PĘTLE TRAMWAJOWE WYKŁAD 1. Katedra Mostów i Kolei. dr inż. Jacek Makuch KOLEJE MIEJSKIE

Transkrypt

1 Katedra Mostów i Kolei dr inż. Jacek Makuch WYKŁAD 1 PĘTLE TRAMWAJOWE KOLEJE MIEJSKIE studia II stopnia, specjalność ITS, semestr 2 rok akademicki 2015/16

2 1. FUNKCJE i WYPOSAŻENIE: zawrócenie tramwaju postój (wyrównawczy, wypoczynkowy) wyprzedzanie się tramwajów (więcej niż jedna linia) odstawienie zepsutego tramwaju; postój tramwaju rezerwowego oględziny taboru (przez motorniczego) tor do zawracania tory postojowe tory mijankowe (w tym samym kierunku) tor odstawczy zabudowa torów postojowych

3 obsługa motorniczych obsługa pasażerów - pieszych obsługa pasażerów - użytkowników innych środków transportu (przesiadki) budynek socjalny (WC, pokój posiłkowy i wypoczynkowy); dojazd dla pojazdów zaopatrzenia i nadzoru ruchu przystanki (wiaty, ławki, kosze na śmieci), automaty biletowe, kioski, WC, chodniki, przejścia przez tory przystanki autobusowe, parking park and ride (P+R), stanowiska kiss and ride (K+R) oraz bike and ride (B+R), drogi, ścieżki rowerowe

4 2. RODZAJE PĘTLI TRAMWAJOWYCH

5 ZE WZGLĘDU NA POŁOŻENIE NA TRASIE: pośrednie: jednokierunkowe końcowe dwukierunkowe

6 prawe ZE WZGLĘDU NA POŁOŻENIE WZGLĘDEM LINII: lewe symetryczne:

7 ZE WZGLĘDU NA POŁOŻENIE WZGLĘDEM ULICY: z boku poza wewnątrz

8 ZE WZGLĘDU NA KSZTAŁT: kropla : niesymetryczna zerówka symetryczna trójkąt

9 ZE WZGLĘDU NA KIERUNEK RUCHU: normalny (prawostronny, przeciwzegarowy) odwrotny (lewostronny, zegarowy) (np. Klecina)

10 Z WJAZDEM I WYJAZDEM: wspólnym osobnym

11 Z WJAZDEM I WYJAZDEM: jednotorowym wielotorowym rozw. mieszane (dotyczy pętli pośrednich z torami mijankowymi)

12 Z TORAMI MIJANKOWYMI: w układzie poprzecznym (najczęściej): pojedynczo: (np. Oporów) podwójnie: (np. Kowale)

13 w układzie podłużnym (rzadko) we Wrocławiu tylko 3 pętle: Sępolno Pilczyce Krzyki

14 Z TORAMI MIJANKOWYMI: na odcinku prostym (np. Leśnica ) (bierzemy pod uwagę nie całą długość toru mijankowego, lecz tylko tą jego część, która przeznaczona jest do postoju tramwaju) w łuku (np. Tarnogaj ) w części pętli (większość wrocławskich pętli) na całej długości pętli (np. Wrocł. Park Przem. )

15 ZE WZGL. NA UKŁAD FUNKCJONALNY: Funkcje: Z - zakończenie (przyst. dla wysiadaj.) P - postój (tory postojowe, mijankowe) R - rozpoczęcie (przyst. dla wsiadaj.) Z/P/R: na wjeździe (np. Oporów przed przebudową z 2015 r.) Realizowane: oddzielnie oddzielone myślnikiem (-) wspólnie oddzielone ukośnikiem (/) Z-P-R (np. Biskupin) na wyjeździe (np. Wrocł. Park Przem.)

16 Z-P/R (np. Kowale) Z/P-R (np. Osobowice) Z/P (np. Kromera) P (np. Stadion Olimp.)

17 ZE WZGLĘDU NA LICZBĘ TORÓW: jednotorowe (np. Zawalna) przy poprzecznym - pojedynczym układzie torów mijankowych: dwutorowe (np. Wrocł. Park Przem.)

