Nauka o produkcyjności lasu

Transkrypt

1 Nauka o produkcyjności lasu Wykład 2 Studia I Stopnia, kierunek leśnictwo

2 M. Brach, N. Grala

3 Wzrost i przyrost drzew

4 Wzrost Jest to powiększanie się z wiekiem wartości cechy Niektóre cechy (F, %LK) mogą z upływem wieku zmniejszyć swoją wartość. W takim przypadku mówimy o zmianie z wiekiem wartości cechy drzewa.

5 Kształtowanie się cech drzewa Na wykładach tylko wzrost i przyrost wysokości i pierśnicy Inne cechy drzewa (wysokość, grubość na róŝnych wysokościach, pole przekroju, miąŝszość, przyrost miąŝszości, kształt) na ćwiczeniach (analiza pniowa)

6 Wzrost Jest to powiększanie się z wiekiem wartości cechy Niektóre cechy (F, %LK) mogą z upływem wieku zmniejszyć swoją wartość. W takim przypadku mówimy o zmianie z wiekiem wartości cechy drzewa. Graficzny obraz to krzywa o kształcie wydłuŝonej, pochyłej litery S

7 Wartość cechy drzewa Wiek

8

9 Przyrost Pochodna funkcji wzrostu cechy ( c/ t) Graficznym obrazem jest krzywa przyrostu cechy drzewa Wiek, w którym przyrost przyjmuje największą wartość, to wiek kulminacji przyrostu cechy

10

11 Wartość przyrostu cechy drzewa Wiek

12 Przyrost Przyrost bieŝący (PB) róŝnica wartości cechy na końcu i początku danego okresu: PB roczny i PB okresowy szczególnym PBO jest przyrost z całego okresu Ŝycia drzewa równy wartości cechy drzewa w końcu okresu Przyrost przeciętny (PP) PBO podzielony przez długość okresu szczególnym PP jest przyrost z całego okresu Ŝycia drzewa równy wartości cechy drzewa podzielonej przez wiek ZaleŜność PB i PP

13 Wiek PP PB Wartość przyrostu cechy drzewa

14 Fazy wzrostu wysokości Juwenilna (młodociana) wolny wzrost cechy drzewa, systematycznie rosnący z roku na rok Pędzenia (pełni sił, szybkiego wzrostu) duŝe przyrosty, kulminacja bieŝącego przyrostu cechy Senilna (starzenia, starcza) Ponowny wolny wzrost cechy, malejące przyrosty

15

16

17 F az a m ł o d o c ia n a F az a pę d z en ia F a z a sta r cz a w ie k F az a m ło d o cian a F az a pęd z en ia F az a starcz a wysokość drzewa przyrost wysokości drzewa p rzyro st przecię tny p rzyro st bieŝą cy w ie k

18 Wzrost wysokości drzew w sezonie wegetacyjnym

19 Wzrost wydłuŝeniowy Zawiązanie pąka szczytowego Spoczynek zimowy Wzrost wydłuŝeniowy w sezonie wegetacyjnym Zawiązanie pąka szczytowego...

20 Typy wzrostu Monopodialny: pęd wyrasta z pączka wierzchołkowego. Pień moŝliwy do prześledzenia od podstawy do wierzchołka. Większość drzew iglastych i część liściastych (Db, Bk, Ol, Js) Sympodialny: pęd z pąka bocznego. Niektóre liściaste (Brz, Os)

21 Monopodialny

22 Sympodialny Dmyterko i Bruchwald 2010

23 Sympodialny Dmyterko i Bruchwald 2010

24 Wzrost wysokości Typ wzrostu Data początku wzrostu, data zakończenia wzrostu i długość okresu wzrostu ZaleŜą od wielu czynników (połoŝenie geograficzne, wieku drzewa, klimatu w danym roku i roku poprzednim) Krzywa o kształcie wydłuŝonej (rozciągniętej) litery S Niekiedy występuje przerwa we wzroście

25 Sosna Wzrost monopodialny Początek średnio pod koniec kwietnia (20.IV do 5.V), równoczesny start wszystkich drzew Koniec pod koniec czerwca (26.VI do 2.VII) Długość okresu wzrostu około 2 miesięcy (50 do 70 dni)

26 Świerk Wzrost monopodialny Początek w pierwszej dekadzie maja, później gdy złe warunki atmosferyczne, nie wszystkie jednocześnie Koniec w lipcu, wcześniejsze wcześniej Długość okresu wzrostu średnio około 60 dni (50-70) DuŜa zmienność między drzewami

27 Jodła Wzrost monopodialny Początek wzrostu w pierwszych dniach maja, równoczesny start wszystkich drzew Koniec wzrostu w połowie lipca, wcześniejsze wcześniej Długość okresu wzrostu około 70 dni

28 Modrzew Wzrost monopodialny Koniec kwietnia: wzrost igieł Początek wzrostu wysokości: koniec maja - początek czerwca, duŝa zmienność Koniec w połowie września, duŝa zmienność Długość wzrostu - ponad 3 miesiące, duŝa zmienność

