Przykład budżetu głównego przedsiębiorstwa produkcyjnego

Transkrypt

1 Przykład budżetu głównego przedsiębiorstwa produkcyjnego Na podstawie poniższych informacji ogólnych i listy parametrów przy wykorzystaniu formuł programu Excel (bez wpisywania liczb bezpośrednio z klawiatury z wyjątkiem niektórych pozycji w budżecie wpływów i wydatków dotyczących finansowania) należy sporządzić budżety: sprzedaży, produkcji, zakupów materiałów, płac bezpośrednich, kosztów pośrednich wytworzenia, kosztów ogólnych zarządu, sprzedaży, kosztów wytworzenia sprzedanych produktów, nakładów kapitałowych, budżet wpływów i wydatków, zestawienie planowanych kosztów wytworzenia, planowany rachunek zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym oraz planowany bilans na br. oraz inne jeśli potrzebne. Należy również sporządzić zestawienie należności z tytułu sprzedaży w październiku, listopadzie, grudniu, zestawienie należności z tytułu sprzedaży w styczniu, lutym, marcu oraz zestawienie zobowiązań z tytułu zakupu materiałów w październiku, listopadzie, grudniu, styczniu, lutym i marcu (szczegóły dalej). Wszelkie obliczenia muszą być pokazane wprost za pomocą formuł oraz, tam gdzie to konieczne, komentarzy do danej komórki. Budżety należ sporządzić dla miesięcy: styczeń, luty, marzec oraz dla całego I kwartału. Należy również uzupełnić bilans na ub.r. (szczegóły dalej). Przedsiębiorstwo XYZ spółka z o.o. produkuje wyrób gotowy A. Dział Marketingu oszacował, że sprzedaż w przyszłym roku wyniesie szt. tego wyrobu gotowego A. Budżet główny, a zatem i budżet sprzedaży są sporządzane w tej firmie na okres roku z podziałem na kwartały, a w kwartale pierwszym z podziałem na miesiące. Bilans końcowy na dzień ub. r. zawiera dane potrzebne do sporządzenia niektórych budżetów szczegółowych na następny rok składających się na budżet główny. Pozycje bilansu zamknięcia oszacowano (przy uwzględnieniu sald kont bilansowych na koniec października roku poprzedzającego rok budżetowy oraz przewidywanych zdarzeń gospodarczych w ostatnich dwóch miesiącach tego roku. Proszę uzupełnić bilans końcowy na dzień ub. r. o: - wartość zapasów na podstawie przeprowadzonej wyceny zapasów początkowych dla budżetowanego okresu materiałów i wyrobów gotowych, - wartość zobowiązań z tytułu dostaw towarów i materiałów, - wartość należności. 1

2 Budżetowanie w spółce XYZ rozpoczyna się w listopadzie, gdy zespół budżetujący oszacuje wielkość sprzedaży w przyszłym roku ogółem i w podziale na poszczególne kwartały. Kapitał udziałowy wynosi zł, środki pieniężne zł, środki trwałe w wartości początkowej zł, używane przez 2 lata, planowany okres użytkowania środków trwałych wynosi 5 lat, z czego środki trwałe o wartości początkowej zł są używane na potrzeby produkcji, a środki trwałe o wartości zł są używane na potrzeby zarządu proszę ustalić dotychczasowe umorzenie środków trwałych. Zobowiązanie z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych wynosi zł, przychody przyszłych okresów wynoszą zł. Różnica między aktywami i pasywami ustalonymi na podstawie powyższych informacji stanowi kapitał zapasowy (założenie upraszczające). W bilansie pro forma sporządzanym na koniec bieżącego roku należy uwzględnić również zysk netto oraz założyć, że przychody przyszłych okresów nie zmieniły się w stosunku do bilansu otwarcia. Budżet sprzedaży Budżet sprzedaży jest sporządzany w ujęciu ilościowym i wartościowym. Średnia planowana cena sprzedaży wynosi...a... zł/szt. Miesięczna wielkość sprzedaży w pierwszych pięciu miesiącach przyszłego roku wynosi [b1, b2, b3, b4, b5] Oprócz planowanych danych dla pierwszego kwartału podano plan sprzedaży na kwiecień i maj, ponieważ wielkości te są potrzebne do opracowania budżetu produkcji w marcu. Budżet produkcji Budżet produkcji opracowuje się na podstawie budżetu sprzedaży oraz informacji dotyczących zapasu początkowego i końcowego wyrobów w poszczególnych miesiącach. Polityka w zakresie zapasów jest określana przez Zarząd Spółki. Przewidywane zapasy początkowe są wielkością zależną od ilości i czasu zapotrzebowania na wyroby, a także zdolności produkcyjnych firmy. Przed podjęciem decyzji o planowanej ilości zapasów odpowiedzialni kierownicy powinni przeanalizować koszty magazynowania zapasów. Zarząd Spółki może zdecydować, iż zapas końcowy wyrobów gotowych będzie stanowił określony procent planowanej wielkości sprzedaży w następnym okresie. Innym rozwiązaniem może być planowanie wielkości zapasów na stałym poziomie, co pociąga za sobą konieczność 2