18 trzytorowe (np. Oporów) (np. Tarnogaj)

19 czterotorowe (np. Gdańsk-Jelitkowo) pięciotorowe (np. Warszawa Os. Górczewska

20 przy poprzecznym - podwójnym albo podłużnym układzie torów mijankowych: wielotorowe (np. Kowale) (nie ma sensu podawać dokładnej liczby torów, gdyż i tak nie będzie można wywnioskować, jak są zlokalizowane) (np. Pilczyce) (w sumie 5 torów ) (w sumie 8 torów )

21 ZE WZGL. NA UKŁAD PRZYSTANKÓW: bez przystanków (np. Krzyki) (np. Stadion Olimpijski) (np. Grabiszyńskacmentarz)

22 z przystankami: wspólnymi dla pasażerów wysiadających i wsiadających (np. Oporów przed przeb.) osobnymi dla pasażerów wysiadających i wsiadających: pojedynczymi (np. Biskupin) pojedynczym dla wysiadających i kilkoma dla wsiadających (np. Kowale) kilkoma dla wysiadających i pojedynczym dla wsiadających (np. Osobowice)

23 SZCZEGÓLNE TYPY PĘTLI: w kwadracie ulic (np. Warszawa - ul. Czynszowa) w trójkącie ulic (np. Kraków -Św. Wawrzyńca)

24 w obrębie węzła tramwajowego: np. Warszawa - pl. Narutowicza np. Warszawa - rondo Wiatraczna

25 pętle bliźniacze: np. Warszawa - Huta (przed przebududową z 2008 r. związaną z powstaniem stacji metra Młociny )

26 3. PĘTLA JAKO PUNKT EKSPLOATACYJNY: 1) PUNKT HANDLOWY (obsługa pasażerów): tylko jeśli posiada przystanek (niezawsze) 2) POSTERUNEK RUCHU (regulowanie odstępu i kolejności tramwajów): odstępowy bez możliwości wyprzedzania (jednotorowe) zapowiadawczy (reguluje kolejność): z mijanką - najczęściej z torem zamykającym z żeberkiem Gdańsk Wrocław

27 4. GRANICA POMIĘDZY TORAMI LINII I PĘTLI

28 1) PĘTLE POŚREDNIE: początki zwrotnic na wjeździe i wyjeździe

29 2) PĘTLE KOŃCOWE: 1. początki pierwszej i ostatniej zwrotnicy 2. rozejście się torów dla przeciwnych kierunków 3. początek ewentualnego przedłużenia linii w przyszłości

30 5. RODZAJE TORÓW

31 1) ZE WZGLĘDU NA GEOMETRIĘ: proste łukowe

32 2) ZE WZGLĘDU NA UKŁAD: przechodnie: rozpoczynają i kończą się rozjazdami albo granicą pomiędzy pętlą a linią tramwajową najczęściej występujące tory na pętlach jako pojedyncze albo mijankowe: pojedyncze umożliwiają tylko jedną drogę przejazdu mijankowe umożliwiają alternatywne drogi przejazdu żeberkowe: rozpoczynają się rozjazdem, a kończąślepo kozłem oporowym występują rzadko we Wrocławiu tylko na dwóch pętlach (Biskupin, Księże Małe)

33 w układzie poprzecznym albo podłużnym: przechodnie - mijankowe: korzystniejsze (ze względu na niezależność wjazdów i wyjazdów) mniej korzystne (ograniczona niezależność wjazdów i wyjazdów, potrzebny tor komunikacyjny), stosowane w przypadku braku miejsca na zastosowanie układu poprzecznego żeberkowe (tylko tory odstawcze):

34 układy torów mijankowych: trapezowy równoległoboczny prosty równoległoboczny ukośny układy dróg zwrotnicowych: od toru zwrotnego od toru zasadniczego kombinowana (wiązkowa)

35 3) ZE WZGLĘDU NA RODZAJ RUCHU I tylko przejazd: FUNKCJE wjazdowe przejazdowe (komunikacyjne) wyjazdowe przejazd i postój: z pasażerami: przystankowe (pojedyncze albo mijankowe) bez pasażerów: postojowe - tramwaje liniowe (pojedyncze albo mijankowe) odstawcze - tramwaj zepsuty albo rezerwowy (wyłącznie mijankowe) formy pośrednie: postojowo - przejazdowe przejazdowo postojowe

36 pętle bez przystanków: postojowy wjazdowy o ukres wyjazdowy

37 pętle z przystankami: wjazdowy postojowy przystankowy o ukres wyjazdowy przejazdowy

38 postojowo - przejazdowy przejazdowo - postojowy wjazdowy postojowy przystankowy o ukres wyjazdowy przejazdowy

39 wjazdowy przystankowy postojowy wyjazdowy przejazdowy o ukres postojowo - przejazdowy przejazdowo - postojowy

