Wstęp do hiperandrogenizmu. Mateusz Klukowski
|
|
- Joanna Renata Kaczmarczyk
- 2 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wstęp do hiperandrogenizmu Mateusz Klukowski
2 Plan prezentacji 1. Źródła androgenów i ich rola w ciele kobiety 2. Zagadnienia związane z tematem hiperandrogenizmu 3. Epidemiologia 4. Objawy 5. Przyczyny 6. Podsumowanie
3 Androgeny Hormon Testosteron całkowity Testosteron wolny Aktywność androgenowa 100 Stężenie w osoczu (ng/ml) 0,2 0,7 2,6 10,0 <8,5 ng/l ng/l DHT 300 0,05 0,3 0,2 1,0 Androstendion 10 0,5 2,5 0,5 2,5 DHEA minimalna DHEA-S
4 Źródła androgenów u kobiet DHEA-S siarczan dehydroepiandrosterosnu; DHEA dehydroepiandrosteron; A androstendion; T testosteron; E1 estron; E2 estradiol; DHT - dihydrotestosteron
5 Androgeny nadnerczowe
6 Androgeny pochodzenia jajnikowego Zdolność syntezy androgenów posiadają: komórki warstwy wewnętrznej osłonki pęcherzyka komórki wnękowe (odpowiednik komórek Leydiga) Pęcherzyk Graafa
7 Androgeny pochodzenia jajnikowego two-cell theory
8 Definicje Hiperandrogenemia pojęcie laboratoryjne (wzrost poziomu androgenów we krwi) Hiperandrogenizm pojęcie kliniczne (przedwczesne dojrzewanie, hirsutyzm, acne, łojotok, łysienie typu męskiego, zaburzenia miesiączkowania, wirylizacja) Wirylizacja pojęcie kliniczne (przerost łechtaczki, przyrost masy mięśniowej, atrofia gruczołu piersiowego, obniżenie tonu głosu, amenorrhea)
9 Hirsutyzm skala Ferrimana Gallwey a
10 Czy hiperandrogenizm jest poważnym problemem? dotyczy 5 10% kobiet w wieku rozrodczym manifestuje się pod postacią różnych objawów klinicznych mają one znaczący wpływ na wszystkie dziedziny życia kobiety (socjalne, seksualne, reprodukcyjne, ekonomiczne) niektóre cechy hiperandrogeniczne są powszechne pośród danych narodowości (południowoamerykańska, śródziemnomorska, bliskowschodnia) różnorodny obraz kliniczny i skomplikowane zależności hormonalne nastręczają trudności diagnostycznych
11 Przyczyny hiperandrogenizmu HIPERANDROGENIZM PRZEWLEKŁA ENDOKRYNOPATIA NOWOTWÓR LEKI
12 Endokrynopatie pochodzenia jajnikowego Zespół policystycznych jajników (PCOS) heterogeniczna jednostka chorobowa, na którą składają się hiperandrogenizm, insulinooporność i hiperinsulinizm, zaburzenia miesiączkowania, bezpłodność i obraz policystycznych jajników w badaniu obrazowym lub histopatologicznym 4 6% kobiet w wieku reprodukcyjnym ok. 80% przypadków hiperandrogenizmu 75% przypadków niepłodności 50% z PCOS otyłość przyczyna nieznana rozregulowanie osi podwzgórze przysadka jajniki, insulinooporność? całkowity T, wolny T, DHEAS, estrogeny, insulina, SHBG, FSH, stosunek LF:FSH (powyżej 2,5) prawidłowe poziomy hormonów z obecnością hirsutyzmu i trądzika nie wykluczają PCOS możliwość hiperandrogenemii u pacjentek z brakiem miesiączki bez innych objawów klinicznych (np. Azjaci)
13 Endokrynopatie pochodzenia jajnikowego PCOS
14 Endokrynopatie pochodzenia Zespół HAIRAN (HyperAndrogenism, Insulin Resistance, Acanthosis Nigricans) podtyp PCOS defekt postreceptorowy dla receptora insuliny wysoka hiperinsulinemia (>80µU/ml na czczo, >500µU/ml w OGTT) testosteron (>2ng/ml) jajnikowego cd. Hipertekoza powiększenie jajników obecność dużej ilości komórek śródmiąższowych produkujących androgeny obecność nieprawidłowych krwawień
15 Endokrynopatie pochodzenia nadnerczowego Nieklasyczny wrodzony przerost nadnerczy
16 Endokrynopatie pochodzenia nadnerczowego Nieklasyczny wrodzony przerost nadnerczy (NCAH) możliwy przebieg bezobjawowy przedwczesne pubarche/adrenarche, zaburzenia miesiączkowania, hirsutyzm 20 50% aktywności enzymu 21OH-azy ACTH i kortyzol w normie nadmiar androgenów prawdopodobnie w wyniku zmian w kinetyce enzymów/ogólnej nadczynności nadnerczy niż z powodu obniżonej aktywności 21OH-azy 17-OHP>800ng/dl diagnostyczne dla NCAH często 17-OHP jest w granicach ng/dl > test prowokacyjny z ACTH (wzrost>1000ng/dl potwierdza NCAH)