3 dopasowania planowanej wielkości produkcji w danym miesiącu do zmieniającego się popytu. Ustalając wielkość zapasu końcowego wyrobów Zarząd Spółki XYZ bierze pod uwagę również fakt, iż rozmiary zapasów mają bezpośredni wpływ na wielkość przepływów środków pieniężnych. Uwzględniając to oraz krótki cykl produkcyjny wyrobu gotowego A zdecydowano, że zapasy będą utrzymywane na poziomie...c... wielkości sprzedaży w następnym miesiącu. Zapas początkowy na dzień roku budżetowego jest równy zapasowi końcowemu na dzień poprzedniego roku. Czas obróbki maszynowej 1 szt. wyrobu A wynosi...d... minut. Budżet zakupów materiałów bezpośrednich Materiały bezpośrednie są bardzo ważnym zasobem produkcyjnym, ponieważ decydują o istocie wyrobu gotowego i jego jakości oraz tworzą pewną część jego kosztu wytworzenia. Materiały te należy kupować w każdym okresie w wystarczającej ilości w celu zaspokojenia potrzeb produkcyjnych oraz zabezpieczenia odpowiedniego zapasu końcowego firmy. Zarząd Spółki XYZ ustalił, że zapas materiałów będzie utrzymywany w wysokości...e... potrzeb produkcyjnych następnego miesiąca. Wskaźnik zapasów materiału jest trochę wyższy niż wskaźniki zapasów wyrobów gotowych, ponieważ firma musi sprowadzać materiały od dostawców z dość odległych miejscowości. Na wytworzenie jednego wyrobu a potrzeba...f.1.. szt. materiału bezpośredniego x,...f.2.. szt. materiału y,...f.3.. szt. materiału z. Planowana cena zakupu materiału x wynosi...g1.. zł/szt., materiału y -...g2.. zł/szt, a materiału z -...g3.. zł/szt. Do produkcji wyrobów A jest stosowany także materiał w, lecz ma on charakter pomocniczy. Koszt z tytułu jego zużycia jest nieznaczny, toteż jest on zaliczany do kosztów pośrednich wytworzenia wyrobów. Budżet płac bezpośrednich Plan produkcji na przyszły kwartał (a także na rok) daje podstawę do ustalenia planowanego zapotrzebowania firmy na robociznę bezpośrednią oraz ma wpływ na ilość potrzebnej pracy pracowników pośrednio produkcyjnych, administracji i obsługi, chociaż te ostatnie pozycje zależą od posiadanych mocy produkcyjnych przez przedsiębiorstwo. Przy obliczeniach kosztów płac uwzględnia się umowy ze związkami zawodowymi, regulacje rządowe dotyczące minimalnych wynagrodzeń i podatku dochodowego od osób fizycznych, system różnicowania płac (system motywacyjny) w przedsiębiorstwie. Koszty płac 3

4 są ujmowane w budżecie płac bezpośrednich, budżecie kosztów pośrednich wytworzenia, budżecie kosztów administracji i sprzedaży. Zarząd Spółki XYZ oszacował, po przeanalizowaniu przyszłych potrzeb w zakresie zatrudniania, koszty płac bezpośrednich w I kwartale następnego roku. Koszty te są równe iloczynowi bezpośrednich standardowych godzin potrzebnych do wytworzenia produkcji w poszczególnych miesiącach i stawki godzinowej płac. Standardowy czas pracy bezpośredniej na jednostkę produkcji wynosi...h... minut, a przeciętna stawka za bezpośrednią roboczogodzinę...i... zł. Wynagrodzenia bezpośrednie są wypłacane robotnikom w miesiącu poniesienia kosztów. Budżet kosztów pośrednich wytworzenia Podczas planowania kosztów pośrednich wytworzenia należy wyszczególnić istotne pozycje tych kosztów w przekroju rodzajowym, a także określić charakter ich zmienności względem zmian stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych spółki. Poszczególne pozycje budżetu kosztów pośrednich zależą od zmian wielkości miernika proporcjonalnego do rozmiarów produkcji, za który przyjmuje się np. planowaną liczbę roboczogodzin lub maszynogodzin bezpośrednich albo częściej - choć nie zawsze słusznie koszty płac bezpośrednich. W budżecie kosztów pośrednich należy więc wykazywać w osobnych kolumnach koszty zmienne i koszty stałe. Koszty mieszane wyrażone wzorem K = ax + b, gdzie: a - jednostkowy koszt zmienny, b - koszt stały w okresie, należy odpowiednio rozdzielić na cześć stałą i zmienną. Całkowite koszty pośrednie wytworzenia również kształtują się zgodnie z funkcją postaci K = ax + b. W Spółce XYZ przyjmuje się, że koszty te pozostają w relacji do wielkości wykonanych maszynogodzin i są wyrażone równaniem: K = ax + b. W omawianym budżecie należy również określić kwotę planowanych kosztów pośrednich wymagających wydatkowania w poszczególnych miesiącach pierwszego kwartału. Informacje te będą niezbędne do ustalenia planowanej kwoty wydatków w budżecie wpływów i wydatków. Amortyzacja jest obliczona przy założeniu, że roczna stawka amortyzacji liniowej wynosi 20% dla wszystkich środków trwałych. Przy obliczaniu amortyzacji należy uwzględnić planowane zakupy i moment przyjęcia do użytkowania środka trwałego. Budżet kosztów ogólnych zarządu Budżet kosztów ogólnych zarządu stanowi - podobnie jak budżet kosztów pośrednich 4

