Nr Informacja. Rozwój e-government u w Polsce KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ WYDZIAŁ ANALIZ EKONOMICZNYCH I SPOŁECZNYCH

Transkrypt

1 KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ WYDZIAŁ ANALIZ EKONOMICZNYCH I SPOŁECZNYCH Rozwój e-government u w Polsce Czerwiec 2004 Adam Kucharz Informacja Nr 1057 W informacji zaprezentowano ważny dla budowy społeczeństwa informacyjnego w Polsce element e-government, czyli realizację usług publicznych drogą elektroniczną. Skonfrontowano pozycję Polski w tej dziedzinie z pozycją krajów europejskich i pozaeuropejskich.

2 BSiE 1 1. Wstęp Ogół spraw, związanych z problematyką społeczeństwa informacyjnego (w tym zagadnienia e-government od grudnia 1999 r. łączy się w Unii Europejskiej z inicjatywą eeurope An information society for all, zapoczątkowaną przez przewodniczącego Komisji Europejskiej Romana Prodiego. Inicjatywa wyznaczyła dziesięć obszarów działań, w tym wykorzystanie technologii informatycznych i telekomunikacyjnych do usprawnienia komunikacji obywateli z administracją publiczną. Na posiedzeniu Rady Unii Europejskiej w Lizbonie, w marcu 2000 r., przyjęto strategię 1 budowy do 2010 r. najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej, bazującej na wiedzy, gospodarki świata. Jednocześnie podano sześć priorytetów, których realizacja pozwoli osiągnąć ten cel. Kolejnym krokiem było przyjęcie podczas szczytu Unii Europejskiej w Feira w czerwcu 2000 r. planu działania eeurope 2002, określającego działania do końca 2002 r. Komisja Europejska przyjęła, jako cele strategiczne: tworzenie przyjaznego społeczeństwa informacyjnego, rozumianego jako wprowadzenie obywateli Europy, szkół, przedsiębiorstw i administracji publicznej w fazę nowej gospodarki, wspieranie rozwoju nowych technologii informatycznych i telekomunikacyjnych oraz wzmocnienie spójności socjalnej. Program działania na lata następne, do końca 2005 r., został zaakceptowany przez Radę Europejską już w czerwcu 2002 r. w Sewilli i wszedł w życie pod nazwą e-europe 2005: An information society for all. Zadania programu e-europe 2005 to stworzenie do końca 2005 r. nowoczesnych usług internetowych: rządowych e-government, edukacyjnych e-learning i zdrowotnych e-health oraz udostępnienie szerokiej publiczności niedrogich, bezpiecznych i szybkich stałych łączy internetowych. Problem budowy społeczeństwa informacyjnego w Polsce uzyskał należytą rangę w chwili podjęcia przez Sejm, w dniu 14 lipca 2000 r., Uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie budowania podstaw społeczeństwa informacyjnego w Polsce. Sejm stwierdził w tym dokumencie, iż obowiązujący system prawny i polityka rządu nie tworzą dostatecznych warunków, by w pełni wykorzystać możliwości rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Rząd został wezwany do przedstawienia, w trybie pilnym, do końca września 2000 r. założeń strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce. Rząd, realizując wymienioną uchwałę, przedłożył Sejmowi, w dniu 28 listopada 2000 r., dokument Cele i kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce, który uwzględniał wszystkie zagadnienia wymienione w uchwale. Ponadto, rząd zobowiązał się do przedłożenia, do 31 maja 2001 r., stworzonej na wzór podjętej przez Unię Europejską inicjatywy eeurope, Strategii rozwoju społeczeń- 1 tzw. strategia lizbońska.