17 Endokrynopatie pochodzenia nadnerczowego Zespół Cushinga u 60 70% chorych trądzik i hirsutyzm u 80% chorych zaburzenia miesiączkowania 1% pacjentek z hirsutyzmem różnicowanie z PCOS i CAH Działanie hiperandrogenizujące: nie do końca poznane troficzny wpływ ACTH na korę nadnerczy hamujący wpływ GKS na oś podwzgórze przysadka
18 Nowotwory wydzielające androgeny szybko postępująca androgenizacja (<2 l.), hirsutyzm zazwyczaj >15 pkt. w skali F-G objawy ogólne (spadek masy ciała, stany podgorączkowe, wzdęcia, ból pleców) pochodzenia nadnerczowego i jajnikowego
19 Nowotwory wydzielające Pochodzenia nadnerczowego: Adenoma, adenocarcinoma androgeny mogą wydzielać różne androgeny, najczęściej guzy mieszane wydzielające także GKS (cechy Cushingoidalne) podejrzenie guza: T>2ng/ml (norma 0,2 0,7), DHEAS>7000ng/ml (norma ) 50% guzów T<2ng/ml T>2,5ng/ml 10% szansy na guz kory nadnerczy poziom DHEAS również nie jest kryterium diagnostycznym dla nowotworu, nie różnicuje pochodzenia guza średnica guza zazwyczaj >6cm Najczulszymi wskaźnikami obecności nowotworu są wywiad i badanie przedmiotowe
20 Nowotwory wydzielające androgeny Pochodzenia jajnikowego: Ziarniszczak (folliculoma) Guz z komórek podporowych i wnękowych (Sertoli-Leydig cell tumours, arrhenoblastoma, androblastoma) Guz Krukenberga Guzy z komórek tłuszczowych Wyczuwalny guz w podbrzuszu występujący niesymetrycznie T>2ng/ml, ale u 20% chorych T<2ng/ml poziom DHEAS również nie jest kryterium diagnostycznym dla nowotworu, nie różnicuje pochodzenia guza USG jajników - obraz podobny do PCOS Najczulszymi wskaźnikami obecności nowotworu są wywiad i badanie przedmiotowe
21 Inne endokrynopatie Otyłość Hiperandrogenizm związany z ciążą (żółtczak ciążowy, mnogie torbiele luteinowe) Hiperandrogenizm pomenopauzalny Czynnościowy hiperandrogenizm nadnerczowy Ektopowa sekrecja ACTH/CRH Zwiększona konwersja obwodowa/wrażliwość receptorów dla androgenów Hiperprolaktynemia, akromegalia, nadczynność tarczycy
22 Leki Steroidy anaboliczne, testosteron Danazol Metoklopramid Metyldopa Fenotiazyna Rezeprina Progestageny (levonorgestrel, noretindron, norgestrel)
23
24
25
26 Dziękuję za uwagę Bibliografia: 1. Greenspan s Basic & Clinical Endocrinology, 9th Edition, D. G. Gardner, D. Shoback, McGraw Hill & Lange; 2. Handbook of Diagnostic Endocrinology, J. E. Hall, L. K. Nieman, Humana Press; 3. Williams Textbook of Endocrynology, 12th Edition, S. Melmed, K. S. Polonsky, P. Reed Larsen, H. M. Kronenberg, Elsevier Saunders 4. Diagnosis of hyperandrogenism: clinical criteria, B. O. Yildiz, Best Practice & Research Clinical Endocrinology & Metabolism, Vol. 20, No. 2, pp , 2006
Definicja niepłodności:
Niepłodność kobieca Definicja niepłodności: Brak potomstwa po dwunastomiesięcznym okresie regularnego współżycia bez stosowania środków antykoncepcyjnych. W Polsce niepłodność dotyczy 14 % par. Przyczyny
HIPERANDROGENIZM. nadmierne wydzielanie androgenów u kobiet objawiające się. defeminizacją wirylizacją zmianami metabolicznymi
Zespoły androgenne HIPERANDROGENIZM nadmierne wydzielanie androgenów u kobiet objawiające się defeminizacją wirylizacją zmianami metabolicznymi DEFEMINIZACJA - OBJAWY zaburzenia miesiączkowania zanik gruczołów
1. Powstanie i rozwój endokrynologii ginekologicznej Piśmiennictwo... 22
Skalba-Endokr-ginek-00-03.fm Page 7 Friday, November 14, 2008 9:15 AM Spis treści 1. Powstanie i rozwój endokrynologii ginekologicznej............. 13 Piśmiennictwo.................................. 22
PORADNIK NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCYCH CHORÓB ENDOKRYNOLOGICZNYCH
PORADNIK NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCYCH CHORÓB ENDOKRYNOLOGICZNYCH 1. CHOROBY TARCZYCY Niedoczynność tarczycy: Zespół kliniczny spowodowany niedoborem tyroksyny, a w rzadkich przypadkach zmniejszoną wrażliwością
Jakie są objawy zespołu policystycznych jajników?