5 wytworzenia - zestawienie pozycji kosztów według rodzaju, lecz planowanych do poniesienia przez komórki administracji, zarządu i obsługi w Spółce XYZ w pierwszym kwartale przyszłego roku. Koszty zawarte w budżecie kosztów ogólnych zarządu są kosztami względnie stałymi. Należy ustalić również koszty wymagające wydatkowania. Budżet kosztów sprzedaży Budżet kosztów sprzedaży jest sporządzony na podstawie następujących założeń: zespół ds. sprzedaży składa się z kierownika, referenta i czterech sprzedawców, wynagrodzenie kierownika i referenta jest stałe i wynosi miesięcznie odpowiednio:...j1... zł,...j2... zł, wynagrodzenie sprzedawców wynosi...j3... zł miesięcznie plus...j4... wartości sprzedaży wyrobów (dla jednego sprzedawcy), oprócz kosztów wynagrodzeń koszty sprzedaży obejmują tylko koszty usług transportowych wynoszące...k..., koszty sprzedaży stanowią w całości koszty wymagające wydatkowania w poszczególnych miesiącach kwartału. Budżet nakładów kapitałowych Budżety składające się na budżet główny dotyczą krótkiego okresu. Zarząd każdej firmy musi jednak uwzględniać w planowaniu długookresowe potrzeby dotyczące np. zakupów urządzeń produkcyjnych, budowy budynków produkcyjnych lub administracyjnych itp. Budżet nakładów inwestycyjnych, będący częścią procedury budżetowania kapitałowego, ma charakter długookresowy i jest opracowywany oddzielnie, lecz określone w nim wydatki inwestycyjne muszą być uwzględnione w budżecie głównym danego roku i miesiąca w celu ustalenia pełnej kwoty wydatków w krótkookresowym budżecie wpływów i wydatków. Zarząd Spółki XYZ zdecydował, że zakupy inwestycyjne będą dokonane tylko w pierwszym kwartale przyszłego roku. Planuje on nabycie w marcu urządzenia do kontroli jakości wyrobów za kwotę...l... zł. Spółka zapłaci za nie w marcu. Planowaną amortyzację tego urządzenia należy uwzględnić w budżecie kosztów pośrednich od miesiąca następującego po miesiącu przyjęcia do użytkowania. 5

