System Finansowo-Księgowo-Kosztowy Kasa

Transkrypt

1 System Finansowo-Księgowo-Kosztowy Kasa Instrukcja Użytkownika

2 Spis treści Rozdział 1 Wstęp Rozdział 2 Informacje ogólne Informacje... techniczne 2-2 Architektura... systemu i wymagania sprzętowe 2-2 Program... a system operacyjny 2-3 Integracja... ze środowiskiem Wondows 2-3 Zabezpieczenie... i składowanie danych 2-4 Rozpoczęcie... pracy 2-4 Komunikacja... z użytkownikiem 2-5 Elementy... systemu Windows 2-9 Okna w... programie 2-12 Koncepcja... menu 2-23 Znaczenie... klawiszy klawiatury 2-24 Rozdział 3 Stanowiska kasowe Rozdział 4 Operacje kasowe Raporty... kasowe 4-30 Stan kasy Wykaz... definiowany 4-38 Rozdział 5 Schematy księgowań Definicja... schematu dekretowania 5-41 Deklaracja... schematu VAT 5-43 Definicja... kwot 5-44 Definicja... formularza 5-45 Schemat... - kontrola użytkownika 5-46 Rozdział 6 Eksport raportów kasowych do dziennika FK Rozdział 7 Ustawienia Wybór... ksiąg rachunkowych 7-50 Waluty Parametry... programu 7-52 Sprawdzenie... integralności bazy 7-54 Rozdział 8 Pomoc I Spis treści O programie Licencja Zmiana... hasła 8-57

3 Wstęp Rozdział 1 Wstęp Moduł KASA jest programem wspomagającym ewidencję środków pieniężnych w kasie. Moduł umożliwia: równoczesną pracę na wielu stanowiskach kasowych aktualnie używane stanowiska kasowe są niedostępne dla innych użytkowników, możliwość rozróżnienia raportów kasowych ze względu na stanowisko, z którego zostały wprowadzone, możliwość rejestrowania operacji bezgotówkowych (płatności kartami płatniczymi), możliwość rejestrowania operacji w różnych walutach, eksport raportów kasowych do dziennika modułu FK oparty na schematach księgowych definiowanych przez użytkownika, wydruk raportów kasowych wydruk dokumentów KP/KW, wykorzystanie systemu użytkowników jednolitego z systemem FKK, możliwość bieżącej kontroli stanu środków pieniężnych w kasie. 1-1

4 Informacje ogólne Rozdział 2 Informacje ogólne Informacje o wymaganiach sprzętowych systemu FKK, środowisku pracy, koncepcji systemu, komunikacji z użytkownikiem. 2.1 Informacje techniczne Architektura systemu i wymagania sprzętowe Oprogramowanie jest napisane w architekturze klient serwer. Różne są więc wymagania sprzętowe komputera klienta i serwera bazy danych. Wymagania stawiane stacjom roboczym Wymagania sprzętowe Komputery Minimalne wymagania narzuca producent zainstalowanego systemu operacyjnego, jednak nie zawsze zapewniają one komfort pracy. Zaleca się co najmniej: procesor: Intel PIV lub wyżej pamięć RAM: 256 MB dysk twardy: 2 GB grafika: SVGA 800x600 karta sieciowa: 100 Mbps Wymagania systemowe System operacyjny MS Windows 98 SE, Windows 2000 Professional lub Windows XP Professional. Wymagania stawiane serwerom zarządzającym bazami danych Wymagania sprzętowe Komputery Minimalne wymagania narzuca producent zainstalowanego systemu operacyjnego i bazy danych, jednak nie zawsze zapewnią one komfortu pracy. Zaleca się co najmniej: procesor: (SQL BASE) PIV 1,6 GHz, (ORACLE) 2xPIII 1,3 GHz pamięć: (SQL BASE) 512 MB, (ORACLE) 1 GB z opcją rozszerzenia do 4 GB karta sieciowa: (SQL BASE) 100 Mbps, (ORACLE) 100 Mbps dysk twardy: (SQL BASE) UWSCSII RAID 0+1, (ORACLE) UWSCSII RAID 0+1 Wymagania systemowe System operacyjny Windows NT 4.0 Serwer, Windows 2000 Serwer, Windows 2003 Server lub inny zgodny z wersją serwera bazy danych. Motor Bazy Danych ORACLE wersja 8i ORACLE wersja 9i ORACLE wersja 10g SQL BASE wersja 6.1.2PTF11 SQL BASE wersja 7.5.1PTF3 2-2

