Instytut Badawczy Leśnictwa

Transkrypt

1 Instytut Badawczy Leśnictwa ANALIZA POZIOMU WIEDZY SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ NA TEMAT STANU PUSZCZY BIAŁOWIESKIEJ Miłosz Mielcarek Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi Instytut Badawczy Leśnictwa

2 Plan prezentacji Informacje metodyczne Opis wyników badania ze społecznością lokalną Opis wyników badania z turystami Wskaźnik poziomu świadomości ekologicznej Podsumowanie

3 1 Informacje metodyczne

4 Informacje metodyczne Cel badania Identyfikacja poziomu wiedzy mieszkańców i turystów na temat stanu Puszczy Białowieskiej. Poznanie poziomu rozpowszechniania informacji o projekcie na terenie Puszczy Białowieskiej i w jej sąsiedztwie.

5 Informacje metodyczne Główne obszary badawcze: Wiedza respondentów na temat stanu drzewostanów Puszczy Białowieskiej Świadomość badanej społeczności na temat Projektu Ogólna świadomość ekologiczna

6 Informacje metodyczne Badanie zostało podzielone na cztery części: 2015 I Badanie ankietowe w formie wywiadu bezpośredniego Badanie ankietowe w formie ankiety internetowej Okolicznościowe badanie ankietowe w formie ankiety tradycyjnej 2020 II Badanie ankietowe w formie wywiadu bezpośredniego

7 Informacje metodyczne Grupy docelowe objęte badaniem: 1. Społeczność lokalna: Mieszkańcy gmin Hajnówka, Białowieża, Narewka, Dubicze Cerkiewne i Czyże Pracownicy administracji leśnej (nadleśnictwa) Pracownicy administracji związanej z ochroną przyrody (pracownicy BPN, pracownicy RDOŚ) Pracownicy administracji samorządowej Pracownicy firm, organizacji i lokalni działacze na rzecz ochrony przyrody 2. Turyści odwiedzający Puszczę Białowieską

8 Informacje metodyczne I badanie ankietowe: Pierwsze badanie ankietowe techniką wywiadów bezpośrednich (PAPI) zostało przeprowadzone z mieszkańcami pięciu gmin (N=900) a także z turystami odwiedzającymi Puszczę Białowieską (N=100).

9 Informacje metodyczne Wskaźnik świadomości ekologicznej Na podstawie 18 pytań badania I obliczono wskaźnik poziomu świadomości ekologicznej ludności lokalnej i turystów. Respondent mógł zdobyć maksymalnie 18 punktów (100%). Udzielone odpowiedzi posłużyły do obliczenia poziomu świadomości ekologicznej dla każdego respondenta (w %).

10 Informacje metodyczne Weryfikacja wskaźnika Wskaźnik zostanie zweryfikowany w II badaniu ankietowym (2020 r.). Z tego powodu w I i II badaniu ankietowym zostanie zastosowany ten sam kwestionariusz ankiety. Oczekiwanym efektem jest wzrost świadomości ludności lokalnej na temat rzeczywistego stanu otoczenia (czyli Puszczy Białowieskiej) o 25%.

11 2 Opis wyników badania ze społecznością lokalną

12 Opis wyników badania ze społecznością lokalną Charakterystyka respondentów Zdecydowana większość badanych to osoby, które zamieszkują w obecnym miejscu powyżej 15 lat (89,8%). poniżej 2 lat 1,9% 3-7 lat 2,8% 7-11 lat 2,3% lat 3,2% Powyżej 15 lat 89,8% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Rys. 1 Długość zamieszkiwania na terenie gminy uczestników badania z mieszkańcami.

13 Opis wyników badania ze społecznością lokalną Charakterystyka respondentów cd. Zgodnie za założeniami, udział w badaniu wzięli również pracownicy administracji leśnej lub też samorządowej, którzy są mieszkańcami badanych gmin. Ich udział wynosił 8,2% ogółu ankietowanych. Społeczność lokalna 91,8% Pracownik administracji leśnej Pracownik związany z ochroną przyrody (pracownicy BPN, pracownicy Dyrekcji Ochrony Środowiska) Pracownik administracji samorządowej 2,4% 0,2% 5,1% Inna grupa 0,4% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Rys. 2 Udział pracowników administracji w grupie uczestników badania z mieszkańcami.

14 Świadomość ekologiczna Poziom wiedzy ogólnej na temat Puszczy Białowieskiej Jako bardzo dobry swój poziom ogólnej wiedzy na temat Puszczy Białowieskiej najczęściej (w 26,2% przypadków) wybierali mieszkańcy gminy Czyże, a najrzadziej mieszkańcy gminy Dubicze Cerkiewne (4,1% odpowiedzi). Hajnówka 8,8% 35,5% 42,1% 11,3% 2,3% Białowieża 20,6% 39,7% 34,9% 3,2% 1,6% Narewka 15,2% 49,1% 27,7% 7,1% 0,9% Dubicze Cerkiewne 4,1% 42,9% 38,8% 14,3% Czyże 26,2% 40,0% 27,7% 6,2% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Bardzo dobry Dobry Zadowalający Zły Bardzo zły Rys. 3 Zależność pomiędzy zamieszkiwaną gminą a oceną swojego ogólnego poziomu wiedzy na temat Puszczy Białowieskiej w badaniumieszkańców (p<0,001).