3 2 BSiE stwa informacyjnego w Polsce na lata epolska. Dokument ten został przedstawiony 11 września 2001 r. Plan ten podlega corocznej aktualizacji. Z dniem 1 kwietnia 2003 r. zostało utworzone Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, którego działania mają m.in. doprowadzić do przekształcenia i dostosowania polskiej gospodarki do wymogów gospodarki elektronicznej oraz przyczynić się do rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Ministerstwo przejęło również koordynację strategii epolska, z jednoczesną zmianą nazwy na Strategia informatyzacji RP. 13 stycznia 2004 r. Rada Ministrów przyjęła najnowszy dokument dotyczący informatyzacji Polski pt. Strategia informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej epolska na lata [5], który określa obszary i priorytety informatyzacji Polski. W dokumencie tym pojęcie e-government zostało zdefiniowane, jako usługi publiczne 2 realizowane drogą elektroniczną. Wskazano tam na zintegrowaną platformę usług administracji publicznej dla społeczeństwa informacyjnego 3, jako na działanie o największym, szczególnie istotnym dla informatyzacji Polski znaczeniu. 2. Wrota Polski Wstępna koncepcja projektu Wrota Polski zakłada przeniesienie na platformę elektroniczną 26 podstawowych usług publicznych 4. W pierwszej kolejności ma to być sześć usług dla obywateli: składanie deklaracji, informacji i innych dokumentów w celu rozliczenia podatków, wynikających z ustaw podatkowych dotyczących, między innymi, podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku od czynności cywilnoprawnych, przeszukiwanie ofert pracy i pomoc w jej znalezieniu, uzyskanie prawa do wypłat zasiłków z ZUS-u, uzyskanie dowodu osobistego, prawa jazdy i paszportu, dostęp do katalogów bibliotek publicznych i ich przeszukiwanie, zapisanie się na wizytę u lekarza, oraz pięć usług dla firm: rejestracja oraz rozliczenia, dotyczące obowiązku ubezpieczenia społecznego pracowników, głoszenia celne, składanie deklaracji, informacji i innych dokumentów w celu rozliczenia podatków, wynikających z ustaw podatkowych, dotyczących między innymi podatku dochodowego od osób prawnych, VAT-u i akcyzy oraz zgłoszeń celnych, przekazywanie danych statystycznych, udział w zamówieniach publicznych. Uważa się, ze stworzenie odpowiedniej platformy komunikacji elektronicznej między obywatelem a urzędem i między firmą a urzędem spowoduje zwiększenie o 10% rzeczywi- 2 Usługi publiczne definiuje się jako usługi świadczone przez organy administracji publicznej na rzecz obywateli oraz organizacji, a także inne formy komunikacji pomiędzy organami administracji publicznej a obywatelami i organizacjami, służące realizacji zadań administracji publicznej lub wywiązywaniu się obywateli i organizacji z obowiązków wobec państwa [3]. 3 Więcej o budowie społeczeństwa informacyjnego w Polsce można przeczytać w Informacji BSiE nr 1056, Adam Kucharz, Budowa społeczeństwa informacyjnego w Polsce, czerwiec 2004 r. [8]. 4 Podstawowe usługi publiczne to zbiór usług publicznych o największym znaczeniu dla obywateli i firm, inicjatywa eeurope wymienia 20 grup usług; w wersji bardziej szczegółowej przyjęto dla Polski 26 grup usług.

4 BSiE 3 stej 5, a o 40 % potencjalnej efektywności pracy administracji. Miarą efektywności będzie szereg wskaźników czasowych i kosztowych, w tym średni czas oczekiwania na załatwienie sprawy. Realizacja projektu Wrota Polski, powinna usprawnić przepływ informacji w zakresie ponad 500 milionów transakcji rocznie na styku administracja-obywatel i administracja-firma. Powinna też zaowocować, w perspektywie trzyletniej, dużymi oszczędnościami finansowymi dla państwa: 1,5 mld złotych rocznie w związku z rozliczaniem podatków, 240 mln złotych w przypadku uzyskiwania prawa do zasiłku (m.in. dzięki wymianie danych między ZUS-em a urzędami skarbowymi), 12,5 mld złotych przy objęciu informatyzacją małych zamówień publicznych, które obecnie są poza kontrolą Urzędu Zamówień Publicznych. Realizacja projektu wymaga stosownego finansowania. Wstępne szacunki kosztów opiewają na 300 mln euro w ciągu trzech lat ( ) lub 9,6 złotego rocznie na jednego mieszkańca Przegląd wybranych inicjatyw związanych z realizacją programu Wrota Polski Przeglądu dokonano w oparciu o dokument Strategia informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej [5] oraz stosowne Raporty KBN [1]. 3.1 Inicjatywy związane z udostępnianiem treści i usług na stronach internetowych a) Przekazywanie do ZUS-u dokumentów, dotyczących ubezpieczeń społecznych. Po pobraniu i zainstalowaniu programów Płatnik i Płatnik przekaz elektroniczny oraz po certyfikacji, użytkownik uzyskuje możliwość weryfikacji i przekazywania wszystkich miesięcznych raportów, dotyczących ubezpieczeń pracowników w dwojaki sposób, albo za pomocą ekstranetu łączenie się przy pomocy specjalnego numeru bezpośrednio z siecią ZUS, albo przez internet. b) Biuletyn Informacji Publicznej, polegający na utworzeniu systemu stron internetowych 7. Organy administracji i inne instytucje, między innymi związki zawodowe i partie polityczne, przekazują ministrowi właściwemu do spraw administracji publicznej niezbędne informacje do zamieszczenia na stronie głównej biuletynu, natomiast zasadnicza część informacji udostępniana jest lokalnie, na stronach organów i instytucji, do których odnośniki znajdują się na stronie głównej (biuletyn jest dostępny pod adresem internetowym www. bip.gov.pl). c) Formularze rozliczeń podatkowych Ministerstwo Finansów udostępnia na swojej stronie internetowej pod adresem formularze rozliczeń podatkowych. d) System Wspomagania Obsługi Zgłoszeń Celnych CELINA istnieje możliwość przyjmowania pocztą elektroniczną zgłoszeń celnych; 5 Przy ocenie rzeczywistej efektywności bierze się pod uwagę wszystkie formy świadczenia usług, nie tylko elektroniczne, przy ocenie potencjalnej efektywności bierze się pod uwagę tylko elektroniczne świadczenie usług. 6 Jest to kwota znacząco niższa niż w innych krajach, np. na budowę społeczeństwa informacyjnego przeznacza się w przeliczeniu na jednego mieszkańca: 16 zł w Niemczech, 37 zł w Wielkiej Brytanii i 60 zł w USA. 7 System jest utworzony zgodnie z przepisami ustawy z dnia 6 września 2001 roku o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz. 1198).