5 Informacje ogólne Program a system operacyjny Program działa w środowisku MS Windows. Sposób poruszania się po systemie właściwy jest dla standardu pracy w tym środowisku. Dokumentacja systemu nie zawiera opisu zasad pracy w środowisku Windows. Użytkownik systemu powinien posiadać podstawowe umiejętności w tym zakresie, jak uruchamianie systemu, przełączanie się pomiędzy oknami, posługiwanie się myszką. System jest w pełni zintegrowany ze środowiskiem Windows. 2.2 Integracja ze środowiskiem Wondows Środowisko Windows umożliwia szeroki wachlarz metod wymiany danych miedzy aplikacjami pracującymi w tym środowisku. Do mechanizmów przesyłania danych wykorzystywanych przez program należą: schowek (clipboard), automatyzacja OLE zapisywanie raportów w plikach sformatowanych typu.rtf zapisywanie definiowanych wykazów tabelarycznych w plikach CSV zapisywanie definiowanych wykazów tabelarycznych w plikach PDF Schowek Schowek jest najprostszą metodą wymiany informacji pomiędzy programem, a inną aplikacją w środowisku Windows np. edytorem tekstów Word, arkuszem kalkulacyjnym Excel. Ulokowanie w schowku nowej porcji danych powoduje usunięcie poprzedniej zawartości. W systemie istnieje możliwość umieszczenia w schowku zawartości tabeli elementów. Maksymalna ilość danych przenoszonych w jednej porcji przy pomocy schowka może być ograniczona możliwościami przyjęcia tych danych w programie docelowym np. maksymalną wielkością arkusza w programie Excel. Także zbyt mała ilość wolnej pamięci w komputerze może uniemożliwić wykonanie operacji dla zbyt dużej ilości danych. Automatyzacja OLE Automatyzacja OLE zapewnia integrację aplikacji przy pomocy komend interaplikacyjnych. Aplikacje mogą oddziaływać na siebie bez jakiejkolwiek ingerencji użytkownika. W przypadku programu mechanizm ten pozwala załadować dane programu do arkusza MS Excel oraz OO Calc, a także na wykonanie niektórych funkcji tego arkusza jak utworzenie nowego arkusza. Integracja programu ze środowiskiem Windows pozwala na automatyzacje prac związanych ze sporządzaniem różnorodnego typu zestawień raportów, którym bez większego wysiłku można nadać ciekawą szatę graficzną, wykorzystując szeroką gamę formatów i stylów programów Word i Excel oraz Writer i Calc. Warunkiem poprawnego działania automatyzacji OLE jest fakt zainstalowania pakietu biurowego (MS Office, Open Office) na stacji roboczej. Automatyzację OLE w przypadku pakietu Open Office testowano na wersji 2.4, dlatego zaleca się instalacje pakietu w tej lub nowszej wersji. Przy wspólpracy z pakietem MS Office, dla poprawnego dzialania pism (wspólpraca z programem MS Word) nalezy dla programu MS Word zaznaczyc opcje: 'Ufaj dostepowi do programu Visual Basic Project', 'Ufaj wszystkim zainstalowanym dodatkom i szablonom' w ustawieniach zabezpieczen dla makr (opcje opisane na przykladzie MS Word w innych wersjach programu MS Word dostep do opisanych opcji moze byc inny). Zapisywanie raportów w plikach sformatowanych typu.rtf Wydruki programu mogą być realizowane bezpośrednio na drukarkę lub do pliku typu.rtf. Pliki takie następnie mogą być otwierane w edytorze Word i poddawane indywidualnej edycji. Zapisywanie definiowanych wykazów tabelarycznych w plikach CSV Wykazy definiowane (tabelaryczne) programu mogą być realizowane bezpośrednio na drukarkę lub do pliku typu.csv. Pliki takie następnie mogą być otwierane w programie 2-3