3 Jakie są objawy zespołu policystycznych jajników? Najważniejsze punkty zu kobiet występuje różne nasilenie objawów; u niektórych objawy mogą być ciężkie, u innych nieznaczne. zobjawami zespołu PCOS mogą
Molekuły Miłości. Borys Palka Katarzyna Pyzik. www.agh.edu.pl
Molekuły Miłości Borys Palka Katarzyna Pyzik www.agh.edu.pl Zakochanie Przyczyną Hormonalnych Zmian Grupa zakochanych, 24 osoby (12 mężczyzn, 12 kobiet ) Grupa kontrolna, 24 osoby (12 mężczyzn, 12 kobiet)
Drogie Koleżanki i Koledzy!
11-13.03 2010 Szanowni Państwo! Drogie Koleżanki i Koledzy! Warszawa, 6 listopada 2009 Zapraszamy Was wszystkich bardzo serdecznie w dniach 11-13 marca 2010 roku do nowego hotelu Prezydent w pięknej, słonecznej
Rekomendacje dotyczące diagnostyki i leczenia niepłodności
Rekomendacje dotyczące diagnostyki i leczenia niepłodności Polskie Towarzystwo Ginekologiczne Polskie Towarzystwo Medycyny Rozrodu 2012 Polskie Towarzystwo Ginekologiczne i Polskie Towarzystwo Medycyny
Zaburzenia miesiączkowania Agata Mierzwicka
Zaburzenia miesiączkowania Agata Mierzwicka Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami Cykl miesiączkowy Prawidłowy cykl miesięczkowy - eumenorrhoea Regularnie powtarzające się
Niepłodność kobieca Interpretacja wyników badań hormonalnych Cz. 1 Hormony przysadkowe
1 S t r o n a Wszelkie Prawa Zastrzeżone 2007 Dr Ilona Królak Portal endoendo.pl uzyskał zgodę od autora na publikację artykułów. Niepłodność kobieca Interpretacja wyników badań hormonalnych Cz. 1 Hormony
Układ wewnątrzwydzielniczy
Układ wewnątrzwydzielniczy 1. Gruczoły dokrewne właściwe: przysadka mózgowa, szyszynka, gruczoł tarczowy, gruczoły przytarczyczne, nadnercza 2. Gruczoły dokrewne mieszane: trzustka, jajniki, jądra 3. Inne
MEDYCYNA ROZRODU Z SEKSUOLOGIĄ RÓŻNICOWANIE PŁCIOWE
MEDYCYNA ROZRODU Z SEKSUOLOGIĄ RÓŻNICOWANIE PŁCIOWE Różnicowaniem płciowym nazywamy procesy zachodzące w okresie płodowym, które na podstawie płci genetycznej doprowadzają do powstania różnic w budowie
Diagnostyka i leczenie hirsutyzmu u dziewczàt
Diagnostyka i leczenie hirsutyzmu u dziewczàt Evaluation and treatment of adolescent girls with hirsutism Bumbuliene ana, Alisauskas Jonas Vilnius University Faculty of Medicine, Clinic of Obstetrics and
ULOTKA DLA PACJENTA - 1 -
ULOTKA DLA PACJENTA - 1 - Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta MENOGON; 75 IU FSH + 75 IU LH, proszek i rozpuszczalnik do sporządzania roztworu do wstrzykiwań Menotropinum Należy uważnie
TESTY ENDOKRYNOLOGICZNE Kot
TESTY ENDOKRYNOLOGICZNE Kot Badanie pojedynczych hormonów Tyroksyna całkowita (T4) wyjaśnienie występowania hormonalnych zaburzeń gruczołu tarczycowego np. nadczynności tarczycy, rzadziej niedoczynności.
Zaburzenia cyklu miesiączkowego. www.endogin.wum.edu.pl
Zaburzenia cyklu miesiączkowego www.endogin.wum.edu.pl Miesiączka (menses) cykliczne krwawienie z dróg rodnych występujące u dojrzałej płciowo kobiety od menarche do menopauzy, będące następstwem przemian
Parametr służący jedynie warunkowo do wyjaśnienia dysfunkcji tarczycy. Ma większe znaczenie jako parametr uzupełniający.