5 4 BSiE e) System Zintegrowanej Taryfy Celnej ISZTAR dostarcza narzędzi do tworzenia i utrzymywania bazy danych, która zawiera dane taryfowe, wyjaśnienia do taryfy celnej, informacje taryfowe itp. f) Komponent Zintegrowanego Systemu Katastralnego umożliwia wyszukiwanie różnic między danymi z powiatowych baz geodezyjnych i gminnych ewidencji podatkowych, pozwala także na otrzymywanie komunikatów o zmianach wymiaru podatków od nieruchomości. g) System Informatyczny Monitoringu i Kontroli Finansowej Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności przeznaczenie zgodne z nazwą. h) System Informatyczny do Obsługi Zadań Generalnego Inspektora Informacji Finansowej zapobiega wprowadzaniu do obrotu finansowego nielegalnych wartości majątkowych. i) Homologacje pojazdów. j) Portal Pierwsza Praca informacje na temat urzędów pracy, zakładania własnych firm, praktyk i staży oraz wolontariatu. k) Biuletyn Zamówień Publicznych w internecie umożliwia m.in. umieszczanie za pośrednictwem internetu ogłoszeń w biuletynie. l) SIMAP program komputerowy, ułatwiający przeprowadzanie postępowań przetargowych. m) Portal morski powstaje strona Platforma logistyczna dla portów morskich i obrotu portowo-morskiego. n) Rejestr zakładów opieki zdrowotnej i aptek. o) Udostępnianie informacji rolniczych udostępnienie w internecie katalogu Centralnej Biblioteki Rolniczej oraz katalogu polskich stron rolniczych. p) Internetowy Serwis Informacji Turystycznej. r) Infomaty Urząd Służby Cywilnej zainstalował pilotażowe, multimedialne kioski, poprzez które udostępnia informacje o podstawowych usługach, świadczonych obywatelom przez administrację. 3.2 Inicjatywy związane z tworzeniem baz danych a) Centralna Baza Danych Ministerstwa Infrastruktury kompleksowa baza danych o transporcie. b) Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców system ma obejmować 20 usług ewidencji pojazdów, 13 usług ewidencji kierowców (we współpracy z Funduszem Ubezpieczeń Gwarancyjnych). c) Stworzenie systemu PESEL-2 modyfikacja obowiązującego systemu PESEL. d) Krajowa Ewidencja Podatników. e) Zintegrowany System Ewidencji Straży Granicznej. f) Krajowy System Informacyjny Policji. g) Zintegrowany Pakiet Dokumentów Osobistych MSWiA pracuje nad stworzeniem systemu identyfikacji, opartym na jednym dokumencie identyfikacyjnym. h) Zintegrowany System Zarządzania i Kontroli (IACS) system pozwalający na stosowanie dopłat do produkcji rolnej.