6 Informacje ogólne Excel i poddawane indywidualnej edycji 2.3 Zapisywanie definiowanych wykazów tabelarycznych w plikach PDF Wykazy definiowane (tabelaryczne) programu mogą być realizowane bezpośrednio na drukarkę lub do pliku typu.pdf. Pliki takie następnie mogą być otwierane w programie Acrobat Reader. Zabezpieczenie i składowanie danych Zabezpieczenie danych polega na zapewnieniu ochrony zarówno przed dostępem osób niepowołanych jak i przed ich utratą z przyczyn losowych bądź technicznych. Zastosowane w systemie mechanizmy bazy danych SQL, takich jak transakcje, więzy integralności, procedury storowane, zapewniają spójność danych oraz wysoką odporność danych na zdarzenia typu zaniki zasilania, awarie techniczne. Uwaga: ZE WZGLĘDU NA KONIECZNOŚĆ ZABEZPIECZENIA DANYCH PRZED USZKODZENIAMI TAKIMI JAK NP. FIZYCZNE USZKODZENIE NOŚNIKÓW, KONIECZNE JEST OKRESOWE SKŁADOWANIE DANYCH NP. NA STREAMER. JEST TO OBOWIĄZKIEM ADMINISTRATORA SYSTEMU. Zabezpieczenie danych przed dostępem osób niepowołanych realizowane jest przez definiowanie identyfikatorów operatorów uprawnionych do uruchamiania systemu oraz przez nadanie im odpowiednich uprawnień do wykonywania określonych funkcji programu. W systemie zdefiniowano kilka profili użytkowników, z którymi związane są zestawy uprawnień. Lista uprawnień wynikających z przypisania operatorowi wybranego profilu może być dodatkowo indywidualnie modyfikowana. Każdy operator powinien posiadać sobie tylko znane hasło, które podaje uruchamiając system i którego nie powinien udostępniać innym osobom. Dotyczy to także administratora systemu, który bezpośrednio po zainstalowaniu programu powinien zmienić standardowe hasło (SYSADM). Możliwe jest również śledzenie wykonywania wybranych funkcji systemu. Odpowiednie raporty umożliwiają sprawdzenie kto i kiedy wykonał daną funkcję programu. Dokładny opis funkcji związanych z definiowaniem użytkowników i ich uprawnień opisany jest w dokumentacji modułu DBAP. 2.4 Rozpoczęcie pracy Po uruchomieniu modułu systemu FKK według zasad właściwych dla środowiska klient-serwer użytkownik musi połączyć się z bazą danych. Służy do tego okno dialogowe (dialog logujący), które pojawia się na ekranie tuż po uruchomieniu programu. Należy w nim podać nazwę bazy danych, swój identyfikator oraz hasło. W chwili połączenia się z bazą danych, sprawdzane są prawa użytkownika do wykonywania funkcji systemu. Po zainstalowaniu programu administrator systemu powinien wprowadzić w module DBAP identyfikatory osób uprawnionych do uruchamiania programu oraz nadać im odpowiednie uprawnienia oraz zmienić hasło dla użytkownika SYSADM. W celu umożliwienia uruchomienia wersji demonstracyjnej zaleca się wprowadzenie bezpośrednio po instalacji identyfikatora SYSADM z hasłem SYSADM posiadającego uprawnienia do wykonywania wszystkich funkcji wersji demonstracyjnej. W takim przypadku uruchomienie programu wymaga wypełnienia pól dialogu logującego w następujący sposób: nazwa bazy FKKDEMO identyfikator użytkownika SYSADM hasło SYSADM (wpisane w sposób niewidoczny, znakami *) 2-4

7 Informacje ogólne Użytkownik ma możliwość zatwierdzenia powyższych danych (Zatwierdź) lub zakończenia pracy (Odwołaj ). Przy pierwszym poprawnym logowaniu do systemu FKK użytkownik wybiera księgi rachunkowe, z którymi chce pracować. Wybór ksiąg rachunkowych zostaje dla użytkownika zapamiętany w bazie i kolejne logowanie automatycznie uruchamia system z poprzednio wybranymi księgami rachunkowymi. W uruchomionym systemie parametry te można zmieniać w funkcji Wybór ksiąg rachunkowych 50. Baza instalacyjna programu zawiera ogólne i niezbędne do pracy programu słowniki oraz otwarty jeden układ bilansowy. Układ ten może być wykorzystany podczas rzeczywistej pracy użytkownika. W tym celu należy w module FK w funkcji otworzenie układu bilansowego, zmienić nazwę na nazwę jednostki. Uwaga: Jeżeli podczas próby połączenia z bazą zostanie podany błędny identyfikator lub błędne hasło, pojawi się odpowiedni komunikat i użytkownik może w tym momencie zakończyć pracę lub poprawić błąd i dokonać ponownej próby połączenia z bazą. 2.5 Komunikacja z użytkownikiem Programy komunikują się z użytkownikiem w formie interaktywnej, tzn. realizują na bieżąco polecenia użytkownika. Urządzeniami umożliwiającymi komunikację użytkownika z programem są klawiatura, myszka i monitor ekranowy. Kursorem nazywamy ruchomy znacznik pozycji na ekranie monitora, w której aktualnie znajduje się użytkownik. Może to być podświetlenie pozycji, migający punkt w polu wprowadzanych danych, czy znaczek graficzny podążający za ruchem myszki. Kursor określa punkt, w którym pojawią się znaki wpisane z klawiatury, bądź miejsce, w którym wystąpi akcja wykonana za pomocą myszki (np. wciśnięcie lewego przycisku myszki w przypadku, gdy kursor o kształcie strzałki znajduje się nad pozycją menu spowoduje wybranie funkcji z nią skojarzonej). Operacje wykonywane na klawiaturze dotyczą, elementu, w którym aktualnie znajduje się fokus. Jest to, w przypadku pól edycyjnych, pole wyróżnione migającym kursorem w kształcie (jak w polu Identyfikator na rysunku), 2-5