Testy Endokrynologiczne Pies Badanie pojedynczych hormonów Tyroksyna całkowita (T4) Wyjaśnienie postępowania zaburzeń hormonalnych tarczycy (niedoczynności rzadziej nadczynności).parametr mało specyficzny,
FIZJOLOGIA I PATOLOGIA SUTKÓW U DZIECI I MŁODZIEŻY W DIAGNOSTYCE ULTRASONOGRAFICZNEJ
FIZJOLOGIA I PATOLOGIA SUTKÓW U DZIECI I MŁODZIEŻY W DIAGNOSTYCE ULTRASONOGRAFICZNEJ A.JAKUBOWSKA, M.BRZEWSKI, M.GRAJEWSKA-FERENS, A.MARCIŃSKI, J.MĄDZIK ZAKŁAD RADIOLOGII PEDIATRYCZNEJ I KLINIKA ENDOKRYNOLOGII
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
ZABURZENIA LIPIDOWE I RYZYKO SERCOWO-NACZYNIOWE U KOBIET Z ZESPOŁEM POLICYSTYCZNYCH JAJNIKÓW WYZWANIA TERAPEUTYCZNE Dr hab. Paweł Madej Klinika Endokrynologii Ginekologicznej Śląski Uniwersytet Medyczny
Gruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony. anatomia i fizjologia człowieka
Gruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony Gruczoły dokrewne człowieka PRZYSADKA mózgowa Przysadka mózgowa jest gruczołem wielkości ziarna grochu
Metabolizm i funkcje testosteronu w organiźmie człowieka
NR 1(10) MARZEC 2005 ISSN 1733-7887 Metabolizm i funkcje testosteronu w organiźmie człowieka Hiperandrogenizm u kobiet Metabolizm i funkcje testosteronu w organiźmie człowieka Prof. dr hab. n. med. Krzysztof
HORMONY STERYDOWE I PODOBNIE DZIAŁAJĄCE
HORMONY STERYDOWE I PODOBNIE DZIAŁAJĄCE Są to związki należące do grupy steroidów, które charakteryzują się wykazywaniem istotnych aktywności biologicznych typu hormonalnego. Docierając do komórki docelowej,
FORMULARZ DLA PARY Z PROBLEMEM NIEPŁODNOŚCI
Dodatkowe informacje: FORMULARZ DLA PARY Z PROBLEMEM NIEPŁODNOŚCI DANE OSOBOWE lek. med. Laura Grześkowiak Data wypełnienia: Imiona (męża i żony):.. Nazwisko(a):. Adres:... Tel. kontaktowy: PESEL: CZĘŚD
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Stymen, 10 mg, tabletki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Jedna tabletka zawiera 10 mg prasteronu (Prasteronum). Substancja pomocnicza o
LECZENIE PRZEDWCZESNEGO DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIECI
Załącznik nr 11 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 r. Nazwa programu: LECZENIE PRZEDWCZESNEGO DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIECI ICD-10 E 22.8 Przedwczesne dojrzewanie płciowe
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Biosteron 25 mg tabletki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Jedna tabletka zawiera 25 mg dehydroepiandrosteronu (Dehydroepiandrosteronum).
Przyczyny hiperkortyzolemii u dzieci. Objawy hiperkortyzolemii u dzieci. Badania laboratoryjne. Cześć korowa
Zaburzenia funkcji nadnerczy. Wrodzony przerost nadnerczy. Cześć korowa 80-90% całego nadnercza. Składa się z trzech warstw o różnej budowie histologicznej: kłębkowatej (zona glomerulosa) pasmowatej (zona
Przykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza
lek. Jacek Bujko 17 października 2014 Przykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza W diagnostyce laboratoryjnej uszkodzenia podwzgórza można stwierdzić cechy niedoczynności
Przedwczesne dojrzewanie płciowe pochodzenia obwodowego
/POSTGRADUATE EDUCATION Przedwczesne dojrzewanie płciowe pochodzenia obwodowego Peripheral precocious puberty Robert Krysiak 1, Bogdan Marek 2, 3, Bogusław Okopień 1 Endokrynologia Polska/Polish Journal
Przysadka mózgowa. Przysadka mózgowa
Przysadka mózgowa Przysadka mózgowa 1 Przysadka mózgowa Przysadka mózgowa 2 Przysadka mózgowa Przysadka mózgowa 3 Przysadka mózgowa K. kwasochłonne GH i PRL K. zasadochłonne TSH, FSH, LH, ACTH K. chromofobne
diagnostyka i leczenie chorób nadnerczy
Spis treści 1 Wprowadzenie chirurgia nadnerczy wczoraj, dziś i jutro Tadeusz Tołłoczko 1 11 Wstęp 1 12 Przełomowe osiągnięcia wiedzy o nadnerczach 1 13 Przez myśl, trud i wątpliwości do sukcesów i porażek
NADNERCZA. dwa małe gruczoły położone nad górnymi biegunami nerek kształt półksiężycowaty, o masie około 8-10g
CHOROBY NADNERCZY NADNERCZA dwa małe gruczoły położone nad górnymi biegunami nerek kształt półksiężycowaty, o masie około 8-10g W obrębie nadnercza wyróżniamy: 1. Część korową (90% objętości gruczołu)
ZABURZENIA ENDOKRYNOLOGICZNE U OSÓB HIV+/AIDS
ZABURZENIA ENDOKRYNOLOGICZNE U OSÓB HIV+/AIDS Halszka Kołaczkowska 1. HIV jako infekcja 2. Endokrynopatie związane z leczeniem HIV JAKO INFEKCJA Stres dla organizmu Postępujące wyniszczenie Zakażenia oportunistyczne
Stężenie hormonów androgennych oraz 17-hydroksyprogesteronu w surowicy krwi a wzorzec miesiączkowania u pacjentek z zespołem policystycznych jajników
Stężenie hormonów androgennych oraz 17-hydroksyprogesteronu w surowicy krwi a wzorzec miesiączkowania u pacjentek z zespołem policystycznych jajników Androgen and 17-hydroxyprogesterone concentrations
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Ciąża ektopowa. I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Ciąża ektopowa I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Definicja: ciąża ektopowa - to ciąża rozwijająca się poza jamą macicy. W ostatnim okresie stwierdza się
29.11-1.12.2012 Hotel Mercure Kasprowy
