System Finansowo-Księgowo-Kosztowy Rejestr VAT

Transkrypt

1 System Finansowo-Księgowo-Kosztowy Rejestr VAT Instrukcja Użytkownika

2 Spis treści Rozdział 1 Wstęp Rozdział Informacje... techniczne 2-2 Architektura... systemu i wymagania sprzętowe 2-2 Program... a system operacyjny 2-3 Integracja... ze środowiskiem Wondows 2-3 Zabezpieczenie... i składowanie danych 2-4 Rozpoczęcie... pracy 2-4 Komunikacja... z użytkownikiem 2-5 Elementy... systemu Windows 2-9 Okna w... programie 2-12 Koncepcja... menu 2-23 Znaczenie... klawiszy klawiatury 2-24 Rozdział 3 System Wybór... ksiąg rachunkowych 3-27 Rejestry... dokumentów 3-28 Konta... dla stawek VAT 3-31 Definicje... podpowiedzi w dokumentach 3-32 Rozdział 4 Dziennik Rejestr... VAT - sprzedaż 4-33 Rejestr... VAT - zakup 4-34 Rozdział 5 Deklaracje VAT Deklaracje... VAT - sprzedaż 5-36 Deklaracje... VAT - zakup 5-38 Stawki... VAT 5-39 Rozdział 6 Pomoc I Spis treści O programie Licencja Zmiana... hasła 6-42

3 Wstęp Rozdział 1 Wstęp Zadaniem modułu Rejestr VAT jest: 1. Ewidencja dokumentów VAT: sprzedaży materiałów, towarów i usług, zakupu materiałów, towarów i usług, 2. Rejestracja dokumentów VAT w taki sam sposób jak ma to miejsce w dzienniku modułu Finansowo-Księgowego możliwość wykorzystywania zdefiniowanych w systemie FKK schematów księgowych. Istnieje możliwość rejestrowania dokumentów VAT również w dzienniku modułu Finansowo-Księgowego. 3. Wydruk dokumentów wprowadzonych do rejestrów VAT z możliwością nałożenia warunków na: typy dokumentów, rodzaje dokumentów w ramach danego typu, rodzaje sprzedaży z dokładnością zdefiniowaną przez użytkownika, rodzaje zakupu: opodatkowanych związanych wyłącznie ze sprzedażą opodatkowaną, opodatkowanych związanych ze sprzedażą zwolnioną od podatku od towarów i usług oraz opodatkowaną, datę dokumentu, datę wpływu/sprzedaży dokumentu, kontrahenta, Sprawozdawczość grupowanie kwot dla stawek VAT jak i kwot zwolnionych z podatku VAT oraz kwot nie opodatkowanych przy wykorzystaniu zdefiniowanych w module deklaracji odpowiadających polom na deklaracji VAT

4 Rozdział 2 Informacje o wymaganiach sprzętowych systemu FKK, środowisku pracy, koncepcji systemu, komunikacji z użytkownikiem. 2.1 Informacje techniczne Architektura systemu i wymagania sprzętowe Oprogramowanie jest napisane w architekturze klient serwer. Różne są więc wymagania sprzętowe komputera klienta i serwera bazy danych. Wymagania stawiane stacjom roboczym Wymagania sprzętowe Komputery Minimalne wymagania narzuca producent zainstalowanego systemu operacyjnego, jednak nie zawsze zapewniają one komfort pracy. Zaleca się co najmniej: procesor: Intel PIV lub wyżej pamięć RAM: 256 MB dysk twardy: 2 GB grafika: SVGA 800x600 karta sieciowa: 100 Mbps Wymagania systemowe System operacyjny MS Windows 98 SE, Windows 2000 Professional lub Windows XP Professional. Wymagania stawiane serwerom zarządzającym bazami danych Wymagania sprzętowe Komputery Minimalne wymagania narzuca producent zainstalowanego systemu operacyjnego i bazy danych, jednak nie zawsze zapewnią one komfortu pracy. Zaleca się co najmniej: procesor: (SQL BASE) PIV 1,6 GHz, (ORACLE) 2xPIII 1,3 GHz pamięć: (SQL BASE) 512 MB, (ORACLE) 1 GB z opcją rozszerzenia do 4 GB karta sieciowa: (SQL BASE) 100 Mbps, (ORACLE) 100 Mbps dysk twardy: (SQL BASE) UWSCSII RAID 0+1, (ORACLE) UWSCSII RAID 0+1 Wymagania systemowe System operacyjny Windows NT 4.0 Serwer, Windows 2000 Serwer, Windows 2003 Server lub inny zgodny z wersją serwera bazy danych. Motor Bazy Danych ORACLE wersja 8i ORACLE wersja 9i ORACLE wersja 10g SQL BASE wersja 6.1.2PTF11 SQL BASE wersja 7.5.1PTF3 2-2

5 2.1.2 Program a system operacyjny Program działa w środowisku MS Windows. Sposób poruszania się po systemie właściwy jest dla standardu pracy w tym środowisku. Dokumentacja systemu nie zawiera opisu zasad pracy w środowisku Windows. Użytkownik systemu powinien posiadać podstawowe umiejętności w tym zakresie, jak uruchamianie systemu, przełączanie się pomiędzy oknami, posługiwanie się myszką. System jest w pełni zintegrowany ze środowiskiem Windows. 2.2 Integracja ze środowiskiem Wondows Środowisko Windows umożliwia szeroki wachlarz metod wymiany danych miedzy aplikacjami pracującymi w tym środowisku. Do mechanizmów przesyłania danych wykorzystywanych przez program należą: schowek (clipboard), automatyzacja OLE zapisywanie raportów w plikach sformatowanych typu.rtf zapisywanie definiowanych wykazów tabelarycznych w plikach CSV zapisywanie definiowanych wykazów tabelarycznych w plikach PDF Schowek Schowek jest najprostszą metodą wymiany informacji pomiędzy programem, a inną aplikacją w środowisku Windows np. edytorem tekstów Word, arkuszem kalkulacyjnym Excel. Ulokowanie w schowku nowej porcji danych powoduje usunięcie poprzedniej zawartości. W systemie istnieje możliwość umieszczenia w schowku zawartości tabeli elementów. Maksymalna ilość danych przenoszonych w jednej porcji przy pomocy schowka może być ograniczona możliwościami przyjęcia tych danych w programie docelowym np. maksymalną wielkością arkusza w programie Excel. Także zbyt mała ilość wolnej pamięci w komputerze może uniemożliwić wykonanie operacji dla zbyt dużej ilości danych. Automatyzacja OLE Automatyzacja OLE zapewnia integrację aplikacji przy pomocy komend interaplikacyjnych. Aplikacje mogą oddziaływać na siebie bez jakiejkolwiek ingerencji użytkownika. W przypadku programu mechanizm ten pozwala załadować dane programu do arkusza MS Excel oraz OO Calc, a także na wykonanie niektórych funkcji tego arkusza jak utworzenie nowego arkusza. Integracja programu ze środowiskiem Windows pozwala na automatyzacje prac związanych ze sporządzaniem różnorodnego typu zestawień raportów, którym bez większego wysiłku można nadać ciekawą szatę graficzną, wykorzystując szeroką gamę formatów i stylów programów Word i Excel oraz Writer i Calc. Warunkiem poprawnego działania automatyzacji OLE jest fakt zainstalowania pakietu biurowego (MS Office, Open Office) na stacji roboczej. Automatyzację OLE w przypadku pakietu Open Office testowano na wersji 2.4, dlatego zaleca się instalacje pakietu w tej lub nowszej wersji. Przy wspólpracy z pakietem MS Office, dla poprawnego dzialania pism (wspólpraca z programem MS Word) nalezy dla programu MS Word zaznaczyc opcje: 'Ufaj dostepowi do programu Visual Basic Project', 'Ufaj wszystkim zainstalowanym dodatkom i szablonom' w ustawieniach zabezpieczen dla makr (opcje opisane na przykladzie MS Word w innych wersjach programu MS Word dostep do opisanych opcji moze byc inny). Zapisywanie raportów w plikach sformatowanych typu.rtf Wydruki programu mogą być realizowane bezpośrednio na drukarkę lub do pliku typu.rtf. Pliki takie następnie mogą być otwierane w edytorze Word i poddawane indywidualnej edycji. Zapisywanie definiowanych wykazów tabelarycznych w plikach CSV Wykazy definiowane (tabelaryczne) programu mogą być realizowane bezpośrednio na drukarkę lub do pliku typu.csv. Pliki takie następnie mogą być otwierane w programie 2-3

