kątem potencjalnej inwestycji długoterminowej. Jest on trudniejszy do obliczenia
Bardziej szczegółowoProjektowanie systemu krok po kroku
Rozdział jedenast y Projektowanie systemu krok po kroku Projektowanie systemu transakcyjnego jest ciągłym szeregiem wzajemnie powiązanych decyzji, z których każda oferuje pewien zysk i pewien koszt. Twórca
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA 2. Wykład 1. Model AD/AS - powtórzenie. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 1. Model AD/AS - powtórzenie Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak Plan wykładu 1. Krótkookresowe wahania koniunktury Dynamiczny model zagregowanego popytu i podaży: skutki
Bardziej szczegółowoDepartament Bankowości Komercyjnej i Specjalistycznej oraz Instytucji Płatniczych URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO WARSZAWA, marzec 2017 r.
Opracowanie: Wydział Analiz Sektora Bankowego Departament Bankowości Komercyjnej i Specjalistycznej oraz Instytucji Płatniczych URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO WARSZAWA, marzec r. W dniu marca r. Komisja
Bardziej szczegółowo