8 Informacje ogólne a w przypadku tabelki, wiersz wyróżniony (jak w przypadku wiersza o Identyfikatorze 02 jak na rysunku). Fokus określa obiekt, do którego będą się odnosić akcje wywoływane za pomocą myszki bądź klawiatury. Kursor określa bieżące miejsce fokusa. W danej chwili tylko jeden obiekt na formatce może posiadać fokus. Dopisywanie, usuwanie, modyfikacja danych. Z oknami programu związany jest zestaw standardowych operacji. Dopisywanie, Modyfikacja czy Usuwanie danych we wszystkich oknach wygląda podobnie. Operacje te zostaną przedstawione na przykładzie słownika Banki użytkownika. Standardowe elementy powyższej tabeli to: Wyszukiwanie pole pozwala ograniczyć zakres wyświetlanych wierszy. Wzorzec wpisywany w tym polu dotyczy kolumny, wg której jest ustawiony porządek wyświetlania (wykorzystanie zostało opisane w punkcie Znaczenie klawiszy klawiatury 24 ). 2-6

9 Informacje ogólne Kolejność pole pozwala wybrać porządek wg którego mają być wyświetlane wiersze. Na rysunku powyżej pozycje zostały uporządkowane Wg Symbolu OPK. Kolumna, wg której ma być ustawiony porządek, jest ustawiana jako pierwsza. Przyciski przyciski umożliwiające wykonanie standardowych operacji na tabeli Banki użytkownika jak dopisywanie nowego banku, podgląd pełnych danych banku, modyfikacja i usuwanie banku. Z powyższymi przyciskami związane są odpowiednie akceleratory: Nowy F5, Edycja F6, Usuń F8, Wyjście Alt + F4. Podgląd Enter. Znaczenie klawiszy zostało opisane w rozdziale Znaczenie klawiszy klawiatury 24. Standardowo okna po uruchomieniu są w stanie prezentacji danych. W stanie tym aktywne są wszystkie przyciski z wyjątkiem przycisku Zatwierdź. Przycisk ten jest aktywny tylko w okienkach, w których bezpośrednio przeprowadzana jest edycja danych. W stanie prezentacji danych nie jest możliwa edycja wiersza tabeli czy dialogu. Wszelkie korekty danych muszą być wykonywane w momencie, gdy okno znajduje się w stanie edycji. W programie istnieją dwa sposoby edycji danych: w tabeli, w dialogu. Podczas edycji w tabeli, możliwa jest bezpośrednia modyfikacja wyświetlanych wierszy. Tryb ten stosowany jest jednak bardzo rzadko. Najczęstszym sposobem edycji danych w programie jest edycja w dialogu. W tym przypadku dla edytowanego wiersza danych otwierane jest dodatkowe okno typu dialog, zawierające informacje, dotyczące wybranego wiersza danych. Po ustawieniu tego okna w stanie edycji możliwa jest modyfikacja danych. Przejście do stanu edycji następuje poprzez naciśnięcie przycisku Edycja. W przypadku modyfikacji danych (tryb edycji), pola dialogu są wypełnione wartościami odczytanymi z bazy danych dla wybranego wiersza tabeli. Aktywne są tylko przyciski Zatwierdź, którym zatwierdzamy wprowadzone zmiany, i Zamknij, którym zamykamy dialog. Jeśli chcemy zrezygnować z wprowadzonych zmian zamykamy dialog bez zatwierdzania a na pytanie programu 2-7