15 Świadomość ekologiczna Poziom wiedzy dotyczący zmian w Puszczy Białowieskiej Odsetek pozytywnych ocen własnego poziomu wiedzy na temat zmian zachodzących w Puszczy Białowieskiej ( bardzo duży i duży ) wzrastał wraz z wiekiem ankietowanych lat 5,2% 13,4% 44,3% 29,9% 7,2% lat 6,0% 23,3% 50,7% 13,3% 6,7% lat 3,9% 26,8% 49,6% 16,5% 3,1% lat 6,1% 29,9% 44,1% 17,0% 2,9% Powyżej 65 roku życia 7,9% 28,8% 49,3% 11,2% 2,8% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Bardzo duży Duży Średni Mały Bardzo mały Rys. 4 Zależność pomiędzy wiekiem a oceną swojej wiedzy na temat zmian zachodzących w Puszczy Białowieskiej w badaniu mieszkańców

16 Wiedza na temat drzewostanów Puszczy Białowieskiej Gatunki drzew najczęściej występujące w Puszczy Białowieskiej Respondenci z wykształceniem zawodowym i średnim rzadziej udzielali poprawnej odpowiedzi na pytanie o gatunki drzew najczęściej występujące w Puszczy Białowieskiej, niż opiniodawcy posiadające wykształcenie podstawowe i wyższe. Podstawowe 13,4% 14,4% 14,4% 57,7% Zawodowe 9,8% 29,4% 15,5% 45,4% Średnie 10,2% 22,2% 18,3% 49,3% Wyższe 11,4% 16,0% 11,4% 61,2% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Sosna zwyczajna, buk Dąb szypułkowy, olsza czarna Świerk pospolity, brzoza omszona Świerk pospolity, sosna zwyczajna Rys. 6 Zależność pomiędzy poziomem wykształcenia a odpowiedzią na pytanie o gatunki drzew najczęściej występujące w Puszczy Białowieskiej w badaniumieszkańców (p<0,001).

17 Poziom rozpowszechnienia informacji na temat projektu Sposoby wykorzystania teledetekcji Ponad połowa badanych nie wiedziała, czym jest teledetekcja (54,4% ogółu). Wiedzę na ten temat posiadało 27,1% ankietowanych, którzy zaznaczyli prawidłową odpowiedź. Do badania powierzchni Ziemi na podstawie zdjęć lotniczych i obrazów satelitarnych 27,1% Do badania wewnętrznej struktury drewna 14,6% Do badań nocnego nieba 3,9% Nie wiem, czym jest teledetekcja 54,4% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Rys. 8. Sposoby wykorzystywania teledetekcji zdaniem uczestników badania ze społecznością lokalną

18 Poziom rozpowszechnienia informacji na temat projektu Znajomość projektu Life+ Najwyższy odsetek osób odpowiadających pozytywnie na pytanie o znajomość projektu odnotowano w przypadku gminy Białowieża (33,3%). Hajnówka 21,4% 78,6% Białowieża 33,3% 66,7% Narewka 27,7% 72,3% Dubicze Cerkiewne 28,6% 71,4% Czyże 13,8% 86,2% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Tak Nie Rys. 9 Zależność pomiędzy miejscem zamieszkania respondenta a odpowiedzią na pytanie o wiedzę na temat projektu prowadzonego na terenie Puszczy Białowieskiej, dotyczącego monitoringu dynamiki lasu w badaniu z mieszkańcami p<0,05).

19 3 Opis wyników badania z turystami odwiedzającymi Puszczę Białowieską

20 Opis wyników badania z turystami odwiedzającymi Puszczę Białowieską Charakterystyka respondentów Większość turystów reprezentowała Województwo podlaskie (53%) i mazowieckie (34%). Wśród respondentów znaleźli się też przedstawiciele 6 innych województw i mieszkaniec Wielkiej Brytanii. Lubelskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Podlaskie Pomorskie Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie Wielka Brytania 2% 1% 1% 2% 4% 2% 1% 34% 53% 0% 20% 40% 60% Rys. 10 Województwo/kraj zamieszkania turystów, którzy wzięli udział w badaniu.