6 Excel i poddawane indywidualnej edycji 2.3 Zapisywanie definiowanych wykazów tabelarycznych w plikach PDF Wykazy definiowane (tabelaryczne) programu mogą być realizowane bezpośrednio na drukarkę lub do pliku typu.pdf. Pliki takie następnie mogą być otwierane w programie Acrobat Reader. Zabezpieczenie i składowanie danych Zabezpieczenie danych polega na zapewnieniu ochrony zarówno przed dostępem osób niepowołanych jak i przed ich utratą z przyczyn losowych bądź technicznych. Zastosowane w systemie mechanizmy bazy danych SQL, takich jak transakcje, więzy integralności, procedury storowane, zapewniają spójność danych oraz wysoką odporność danych na zdarzenia typu zaniki zasilania, awarie techniczne. Uwaga: ZE WZGLĘDU NA KONIECZNOŚĆ ZABEZPIECZENIA DANYCH PRZED USZKODZENIAMI TAKIMI JAK NP. FIZYCZNE USZKODZENIE NOŚNIKÓW, KONIECZNE JEST OKRESOWE SKŁADOWANIE DANYCH NP. NA STREAMER. JEST TO OBOWIĄZKIEM ADMINISTRATORA SYSTEMU. Zabezpieczenie danych przed dostępem osób niepowołanych realizowane jest przez definiowanie identyfikatorów operatorów uprawnionych do uruchamiania systemu oraz przez nadanie im odpowiednich uprawnień do wykonywania określonych funkcji programu. W systemie zdefiniowano kilka profili użytkowników, z którymi związane są zestawy uprawnień. Lista uprawnień wynikających z przypisania operatorowi wybranego profilu może być dodatkowo indywidualnie modyfikowana. Każdy operator powinien posiadać sobie tylko znane hasło, które podaje uruchamiając system i którego nie powinien udostępniać innym osobom. Dotyczy to także administratora systemu, który bezpośrednio po zainstalowaniu programu powinien zmienić standardowe hasło (SYSADM). Możliwe jest również śledzenie wykonywania wybranych funkcji systemu. Odpowiednie raporty umożliwiają sprawdzenie kto i kiedy wykonał daną funkcję programu. Dokładny opis funkcji związanych z definiowaniem użytkowników i ich uprawnień opisany jest w dokumentacji modułu DBAP. 2.4 Rozpoczęcie pracy Po uruchomieniu modułu systemu FKK według zasad właściwych dla środowiska klient-serwer użytkownik musi połączyć się z bazą danych. Służy do tego okno dialogowe (dialog logujący), które pojawia się na ekranie tuż po uruchomieniu programu. Należy w nim podać nazwę bazy danych, swój identyfikator oraz hasło. W chwili połączenia się z bazą danych, sprawdzane są prawa użytkownika do wykonywania funkcji systemu. Po zainstalowaniu programu administrator systemu powinien wprowadzić w module DBAP identyfikatory osób uprawnionych do uruchamiania programu oraz nadać im odpowiednie uprawnienia oraz zmienić hasło dla użytkownika SYSADM. W celu umożliwienia uruchomienia wersji demonstracyjnej zaleca się wprowadzenie bezpośrednio po instalacji identyfikatora SYSADM z hasłem SYSADM posiadającego uprawnienia do wykonywania wszystkich funkcji wersji demonstracyjnej. W takim przypadku uruchomienie programu wymaga wypełnienia pól dialogu logującego w następujący sposób: nazwa bazy FKKDEMO identyfikator użytkownika SYSADM hasło SYSADM (wpisane w sposób niewidoczny, znakami *) 2-4

7 Użytkownik ma możliwość zatwierdzenia powyższych danych (Zatwierdź) lub zakończenia pracy (Odwołaj ). Przy pierwszym poprawnym logowaniu do systemu FKK użytkownik wybiera księgi rachunkowe, z którymi chce pracować. Wybór ksiąg rachunkowych zostaje dla użytkownika zapamiętany w bazie i kolejne logowanie automatycznie uruchamia system z poprzednio wybranymi księgami rachunkowymi. W uruchomionym systemie parametry te można zmieniać w funkcji Wybór ksiąg rachunkowych 27. Baza instalacyjna programu zawiera ogólne i niezbędne do pracy programu słowniki oraz otwarty jeden układ bilansowy. Układ ten może być wykorzystany podczas rzeczywistej pracy użytkownika. W tym celu należy w module FK w funkcji otworzenie układu bilansowego, zmienić nazwę na nazwę jednostki. Uwaga: Jeżeli podczas próby połączenia z bazą zostanie podany błędny identyfikator lub błędne hasło, pojawi się odpowiedni komunikat i użytkownik może w tym momencie zakończyć pracę lub poprawić błąd i dokonać ponownej próby połączenia z bazą. 2.5 Komunikacja z użytkownikiem Programy komunikują się z użytkownikiem w formie interaktywnej, tzn. realizują na bieżąco polecenia użytkownika. Urządzeniami umożliwiającymi komunikację użytkownika z programem są klawiatura, myszka i monitor ekranowy. Kursorem nazywamy ruchomy znacznik pozycji na ekranie monitora, w której aktualnie znajduje się użytkownik. Może to być podświetlenie pozycji, migający punkt w polu wprowadzanych danych, czy znaczek graficzny podążający za ruchem myszki. Kursor określa punkt, w którym pojawią się znaki wpisane z klawiatury, bądź miejsce, w którym wystąpi akcja wykonana za pomocą myszki (np. wciśnięcie lewego przycisku myszki w przypadku, gdy kursor o kształcie strzałki znajduje się nad pozycją menu spowoduje wybranie funkcji z nią skojarzonej). Operacje wykonywane na klawiaturze dotyczą, elementu, w którym aktualnie znajduje się fokus. Jest to, w przypadku pól edycyjnych, pole wyróżnione migającym kursorem w kształcie (jak w polu Identyfikator na rysunku), 2-5

8 a w przypadku tabelki, wiersz wyróżniony (jak w przypadku wiersza o Identyfikatorze 02 jak na rysunku). Fokus określa obiekt, do którego będą się odnosić akcje wywoływane za pomocą myszki bądź klawiatury. Kursor określa bieżące miejsce fokusa. W danej chwili tylko jeden obiekt na formatce może posiadać fokus. Dopisywanie, usuwanie, modyfikacja danych. Z oknami programu związany jest zestaw standardowych operacji. Dopisywanie, Modyfikacja czy Usuwanie danych we wszystkich oknach wygląda podobnie. Operacje te zostaną przedstawione na przykładzie słownika Banki użytkownika. Standardowe elementy powyższej tabeli to: Wyszukiwanie pole pozwala ograniczyć zakres wyświetlanych wierszy. Wzorzec wpisywany w tym polu dotyczy kolumny, wg której jest ustawiony porządek wyświetlania (wykorzystanie zostało opisane w punkcie Znaczenie klawiszy klawiatury 24 ). 2-6

9 Kolejność pole pozwala wybrać porządek wg którego mają być wyświetlane wiersze. Na rysunku powyżej pozycje zostały uporządkowane Wg Symbolu OPK. Kolumna, wg której ma być ustawiony porządek, jest ustawiana jako pierwsza. Przyciski przyciski umożliwiające wykonanie standardowych operacji na tabeli Banki użytkownika jak dopisywanie nowego banku, podgląd pełnych danych banku, modyfikacja i usuwanie banku. Z powyższymi przyciskami związane są odpowiednie akceleratory: Nowy F5, Edycja F6, Usuń F8, Wyjście Alt + F4. Podgląd Enter. Znaczenie klawiszy zostało opisane w rozdziale Znaczenie klawiszy klawiatury 24. Standardowo okna po uruchomieniu są w stanie prezentacji danych. W stanie tym aktywne są wszystkie przyciski z wyjątkiem przycisku Zatwierdź. Przycisk ten jest aktywny tylko w okienkach, w których bezpośrednio przeprowadzana jest edycja danych. W stanie prezentacji danych nie jest możliwa edycja wiersza tabeli czy dialogu. Wszelkie korekty danych muszą być wykonywane w momencie, gdy okno znajduje się w stanie edycji. W programie istnieją dwa sposoby edycji danych: w tabeli, w dialogu. Podczas edycji w tabeli, możliwa jest bezpośrednia modyfikacja wyświetlanych wierszy. Tryb ten stosowany jest jednak bardzo rzadko. Najczęstszym sposobem edycji danych w programie jest edycja w dialogu. W tym przypadku dla edytowanego wiersza danych otwierane jest dodatkowe okno typu dialog, zawierające informacje, dotyczące wybranego wiersza danych. Po ustawieniu tego okna w stanie edycji możliwa jest modyfikacja danych. Przejście do stanu edycji następuje poprzez naciśnięcie przycisku Edycja. W przypadku modyfikacji danych (tryb edycji), pola dialogu są wypełnione wartościami odczytanymi z bazy danych dla wybranego wiersza tabeli. Aktywne są tylko przyciski Zatwierdź, którym zatwierdzamy wprowadzone zmiany, i Zamknij, którym zamykamy dialog. Jeśli chcemy zrezygnować z wprowadzonych zmian zamykamy dialog bez zatwierdzania a na pytanie programu 2-7

10 klikamy przycisk Nie. (Znaczenie odpowiedzi na zadane pytanie jest następujące: Tak - zatwierdzenie zmian i zamknięcie dialogu. Nie - zamknięcie dialogu bez zatwierdzenia zmian. Anuluj - powrót do trybu edycji.) W przypadku dopisywania zawartość pól dialogu jest pusta. Wypełnienie pól odpowiednimi danymi polega na kliknięciu w wybranym polu (na rysunku powyżej są to białe prostokąty) i wpisaniu z klawiatury odpowiedniego łańcucha znaków (na rysunku są to np. pola Identyfikator, Nazwa). Niektóre pola, do których wprowadza się dane mogą być słownikowane. Oznacza to, że podczas wprowadzania danych do pola możliwe jest skorzystanie z odpowiedniego słownika zdefiniowanego w systemie. Słownik dla takiego pola zostaje wyświetlony jeśli w polu znajduje się migający kursor i zostanie naciśnięty klawisz F2. Z wyświetlonego słownika odpowiednią pozycję wybieramy dwukrotnym kliknięciem myszy. Po wypełnieniu wszystkich koniecznych pól, w celu zapamiętania zmian w bazie danych należy je zatwierdzić przyciskiem Zatwierdź. Jeżeli wszystkie wprowadzone informacje były poprawne, dialog przejdzie w tryb prezentacji danych. W tym trybie nieaktywny jest tylko klawisz Zatwierdź. W przypadku operacji podglądu otwierany dialog jest w trybie prezentacji danych (wszystkie pola są nieaktywne). Można łatwo przejść w tryb edycji poprzez naciśnięcie klawisza Edycja. Po dokonaniu edycji i powrocie do tabeli zawartość tabeli jest odświeżana, w celu uwzględnienia wprowadzonych zmian. Możliwe jest wielokrotne dopisywanie danych bez powracania do tabeli (i w związku z tym bez każdorazowego odświeżania tabeli). Należy w tym celu po zatwierdzeniu zmian przyciskiem Zatwierdź ponownie wybrać przycisk Nowy tym razem na dialogu. W tym momencie dialog jest przygotowany do wprowadzenia nowego wiersza. W przypadku operacji kasowania dialog otwierany jest w trybie prezentacji danych, jednocześnie system prosi o potwierdzenie operacji kasowania. 2-8