XVIII 29.11-1.12.2012 Hotel Mercure Kasprowy ORGANIZATORZY: Klinika Endokrynologii CMKP Oddział Warszawski PTE Narodowa Fundacja Endokrynologii im. W. Hartwiga Warszawa, 20 sierpnia 2012 r. Zaproszenie
ULOTKA DOŁĄCZONA DO OPAKOWANIA: INFORMACJA DLA PACJENTA
ULOTKA DOŁĄCZONA DO OPAKOWANIA: INFORMACJA DLA PACJENTA Biosteron, 5 mg, tabletki Biosteron, 10 mg, tabletki Biosteron, 25 mg, tabletki (Dehydroepiandrosteronum) Należy
OKRES DOJRZAŁOŚCI PŁCIOWEJ - POKWITANIE
OKRES DOJRZAŁOŚCI PŁCIOWEJ - POKWITANIE Co powinno zostać w mojej pamięci po wykładzie Symptomy pokwitania Mechanizm pokwitania Znajomość pojęć: adrenarche, gonadarche, przedwczesne pokwitanie płciowe
Układ wewnątrzwydzielniczy
1 WK Układ wewnątrzwydzielniczy Klasyfikuj prace ogólne dotyczące układu wewnątrzwydzielniczego i chorób układu wewnątrzwydzielniczego u dzieci w WS 330. Opieka pielęgniarska nad pacjentami z chorobami
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. Stymen, 10 mg, tabletki Prasteronum
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Stymen, 10 mg, tabletki Prasteronum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona ważne informacje
ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU
ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU 14 czerwca 2012 r dr n. med. Piotr Tomczak Klinika Onkologii U.M. Poznań Epidemiologia raka nerki RCC stanowi 2 3% nowotworów złośliwych
Ciąża ektopowa. I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Ciąża ektopowa I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Definicja: ciąża ektopowa - to ciąża rozwijająca się poza jamą macicy. W ostatnim okresie stwierdza się
Zwiększenie ciśnienia osmotycznego Zmniejszenie objętości płynu pozakomórkowego - krwotok. Zmniejszenie ciśnienia osmotycznego. Alkohol!
lek. Grzegorz Szewczyk Ujemne sprzężenie zwrotne Patofizjologia układu dokrewnego Zaburzenia czynności podwzgórza, przysadki mózgowej, gruczołów nadnerczowych i gruczołów płciowych Katedra i Zakład Patologii
Wykaz skrótów. XX Przedmowa. XXV
Spis treści Wykaz skrótów XX Przedmowa XXV Fizjologia wydzielania wewnętrznego w ciąży 1 Wpływ chorób endokrynologicznych na płodność kobiety Błażej Męczekalski, Adam Czyżyk, Agnieszka Podfigurna-Stopa,
PEDIATRIA - WYKŁAD 5 marca 2008
T: Cukrzyca. 1. Cukrzyca choroba genetycznie uwarunkowana, występująca rodzinnie, dotyczy wszystkich chorób metabolicznych ustroju, spowodowana niedomogą komórek β wysp Langerhansa. 2. Klimat a cukrzyca
XIII. 29.11-1.12. 2007 Hotel Kasprowy
XIII 29.11-1.12. 2007 Hotel Kasprowy ORGANIZATORZY: Klinika Endokrynologii CMKP Oddział Warszawski PTE Narodowa Fundacja Endokrynologii im. W. Hartwiga XIII JESIENNA SZKOŁA ENDOKRYNOLOGII 29 listopada
Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 3/2004 Nr 1(6) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Podstawowe i stymulowane stężenie insuliny u dziewcząt z hirsutyzmem Basal and stimulated insulin level in hirsute girls Beata Wikiera,
Katarzyna Ziora, 2 Elżbieta Borawska-Dziadek, 1 Joanna Oświęcimska, 3 Dariusz Kajdaniuk, 4
Praca oryginalna Endokrynol. Ped. 2015.14.2.51.19-36. Original Paper Pediatr. Endocrinol. 2015.14.2.51.19-36. Analiza stanu somatycznego i rozwoju płciowego chorych z wrodzonym przerostem nadnerczy oraz
Zaburzenia determinacji i różnicowania płci
Choroby układu wewnątrzwydzielniczego IV H Zaburzenia determinacji i różnicowania płci Krzysztof Kula, Jolanta Słowikowska-Hilczer 1. Fizjologia Różnicowanie płciowe to procesy zachodzące w okresie płodowym,
Leki antykachektyczne. lek. med. Marta Bijak-Ulejczyk Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii
Leki antykachektyczne lek. med. Marta Bijak-Ulejczyk Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Grupy leków czyli co mamy środki stymulujące apetyt leki modulujące pracę przewodu pokarmowego leki anaboliczne/antykataboliczne
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA WŁASNA PRODUKTU LECZNICZEGO DHEA ELJOT, 25 mg, tabletki powlekane 2. SKŁAD ILOŚCIOWY I JAKOŚCIOWY SUBSTANCJI CZYNNYCH 1 tabletka powlekana zawiera 25 mg Prasteronum
HARMONOGRAM ZAJĘĆ Z DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ DLA III ROKU KIERUNKU LEKARSKIEGO 2015/2016:
HARMONOGRAM ZAJĘĆ Z DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ DLA III ROKU KIERUNKU LEKARSKIEGO 2015/2016: Tematy wykładów: 1. Badania laboratoryjne w medycynie prewencyjnej. dr hab. Bogdan Solnica, prof. UJ 2. Diagnostyka
Michał Brzewski, Andrzej Marciński, Agnieszka Biejat Zakład Radiologii Pediatrycznej Akademii Medycznej w Warszawie
DIAGNOSTYKA CHORÓB NARZĄDÓW MIEDNICY MNIEJSZEJ U DZIEWCZĄT Michał Brzewski, Andrzej Marciński, Agnieszka Biejat Zakład Radiologii Pediatrycznej Akademii Medycznej w Warszawie 1 2 2 Cele wykładu Zaprezentowanie
ULTRASONOGRAFIA SUTKÓW u dzieci
ULTRASONOGRAFIA SUTKÓW u dzieci Katarzyna Czerwińska Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej WUM WSKAZANIA DO BADANIA USG SUTKÓW GINEKOMASTIA PRZEDWCZESNE POWIĘKSZENIE SUTKÓW ZNACZĄCA ASYMETRIA
Czy istnieje w naszym organizmie jakiś centrum regulacji hormonalnej?