40 odstawczy wjazdowy przystankowy wyjazdowy postojowo - przejazdowy

41 6. NUMERACJA TORÓW

42 ZASADY NUMERACJI TORÓW NA LINII TRAMWAJOWEJ: nr 1 tor na kierunku z centrum nr 2 tor na kierunku do centrum NA PĘTLI TRAMWAJOWEJ: począwszy od: nr 1 dla pętli końcowej nr 3 dla pętli pośredniej wyjątek: w przypadku pętli końcowych jeśli planuje się w przyszłości przedłużenie linii, numerację torów należy zaczynać od 3 (tak jak dla pętli pośrednich) początki i końce torów w początkach rozjazdów nadając kolejne numery przechodzimy: od torów dłuższych do krótszych od początku do końca pętli od zewnątrz do wewnątrz pętli tory o numerach bezpośrednio wyższych zaczynamy i kończymy w torach o numerach bezpośrednio niższych

43 PRZYKŁADY: (pętla końcowa)

44 (pętla końcowa)

48 (pętla pośrednia)

49 (pętla pośrednia)

50 7. PROJEKTOWANIE PĘTLI TRAMWAJOWYCH

51 7.1. W PLANIE minimalny promień łuku poziomego: 25 m (dla Skody 18 m); (na szlaku 150 m) minimalna długość wstawki prostej i łuku kołowego (w tym przejściowego): 6m łuk przejściowy: R p = 2 R n = (1 - cosγ) (R p - R) dla R p = 50 m i L = 6 m γ = 6,8755º n = 0,1798 m

52 typowa zwrotnica: promień: R zw = 50 m kąt: α zw = 6º (5º - tzw. skrócone)

53 w rozjazdach podwójnych: skrócenie półzwrotnic do α zw = 5º minimalna odległość pomiędzy początkami dwóch następujących po sobie półzwrotnic: 4,5 m minimalna odległość pomiędzy początkiem półzwrotnicy a środkiem najbliższej krzyżownicy: 5 m iglice umieszczamy poza pasami ruchu kołowego i przejściami dla pieszych zwrotnice nietypowe o promieniach: 20, 25, 35, 40, 100 m, paraboliczne zwrotnice tramwajowe są rozpruwalne - tramwaj jadący przeciwnie do ostrza iglicy sam sobie ją przestawia kołami (jeśli jest taka potrzeba)

54 krzyżownice: kąt krzyżownicy β: minimalny: 9º zalecany: > 13º w bloku krzyżownicy stosuje się wypłycenie rowka z 47 mm do 12 mm jeżeli w toku szynowym następuje kilka krzyżownic po sobie, pomiędzy nimi stosuje się szyny z wypłyconym rowkiem

55 rozjazdy: jednotorowe pojedyncze: prawy lewy dwutorowe pojedyncze (pętle pośrednie ze wspólnym wjazdem i wyjazdem): prawy lewy

56 dwutorowe pojedyncze niepełne (pętle pośrednie z osobnym wjazdem i wyjazdem): prawy lewy jednotorowe podwójne dwustronne (wymagają zastosowania półzwrotnic skróconych): prawo-lewy

57 jednotorowe podwójne jednostronne (wymagają zastosowania półzwrotnic skróconych): dwuprawy jednotorowe wielokrotne jednostronne (wymagają zastosowania półzwrotnic skróconych): prawy

58 7.2. W PROFILU maksymalne pochylenie podłużne i max : 50 (dla wrocławskiej Skody - 52, dla Skody z Pragi - 69 ) 25 na przystankach i w rozjazdach 2,5 w torach postojowych łuki pionowe: dla różnicy pochyleń 6 (co przy R v = 2000 m odpowiada z = 9 mm) zalecany promień: 2000 m 5000 m minimalny promień: 1000 m wyjątkowo i tylko jeśli różnica pochyleń 10 (dla Skody 500 m) załomy i łuki pionowe: na prostej wyjątkowo w łukach poziomych o R H 200 m minimalna dług. odc. o stałym pochyleniu: 50 m

59 7.3. W PRZEKROJU minimalne odległości od osi toru do: krawędzi przystanku: 1,25 m (1,285 m wg wrocławskiego MPK, m.in. ze wzgl. na oblodzenie zimą) krawędzi pasa zieleni oraz przejścia dla pieszych: 1,5 m słupów trakcyjnych oraz ogrodzenia na międzytorzu: 1,7 m krawędzi pasa ruchu oraz ogrodzenia na zewnątrz toru: 1,95 m krawędzi zabudowy torów w torach postojowych (oględziny taboru): 2 m szerokości: słupa trakcyjnego: 0,5 m ogrodzenia: 0,1 m pasa bezpieczeństwa: powyżej 2,8 m od p.g.s.: 0,4 m poniżej 2,8 m od p.g.s., bez ruchu pieszego: 0,5 m j.w. z ruchem pieszym: 0,75 m