11 Potwierdzenie tej operacji (OK.) spowoduje usunięcie wiersza i powrót do tabeli. Rezygnacja (Anuluj) spowoduje pozostanie okna dialogu w trybie prezentacji danych. Usuwanie wywołane bezpośrednio na dialogu prezentującym dane wykonuje usuwanie danych bez pytania o potwierdzenie operacji. 2.6 Elementy systemu Windows Okno programu składa się z następujących elementów: Belka tytułowa, Linia statusu, Pasek narzędzi, Menu systemowe, Menu, Elementy sterujące Okna. Belka tytułowa znajduje się w górnym wierszu okna. Zawiera nazwę wybranej funkcji. W przypadku okna głównego dla systemu FKK zawiera ona następujące informacje: nazwa modułu, bieżący miesiąc, bieżący rok obrotowy, nazwa układu bilansowego. Linia statusu znajduje się w dolnym wierszu okna. W lewym rogu linii statusu wyświetlane są krótkie informacje na temat wybranych funkcji programu np. przy wyborze operacji z menu. W prawym rogu linii statusu wyświetlana jest nazwa bazy danych oraz identyfikator zalogowanego użytkownika oraz stan klawiszy Caps Lock, Num Lock i Scroll Lock. Pasek narzędzi znajduje się zazwyczaj w górnej części formatki. Zawiera on elementy sterujące zawartością całego okna np. porządek wyświetlanych wierszy, przycisk zamykający dialog (Szczegółowo pasek narzędzi programu został opisany w rozdziale Znaczenie klawiszy klawiatury 24 ). Menu systemowe znajduje się w prawym górnym rogu okienka obok belki tytułowej. Zebrane 2-9

12 zostały tam podstawowe operacje jakie mogą być wykonywane na oknie: Przywróć przywraca poprzedni stan okna, Przenieś przesunięcie okna na ekranie monitora, Rozmiar zmiana rozmiaru okna, Minimalizuj zwinięcie okna do ikony, Maksymalizuj rozwinięcie okna na cały ekran Zamknij zamknięcie okna. Dla niektórych okien pewne z tych operacji mogą być zablokowane, co sygnalizowane jest poprzez wyszarzenie odpowiedniej pozycji menu systemowego. Menu znajduje się zawsze w górnej części okna pomiędzy belką tytułową a paskiem narzędzi. Zgrupowane są w nim operacje dostępne w oknie. Istnieją dwa typy menu: poziome i pionowe. Menu poziome jest najwyższe w hierarchii. Z każdą pozycją menu poziomego może być związane menu pionowe, którego pozycje mogą z kolei posiadać następne menu pionowe. Szczegółowo menu programu zostało opisane w rozdziale Koncepcja menu 23. Do komunikacji z użytkownikiem w środowisku Windows dostępne są następujące Elementy sterujące: Przyciski, Przełączniki, Znaczniki, Listy wielowariantowe, Listy jednowariantowe. Przyciski pełnią w programie podobną funkcję jak menu. Służą do wykonywania różnych operacji. Często te same funkcje są możliwe do uruchomienia z poziomu menu jak i przy pomocy przycisków. Przycisk można włączyć na wiele sposobów: poprzez kliknięcie myszką, naciśnięcie akceleratora odpowiedniego dla tego przycisku, naciśnięcie klawisza spacji w przypadku, gdy fokus znajduje się na przycisku. Fokus na przycisku sygnalizowany jest poprzez obwódkę pojawiającą się na przycisku (na rysunku przedstawiono przycisk, na którym jest fokus i te bez fokusa). Przełączniki służą do wyboru jednego z kilku wariantów. W danej chwili z danej grupy przełączników można włączyć tylko jeden. Włączenie przełącznika sygnalizowane jest poprzez wypełnienie go czarnym punktem. Przełączniki można włączać na kilka sposobów: kliknięcie myszą naciśnięcie akceleratora związanego z daną opcją, przesuwanie po nich fokusa klawiszami Ç i È Znaczniki służą do włączenia lub wyłączenia danej opcji. Każdy ze znaczników może być w dwóch stanach. W przypadku cech oznaczają jej posiadanie lub brak. Włączenie znacznika sygnalizowane jest poprzez wypełnienie go znakiem. Znaczniki można włączać na kilka sposobów: kliknięcie myszą, naciśnięcie akceleratora związanego z daną opcją, naciśnięcie klawisza spacji w przypadku gdy znajduje się na nim fokus. 2-10

13 Listy wielowariantowe służą do prezentacji kilku opcji w postaci listy. Istnieje możliwość wyboru dowolnej liczby opcji przedstawionych w liście. Z prawej strony listy umieszczony jest suwak umożliwiający przewinięcie jej zawartości. W przypadku, gdy elementy listy nie wykraczają poza jej widoczny obszar, suwak jest niepotrzebny a więc niewidoczny. Elementy listy można zaznaczać na kilka sposobów: kliknięcie myszą, naciśnięcie klawisza spacji w przypadku gdy znajduje się na nim fokus. Po liście można się poruszać klawiszami Ç i È Listy jednowariantowe służą do prezentacji kilku opcji w postaci listy. W odróżnieniu do listy wielowariantowej istnieje tu możliwość wybrania tylko jednej opcji. Po wybraniu odpowiedniej wartości lista jest zwijana. Rozwinięcie listy następuje poprzez kliknięcie myszką na strzałce po prawej stronie zwiniętej listy. Z prawej strony listy umieszczony jest suwak umożliwiający przewinięcie zawartości. W przypadku, gdy elementy listy nie wykraczają poza jej widoczny obszar, suwak jest niewidoczny. Elementy listy można zaznaczać na kilka sposobów: kliknięcie myszą, naciśnięcie klawisza spacji w przypadku gdy znajduje się na nim fokus. Po liście można się poruszać klawiszami Ç i È 2-11

14 2.7 Okna w programie W programie mamy do czynienia z dwoma typami okien: Dialogi Tabelki Definicje wykazów tabelarycznych Dialogi są to okna, w których użytkownik wprowadza dane do systemu z klawiatury, wybierając pozycje z list rozwijanych, wybierając przełączniki i znaczniki, wstawiając dane z innych tabel. Dialogi są też używane do przedstawienia szczegółowych informacji o danym rekordzie danych w przejrzystej formie graficznej. Tabelki prezentują poszczególne rekordy bazy danych w formie wierszy. Każdy wiersz reprezentuje główne informacje dotyczące jednego rekordu danych np. dane kontrahenta. Z boku tabelek znajdują się dwa suwaki: pionowy i poziomy. Służą one do przesuwania zawartości tabeli. W przypadku, gdy cała zawartość tabeli mieści się na ekranie, suwaki są niewidoczne. Wykonując operacje kursorem można wpłynąć na wygląd tabeli. Po skierowaniu kursora na granicę pomiędzy nagłówkami dwóch kolumn kursor przyjmuje kształt jak na poniższym rysunku: Przytrzymując w tym momencie lewy klawisz myszki i przesuwając kursor w lewo lub w prawo, możemy zmienić szerokość wyświetlanych kolumn. 2-12

15 Po skierowaniu kursora na granicę pomiędzy dwoma wierszami na lewym brzegu tabeli kursor przyjmuje kształt jak na poniższym rysunku: Przytrzymując w tym momencie lewy klawisz myszki i przesuwając kursor w górę lub w dół, możemy zmienić wysokość wyświetlanych wierszy. Po skierowaniu kursora na granicę pomiędzy wierszami tabeli a nagłówkiem kursor przyjmuje kształt jak na poniższym rysunku: Przytrzymując w tym momencie lewy klawisz myszki i przesuwając kursor w lewo lub w prawo, możemy zmienić położenie kolumny, w której znajduje się kursor, względem innych kolumn. definicje wykazów tabelarycznych są specyficznym rodzajem okien, w których użytkownik definiuje wygląd raportów. Poniżej przykładowe okna definicji raportu. Dane raport opartego na powyższym formularzu mogą być wyświetlane bezpośrednio w tabeli - dostępny przycisk, którego naciśnięcie powoduje wypełnienie tabeli zgodnie z założonymi warunkami lub wyłącznie w postaci wydruku (brak przycisku ). Funkcje raportowe oparte na tego rodzaju oknie posiadają następujące grupy funkcjonalne: Wykaz tworzenie, zapis oraz wybór zdefiniowanego raportu. Zapisanie nowego wykazu powinno nastąpić na początku tworzenia kryterium. Naciskamy przycisk (Dodaj), klikamy pole Nazwa i nadajemy nazwę definiowanemu raportowi. Następnie definiujemy raport. Po zdefiniowaniu klikamy przycisk (Zapisz). Od tego momentu użytkownik może wykorzystywać zdefiniowany wykaz wybierając go z listy Nazwa. Przycisk Usuń pozwala usuwać z bazy definicje raportów. Zapis definicji powoduje zapamiętanie ustawień następujących grup opcji: Kryteria Kolumny Kolejność wg 2-13