Dr med. Andrzej Kondratiuk IPL Słovit Gdańsk ul. Piastowska 66 Tel. 514-056-424... Czy istnieje w naszym organizmie jakiś centrum regulacji hormonalnej? A.K. - Takim narządem jest najstarszą część mózgu
Fizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 2/2003 Nr 3(4) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Adrenarche praecox u 5-letniej dziewczynki z rodzinnie występującym niedoborem dehydrogenazy 3β-hydroksysteroidowej Premature adrenarche
UNIWERSYTET WARMIŃSKO MAZURSKI W OLSZTYNIE
UNIWERSYTET WARMIŃSKO MAZURSKI W OLSZTYNIE Katarzyna Myszka Podgórska Ocena częstości występowania zespołu metabolicznego u osób z przypadkowo wykrytymi guzami nadnerczy z prawidłową aktywnością hormonalną
Położnictwo i ginekologia
CRASH COURSE Redaktor serii Daniel Horton-Szar Położnictwo i ginekologia Nick Panay, Ruma Dutta, Audrey Ryan, J. A. Mark Broadbent Wydanie pierwsze polskie pod redakcją Jerzego Florjańskiego Wydawnictwo
Diagnostyka przyczyn niepłodności męskiej, badanie nasienia oraz interpretacja wyników.
Diagnostyka przyczyn niepłodności męskiej, badanie nasienia oraz interpretacja wyników. Wywiad i badanie przedmiotowe Historia niepłodności: -czas trwania, wiek małżonków -Wywiad rodzinny -wywiad osobisty:
4. Organizacja zajęć z Endokrynologii:
Katedra i Klinika Endokrynologii, Przemiany Materii i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Ul. Przybyszewskiego 49 60-355 Poznań tel.: 61 869 13 30 fax: 61
Wady narządu rodnego Zaburzenia okresu pokwitania
Wady narządu rodnego Zaburzenia okresu pokwitania Wady wrodzone żeńskich narządów płciowych Zarośnięcia (gynatresiae) Przegrody (septa) Zdwojenia(duplicationes) Narządy szczątkowe(organa rudimentaria)
Każda kapsułka Undestor Testocaps zawiera 40 mg testosteronu undekanonianu (Testosteroni undecanoas), co odpowiada 25,3 mg testosteronu.
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Undestor Testocaps, 40 mg, kapsułki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Każda kapsułka Undestor Testocaps zawiera 40 mg testosteronu undekanonianu
Zespół Waterhous a-friderichsena
Zespół Waterhous a-friderichsena * najczęściej wywołany przez meningokoki (ale także przez inne czynniki np.. H.influenze) * Septyczny przebieg choroby - piorunujący przebieg (godziny!!!) - początkowo
POSTĘPY ENDOKRYNOLOGII 2007
POSTĘPY ENDOKRYNOLOGII 2007 JURATA Hotel Neptun 21 czerwiec 2007 Kurs doskonalący organizowany przez Klinikę Endokrynologii CMKP 22-23 czerwiec 2007 Spotkanie dyskusyjne organizowane przez Oddział Warszawski
NADCIŚNIENIE TĘTNICZE HORMONOZALEŻNE
dr n. med. Anna Bohdanowicz-Pawlak NADCIŚNIENIE TĘTNICZE HORMONOZALEŻNE Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu PRZYCZYNY NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO
Zaburzenia endokrynologiczne w niewydolności wątroby
Zaburzenia endokrynologiczne w niewydolności wątroby Aleksander Kuś Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Endokrynologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Zaburzenia endokrynologiczne rt3w niewydolności
Badania radioizotopowe nadnerczy
Badania radioizotopowe nadnerczy Diagnostyka schorzeń nadnerczy Techniki diagnostyczne: USG, TK, MR, angiografia Konieczny jest wybór odpowiedniej metody w zależności od pytania klinicznego Metody radioizotopowe
Przedwczesne dojrzewanie płciowe u chłopców
PRACE POGLĄDOWE Robert Krysiak 1 Witold Szkróbka 1 Beata Kowalska 1,2 Bogusław Okopień 1 Przedwczesne dojrzewanie płciowe u chłopców Precocious puberty in boys 1 Klinika Chorób Wewnętrznych i Farmakologii
owstręt t psychiczny anoreksja
Jadłowstr owstręt t psychiczny anoreksja Jadłowstr owstręt t psychiczny (anoreksja, an - brak, orexis - apetyt ) został opisany już ponad trzysta lat temu, ale dopiero w ciągu ostatnich trzydziestu lat