6 BSiE Inicjatywy związane z rozwojem wewnętrznej infrastruktury administracji publicznej a) Zintegrowany System Informatyczny Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. b) Zintegrowany System Informatyczny Ministerstwa Skarbu Państwa. c) System Rozliczeń Celno-Podatkowych i Księgowości Podatkowej ZEFIR w Izbach Celnych. d) POLTAX system informatyczny, wspomagający wszystkie działania urzędów skarbowych związane z pobieraniem podatków. W jego skład wchodzą następujące podsystemy: REJESTRACJA: rejestracja, gromadzenie i utrzymywanie danych podmiotów na podstawie formularzy NIP, WYMIAR: decyzje dotyczące poszczególnych podatków, RACHUNKOWOŚĆ: ewidencja podatków, EGAPOLTAX: wspomaganie windykacji należności, prowadzonych przez urzędy skarbowe, KONTROLA: planowanie kontroli, MANDATY: ewidencja mandatów karnych. e) Sieci komputerowe MON. f) System WIZA KONSUL: wspomaganie czynności wizowych i konsularnych. 4. Przegląd i ocena internetowych stron administracji publicznej w Polsce Poniżej przedstawiono niektóre wyniki badań, dotyczących stron internetowych administracji publicznej w Polsce, przeprowadzonych przez Zespół Internetu Obywatelskiego oraz Ministerstwo Nauki i Informatyzacji we współpracy z firmą Capgemini Polska Sp. z o. o. 4.1 Badania przeprowadzone przez Zespół Internetu Obywatelskiego Badanie jakości stron internetowych administracji publicznej za pomocą metody WAES 8 rozpoczęto latem 2001 r., obejmując nim 196 krajów. W przypadku Polski badania prowadził Zespół Internetu Obywatelskiego 9. Ocenie poddano internetowe strony 15 ministerstw, Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, 16 urzędów wojewódzkich i 14 urzędów marszałkowskich. W ocenie zespołu główne zalety zaletami stron urzędów polskiej administracji publicznej to: obecność na stronach adresów, telefonów urzędów i adresów poczty elektronicznej urzędników, bezpłatny dostęp do publikowanych materiałów, możliwość zachowania anonimowości przez użytkownika, duża ilość odnośników do innych adresów rządowych. Zespół zwrócił również uwagę na negatywne cechy polskich publicznych stron www, czyli: brak jednolitego nazewnictwa adresów, niewielka ilość formularzy do pobrania, brak formularzy, które można wypełnić bezpośrednio na stronie internetowej, niewielka liczba informacji w językach obcych, brak instrukcji odwołania się od decyzji urzędu. 8 Ang. Website Attribute Evaluation System wielokryterialny system oceny stron internetowych; stosuje się 41 kryteriów podzielonych na dwie kategorie: przejrzystość oraz interaktywność strony, ocenia się m.in. jakość usług, ale główny nacisk kładziony jest na jej zawartość. 9 W wyniku badania powstał raport Administracja publiczna w sieci 2002.

7 6 BSiE W tabeli 1 przedstawiono ocenę, jaką uzyskały strony internetowe urzędów oceniane wg WAES, przy czym uwzględniono tylko te urzędy, które osiągnęły próg 20 punktów. Tabela 1. Ocena stron www wybranych urzędów wg WAES. Nazwa urzędu Adres www Ocena 10 w [pkt] Ministerstwo Finansów mf.gov.pl 29 Śląski Urząd Marszałkowski silesia-region.pl 28 Ministerstwo Środowiska mos.gov.pl 27 KBN 11 mnii. gov.pl 27 Ministerstwo Kultury mk. gov.pl 24 Ministerstwo Infrastruktury mi. gov.pl 23 MSWiA mswia. gov.pl 23 Świętokrzyski Urząd Wojewódzki kielce.uw.gov.pl 23 MENiS men.waw.pl 22 Ministerstwo Gospodarki 12 i mpips. gov.pl 22 MPiPS 13 mpips.gov.pl 21 MSZ msz. gov.pl 21 Kancelaria Premiera kprm. gov.pl 20 Źródło: opracowanie własne na podstawie [5]. 4.2 Badania przeprowadzone przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji (MNiI) oraz firmę Capgemini Celem badania przeprowadzonego przez MNiI we współpracy z firmą Capgemini 14 było zbudowanie pełnego obrazu e-usług publicznych w Polsce. Badanie miało również stworzyć możliwość systematycznego pomiaru stopnia rozwoju e-government w kraju oraz umożliwić dokonywanie porównania do sytuacji w krajach europejskich. Projekt badawczy objął analizę kilkuset stron internetowych krajowej administracji publicznej. Dokonano pomiaru stanu ich zaawansowania, zawartości oraz funkcjonalności. Wybrane wyniki badań przedstawiają się następująco: a) dostępność stron www jednostek administracji publicznej wzrosła z 74% (2003 r.) do 95% (2004 r.) tak wysoka wartość wskaźnika wynika jednak z faktu, iż badane były jedynie urzędy i instytucje do poziomu urzędu miejskiego miasta wojewódzkiego; na poziomie powiatów i gmin dostępność stron jest zdecydowanie niższa, b) jeszcze żadne województwo nie zaoferowało 50% poziomu usług publicznych on-line, najlepiej rozwinięte województwa to pomorskie (45%) i świętokrzyskie (42%), c) dwa województwa rozwijają usługi publiczne on-line zdecydowanie szybciej niż reszta kraju, są to pomorskie i lubuskie, d) połowa województw rozwija ofertę e-government w tempie poniżej 10 punktów procentowych rocznie, co oznacza 10-letni okres budowy oferty usług publicznych on-line, e) tempo rozwoju e-government nie jest skorelowane z zamożnością poszczególnych regionów, 10 maksymalna ilość punktów możliwych do otrzymania wynosiła Atualnie Ministerstwo Nauki i Informatyzacji. 12 Aktualnie Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. 13 Patrz przypis w wyniku przeprowadzonego badania powstał raport Rozwój egovernment w Polsce, 3 edycja badań eeurope [10].