16 Kolumny wybór kolumn, jakie mają zostać umieszczone na raporcie. Wyboru dokonujemy klikając po lewej stronie nazwy kolumny gdzie zostanie wyświetlony znacznik (powtórne kliknięcie na znaczniku spowoduje odznaczenie kolumny i nie będzie ona uwzględniona w raporcie). Możliwa jest również zmiana nazwy kolumny (nie zmieni to wartości przyporządkowanej dla tego pola). Kliknięciem ustawiamy fokus w dowolnym miejscu nazwy kolumny i zmieniamy ją. (zmiany będą bezpośrednio widoczne w nazwie kolumny). W niektórych przypadkach możliwe jest zdefiniowanie sposobu wydruku kolumn na raporcie. Wtedy obok kolumny w której znajdują się nazwy pól do wyboru znajdują się dwie dodatkowe kolumny: Sumuj, Grupuj, Poz.gr.. Zaznaczenie znacznika w kolumnie Sumuj pozwala na wstawienie do raportu podsumowania dla zaznaczonych kolumn (znacznik można ustawiać wyłącznie dla kolumn zawierających dane numeryczne). Zaznaczenie znacznika Grupuj spowoduje wydrukowanie na raporcie podsum dla określonych grup pozycji zgodnie z ustalonym poziomem grupowania w kolumnie Poz.gr.. Kolumna Funkcja pozwala na określenie funkcji, której wynik ma być zwracany jako wartość kolumny. Zestaw funkcji dostępnych do wyboru jest uzależniony od konkretnego wykazu definiowanego (tylko niektóre z wykazów definiowanych w systemie mają możliwość określenia wartości kolumny na podstawie funkcji). W dolnej części dialogu znajduje się tabelka, w której program wyświetla zaznaczone przez użytkownika (lub zaznaczone standardowo jak w przykładzie) kolumny. Jeśli na podglądzie wydruku dane zawarte w kolumnach nie są wyświetlane w całości lub zamiast liczb wyświetlone są znaki #, należy anulować wydruk i poszerzyć kolumny w opisywanej tabelce. Jeśli wszystkie kolumny nie mieszczą się na wydruku można zmienić orientację strony na poziomą. Kryteria definicja warunków jakie spełniać mają dane umieszczane w raporcie. Kryteria buduje użytkownik w oparciu o pola, które możemy wykorzystać przy tworzeniu raportu (dla każdego definiowanego raportu mogą one być inne), operatory warunkowe i spójniki. Pole- lista zawiera kolumny dla których przewidziano możliwość zakładania kryteriów. Operatory porównania: Dla pól tekstowych dostępne następujące Operatory porównania: = (równy), <> (nierówny), < (mniejszy), > (większy), <= (mniejszy bądź równy), >= (większy bądź równy), zawiera (wpisany ciąg znaków powinien występować w wybranym polu), nie zawiera (wpisany ciąg znaków nie powinien występować w wybranym polu), puste (pole jest puste), nie puste (pole nie jest puste). Dla zmiennych liczbowych dostępne następujące Operatory porównania: = (równy), <> (nierówny), < (mniejszy), > (większy), <= (mniejszy bądź równy), >= (większy bądź równy), puste (pole jest puste), nie puste (pole nie jest puste). Spójniki wykorzystywane przy definiowaniu kryteriów: i - spójnik powoduje że wyświetlane są dane, dla których oba łączone kryteria są 2-14

17 spełnione lub - spójnik powoduje że wyświetlane są dane, dla których przynajmniej jedno z łączonych kryteriów jest spełnione Schemat budowy warunku w kryterium jest następujący: [Pole] [Oprator porównania] [Wartość] [Spójnik] [Pole] [Operator porównania] [Wartość] np.: Konto-Symbol = 100 i BO Wn >= 100 (co należy tłumaczyć: znajdź dane w których konto ma symbol 100 i wartość BO Wn jest większa lub równa 100 zł) Podczas tworzenia kryteriów wybrane elementy kryterium pojawiają się w polu Podgląd budowy kryterium pod przyciskiem Wyczyść. Każdy następny krok składania kryterium powoduje przejście do następnego pola. W każdym momencie tworzenia warunku aktywne jest tylko jedno pole w grupie pól Kryteria, to które ma być następnie wybrane. Wyczyść - przycisk służy do usunięcia ostatniego warunku w kryterium lub całego kryterium. Naciśnięcie przycisku w przypadku kilku określonych warunków powoduje wyświetlenie komunikatu: Aby utworzyć kryterium należy wykonać poniższe kroki: 1. Wybrać z listy Pole, dla którego zakładamy warunek w kryterium (nazwa pola pojawi się w polu Podglądu budowy kryterium). 2. Następnie należy wybrać operator. 3. Teraz należy wpisać wartość wzorca, z którą ma być porównywany wybrane pole i zatwierdzić klawiszem Enter. 2-15

18 W przypadku użycia operatora Zawiera (Nie zawiera) dla atrybutów tekstowych można stosować następujące znaki zastępcze (maski): ( % ) zastępuje dowolną ilość znaków np. kryterium: Konto-Symbol zawiera 5% spowoduje wyświetlenie danych zawierających konto zaczynające się od 5 i dalej zawierające dowolne znaki, ( _ ) zastępuje dowolny jeden znak np. kryterium: Konto-symbol zawiera 5_1% spowoduje wyświetlenie danych zawierających konto zaczynającą się od 5 o dowolnym drugim znaku, trzecim znaku 1 i dowolnych pozostałych znakach. 4. Po określeniu wartości dla warunku możliwe jest wykonanie wykazu (przycisk lub chcemy kontynuować tworzenie kryterium złożonego należy przejść do punktu Wstawiamy Spójnik który ma połączyć utworzone kryterium z następnym. ). Jeżeli 6. Przechodzimy następnie do punktu 1 w celu utworzenia następnego warunku w kryterium złożonym. 7. Usuwanie warunków kryterium realizowana jest przyciskiem Wyczyść. Kolejność wg opcja pozwala wybrać sposób sortowania wyświetlonych dokumentów Oprócz opisanych wyżej grup w okna mogą zawierać dodatkowe kontrolki umożliwiające zakładanie dodatkowych warunków specyficznych dla danych, które mają być prezentowane w postaci raportu. Pamiętać należy że specyficzne warunki i filtry nie są zapamiętywane w bazie wraz z definicją raportu. Dialog wyboru przeznaczenia raportu - dialog umożliwia użytkownikowi wybór gdzie trafić wykonywany raport. Standardowo na formatce wybrane jest przeznaczenie Drukarka, dlatego dodatkowo wyświetlone są listy, na których użytkownik dokonuje wyboru: drukarki zainstalowanej w systemie, na której będzie 2-16

19 wydrukowany raport; orientacji strony Wydruk w poziomie lub w pionie;czcionki (nieaktywna dla niektórych raportów); Rozmiaru czcionki. v Wybór opcji Drukarka i zatwierdzenie wyboru spowoduje wyświetlenie podglądu wydruku. W menu Plik dostępne są następujące podmenu: Pierwsza strona odpowiada mu przycisk na pasku narzędzi tt, Następna strona odpowiada mu przycisk na pasku narzędzi u, Poprzednia strona odpowiada mu przycisk na pasku narzędzi t, Ostatnia strona odpowiada mu przycisk na pasku narzędzi uu, Koniec. W menu Format wyświetlania dostępne są następujące podmenu: Normalny - sposób wyświetlania w którym widać szczegóły raportu Dopasowany do kona - wyświetla wygląd całej strony. Opcje można również przełączać przyciskiem na pasku narzędzi o wyglądzie jak na rysunku obok:. W menu Wydruk dostępne są następujące pozycje: Drukowanie Ustawienia Drukarki Ustawienia Drukarki Wybór opcji spowoduje wyświetlenie okienka systemowego (wygląd okienka uzależniony jest od systemu operacyjnego w przykładzie wygląd okna z systemu Windows 2000): 2-17

20 w którym wybieramy Drukarkę (ustawienia wyświetlamy naciskając przycisk Właściwości opis tej funkcji wykracza poza ramy niniejszego opracowania), ustawiamy znacznik Drukuj do pliku ( Uwaga!!! To jest plik z kodami sterującymi drukarki i nie jest przeznaczony do eksportu do innych programów) Zakres wydruku, Liczbę kopii. Wybór opcji zatwierdzamy przyciskiem OK. Zatwierdzenie wyboru nie spowoduje jeszcze wysłania raportu na drukarkę i jego wydruk, lecz jest to konfiguracja drukowania. Drukowanie Wybranie tej pozycji menu spowoduje wyświetlenie takiego samego dialogu jak przy opisie poprzedniej opcji (zmiana ustawień drukarki nie ma znaczenia, ponieważ zostały one już wybrane w opcji Ustawienie drukarki) i zatwierdzenie przyciskiem OK., co spowoduje wysłanie raportu na drukarkę i jego wydruk. Wybór opcji Do programu Excel i zatwierdzenie wyboru spowoduje uruchomienie programu Microsoft Excel dla Windows 95/98/2000/NT i wprowadzenie wybranych danych do arkusza lub stworzenie wykresu. Wybór opcji Do pliku spowoduje dodanie do wyświetlonego okienka dodatkowych pól: Należy w nich określić w jakim formacie zostanie zapisany plik (do wyboru Tekstowy lub plik Formatowany RTF), nazwę pliku, do którego zostanie wyeksportowany wydruk oraz folder w którym się znajdzie (pole nieaktywne). Naciśnięcie przycisku spowoduje otwarcie okienka, w którym wybieramy 2-18