10 Informacje ogólne klikamy przycisk Nie. (Znaczenie odpowiedzi na zadane pytanie jest następujące: Tak - zatwierdzenie zmian i zamknięcie dialogu. Nie - zamknięcie dialogu bez zatwierdzenia zmian. Anuluj - powrót do trybu edycji.) W przypadku dopisywania zawartość pól dialogu jest pusta. Wypełnienie pól odpowiednimi danymi polega na kliknięciu w wybranym polu (na rysunku powyżej są to białe prostokąty) i wpisaniu z klawiatury odpowiedniego łańcucha znaków (na rysunku są to np. pola Identyfikator, Nazwa). Niektóre pola, do których wprowadza się dane mogą być słownikowane. Oznacza to, że podczas wprowadzania danych do pola możliwe jest skorzystanie z odpowiedniego słownika zdefiniowanego w systemie. Słownik dla takiego pola zostaje wyświetlony jeśli w polu znajduje się migający kursor i zostanie naciśnięty klawisz F2. Z wyświetlonego słownika odpowiednią pozycję wybieramy dwukrotnym kliknięciem myszy. Po wypełnieniu wszystkich koniecznych pól, w celu zapamiętania zmian w bazie danych należy je zatwierdzić przyciskiem Zatwierdź. Jeżeli wszystkie wprowadzone informacje były poprawne, dialog przejdzie w tryb prezentacji danych. W tym trybie nieaktywny jest tylko klawisz Zatwierdź. W przypadku operacji podglądu otwierany dialog jest w trybie prezentacji danych (wszystkie pola są nieaktywne). Można łatwo przejść w tryb edycji poprzez naciśnięcie klawisza Edycja. Po dokonaniu edycji i powrocie do tabeli zawartość tabeli jest odświeżana, w celu uwzględnienia wprowadzonych zmian. Możliwe jest wielokrotne dopisywanie danych bez powracania do tabeli (i w związku z tym bez każdorazowego odświeżania tabeli). Należy w tym celu po zatwierdzeniu zmian przyciskiem Zatwierdź ponownie wybrać przycisk Nowy tym razem na dialogu. W tym momencie dialog jest przygotowany do wprowadzenia nowego wiersza. W przypadku operacji kasowania dialog otwierany jest w trybie prezentacji danych, jednocześnie system prosi o potwierdzenie operacji kasowania. 2-8

11 Informacje ogólne Potwierdzenie tej operacji (OK.) spowoduje usunięcie wiersza i powrót do tabeli. Rezygnacja (Anuluj) spowoduje pozostanie okna dialogu w trybie prezentacji danych. Usuwanie wywołane bezpośrednio na dialogu prezentującym dane wykonuje usuwanie danych bez pytania o potwierdzenie operacji. 2.6 Elementy systemu Windows Okno programu składa się z następujących elementów: Belka tytułowa, Linia statusu, Pasek narzędzi, Menu systemowe, Menu, Elementy sterujące Okna. Belka tytułowa znajduje się w górnym wierszu okna. Zawiera nazwę wybranej funkcji. W przypadku okna głównego dla systemu FKK zawiera ona następujące informacje: nazwa modułu, bieżący miesiąc, bieżący rok obrotowy, nazwa układu bilansowego. Linia statusu znajduje się w dolnym wierszu okna. W lewym rogu linii statusu wyświetlane są krótkie informacje na temat wybranych funkcji programu np. przy wyborze operacji z menu. W prawym rogu linii statusu wyświetlana jest nazwa bazy danych oraz identyfikator zalogowanego użytkownika oraz stan klawiszy Caps Lock, Num Lock i Scroll Lock. Pasek narzędzi znajduje się zazwyczaj w górnej części formatki. Zawiera on elementy sterujące zawartością całego okna np. porządek wyświetlanych wierszy, przycisk zamykający dialog (Szczegółowo pasek narzędzi programu został opisany w rozdziale Znaczenie klawiszy klawiatury 24 ). Menu systemowe znajduje się w prawym górnym rogu okienka obok belki tytułowej. Zebrane 2-9