21 Świadomość ekologiczna Poziom wiedzy ogólnej na temat Puszczy Białowieskiej Najwyższy odsetek respondentów określających swoją wiedzą jako dobrą bądź bardzo dobrą, odnotowano wśród turystów z wykształceniem zawodowym, a najniższy wśród osób z wykształceniem średnim. Zawodowe 3,8% 57,7% 30,8% 7,7% Średnie 4,3% 21,7% 69,6% 4,3% Wyższe 32,1% 53,6% 14,3% 0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0% 100,0% Bardzo dobry Dobry Zadowalający Zły Rys. 11 Zależność pomiędzy wykształceniem badanych turystów a poziomem ich ogólnej wiedzy na temat Puszczy Białowieskiej (p<0,05).

22 Wiedza na temat stanu drzewostanów Puszczy Białowieskiej Gatunki drzew najczęściej występujące w Puszczy Białowieskiej W większości badani turyści wśród gatunków drzew najczęściej występujących w Puszczy Białowieskiej wymieniali świerk pospolity i brzozę omszoną (45%), a także sosnę zwyczajną i buk (44%). Dąb szypułkowy i olsza czarna oraz świerk pospolity i sosna zwyczajna uzyskały zdecydowanie mniej wskazań (odpowiednio: 8% i 3%). Sosna zwyczajna, buk 44% Świerk pospolity, brzoza omszona 45% Dąb szypułkowy, olsza czarna 8% Świerk pospolity, sosna zwyczajna 3% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Rys. 12 Dwa gatunki drzew, które zdaniem turystów najczęściej występują w Puszczy Białowieskiej.

23 Wiedza na temat stanu drzewostanów Puszczy Białowieskiej Gatunki drzew narażone na zasiedlenie przez kornika drukarza Zdaniem niemal wszystkich turystów, dwa gatunki drzew najbardziej narażone na zasiedlenie przez kornika drukarza, to świerk pospolity (90%) i dąb (89%). Ponadto 12% respondentów wskazało sosnę, a 1% nie potrafił odpowiedzieć na to pytanie. Dąb 89% Świerk pospolity 90% Sosna 12% Brzoza 0% Nie wiem 1% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Rys. 12 Gatunki drzew, które zdaniem turystów są najbardziej narażone na zasiedlenie przez kornika drukarza.

24 Poziom rozpowszechnienia informacji na temat projektu Znajomość projektu Life+ Prawie żaden z turystów (97%) nie słyszał o projekcie prowadzonym na terenie Puszczy Białowieskiej, dotyczącym monitoringu dynamiki lasu. Tak 3% Nie 97% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Rys. 14 Znajomość wśród turystów projektu prowadzonego na terenie Puszczy Białowieskiej, dotyczącego monitoringu dynamiki lasu.

25 4 Wskaźnik poziomu świadomości ekologicznej

26 Wskaźnik poziomu świadomości ekologicznej podsumowanie Żaden z badanych nie uzyskał maksymalnej liczby punktów (18). Tylko jeden z ankietowanych mieszkańców uzyskał 17 punktów. Średnia wartość wskaźnika świadomości ekologicznej dla wszystkich badanych mieszkańców wynosi 40,3%, a turystów 25,0%. 40% 30% 29% 21% 20% 16% 16,6% 10% 0% 8% 4,6% 3% 0,6% 2,1% 7,8% 12,2% 14,2% 12,0% 10,6% 10% 9% 7,4% 1% 2% 10% 4,1% 3,3% 1,7% 1,7% 1% 0,7% 0,0% 0,1% turyści mieszkańcy Rys. 15 Liczba zdobytych punktów w badaniu świadomości ekologicznej mieszkańców i turystów.

27 5 Podsumowanie

28 Podsumowanie I Badanie ankietowe - Podsumowanie Badani mieszkańcy rozpatrywanych gmin, deklarują wysoki poziom świadomości ekologicznej. Turyści przekonani byli o zadowalającym bądź dużym poziomie swojej wiedzy na temat Puszczy Białowieskiej. Faktyczny poziom wiedzy na temat Puszczy Białowieskiej jest dużo wyższy wśród mieszkańców okolicznych gmin niż wśród turystów. Wiedza ankietowanych na temat projektu i stosowanych metod monitoringu lasu jest znikoma.

29 Wnioski W toku badania okazało się, że poziom wiedzy respondentów, zarówno ogólnej, jak i szczegółowej, jest bardzo niski. Należy zwiększać świadomość ekologiczną społeczności lokalnej oraz turystów odwiedzających Puszczę Białowieską poprzez: media tradycyjne (prasa, radio, TV) Internet (strona www projektu) wykłady seminaria konferencje ulotki tablice informacyjne

30 Realizacja Badanie zrealizowane na zlecenie: Instytut Badawczy Leśnictwa ul. Braci Leśnej nr Raszyn Wykonawca badania: ul. Kowalczyka Rybnik Termin realizacji: wrzesień-listopad 2015 r.

31 Dziękuję za uwagę finansowego Unii Europejskiej LIFE + oraz ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), nr umowy: LIFE13 ENV/PL/000048; nr umowy NFOŚiGW :485/2014/WN10/OP-NM-LF/D