21 folder docelowy. W okienku, w którym wyświetlone są urządzenia, na których możliwy jest zapis raportu (dysk lokalny C:, dyskietka A:, dyski sieciowe) wybieramy odpowiednią z pozycji a w okienku, w którym wyświetlone jest drzewo katalogów klikamy wybrany katalog. Klikamy przycisk Wybierz (wybrane możliwości zostaną wyświetlone w nieaktywnym polu ze ścieżką dostępu na poprzednim rysunku kliknięcie przycisku Zatwierdź spowoduje zapis raportu do pliku) lub Anuluj anulując wybór. Dialog techniczny uruchamiany poprzez kliknięcie w lewym górnym rogu tabelki. W dialogu tym oraz przyciski: dostępne są opisane już elementy jak pole Kolejność wierszy i pole Warunki selekcji Zapamiętywanie ustawień tabelki Kopiowanie tabeli do Schowka, Kopiowanie tabeli do pliku, Zapis danych do arkusza xls Zapis danych do html a Generator zestawień Kolor tła Kolor tekstu Kolory systemowe Zatwierdź, Anuluj. 2-19

22 Kopiowanie tabeli do Schowka - po naciśnięciu tego przycisku zawartość całej tabeli jest kopiowana do systemowego schowka. Umożliwia to przesłanie jej do innego dowolnego programu pracującego w środowisku Windows i obsługującego schowek. Przykładem takiego programu jest MS Excel. Po uruchomieniu arkusza kalkulacyjnego należy przejść do menu Edycja i wybrać opcję Wklej. Jeżeli uprzednio przesłaliśmy tabelę do schowka, jej zawartość pojawi się w programie MS Excel. Podobnie należy postąpić w przypadku innych programów jak Word czy Access. Kopiowanie tabeli do pliku, Zapis danych do arkusza xls, Zapis danych do html a po naciśnięciu tych przycisków zostanie wyświetlony dialog jak na rysunku: W tym standardowym okienku systemowym należy wybrać miejsce do którego chcemy zapisać plik, nadać 2-20

23 mu nazwę oraz Kliknąć przycisk Zapisz (format w jakim zostanie zapisany plik to w zależności od naciśniętego przycisku: tekst ASCI, arkusz xls, plik html). Generator zestawień po naciśnięciu tego przycisku otwierany jest dialog na którym definiuje się wygląd zestawienia. Kolor tła, kolor tekstu po naciśnięciu tych przycisków pojawia się dialog umożliwiający użytkownikowi wybór koloru z dostępnej palety 2-21

24 Uruchom MS Excel /IExplorer zaznaczenie tej opcji powoduje automatyczne uruchamianie programów Ms Excel lub IExplorer w przypadku zapisu danych do pliku xls lub html. Automatyczne formatowanie zaznaczenie opcji powoduje dopasowanie kolumn arkusza Excel do danych w przypadku zapisu danych do pliku xls. Wypełnianie tabelki na starcie opcja umożliwia ustalenie przez użytkownika czy tabelka ma przy starcie być wypełniana wartościami (Automatycznie / Włączone) lub nie (Wyłączone).W przypadku wyboru opcji Wyłączone tabelka jest wypełniana dopiero po włączeniu przez użytkownika odświeżania (przycisk ) Zapamiętanie ustawień kolumn opcja umożliwia użytkownikowi decydowanie czy ustawienia kolumn w tabeli (położenie, szerokość) mają być zapamiętywane (Automatycznie / Włączone) czy nie (Wyłączone) Zatwierdź kliknięcie przycisku zatwierdza kryteria wybrane w polach Kolejność wierszy i Warunki selekcji, Anuluj naciśnięcie przycisku anuluje wybór kryteriów w polach Kolejność wierszy i Warunki selekcji. W tabelkach kliknięcie prawym przyciskiem myszy na dowolnej pozycji wyświetlanych danych spowoduje wyświetlenie następującego Menu podręcznego: Działanie pozycji Kopiowanie danych do schowka, Kopiowanie danych do pliku, Kopiowanie danych do pliku xls, Kopiowanie danych do pliku html a zostało opisane powyżej przy omówieniu Dialogu technicznego. Wybór pozycji Uporządkowanie oraz kryteria spowoduje wyświetlenie Dialogu technicznego, który został opisany powyżej. Opcja Odśwież dane spowoduje odczytanie danych z tabeli (np. jeśli kilku operatorów korzysta w tym samym momencie ze słownika OPK i dodaje do niego nowe pozycje to nie zostaną one automatycznie wyświetlone u wszystkich operatorów jednocześnie lecz dopiero po wyborze opisywanej opcji lub przycisku 2-22

25 ). Wybranie pozycji Wyjście spowoduje zamknięcie wyświetlonej tabelki. 2.8 Koncepcja menu Zestaw funkcji, spośród których użytkownik może wybrać jedną do realizacji, określono nazwą menu. System zawiera cały szereg różnych menu, tworzących hierarchiczną strukturę, zbliżoną w formie do drzewa, którego pniem jest menu główne. Oznacza to, że np. po wybraniu pozycji danego menu pojawia się menu niższego poziomu (jeśli przy tej pozycji menu znajduje się charakterystyczny trójkącik u), w którym dokonuje się kolejnego wyboru, i tak dalej, aż do ostatecznego określenia zadania dla systemu i polecenia jego realizacji. Z każdym oknem systemu związane są operacje wykonywane na jego zawartości. Operacje te są zgrupowane w menu danego okna. Główne funkcje programu znajdują się w menu okna głównego, które pojawia się zaraz po uruchomieniu modułu. Menu główne jest stale wyświetlane w ramce w górnej części okna, jego pozycje umieszczone są obok siebie (poziomo), a jedna z nich - wybrana - jest podświetlona. Jest to funkcja, która może być przez użytkownika zlecona systemowi do wykonania. Jeżeli z daną pozycją związana jest większa ilość funkcji są one zgrupowane w menu niższego poziomu, zawierając wykaz dostępnych opcji. Wszystkie menu, na poziomie niższym niż główne, wyświetlane są w ramkach w układzie pionowym. Menu niższego poziomu zawiera zazwyczaj funkcje związane tematycznie z menu głównym. Do każdej wybranej pozycji menu w dole okna pojawia się komentarz, dotyczący wybranej funkcji (na powyższym rysunku zaznaczone strzałką). 2-23

26 2.9 Znaczenie klawiszy klawiatury Głównym narzędziem do konwersacji z użytkownikiem jest klawiatura. Oprócz wpisywania tekstów klawiatura służy też do wydawania poleceń (stosowane są w tym celu kombinacje różnych klawiszy). Klawisze Ctrl i Alt są używane zawsze w połączeniu z innymi klawiszami. Ctrl służy głównie do wprowadzania znaków sterujących. Klawisz Lewy Alt oraz Prawy Alt, mają różne znaczenia. Klawisz Prawy Alt pozwala wprowadzać z klawiatury znaki specjalne, niedostępne przez pojedyncze wciśnięcie klawisza np. polskie litery (kombinacja klawiszy Prawy Alt + e = ę, Prawy Alt + o = ó, Prawy Alt + x = ź...). Klawisz Lewy Alt połączony z klawiszem określającym dowolny znak jest tzw. akceleratorem. Pozwala on na szybki dostęp do elementów menu, bądź innych obiektów na ekranie bez użycia myszki. Znak, którego dla danego elementu należy użyć z klawiszem Lewy Alt oznaczony jest przez podkreślenie. W poniższym menu szybki dostęp do funkcji System można uzyskać poprzez jednoczesne naciśnięcie klawiszy Lewy Alt + S. Dwanaście klawiszy funkcyjnych oznaczonych F1 - F12 służy do wywoływania typowych, często powtarzających się czynności. Klawisz F1 używany jest tradycyjnie do wywoływania suflera (podpowiedzi systemu). Klawisz funkcyjny F2 powoduje wyświetlenie słownika i umożliwia wybór jednej z jego pozycji. W programie przyjęto pewien zakres klawiszy standardowych obowiązujących na wszystkich formularzach do przeglądu i wprowadzania danych. Każdy z tych klawiszy posiada swój odpowiednik graficzny. Po wskazaniu go kursorem myszki w dole okienka pojawia się krótka informacja o skojarzonej z klawiszem funkcji (na rysunku poniżej zaznaczona strzałką). Klawisz F5 lub naciśnięcie przycisku (Nowy) wywołuje funkcję do wprowadzania danych. W przypadku, gdy fokus znajduje się w tabelce z danymi funkcję wprowadzania danych wywołuje także klawisz Insert. W tabelkach umożliwiających edycję danych klawisza F5 (dla tabelki będącej elementem dialogu klawisz F7) lub naciśnięcie przycisku powoduje wstawienie nowego wiersza. Klawisz F10 lub kliknięciem na przycisku (Zatwierdź) powoduje zatwierdzenie danych i ich zapis do bazy danych. Po zatwierdzeniu zmian klawisz ten zmienia stan na nieaktywny. W przypadku, gdy z pewnych powodów nie uda się zapisać danych, zostanie wyświetlony komunikat o błędzie, po którym klawisz zatwierdzający dane pozostaje w dalszym ciągu aktywny. Klawisz F6 lub naciśnięcie przycisku (Edycja) służy do wywołania funkcji do edycji danych. Klawisz F8 lub kliknięcie na przycisku (Usuń) wywołuje funkcję do usuwania danych. Usuwane dane (z wyjątkiem przypadku usuwania grupowego) są wyświetlane w osobnym oknie dialogowym. W przypadku, gdy fokus znajduje się w tabelce z danymi funkcję usuwania danych wywołuje także klawisz Delete. Klawisz F3 wywołuje funkcję szybkiego wyszukiwania. Powoduje on przeniesienie fokusa do pola oznaczonego napisem Wyszukiwanie. W polu tym należy wpisać tekst ograniczający ilość możliwych 2-24