WOLE OBOJĘTNE. Jadwiga Szymczak. Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii AM we Wrocławiu
WOLE OBOJĘTNE Jadwiga Szymczak Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii AM we Wrocławiu Wolem nazywamy każde powiększenie tarczycy Wole obojętne (nietoksyczne) to wole z eutyreozą, nie wykazujące
Pytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej
Pytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej - 2017 1. Proszę wymienić zagrożenia zdrowotne dla kobiety jakie mogą wystąpić w okresie okołomenopauzalnym. 2. Proszę omówić rolę położnej w opiece
BADANIE UKŁADU WEWNĄTRZWYDZIELNICZEGO
BADANIE UKŁADU WEWNĄTRZWYDZIELNICZEGO Wytrzeszcz Oftalmoplegia Ubytki pola widzenia Oczy 4 Twarz Cechy zespołu Cushinga choroby Addisona akromegalii 6 Szyja Wole miąższowe/guzkowe Tętno i ciśnienie tętnicze
REGULARNE WSPÓŁŻYCIE BEZ ZABEZPIECZEŃ PRZEZ ROK I BRAK EFEKTU W POSTACI CIĄŻY JEST PIERWSZYM SYGNAŁEM, ŻE MOŻEMY SIĘ SPODZIEWAĆ EWENTUALNYCH KŁOPOTÓW
KIEDY POJAWIA SIĘ PROBLEM Tak jak do tanga trzeba dwojga, tak do poczęcia dziecka potrzeba kobiety i mężczyzny. Współżycie bez żadnych zabezpieczeń przez rok daje szanse na ciążę tylko w 80%. Ten wskaźnik
Choroby przysadki i podwzgórza
Choroby przysadki i podwzgórza Prof. dr hab. n. med. Marek Bolanowski Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Choroby
GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY. Jolanta Anna Dardzińska
GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY Jolanta Anna Dardzińska Ocena wpływu leczenia metforminą lub doustnym środkiem antykoncepcyjnym o właściwościach antyandrogennych na wybrane wskaźniki ryzyka sercowo-naczyniowego
ULOTKA DLA PACJENTA. Strona 1 z 9
ULOTKA DLA PACJENTA Strona 1 z 9 MENOPUR, 75 IU FSH + 75 IU LH, proszek i rozpuszczalnik do sporządzania roztworu do wstrzykiwań Menotropinum Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku,
Osoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie
3 Osoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie Samokontrolne, przesiewowe rozpoznanie ryzyka stanu przedcukrzycowego lub cukrzycy utajonej mogą wykonać pacjenci w swoich rodzinach. W praktyce
V rok WL Choroby wewnętrzne, endokrynologia. Wtórne przyczyny osteoporozy
V rok WL Choroby wewnętrzne, endokrynologia Wtórne przyczyny osteoporozy prof. dr hab. Marek Bolanowski Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami Osteoporoza pierwotna Inwolucyjna
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO Strona 1 z 9 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO MENOGON, 75 IU FSH + 75 IU LH, proszek i rozpuszczalnik do sporządzania roztworu do wstrzykiwań 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY
Regulacja hormonalna
Regulacja hormonalna Rodzaje gruczołów wydzielania zewnętrznego egzokrynowe wydzielania wewnętrznego endokrynowe różnice üposiadają przewody wyprowadzające üz reguły nie są silnie ukrwione ünie posiadają
ZABURZENIA PSYCHOSEKSULNE U KOBIET Z ZESPOŁEM POLICYSTYCZNYCH JAJNIKÓW PSYCHOSEXUAL DISORDERS IN WOMEN WITH POLYCYSTIC OVARY SYNDROME
Pielęgniarstwo Polskie 2013, 3 (49), 230 234 ZABURZENIA PSYCHOSEKSULNE U KOBIET Z ZESPOŁEM POLICYSTYCZNYCH JAJNIKÓW PSYCHOSEXUAL DISORDERS IN WOMEN WITH POLYCYSTIC OVARY SYNDROME Pracownia Seksuologii
1 Proces zapłodnienia 15 Kobiecy cykl miesiączkowy 15 Spermatogeneza 20 Zapłodnienie 22. Kiedy należy zwrócić się o pomoc do lekarza?
SPIS TREŚCI Wstęp 10 1 Proces zapłodnienia 15 Kobiecy cykl miesiączkowy 15 Spermatogeneza 20 Zapłodnienie 22 Zagnieżdżenie 23 Prawdopodobieństwo zajścia w ciążę 23 Kiedy należy zwrócić się o pomoc do lekarza?