6 Budżet wpływów i wydatków Po sporządzeniu wcześniej przedstawionych budżetów można przystąpić do zestawienia budżetu wpływów i wydatków (budżetu gotówki, budżetu środków pieniężnych). Zarząd Spółki XYZ musi bowiem być świadomym, jaką kwotą środków pieniężnych będzie dysponował w wyniku planowanych przedsięwzięć. Budżet ten umożliwi oszacowanie, czy trzeba będzie zaciągać i ewentualnie kiedy krótkoterminowy kredyt bankowy lub czy zostanie osiągnięta istotna nadwyżka środków pieniężnych, w którymś z miesięcy, która może być z korzyścią zainwestowana. Opracowanie tego budżetu wymaga przyjęcia założeń dotyczących planowanego spływu należności od odbiorców, a także spłaty zobowiązań wobec dostawców. Ustalając harmonogram spłaty należności w Spółce XYZ wzięto pod uwagę dotychczasowy schemat spływu należności, przeanalizowano typy klientów pod względem sposobu zapłaty za zakupione wyroby oraz oceniono zmiany zewnętrznych czynników mogących wpłynąć na zmianę dotychczasowego harmonogramu (np. zmiana stopy procentowej, modyfikacja zasad kredytowych przez bank). Spółka XYZ ma dwa typy klientów, tzn. klientów kupujących za gotówkę i klientów nabywających wyrób na kredyt kupiecki. Sprzedaż klientom pierwszej grupy stanowi...m1... wartości sprzedaży w danym miesiącu, a sprzedaż bezgotówkowa wynosi...1-m1... wartości sprzedaży. Harmonogram planowanego spływu należności jest następujący:...m2... wartości sprzedaży bezgotówkowej wpływa w miesiącu sprzedaży,...m3... w następnym miesiącu,...m4... w drugim miesiącu po miesiącu sprzedaży, Należy ustalić wielkość należności na dzień ub. r. w podziale na należności z tytułu sprzedaży w październiku, listopadzie i grudniu ubiegłego roku niezbędną dla prawidłowego ustalenia planowanych wpływów operacyjnych w pierwszym kwartale roku budżetowego. Przychody brutto ze sprzedaży wyrobu A to: za październik - N1 zł, listopad - N2 zł i grudzień ub. r. - N3 zł. Na podstawie danych o należnościach ze sprzedaży w ub. r., planu sprzedaży oraz założonego harmonogramu spłaty należności, należy oszacować wpływy ze sprzedaży bezgotówkowej otrzymane w poszczególnych miesiącach pierwszego kwartału, w kwartale 6

7 ogółem. Należy pamiętać o tym, że część spłaty należności z tytułu sprzedaży kredytowej w listopadzie i grudniu wpłynie do spółki XYZ w styczniu i lutym. Na podstawie zestawienia planowanego spływu należności należy opracować wykaz należności i na koniec marca przyszłego roku. W celu sporządzenia budżetu wpływów i wydatków konieczne jest przygotowanie wykazu wydatków z tytułu regulowania zobowiązań wobec dostawców materiałów, zgodnie z następującymi zasadami stosowanymi przez Spółkę XYZ:...o1.. materiałów kupuje się w każdym miesiącu za gotówkę, za...o2... wartości zakupu materiałów płaci się w następnym miesiącu po miesiącu zakupu, a za...1-(o1 + o2)... wartości zakupu materiałów płaci się w drugim miesiącu po miesiącu zakupu. W celu obliczenia wartości zobowiązań z tytułu dostaw materiałów należy wykorzystać dane o przychodach ze sprzedaży w listopadzie i grudniu. Przyjmuje się, że cena produktu gotowego i materiałów była w ubiegłym roku taka sama, jak planowana na rok dla którego sporządza się budżet. Budżet wpływów i wydatków na pierwszy kwartał przyszłego roku należy sporządzić na podstawie następujących informacji: płace bezpośrednie stanowią wydatek w miesiącu poniesienia tych kosztów, amortyzacja oraz ubezpieczenie są kosztami, które nie wiążą się z wydatkiem w okresie którego dotyczą, minimalny wymagany stan środków pieniężnych w firmie XYZ wynosi zł, krótkoterminowe lokaty bankowe są przyjmowane w wielokrotności 100 zł; są one zakładane w ostatnim dniu miesiąca, w którym środki pieniężne zostały wygospodarowane; odsetki od lokat są naliczane po miesiącu według stopy oprocentowania w skali rocznej 6%. Likwidacja lokaty następuje w ostatnim dniu miesiąca, odsetki od kwoty likwidowanej lokaty w miesiącu likwidacji są wypłacane w całości. kredyt krótkoterminowy w rachunku kredytowym zaciąga się w wielokrotności 100 zł na początku danego miesiąca, kiedy są potrzebne dodatkowe środki pieniężne; kredyt jest spłacany w ostatnim dniu miesiąca, gdy pojawią się możliwości spłaty; oprocentowanie kredytu wynosi 12% w skali roku i jest spłacane co miesiąc na koniec 7

8 miesiąca, podatek dochodowy w wysokości 19% zysku z działalności operacyjnej jest odprowadzany do budżetu kwartalnie do 15 dnia pierwszego miesiąca następnego kwartału (ujęcie uproszczone). Główną przyczyną utrzymywania minimalnego salda środków pieniężnych (dostępnego bez naruszenia ewentualnych lokat krótkoterminowych) jest niepewność towarzysząca budżetowaniu. Jeśli Zarząd Spółki miałby całkowitą pewność dotyczącą wpływu należności i możliwości spłaty zobowiązań nie byłoby potrzeby określania warunku minimalnego salda środków pieniężnych. Założenia odnoszące się do kredytu, odsetek i podatku dochodowego mają charakter upraszczający w celu ułatwienia obliczeń. Proszę przyjąć wysokość kosztu jednostkowego wytworzenia wyrobu gotowego w minionym roku na poziomie 55% ceny sprzedaży. 8