27 rozwiązań. Wpisany tekst jest zawsze kojarzony z elementami kolumny danych wg której ustawiony jest porządek wyświetlanych wierszy (czyli że na rysunku poniżej możemy wyszukiwać dane po Kodzie). W polu tym można korzystać ze znaków specjalnych: % - oznacza dowolną ilość dowolnych znaków, _ - oznacza pojedynczy dowolny znak. W polu Wyszukiwanie wpisuje się wzorzec, który muszą spełniać wyświetlane wiersze danych np. wpisanie tekstu Bank% spowoduje wyświetlenie tylko elementów zaczynających się od wyrazu Bank. Wyszukiwanie następuje po wpisaniu wzorca i naciśnięciu klawisza ENTER lub kliknięciu klawisza oznaczonego rysunkiem Naciśnięcie kombinacji klawiszy Lewy Alt + F4 lub naciśnięcie przycisku (Zamknij) powoduje zamknięcie bieżącego okna. W przypadku, gdy w zamykanym oknie znajdują się aktualnie edytowane dane, program przed zamknięciem okna otwiera dodatkowe okno z pytaniem czy zatwierdzić zmiany: Wybranie odpowiedzi Tak zatwierdza zmiany w bazie danych i zamyka bieżące okno. W przypadku wybrania odpowiedzi Nie program zamyka okno bez zatwierdzania zmian. W przypadku wybrania odpowiedzi Anuluj program anuluje naciśnięcie klawisza Zamknij. Ten sam efekt co klawisz Lewy Alt + F4 powoduje klawisz Esc. W niektórych oknach dostępny jest przycisk (Podgląd). Naciśnięcie tego przycisku spowoduje wyświetlenie dialogu z podglądem danych szczegółowych. Za pomocą przycisku (Drukuj) możliwy jest wydruk wybranych danych. Klawisz F2, w przypadku pól słownikowanych, powoduje uruchomienie odpowiedniego słownika (wpisanie pozycji której nie ma w słowniku i zatwierdzenie jej przyciskiem Enter spowoduje taką samą akcję można dopisać tę pozycję). W przypadku kont czy kartotek wpisanie początku danego kodu i naciśnięcie klawisza F2 powoduje uruchomienie odpowiedniego słownika z jednoczesnym przepisaniem wpisanej wartości do pola wyszukiwanie w słowniku. Takie działanie znacznie przyśpiesza wybór wartości ze słownika. Powrót do formularza nadrzędnego następuje poprzez naciśnięcie klawisza Enter. Wybrana wartość jest przepisywana do odpowiedniego pola na formularzu. Na jednym formularzu może być umieszczonych wiele pól słownikowanych. Klawisz F2 dotyczy pola, w którym w danym momencie znajduje się kursor. Wszelkie zdarzenia wykonywane na klawiaturze (z wyjątkiem wyboru klawiszy będących akceleratorami) są związane z polem, w którym znajduje się fokus. W systemie Windows dostępne są klawisze, które pozwalają przenosić fokus pomiędzy elementami okna: TabF Shift + TabF przejście do następnego pola, przejście do poprzedniego pola. W programie zakończenie edycji w wybranym polu, sygnalizowane naciśnięciem klawisza Enter także powoduje przeniesienie fokusa na następne pole (jest równoważne naciśnięciu klawisza TabF). Dla elementu ekranu, w którym znajduje się fokus dostępne są następujące klawisze sterujące kursorem: Ç È przesunięcie kursora o jedną pozycję w górę przesunięcie kursora o jedną pozycję w dół 2-25

28 Æ Å Home End Page Up Page Down Delete Backspace przesunięcie kursora o jedną pozycję w prawo przesunięcie kursora o jedną pozycję w lewo przesunięcie kursora na początek przesunięcie kursora na koniec przesunięcie fokusa na początek tabelki przesunięcie fokusa na koniec tabelki usunięcie znaku pod kursorem usunięcie znaku na lewo od kursora Dla tabeli, w której znajduje się fokus dostępne są następujące klawisze sterujące kursorem: Ç È Home End Page Up Page Down przesunięcie przesunięcie przesunięcie przesunięcie przewinięcie przewinięcie kursora o jeden wiersz w górę kursora o jeden wiersz w dół kursora na początek tabeli kursora na koniec tabeli tabeli o jedną stronę w górę tabeli o jedną stronę w dół Poszczególne klawisze klawiatury mogą mieć kilka znaczeń w zależności od funkcji aktualnie realizowanej przez program: tryb edycji danych, wybór opcji z menu, wyszukiwanie pozycji z listy itd. Sposób wykorzystania poszczególnych klawiszy dla realizowanej funkcji opisany jest w dolnej części okna, a bardziej szczegółowo po naciśnięciu klawisza F

29 System Rozdział 3 System W menu System zawarte są funkcje za pomocą których możliwy jest wybór ksiąg rachunkowych (układu bilansowego) oraz dodanie nowego rejestru zakupu/sprzedaży dla operacji VAT. Za pomocą tego menu możliwe jest również zakończenie pracy z programem. 3.1 Wybór ksiąg rachunkowych Funkcja umożliwia wybór układu bilansowego poprzez określenie następujących cech: Rok Nazwę układu bilansowego Zatwierdzenie wyboru powoduje przełączenie systemu na wybrane księgi rachunkowe. 3-27

30 System 3.2 Rejestry dokumentów Funkcja ta umożliwia podgląd, edycję oraz definiowanie rejestrowego układu dokumentów właściwego dla aktualnego układu bilansowego. W tabelce wyświetlonej na formatce znajdują się informacje dotyczące istniejących rejestrów. Opis kolumn, w których znajdują się informacje o rejestrach został przedstawiony poniżej: Kod maksymalnie 3 znakowe oznaczenie rejestru, Nazwa nazwa rejestru (maksymalnie 40 znaków) Sposób numeracji Roczny dokumenty w ramach będą automatycznie numerowanie narastająco w ciągu roku, Miesięczny dokumenty w ramach rejestru będą automatycznie numerowane narastająco w miesiącach (pierwsze dwa znaki wykorzystane zostaną na numer miesiąca, pozostałe będą stanowić numer kolejny dokumentu w tym rejestrze i miesiącu) Typ rejestru Sprzedaż VAT dekrety powstają automatycznie po wprowadzeniu dokumentu do rejestru sprzedaży VAT (znaczenie informacyjne), Zakup VAT dekrety powstają automatycznie po wprowadzeniu dokumentu do rejestru zakupu VAT (znaczenie informacyjne), Wprowadzenie nowego rejestru polega na wypełnieniu odpowiednimi informacjami dialogu, który zostanie wyświetlony w wyniku naciśnięcia przycisku Dodaj. 3-28

31 System Opis pól dialogu, które powinien wypełnić użytkownik znajduje się poniżej. I tak pole: Kod należy uzupełnić trójznakowym oznaczeniem rejestru, Nazwa należy uzupełnić nazwą rejestru, Sposób numeracji z listy rozwijanej należy wybrać sposób numeracji: - Roczny dokumenty w ramach rejestru będą automatycznie numerowanie narastająco w ciągu roku, - Miesięczny dokumenty w ramach rejestru będą automatycznie numerowane narastająco w miesiącach, Długość numeru standardowo na formatce wyświetlana jest liczba 5 oznacza to, że dla definiowanego rejestru numer dokumentu będzie pięciocyfrowy. Jeśli będzie to dokument Miesięczny (pozycja wybrana z listy Sposób numeracji) to dwie pierwsze cyfry numeru będą oznaczały miesiąc, w którym zadekretowano dokument a trzy kolejne numer dokumentu w miesiącu w definiowanym rejestrze czyli będzie można zadekretować 999 dokumenty. Jeśli będzie to dokument Roczny wszystkie cyfry będą oznaczały numer dokumentu w rejestrze czyli będzie można zadekretować dokumenty. Typ rejestru - Sprzedaż VAT dekrety powstają automatycznie po wprowadzeniu dokumentu do rejestru sprzedaży VAT, jeśli będą zdefiniowane odpowiednie konta (znaczenie informacyjne), - Zakup VAT dekrety powstają automatycznie po wprowadzeniu dokumentu do rejestru zakupu VAT, jeśli będą zdefiniowane odpowiednie konta (znaczenie informacyjne), Pozostałe typy niewykorzystywane w tym module: - Obroty wprowadzanie dokumentów odbywa się w sposób bezpośredni przez użytkownika, - Kasa dokumenty typu raport kasowy (znaczenie informacyjne), - Bank dokumenty typu raport bankowy (znaczenie informacyjne), Podczas księgowania dokumentów istnieje możliwość automatycznego wypełnienia niektórych pól 3-29