8 BSiE 7 f) za najlepiej rozwinięte pod względem e-government zostały uznane: urząd miasta Gdańska (strona sześciojęzyczna, wiele spraw można załatwić poprzez formularze on-line) oraz biblioteka uniwersytecka we Wrocławiu (możliwość dokonania rejestracji, wypożyczenia i nabycia publikacji on-line), g) według stosowanej przez Komisję Europejską nowej skali ocen polski e-government ma poziom rozwoju równy 2% tylko taki procent usług publicznych w Polsce jest w pełni dostępnych on-line, h) obserwuje się wyraźną różnicę w poziomie rozwoju usług relatywnie prostych oraz usług, których realizacja wymaga bardziej kompleksowego podejścia, np.: w usługach, związanych z rejestracją on-line różnica między Polską a Unią zmalała z 41 punktów procentowych w 2003 r. do 21 punktów procentowych w 2004 r., natomiast usługi on-line z grupy obsługa przychodów budżetowych są nadal słabo rozwinięte, różnica wynosi 41 punktów procentowych. 5. Korzystanie z internetowych stron rządowych w wybranych krajach Badania nad korzystaniem przez obywateli z internetowych stron rządowych prowadzi od 2001 r. firma TNS Taylor Nelson Sofres. W 2001 r. firma przebadała 29 tys. dorosłych obywateli z 28 krajów, w 2002 r. 29 tys z 31 krajów, a w 2003 r. 32 tys. z 32 krajów. W 2003 r. badaniami objęto 21 krajów europejskich, w tym Izrael i Turcję, 9 krajów Azji Pacyfiku i dwa kraje Ameryki Północnej USA i Kanadę. Kluczowe wyniki raportu z 2003 r. [4] sprowadzają się do następujących ustaleń: nastąpiła stabilizacja ilości osób, deklarujących korzystanie w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy z internetowych stron rządowych (GO 15 ), w 2003 r. było to na poziomie 30% dorosłej populacji, identycznie jak w 2002 r., podczas gdy w 2001 r. odsetek ten wynosił 26%, na przestrzeni lat , we wszystkich badanych krajach, nastąpił wzrost odsetka obywateli, korzystających ze stron rządowych, za wyjątkiem Turcji i Wysp Owczych, gdzie wystąpił spadek, największy wzrost odsetka populacji dorosłych, korzystających z GO wystąpił w Holandii, Danii, Finlandii, Norwegii, Hong Kongu, Hiszpanii i Łotwie (patrz tabela 1), wśród obywateli, wykorzystujących strony rządowe w różny sposób przeważają informations seekers (24 % dorosłej populacji), na drugim miejscu są downloaders (11%), a najmniejsza grupę stanowią consulters (4%), 16 jeśli chodzi o wymienione wyżej formy korzystania z GO to wyniki badań za lata 2002 i 2003 są identyczne (stabilizacja), natomiast uwzględniając wyłącznie kraje, które były objęte badaniem w roku 2002 i w roku 2003, należy odnotować wzrost wśród informations seekers (z 23% w 2002 r. do 25 % w 2003 r.) i downloaders (z 10% do 12%) oraz stabilizację wśród consulters (4%), na przestrzeni lat najszybciej powiększała się grupa transactors (wzrost z 1% do 8%), 15 GO ang. Government Online. 16 W literaturze anglojęzycznej, poświęconej problematyce korzystania z internetowych stron instytucji publicznych, wyróżnia się kilka grup użytkowników: information seekers, to ci, którzy wykorzystują internet do ściągania informacji; downloaders, wykorzystują strony rządowe do druku różnego rodzaju formularzy; consulters, używają internetu do przedstawienia swoich opinii na temat inicjatyw, podejmowanych przez rząd; providers dostarczają rządowi informacji personalnych lub dot. gospodarstwa domowego; transactors używają internetu do płacenia za usługi lub rzeczy za pomocą kart kredytowych lub numerów kont bankowych.