12 Informacje ogólne zostały tam podstawowe operacje jakie mogą być wykonywane na oknie: Przywróć przywraca poprzedni stan okna, Przenieś przesunięcie okna na ekranie monitora, Rozmiar zmiana rozmiaru okna, Minimalizuj zwinięcie okna do ikony, Maksymalizuj rozwinięcie okna na cały ekran Zamknij zamknięcie okna. Dla niektórych okien pewne z tych operacji mogą być zablokowane, co sygnalizowane jest poprzez wyszarzenie odpowiedniej pozycji menu systemowego. Menu znajduje się zawsze w górnej części okna pomiędzy belką tytułową a paskiem narzędzi. Zgrupowane są w nim operacje dostępne w oknie. Istnieją dwa typy menu: poziome i pionowe. Menu poziome jest najwyższe w hierarchii. Z każdą pozycją menu poziomego może być związane menu pionowe, którego pozycje mogą z kolei posiadać następne menu pionowe. Szczegółowo menu programu zostało opisane w rozdziale Koncepcja menu 23. Do komunikacji z użytkownikiem w środowisku Windows dostępne są następujące Elementy sterujące: Przyciski, Przełączniki, Znaczniki, Listy wielowariantowe, Listy jednowariantowe. Przyciski pełnią w programie podobną funkcję jak menu. Służą do wykonywania różnych operacji. Często te same funkcje są możliwe do uruchomienia z poziomu menu jak i przy pomocy przycisków. Przycisk można włączyć na wiele sposobów: poprzez kliknięcie myszką, naciśnięcie akceleratora odpowiedniego dla tego przycisku, naciśnięcie klawisza spacji w przypadku, gdy fokus znajduje się na przycisku. Fokus na przycisku sygnalizowany jest poprzez obwódkę pojawiającą się na przycisku (na rysunku przedstawiono przycisk, na którym jest fokus i te bez fokusa). Przełączniki służą do wyboru jednego z kilku wariantów. W danej chwili z danej grupy przełączników można włączyć tylko jeden. Włączenie przełącznika sygnalizowane jest poprzez wypełnienie go czarnym punktem. Przełączniki można włączać na kilka sposobów: kliknięcie myszą naciśnięcie akceleratora związanego z daną opcją, przesuwanie po nich fokusa klawiszami Ç i È Znaczniki służą do włączenia lub wyłączenia danej opcji. Każdy ze znaczników może być w dwóch stanach. W przypadku cech oznaczają jej posiadanie lub brak. Włączenie znacznika sygnalizowane jest poprzez wypełnienie go znakiem. Znaczniki można włączać na kilka sposobów: kliknięcie myszą, naciśnięcie akceleratora związanego z daną opcją, naciśnięcie klawisza spacji w przypadku gdy znajduje się na nim fokus. 2-10

13 Informacje ogólne Listy wielowariantowe służą do prezentacji kilku opcji w postaci listy. Istnieje możliwość wyboru dowolnej liczby opcji przedstawionych w liście. Z prawej strony listy umieszczony jest suwak umożliwiający przewinięcie jej zawartości. W przypadku, gdy elementy listy nie wykraczają poza jej widoczny obszar, suwak jest niepotrzebny a więc niewidoczny. Elementy listy można zaznaczać na kilka sposobów: kliknięcie myszą, naciśnięcie klawisza spacji w przypadku gdy znajduje się na nim fokus. Po liście można się poruszać klawiszami Ç i È Listy jednowariantowe służą do prezentacji kilku opcji w postaci listy. W odróżnieniu do listy wielowariantowej istnieje tu możliwość wybrania tylko jednej opcji. Po wybraniu odpowiedniej wartości lista jest zwijana. Rozwinięcie listy następuje poprzez kliknięcie myszką na strzałce po prawej stronie zwiniętej listy. Z prawej strony listy umieszczony jest suwak umożliwiający przewinięcie zawartości. W przypadku, gdy elementy listy nie wykraczają poza jej widoczny obszar, suwak jest niewidoczny. Elementy listy można zaznaczać na kilka sposobów: kliknięcie myszą, naciśnięcie klawisza spacji w przypadku gdy znajduje się na nim fokus. Po liście można się poruszać klawiszami Ç i È 2-11

14 Informacje ogólne 2.7 Okna w programie W programie mamy do czynienia z dwoma typami okien: Dialogi Tabelki Definicje wykazów tabelarycznych Dialogi są to okna, w których użytkownik wprowadza dane do systemu z klawiatury, wybierając pozycje z list rozwijanych, wybierając przełączniki i znaczniki, wstawiając dane z innych tabel. Dialogi są też używane do przedstawienia szczegółowych informacji o danym rekordzie danych w przejrzystej formie graficznej. Tabelki prezentują poszczególne rekordy bazy danych w formie wierszy. Każdy wiersz reprezentuje główne informacje dotyczące jednego rekordu danych np. dane kontrahenta. Z boku tabelek znajdują się dwa suwaki: pionowy i poziomy. Służą one do przesuwania zawartości tabeli. W przypadku, gdy cała zawartość tabeli mieści się na ekranie, suwaki są niewidoczne. Wykonując operacje kursorem można wpłynąć na wygląd tabeli. Po skierowaniu kursora na granicę pomiędzy nagłówkami dwóch kolumn kursor przyjmuje kształt jak na poniższym rysunku: Przytrzymując w tym momencie lewy klawisz myszki i przesuwając kursor w lewo lub w prawo, możemy zmienić szerokość wyświetlanych kolumn. 2-12