Spis treści. Epidemiologia niepłodności 11 Jerzy Radwan. Psychologiczny aspekt niepłodności 15 Jerzy Radwan
Epidemiologia niepłodności 11 Psychologiczny aspekt niepłodności 15 Czynniki zawodowe i styl życia a płodność 19 Wojciech Hanke Czynniki chemiczne 19 Czynniki fizyczne 21 Czynniki psychologiczne 21 Nikotynizm
Guzy neuroendokrynne żołądka - klinika. Grażyna Rydzewska Klinika Gastroenterologii CSK MSWiA Warszawa
Guzy neuroendokrynne żołądka - klinika Grażyna Rydzewska Klinika Gastroenterologii CSK MSWiA Warszawa Guzy endokrynne żołądka 1% nowotworów narządu, 9% wszystkich tego typu w układzie pokarmowym 1-2 przypadki
Hiperkortyzolemia u dzieci trudny, wielodyscyplinarny problem diagnostyczny i leczniczy
P R A C A O R Y G I N A L N A ISSN 1734 3321 Katarzyna Doleżal-Ołtarzewska 1, Małgorzata Kumorowicz-Kopiec 1, Piotr Kruczek 2, Jacek Józef Pietrzyk 2, Przemysław Tomasik 3, Jerzy Starzyk 1 1 Klinika Endokrynologii
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO DANAZOL JELFA, 200 mg, tabletki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 tabletka zawiera 200 mg danazolu (Danazolum). Pełny wykaz substancji
Układ rozrodczy samicy
Układ rozrodczy samicy ESPZiWP układ rozrodczy samicy jajniki, jajowody, macica, pochwa, srom 1 Jajniki Jajniki pełnią funkcje wewnątrzwydzielniczą (hormonalną) i rozrodczą, które są ze sobą ściśle powiązane.
Androgeny u kobiet w okresie oko³o- i pomenopauzalnym
Androgeny u kobiet w okresie oko³o- i pomenopauzalnym Androgens in peri- and postmenopausal women Piotr Skałba, Anna Dąbkowska-Huć Katedra i Klinika Endokrynologii Ginekologicznej Śląskiej Akademii Medycznej
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Undestor Testocaps, 40 mg, kapsułki 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Każda kapsułka Undestor Testocaps zawiera 40 mg testosteronu undekanonianu
Badania podstawowe dla mężczyzny: 3 - żelazo testosteron wolny
Badania podstawowe dla kobiety: 2 - mocz z osadem 3 - ferrytyna, żelazo 4 - ALT, ASPT 5 - TSH, ft3, ft4, atpo, atg. Badania podstawowe dla mężczyzny: 2 - mocz z osadem 3 - żelazo 4 - ALT, ASPT 5 - TSH,
HIPOGONADYZM. to obniżenie lub brak wydzielania hormonów sterydowych przez gonady i obniżenie lub brak płodności
HIPOGONADYZM to obniżenie lub brak wydzielania hormonów sterydowych przez gonady i obniżenie lub brak płodności Kliniczne różnicowanie hipogonadyzmu testosteron FSH, LH estradiol FSH, LH pierwotny (gonadalny)
Wpływ androgenów na organizm i skórę kobiet Influence of androgens on the organism and woman skin
Wpływ androgenów na organizm i skórę kobiet Influence of androgens on the organism and woman skin Słowa kluczowe: androgeny, skóra, dihydrotestosteron, dehydroepiandrosteron, trądzik pospolity, łysienie
Magdalena Olszanecka-Glinianowicz, Michał Banaś, Barbara Zahorska-Markiewicz, Dorota Kuglin*, Joanna Mokrzycka*, Alicja Mentel*
/ ORIGINAL PAPERS Endokrynologia Polska / Polish Journal of Endocrinology Tom/Volume 56; Numer/Number 6/2005 ISSN 0423-104X Insulin resistance and serum concentrations of ovarian and adrenal androgen in
Podstawy i postępy andrologii Marek Mędraś
Podstawy i postępy andrologii Marek Mędraś Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Hipogonadyzm męski - zaburzenie funkcji endokrynnej (obniżony
Patofizjologia i diagnostyka nietypowo przebiegającej cukrzycy typu 1
Patofizjologia i diagnostyka nietypowo przebiegającej cukrzycy typu 1 Ewelina Szamocka Praca magisterska wykonana w Katedrze Analityki Klinicznej Akademii Medycznej w Gdańsku pod kierunkiem prof. dr hab.
Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 4/2005 Nr 4(13) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Rozbieżności w rozpoznaniu klinicznym i histopatologicznym guzów kory nadnerczy u dzieci The differences in clinical and histological
the biomerieux Sp. z o.o. ul. Żeromskiego 17 01-882 Warszawa Tel. 022 569 85 00 Fax. 022 569 85 54 www.biomerieux.pl www.biomerieux.
0-08/ 010PL9900A / Ten dokument nie jest prawnie obowiązujący biomerieux zastrzega sobie prawo do modyfikacji bez powiadomienia / BIOMERIEUX i jego niebieskie logo, VIDAS i VIDIA tu wykorzystane są zarejestrowanymi
ULOTKA DOŁĄCZONA DO OPAKOWANIA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. OMNADREN 250 (30 mg + 60 mg + 60 mg +100 mg)/ml roztwór do wstrzykiwań
ULOTKA DOŁĄCZONA DO OPAKOWANIA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA OMNADREN 250 (30 mg + 60 mg + 60 mg +100 mg)/ml roztwór do wstrzykiwań Testosteroni propionas + Testosteroni phenylpropionas + Testosteroni isocaproas