9 8 BSiE korzystanie z GO jest bardzo uzależnione od wieku: 41% populacji w wieku lata deklaruje korzystanie z internetowych stron rządowych i tylko 8% populacji w wieku powyżej 65 lat (wyniki badań dotyczą 2003 r.), z GO korzysta więcej mężczyzn niż kobiet, w 2003 r. odpowiednio 34% i 26 Tabela 2. Odsetek populacji dorosłych korzystających z internetowych stron rządowych w wybranych krajach, w latach w % Miejsce Kraj 2003 r r r. 1 Dania Norwegia Finlandia Singapur Holandia Kanada Wyspy Owcze Australia Nowa Zelandia USA Hong Kong Izrael Estonia Francja Tajwan Hiszpania Irlandia Korea Południowa Niemcy Włochy Czechy Słowacja Wielka Brytania Japonia Malezja Łotwa Litwa Turcja Polska Węgry Bułgaria 1 Źródło: opracowanie własne na podstawie [4]. 6. Podsumowanie miejsce Polski Z raportu firmy TNS opublikowanego w listopadzie 2003 r. zaledwie 6% Polaków deklaruje, że w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy korzystało z internetowych stron rządowych. 17 Odsetek użytkowników stron rządowych www nie zmienił się istotnie ani w stosunku do roku 2002 (4%), ani w stosunku do roku 2001 (5%). Plasuje to Polskę wśród krajów, których obywatele najrzadziej odwiedzaj internetowe strony instytucji publicznych. Co ciekawe, 17 Przypomnijmy, że średnia dla krajów objętych badaniem wynosi 30%.

10 BSiE 9 wzrost liczby osób korzystających z internetu, jaki nastąpił w okresie między kolejnymi badaniami (wzrost z 15% w lipcu 2002 r. do 22% we wrześniu 2003 r.), nie przełożył się na wzrost zainteresowania rządowymi stronami www. W Polsce, w 2003 r. 26% 18 osób korzystających z internetu deklarowało odwiedzanie stron instytucji publicznych, podczas gdy średnia dla krajów, które były objęte badaniem, wynosi 64%. Wykaz źródeł [1] Raporty o stanie realizacji zadań w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce, KBN (10 raportów za okres r.), [2] eeurope: An information socjety for all, COM(2002) 263 final, Bruksela , [3] Wrota Polski, wstępna koncepcja projektu, KBN, 11 grudnia 2002 r., [4] Government Online, an international perspective 2003, Global summary, Taylor Nelson Sofres, listopad 2003 r. [5] Strategia informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej epolska na lata , grudzień 2003 r., [6] Komputery, internet, telefony komórkowe: wyposażenie gospodarstw domowych i użytkownicy w niektórych krajach Europy Środkowej i Wschodniej, komunikat z badań, Centrum Badania opinii Społecznej, Warszawa, maj 2002 r., [7] Internet i komputery w gospodarstwach domowych, komunikat z badań, Centrum Badania opinii Społecznej, Warszawa, marzec 2004 r., [8] Adam Kucharz, Budowa społeczeństwa informacyjnego w Polsce, Informacja BSiE nr 1056, czerwiec 2004 r. [9] Anna Barańska, Kształtowanie nowej gospodarki i społeczeństwa informacyjnego, Raport BSiE nr 203, marzec 2002 r. [10] Rozwój egovernment w Polsce, 3 edycja badań eeurope, Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, Capgemini Polska, Warszawa, 8 lipca 2004 r. 18 W 2002 r. odsetek ten wynosił 23%.