15 Informacje ogólne Po skierowaniu kursora na granicę pomiędzy dwoma wierszami na lewym brzegu tabeli kursor przyjmuje kształt jak na poniższym rysunku: Przytrzymując w tym momencie lewy klawisz myszki i przesuwając kursor w górę lub w dół, możemy zmienić wysokość wyświetlanych wierszy. Po skierowaniu kursora na granicę pomiędzy wierszami tabeli a nagłówkiem kursor przyjmuje kształt jak na poniższym rysunku: Przytrzymując w tym momencie lewy klawisz myszki i przesuwając kursor w lewo lub w prawo, możemy zmienić położenie kolumny, w której znajduje się kursor, względem innych kolumn. definicje wykazów tabelarycznych są specyficznym rodzajem okien, w których użytkownik definiuje wygląd raportów. Poniżej przykładowe okna definicji raportu. Dane raport opartego na powyższym formularzu mogą być wyświetlane bezpośrednio w tabeli - dostępny przycisk, którego naciśnięcie powoduje wypełnienie tabeli zgodnie z założonymi warunkami lub wyłącznie w postaci wydruku (brak przycisku ). Funkcje raportowe oparte na tego rodzaju oknie posiadają następujące grupy funkcjonalne: Wykaz tworzenie, zapis oraz wybór zdefiniowanego raportu. Zapisanie nowego wykazu powinno nastąpić na początku tworzenia kryterium. Naciskamy przycisk (Dodaj), klikamy pole Nazwa i nadajemy nazwę definiowanemu raportowi. Następnie definiujemy raport. Po zdefiniowaniu klikamy przycisk (Zapisz). Od tego momentu użytkownik może wykorzystywać zdefiniowany wykaz wybierając go z listy Nazwa. Przycisk Usuń pozwala usuwać z bazy definicje raportów. Zapis definicji powoduje zapamiętanie ustawień następujących grup opcji: Kryteria Kolumny Kolejność wg 2-13

16 Informacje ogólne Kolumny wybór kolumn, jakie mają zostać umieszczone na raporcie. Wyboru dokonujemy klikając po lewej stronie nazwy kolumny gdzie zostanie wyświetlony znacznik (powtórne kliknięcie na znaczniku spowoduje odznaczenie kolumny i nie będzie ona uwzględniona w raporcie). Możliwa jest również zmiana nazwy kolumny (nie zmieni to wartości przyporządkowanej dla tego pola). Kliknięciem ustawiamy fokus w dowolnym miejscu nazwy kolumny i zmieniamy ją. (zmiany będą bezpośrednio widoczne w nazwie kolumny). W niektórych przypadkach możliwe jest zdefiniowanie sposobu wydruku kolumn na raporcie. Wtedy obok kolumny w której znajdują się nazwy pól do wyboru znajdują się dwie dodatkowe kolumny: Sumuj, Grupuj, Poz.gr.. Zaznaczenie znacznika w kolumnie Sumuj pozwala na wstawienie do raportu podsumowania dla zaznaczonych kolumn (znacznik można ustawiać wyłącznie dla kolumn zawierających dane numeryczne). Zaznaczenie znacznika Grupuj spowoduje wydrukowanie na raporcie podsum dla określonych grup pozycji zgodnie z ustalonym poziomem grupowania w kolumnie Poz.gr.. Kolumna Funkcja pozwala na określenie funkcji, której wynik ma być zwracany jako wartość kolumny. Zestaw funkcji dostępnych do wyboru jest uzależniony od konkretnego wykazu definiowanego (tylko niektóre z wykazów definiowanych w systemie mają możliwość określenia wartości kolumny na podstawie funkcji). W dolnej części dialogu znajduje się tabelka, w której program wyświetla zaznaczone przez użytkownika (lub zaznaczone standardowo jak w przykładzie) kolumny. Jeśli na podglądzie wydruku dane zawarte w kolumnach nie są wyświetlane w całości lub zamiast liczb wyświetlone są znaki #, należy anulować wydruk i poszerzyć kolumny w opisywanej tabelce. Jeśli wszystkie kolumny nie mieszczą się na wydruku można zmienić orientację strony na poziomą. Kryteria definicja warunków jakie spełniać mają dane umieszczane w raporcie. Kryteria buduje użytkownik w oparciu o pola, które możemy wykorzystać przy tworzeniu raportu (dla każdego definiowanego raportu mogą one być inne), operatory warunkowe i spójniki. Pole- lista zawiera kolumny dla których przewidziano możliwość zakładania kryteriów. Operatory porównania: Dla pól tekstowych dostępne następujące Operatory porównania: = (równy), <> (nierówny), < (mniejszy), > (większy), <= (mniejszy bądź równy), >= (większy bądź równy), zawiera (wpisany ciąg znaków powinien występować w wybranym polu), nie zawiera (wpisany ciąg znaków nie powinien występować w wybranym polu), puste (pole jest puste), nie puste (pole nie jest puste). Dla zmiennych liczbowych dostępne następujące Operatory porównania: = (równy), <> (nierówny), < (mniejszy), > (większy), <= (mniejszy bądź równy), >= (większy bądź równy), puste (pole jest puste), nie puste (pole nie jest puste). Spójniki wykorzystywane przy definiowaniu kryteriów: i - spójnik powoduje że wyświetlane są dane, dla których oba łączone kryteria są 2-14