32 System dokumentu wartościami zdefiniowanymi przez użytkownika. Zwalnia to użytkownika od wykonywania często powtarzającej się czynności polegającej na wprowadzaniu nazwy nowego dokumentu i opisu jego pozycji. Do definiowania składników opisu służy grupa Definicje_podpowiedzi 32. Użytkownik ma możliwość określania wyznaczania terminu płatności wg dat z w rejestrach dokumentów za pomocą wybrania z pola Data płatności obliczana wg, odpowiedniej wartości: - data operacji - data wystawienia - data wpływu Dodatkowo użytkownik ma możliwość określenia domyślnej kartoteki, z którą związany jest wprowadzany dokument do dziennika FK, poprzez wybranie odpowiedniej opcji z pola wyboru kartoteka: - pozostawienie pustej - Kontrahent - Pracownik Użytkownik może zdefiniować tekst, który będzie pojawiał się w polu Nazwa dokumentu oraz Opis pozycji. Definicję buduje się wstawiając do pola (Nazwa dokumentu/opis pozycji) odpowiednie sekcje, które wybieramy z listy (znajdującej się pod polem), oddzielając je separatorami (np. /, itp.) lub nawet dodając dowolne łańcuchy znaków. Przykład: jeśli pole Nazwa dokumentu na formatce definiującej rejestr o symbolu "BS" zdefiniujemy jako: [rejestr-symbol]/[kontrahent-symbol]/przykład to przy wprowadzaniu dokumentu do rejestru z którym związany jest kontrahent o symbolu np. D001 w polu Nazwa dokumentu zostanie wyświetlona następująca wartość: BS/D001/PRZYKŁAD Aby dodać do definicji sekcję należy za pomocą listy jednowariantowej wybrać odpowiednią sekcję a następnie nacisnąć przycisk Sekcje, które można wykorzystać przy budowie definicji dla pola Nazwa dokumentu: rejestr symbol rejestr nazwa kontrahent-symbol kontrahent-nazwa katalog pracowników-nazwa miesiąc symbol zewnętrzny kontrahent- nazwa skrót numer odręczny komentarz rejestr rs/rz-kod (kod rejestru sprzedaży/zakupu określany na podstawie symbolu zewnętrznego) rejestr rs/rz-nazwa (nazwa rejestru sprzedaży/zakupu określany na podstawie symbolu zewnętrznego) Dok. RS/RZ - nazwa nabywcy (nazwa nabywcy wyświetlana automatycznie na pozycji dokumentu na podstawie symbolu zewnętrznego) Dok. RS/RZ - nazwa odbiorcy / płatnika (nazwa odbiorcy/płatnika wyświetlana automatycznie na pozycji dokumentu na podstawie symbolu zewnętrznego). Sekcje, które można wykorzystać przy budowie definicji dla pola Opis pozycji: Rejestr-symbol Rejestr-nazwa Kontrahent-symbol Kontrahent-nazwa Katalog pracowników-nazwa Miesiąc Symbol zewnętrzny Kontrahent-nazwa skrót numer odręczny komentarz rejestr rs/rz-kod rejestr rs/rz-nazwa nazwa dokumentu oraz kod i nazwy grup analitycznych, które można wykorzystać do budowy kont księgi głównej 3-30

33 System Obok definicji podpowiedzi dla opisów istnieje możliwość ustalenia wartości pewnych pól na dokumencie. Służą do tego znaczniki i jednowariantowe listy znajdujące się pod polami służącymi do definicji podpowiedzi i zatytułowane Ustawienia domyślnych wartości: R opis (wg definicji) jeśli znacznik jest włączony to przy dopisywaniu kolejnej pozycji dokumentu w polu Opis zostanie podpowiedziana wartość zdefiniowana, jeśli jest wyłączony wartością podpowiedzianą będzie wartość pola ostatnio wprowadzanej pozycji, R data (wg nagłówka) przy włączonym znaczniku daty w nowej pozycji dokumentu będą podpowiadane na podstawie nagłówka dokumentu, jeśli przeciwnie to podpowiadane będą wartość z ostatnio wprowadzonej pozycji, R kwota (0) jeśli znacznik jest włączony podpowiadaną kwotą w pozycji dokumentu będzie 0 (zero) w przeciwnym wypadku będzie to wartość z ostatnio wprowadzonej pozycji. R Waluta wybrana waluta będzie domyślną walutą w pozycjach dokumentu R Naliczenie/zapłata wybrana wartość będzie domyślną w polu Naliczenie/Zapłata w pozycji dokumentu. R Dni do zapłaty wg - wybrana wartość będzie określać sposób podpowiedzi dni do zapłaty w dekretach. Możliwe wartości do wybrania to: - nagłówek dokumentu - katalog kontrahentów Konta dla stawek VAT Dla rejestrów zdefiniowanych jako Sprzedaż VAT lub Zakup VAT możliwe jest określenie szablonów księgowania kwot wynikających z dokumentów VAT na odpowiednie konta w planie kont. Szablony księgowania definiuje się klikając przycisk Konta VAT. Zostaje wyświetlona formatka: Struktura tabeli znajdująca się na formatce jest następująca: Stawka VAT jedna ze stawek zdefiniowanych w słowniku Stawki VAT 39, Konto Netto konto zdefiniowane w Księdze głównej, na które będzie trafiała kwota netto, Konto VAT konto, na które będzie trafiała kwota VAT, Konto Brutto konto, na które będzie trafiała kwota brutto, Sprzedaż dla dokumentu sprzedaży pole określa deklarację VAT korzystając ze słownika Pola deklaracji VAT: Sprzedaż Deklaracja VAT sprzedaż pole określa symbol deklaracji VAT dla dokumentu sprzedaży Zakupy dla dokumentu zakupu pole określa deklarację VAT korzystając ze słownika Pola deklaracji VAT: Zakup Deklaracja VAT zakupy pole określa symbol deklaracji VAT dla dokumentu zakupu. Naciśnięcie przycisku Dodaj spowoduje wyświetlenie formatki służącej do wprowadzenia nowego szablonu księgowania. 3-31

34 System Pola tego dialogu odpowiadają kolumnom tabeli opisanej powyżej. Każde pole słownikowane jest odpowiednią odpowiadającą mu tabelą. I tak pole: Stawka VAT słownikowane jest tabelą zdefiniowanych Stawek VAT 39, Konto Netto słownikowane jest tabelą kont w Księdze głównej Konto VAT słownikowane jest tabelą kont w Księdze głównej Konto Brutto słownikowane jest tabelą kont w Księdze głównej Sprzedaż słownikowane jest tabelą Pola deklaracji VAT: Sprzedaż, Zakupy słownikowane jest tabelą Pola deklaracji VAT: Zakupy. Zdefiniowanie szablonu pozwoli na automatyczne tworzenie dekretów dla dokumentów VAT Definicje podpowiedzi w dokumentach Podczas wprowadzania dokumentów system udostępnia szereg możliwości automatycznego wypełnienia pól dokumentu wartościami zdefiniowanymi przez użytkownika. Definicje podpowiedzi, bo tak nazywane są w programie można podzielić na następujące grupy: podpowiedź na podstawie rejestru - definicje tworzone podczas tworzenia/edycji rejestru dokumentów 28. W danych rejestru można określić sposób wypełniania pól podczas wprowadzania nowego dokumentu (nazwa dokumentu, opis pozycji itd.) podpowiedź na podstawie kontrahenta - definicje tworzone podczas tworzenia/edycji kontrahenta. W danych kontrahenta można zdefiniować ilość dni do zapłaty. Standardowo jest to 14 dni, ale użytkownik może zdefiniować dowolną ich ilość. Wartość ta będzie uwzględniana podczas określania terminu płatności dla dokumentu. podpowiedź na podstawie syntetyki konta tworzona podczas definiowania syntetyki do zespołu kont rozrachunkowych (popularnie dwójki 2**). Podczas tworzenia nowego konta syntetycznego dla zespołu kont rozrachunkowych (2**) budujemy definicję symbolu transakcji. Tworzymy ją w analogiczny sposób jak definiowanie opisów w rejestrach dokumentów

35 Dziennik Rozdział 4 Dziennik W menu dostępne są funkcje, które umożliwiają księgowanie dokumentów, wydruk dokumentów oraz modyfikację lub usunięcie dokumentów niezaksięgowanych. Funkcje dostępne w menu umożliwiają również wydruk pozycji dokumentów w podziale na sprzedaż i zakup. 4.1 Rejestr VAT - sprzedaż Wybór opcji programu spowoduje wyświetlenie tabelki, która zawierać będzie operacje sprzedaży z podaniem numeru dokumentu w skład którego wchodzą oraz z podaniem wartości (netto, brutto, VAT) na jaką opiewają. Opcja programu umożliwia wydruk operacji sprzedaży zgodnie z kryterium założonym na wyświetlone pozycje. Wyświetlona na formatce tabelka posiada następujące kolumny: Dokument rejestr i numer dokumentu w rejestrze, którego dotyczy operacja, Symbol zewnętrzny symbol zewnętrzny dokumentu, którego dotyczy operacja, Miesiąc rozliczenia miesiąc rozliczenia podatku VAT, Data operacji data wystawienia dokumentu, Data wpływu data wpływu dokumentu, Kontrahent nazwa kontrahenta, na którego wystawiono dokument oraz jego dokładne dane, czyli: Ulica Miasto NIP Stawka VAT stawka VAT Kwota Netto kwota netto, na jaką opiewa operacja Kwota VAT kwota VAT, na jaką opiewa operacja Kwota Brutto kwota brutto, na jaką opiewa operacja, która jest sumą kwoty netto i VAT. 4-33