60 poszerzenia w łuku poziomym: P w przedziale wysokości 0,03 3,95 m powyżej p.g.s. Q poniżej 0,03 m i powyżej 3,95 m i wewnętrzne a zewnętrzne dla R 25 m: Pi = Pa = 5 / R Qi = 0,5 / R Qa = 0 (P, Q i R w metrach) poszerzenie należy wykonać płynnie na odcinku prostym przed początkiem łuku na długościach: 10 m po zewnętrznej stronie łuku 5 m po wewnętrznej stronie łuku

61 wysokości: peronu przystanku: 0,17 m (0,22 m nowe trasy tramwaju plus na Kozanów i Gaj; w innych miastach Polski nawet 0,25 i 0,28 m) krawędzi przejścia dla pieszych: 0,02 m krawędzi pasa zieleni: 0 m zabudowy torów tramwajowych na poprzecznych przejazdach drogowych, rowerowych, na przejściach dla pieszych, na pętli (oględziny taboru): - 0,005 m

62 rozstawy osiowe torów: na prostej r : 2,9 m dla wolnego międzytorza (min.: 2,74 m) 3,5 m dla ogrodzenia na międzytorzu 3,9 m dla słupów trakcyjnych na międzytorzu 4 m w torach mijankowych bez przystanków 5 m w torach mijankowych z przystankami o szerokości 2,5 m 6 m w torach mijankowych z przystankami o szerokości 3,5 m w łukach r ł : stosujemy poszerzenie rozstawu osiowego torów zgodnie ze wzorami na Pi i Pa (dla r 2,9 m tylko przy R < 62,5 m) poszerzenie wykonujemy na krzywej przejściowej, a jeśli jej nie ma na prostej

63 minimalna długość: 7.4. PRZYSTANKI 30 m 2 x 105 N 32 m Skoda 16T, 19T (PESA Swing, Twist; Solaris Tramino) minimalna szerokość: 1,8 m bez wiaty i ogrodzenia, nie sąsiadujący z innym torem albo jezdnią 2,5 m z ogrodzeniem 2,5 m + szerokość wiaty z ogrodzeniem i wiatą krawędź od strony toru: w odcinku prostym (widoczność, oddalenie krawędzi) w łuku wewnętrznym (R zal 150 m) pochylnie: pomiędzy peronem, a przejściem dla pieszych przez tory pochylenie: max 8 %; zalecane 5 % długość: 2 albo 3 m

64 oznaczenie dla niewidomych / niedowidzących: pas nawierzchni o kontrastowej kolorystyce i fakturze z wypukłościami (żółte płytki z wystającymi guzkami) o szerokości minimum 0,35 m, w odległości 0,5 m od krawędzi przystanku spadek poprzeczny: 2 % przeciwnie do strony torów

65 7.5. BUDYNEK SOCJALNY funkcje i wyposażenie: PODSTAWOWE: WC dla motorniczych pokój posiłkowo-wypoczynkowy (aneks kuchenny, stół, krzesła) DODATKOWE: WC ogólnodostępne punkt handlowy przykład: pętla Kromera

66

67

68

69 8. PRZYKŁADY PĘTLI TRAMWAJOWYCH

70 KRAKÓW - nowe trasy tramwajowe: KST tunel tramwajowy pod Dworcem Gł + ul. Pawia od ronda Grzegórzeckiego ulicami: Kotlarską, Klimeckiego, Kuklińskiego, Lipską do pętli Mały Płaszów od skrzyżowania Kapelanka/Brożka ulicami: Grota-Roweckiego, Bobrzyńskiego do pętli: Czerwone Maki

71 pętla Mały Płaszów z ruchem lewostronnym, z przesiadkami na autobus w systemie drzwi w drzwi

72

73

74 pętla Czerwone Maki z przesiadkami na autobus częściowo w systemie drzwi w drzwi, z P+R

75

76

77 pętla Dworzec Towarowy pośrednia, w węźle tramwajowym

78

79

80

81 pętla Łagiewniki pośrednia, w węźle tramwajowym, tramwajowo-autobusowa

82

83

84

85

86 GDAŃSK - nowe trasy tramwajowe: 2007 od ul. 3 Maja ulicami: Armii Krajowej i Sikorskiego do pętli Chełm od pętli Chełm ulicami: Witosa i Havla do pętli: Łostowice

87 pętla Chełm z przesiadkami na autobus w systemie drzwi w drzwi

88

89

90

91 pętla Łostowice z ruchem lewostronnym, z przesiadkami na autobus w systemie drzwi w drzwi, z P+R

92

93

94

95

96 Gdańsk Zaspa tramwajowa pętla pośrednia dwukierunkowa

97

98 Gdańsk Oliwa tramwajowa pętla pośrednia dwukierunkowa