29 Buk Wzrost monopodialny Początek pod koniec kwietnia; większość jednocześnie, ale niektóre nawet 3 tygodnie później Koniec: druga połowa czerwca, bardzo zmienna, 10-20% drzew ma 3 tygodniową przerwę we wzroście, a potem 2-4 tyg. Długość wzrostu: dni, duŝa zmienność

30 Dąb Wzrost monopodialny Początek w końcu kwietnia, prawie jednocześnie 10% - jeden cykl, 80% - dwa cykle, 10% - 3 cykle wzrostu Pierwszy cykl 2-3 tygodnie koniec w połowie maja

31 Dąb 4-6-tygodniowa przerwa we wzroście Trzecia dekada czerwca początek drugiego cyklu Koniec połowa lipca, średnio 3 tygodnie Pierwsza dekada sierpnia początek 3 cyklu W sumie razem ze spoczynkiem do 3 miesięcy

32 Olsza Wzrost monopodialny Początek na początku maja, niektóre juŝ w połowie kwietnia Koniec na początku sierpnia Długość wzrostu: około 3 miesięcy

33 Brzoza Wzrost sympodialny Rozwój liści i kwiatów Ŝeńskich w połowie kwietnia Początek wzrostu: druga dekada maja Koniec wzrostu: połowa sierpnia Okres wzrostu: około 100 dni Kwiaty męskie od VI do IX, pylenie w IV po przezimowaniu

34 sosna świerk jodła modrzew dąb buk IV V VI VII VIII IX

35 Wzrost wysokości w ciągu całego Ŝycia drzewa

36 Faza młodociana Faza pędzenia Faza starcza wysokość drzewa wiek

37 Charakterystyka Wzrost wysokości drzew moŝna scharakteryzować m.in. długością poszczególnych faz wzrostu Juwenilnej Pędzenia Senilnej Momentem wystąpienia kulminacji PP PB

38 Sosna Faza juwenilna u większości drzew kończy się między 6 i 15 rokiem Ŝycia Kulminacja PP (koniec fazy pędzenia) najczęściej w wieku lat Kulminacja PB: lat

39 Świerk Faza juwenilna długa i zmienna: lat Kulminacja PP (koniec fazy pędzenia) najczęściej w wieku lat Kulminacja PB: lat (26-30) DuŜa zmienność: juwenilna do 55 roku Ŝycia, kulminacja PP nawet około 100 lat

40 Jodła Faza juwenilna: lat (21-25 lat) Kulminacja PP bardzo zmienna: lat (25-60 lat) Kulminacja PB równieŝ bardzo zmienna, ale większość lat

41 Modrzew Ograniczony materiał badawczy Faza juwenilna: 6-10 lat Kulminacja PP: lat Kulminacja PB: 6-10 (max. 30 lat)

42 Dąb Faza juwenilna: 6-20 (11-15) lat Kulminacja PP: (6-70) lat Kulminacja PB bardzo wcześnie: lat

43 Buk Najbardziej zmienny z wymienionych Faza juwenilna: (70) lat Kulminacja PP: (25-30) lat Kulminacja PB: (21-35) lat

44 Brzoza Faza juwenilna: do 10 lat (omszona: do 40) Kulminacja PP: 6-30 lat Kulminacja PB: lat (omszona 6-45)

45 Olsza Faza juwenilna: 6-15 lat Kulminacja PP bardzo zmienna: 6-20 lat Kulminacja PB: lat

46 Literatura Dmyterko E., Bruchwald A Model rozwoju pędu wierzchołkowego i jego ugałęzienia u dojrzałej brzozy omszonej (Betula pubescens Ehrh.). Leśne Prace Badawcze 71 (1):

47 Literatura Bruchwald A., Dmyterko E., Dudzińska M., Wirowski M Analiza faz wzrostu wysokości olszy czarnej (Alnus glutinosa /L./ GAERTN.). Sylwan 2: Bruchwald A Fazy wzrostu i wiek kulminacji bieŝącego i przeciętnego przyrostu wysokości dębu szypułkowego. Sylwan 5: 5-11.

48 Analiza pnia czyli w jaki sposób odtworzyć przebieg wzrostu drzewa

49 Analiza pnia Kolejne slajdy to fotografie starych tablic przedstawiających kształtowanie się z wiekiem róŝnych cech strzały Przedstawiono równieŝ ilustracje pochodzące z podręcznika prof. Mikołaja Borowskiego Przyrost drzew i drzewostanów

50 Elementy analizy pnia (poza h i d)

51

52

53

54

55

56

57

58 Źródła Informacje na temat autorów i praw autorskich do zdjęć znajdują się na stronach źródłowych: Ponadto wykorzystano: rysunki z podręcznika Przyrost drzew i drzewostanów prof. Mikołaja Borowskiego (PWRiL Warszawa) materiały własne SZDiNoPL