36 Dziennik Istnieje możliwość wyboru pozycji dokumentów sprzedaży według następujących kryteriów: Rejestru wpisanie określonego rejestru do standardowego pola wyszukiwania pozwoli wyświetlić dokumenty sprzedaży tylko dla tego rejestru. Data wpływu można określić przedział czasu, w którym wpływały dokumenty, Data operacji można określić przedział czasu, w którym przeprowadzane były operacje, Pole deklaracji VAT pole słownikowane jest tabelą zdefiniowanych w systemie deklaracji VAT (sprzedaż), wybór pozycji z tej tabeli pozwoli na wyświetlenie dokumentów sprzedaży dla wybranej deklaracji, Miesiąc rozliczenia VAT / Rok wybór miesiąca z listy rozwijanej pozwoli na wyświetlenie dokumentów sprzedaży, które rozliczane były\będą w wybranym miesiącu danego roku. Zaznaczenie znacznika Stawki VAT w kolumnach pozwoli na wydrukowanie wykazu w postaci zbliżonej do tradycyjnej papierowej książki sprzedaży VAT. 4.2 Rejestr VAT - zakup Wybór opcji programu spowoduje wyświetlenie tabelki, która zawierać będzie pozycje dokumentów/operacji zakupu z podaniem numeru dokumentu w skład którego wchodzą oraz z podaniem wartości netto, brutto i VAT na jaką opiewają. Opcja programu umożliwia wydruk operacji zakupu zgodnie z kryterium założonym na wyświetlone pozycje. Wyświetlona na formatce tabelka posiada następujące kolumny: Dokument rejestr i numer dokumentu w rejestrze, którego dotyczy operacja, Symbol zewnętrzny symbol zewnętrzny dokumentu, którego dotyczy operacja, Miesiąc rozliczenia miesiąc rozliczenia podatku VAT, Data operacji data wystawienia dokumentu, Data wpływu data wpływu dokumentu, Kontrahent nazwa kontrahenta, który wystawił dokument oraz jego dokładne dane, czyli: Ulica Miasto NIP Stawka VAT stawka VAT Kwota Netto kwota netto, na jaką opiewa operacja Kwota VAT kwota VAT, na jaką opiewa operacja Kwota Brutto kwota brutto, na jaką opiewa operacja, która jest sumą kwoty netto i VAT. Istnieje możliwość wyboru pozycji dokumentów zakupu według następujących kryteriów: Rejestru wpisanie określonego rejestru do standardowego pola wyszukiwania pozwoli wyświetlić dokumenty zakupu tylko dla tego rejestru. Data wpływu można określić przedział czasu, w którym wpływały dokumenty, Data operacji można określić przedział czasu, w którym przeprowadzane były operacje, Pole deklaracji VAT pole słownikowane jest tabelą zdefiniowanych w systemie deklaracji VAT (zakup), 4-34

37 Dziennik wybór pozycji z tej tabeli pozwoli na wyświetlenie dokumentów zakupu dla wybranej deklaracji, Miesiąc rozliczenia VAT / Rok wybór miesiąca z listy rozwijanej pozwoli na wyświetlenie dokumentów sprzedaży, które rozliczane były\będą w wybranym miesiącu danego roku. Zaznaczenie znacznika Stawki VAT w kolumnach pozwoli na wydrukowanie wykazu w postaci zbliżonej do tradycyjnej papierowej książki zakupu VAT. 4-35

38 Deklaracje VAT Rozdział 5 Deklaracje VAT Podczas wprowadzania dokumentów do rejestrów VAT (co możliwe również w dzienniku Modułu Finansowo-Księgowego) możliwe jest przypisanie deklaracji VAT (sprzedaż lub zakup) dla pozycji dokumentu. Przypisanie takie umożliwia następnie zsumowanie kwot VAT odpowiadających stawkom VAT zdefiniowanym w systemie, ich podgląd oraz wydruk. 5.1 Deklaracje VAT - sprzedaż Słownik Deklaracja VAT Sprzedaż umożliwia zdefiniowanie postaci deklaracji VAT obowiązującej w danym okresie sprawozdawczym w części dotyczącej sprzedaży. Z pozycji słownika można obejrzeć kartotekę obrotów w poszczególnych polach deklaracji VAT w kolejnych miesiącach (Kartoteka) oraz sporządzić wydruk tych obrotów (Wydruk). Struktura słownika: Identyfikator kod pola deklaracji VAT w części dotyczącej sprzedaży np. C1, C8, Nazwa nazwa pola deklaracji VAT w części dotyczącej sprzedaży np. Korekta sprzedaży opodatkowanej, Sprzedaż opodatkowana 22%. Wybranie deklaracji i naciśnięcie przycisku Kartoteka spowoduje wyświetlenie dialogu, na którym zostaną wyświetlone w formie tabelki wartości kwot netto, VAT, brutto dla wybranej deklaracji. 5-36

39 Deklaracje VAT Wyboru miesięcy, dla których mają zostać obliczone wartości operacji, dokonuje się zaznaczając odpowiednie pozycje na liście wielowariantowej Miesiąc. Naciśnięcie przycisku Wykonaj spowoduje obliczenie i wyświetlenie obrotów dla wybranych miesięcy natomiast naciśnięcie przycisku Drukuj podglądu raportu dla wybranych miesięcy i jego wydruk. Naciśnięcie przycisku Wydruk na głównej formatce opisywanego słownika powoduje wyświetlenie dialogu za pomocą którego możliwy jest wydruk dowolnych kartotek deklaracji sprzedaży dla dowolnie wybranych miesięcy. Z list wielowariantowych wybiera się miesiące (Lista miesięcy) i deklarację (Identyfikatory deklaracji). Zatwierdzenie (przycisk ) wyboru spowoduje wyświetlenie standardowego okna podglądu wydruku i możliwość wydruku raportu. 5-37

40 Deklaracje VAT 5.2 Deklaracje VAT - zakup Słownik Deklaracja VAT Zakupy umożliwia zdefiniowanie postaci deklaracji VAT obowiązującej w danym okresie sprawozdawczym w części dotyczącej zakupu. Z pozycji słownika można obejrzeć kartotekę obrotów w poszczególnych polach deklaracji VAT w kolejnych miesiącach (Kartoteki) oraz sporządzić wydruk tych obrotów (Wydruk). Struktura słownika: Identyfikator kod pola deklaracji VAT w części dotyczącej zakupu np. D31, D34, Nazwa nazwa pola deklaracji VAT w części dotyczącej zakupu np. Zakupy pozostałe itp. Sposób modyfikacji danych jest standardowy dla systemu FKK i opisany jest w rozdziale Komunikacja z użytkownikiem 5. Wybranie deklaracji i naciśnięcie przycisku Kartoteka spowoduje wyświetlenie dialogu, na którym zostaną wyświetlone w formie tabelki wartości kwot netto, VAT, brutto dla wybranej deklaracji. Wyboru miesięcy, dla których mają zostać obliczone wartości operacji, dokonuje się zaznaczając odpowiednie pozycje na liście wielowariantowej Miesiąc. Naciśnięcie przycisku Wykonaj spowoduje obliczenie i wyświetlenie obrotów dla wybranych miesięcy natomiast naciśnięcie przycisku Drukuj podglądu raportu dla wybranych miesięcy i jego wydruk. Naciśnięcie przycisku Wydruk na głównej formatce opisywanego słownika spowoduje wyświetlenie dialogu za pomocą którego możliwy jest wydruk dowolnych kartotek deklaracji zakupu dla dowolnie wybranych miesięcy. 5-38

41 Deklaracje VAT Z list wielowariantowych wybiera się miesiące (Lista Miesięcy) i deklarację (Identyfikatory deklaracji). Zatwierdzenie (przycisk ) wyboru powoduje wyświetlenie standardowego okna podglądu wydruku i możliwość wydruku raportu. 5.3 Stawki VAT Słownik ten umożliwia definiowanie obowiązujących w danym okresie sprawozdawczym stawek VAT. Są to parametry wykorzystywane przy automatycznym dekretowaniu dokumentów VAT oraz przy wykonywaniu rejestrów i deklaracji VAT. Stawka VAT może być wyrażona liczbowo lub tekstowo. Wybór stawki VAT wyrażonej liczbowo w trakcie automatycznego dekretowania dokumentu VAT powoduje naliczenie kwoty VAT od podanej kwoty netto. Wybór stawki VAT wyrażonej tekstowo wymaga wprowadzenia zarówno kwoty netto jak i kwoty VAT. Struktura słownika: Stawka stawka VAT wyrażona liczbowo np. 7, 22 lub tekstowo np. razem Słownie - opis opis stawki VAT np. VAT 7%, VAT 22%, razem VAT 5-39

42 Pomoc Rozdział 6 Pomoc 6.1 Spis treści Wyświetlenie okna pomocy dla modułu. Sposób obsługi pomocy jest identyczny jak w systemie Windows. 6-40

43 Pomoc 6.2 O programie Wyświetlenie informacji o systemie, module oraz licencji. Przycisk Informacje o systemie pozwala wyświetlić informacje techniczne: ustawienie zmiennych środowiskowych oraz wykorzystywanych modułów przez program. 6-41

44 Pomoc 6.3 Licencja Wyświetlenie informacji o aktualnie zarejestrowanych kluczach licencyjnych. Opcja pozwala aktywować załadowane klucze oraz załadować nowe klucze licencyjne do bazy. 6.4 Zmiana hasła Opcja umożliwia zmianę hasła dla zalogowanego użytkownika. Wybranie opcji powoduje wyświetlenie okna, w którym użytkownik musi podać bieżące hasło (konieczność podania bieżącego hasła podyktowana jest względami bezpieczeństwa. Zabezpieczenie przez możliwością zmiany hasła przez inną osobę) Podanie prawidłowego hasła powoduje wyświetlenie okna umożliwiającego podanie nowego hasła. 6-42

45 Pomoc Poprawna zmiana hasła sygnalizowana jest wyświetleniem komunikatu: 6-43