17 Informacje ogólne spełnione lub - spójnik powoduje że wyświetlane są dane, dla których przynajmniej jedno z łączonych kryteriów jest spełnione Schemat budowy warunku w kryterium jest następujący: [Pole] [Oprator porównania] [Wartość] [Spójnik] [Pole] [Operator porównania] [Wartość] np.: Konto-Symbol = 100 i BO Wn >= 100 (co należy tłumaczyć: znajdź dane w których konto ma symbol 100 i wartość BO Wn jest większa lub równa 100 zł) Podczas tworzenia kryteriów wybrane elementy kryterium pojawiają się w polu Podgląd budowy kryterium pod przyciskiem Wyczyść. Każdy następny krok składania kryterium powoduje przejście do następnego pola. W każdym momencie tworzenia warunku aktywne jest tylko jedno pole w grupie pól Kryteria, to które ma być następnie wybrane. Wyczyść - przycisk służy do usunięcia ostatniego warunku w kryterium lub całego kryterium. Naciśnięcie przycisku w przypadku kilku określonych warunków powoduje wyświetlenie komunikatu: Aby utworzyć kryterium należy wykonać poniższe kroki: 1. Wybrać z listy Pole, dla którego zakładamy warunek w kryterium (nazwa pola pojawi się w polu Podglądu budowy kryterium). 2. Następnie należy wybrać operator. 3. Teraz należy wpisać wartość wzorca, z którą ma być porównywany wybrane pole i zatwierdzić klawiszem Enter. 2-15

18 Informacje ogólne W przypadku użycia operatora Zawiera (Nie zawiera) dla atrybutów tekstowych można stosować następujące znaki zastępcze (maski): ( % ) zastępuje dowolną ilość znaków np. kryterium: Konto-Symbol zawiera 5% spowoduje wyświetlenie danych zawierających konto zaczynające się od 5 i dalej zawierające dowolne znaki, ( _ ) zastępuje dowolny jeden znak np. kryterium: Konto-symbol zawiera 5_1% spowoduje wyświetlenie danych zawierających konto zaczynającą się od 5 o dowolnym drugim znaku, trzecim znaku 1 i dowolnych pozostałych znakach. 4. Po określeniu wartości dla warunku możliwe jest wykonanie wykazu (przycisk lub chcemy kontynuować tworzenie kryterium złożonego należy przejść do punktu Wstawiamy Spójnik który ma połączyć utworzone kryterium z następnym. ). Jeżeli 6. Przechodzimy następnie do punktu 1 w celu utworzenia następnego warunku w kryterium złożonym. 7. Usuwanie warunków kryterium realizowana jest przyciskiem Wyczyść. Kolejność wg opcja pozwala wybrać sposób sortowania wyświetlonych dokumentów Oprócz opisanych wyżej grup w okna mogą zawierać dodatkowe kontrolki umożliwiające zakładanie dodatkowych warunków specyficznych dla danych, które mają być prezentowane w postaci raportu. Pamiętać należy że specyficzne warunki i filtry nie są zapamiętywane w bazie wraz z definicją raportu. Dialog wyboru przeznaczenia raportu - dialog umożliwia użytkownikowi wybór gdzie trafić wykonywany raport. Standardowo na formatce wybrane jest przeznaczenie Drukarka, dlatego dodatkowo wyświetlone są listy, na których użytkownik dokonuje wyboru: drukarki zainstalowanej w systemie, na której będzie 2-16

19 Informacje ogólne wydrukowany raport; orientacji strony Wydruk w poziomie lub w pionie;czcionki (nieaktywna dla niektórych raportów); Rozmiaru czcionki. v Wybór opcji Drukarka i zatwierdzenie wyboru spowoduje wyświetlenie podglądu wydruku. W menu Plik dostępne są następujące podmenu: Pierwsza strona odpowiada mu przycisk na pasku narzędzi tt, Następna strona odpowiada mu przycisk na pasku narzędzi u, Poprzednia strona odpowiada mu przycisk na pasku narzędzi t, Ostatnia strona odpowiada mu przycisk na pasku narzędzi uu, Koniec. W menu Format wyświetlania dostępne są następujące podmenu: Normalny - sposób wyświetlania w którym widać szczegóły raportu Dopasowany do kona - wyświetla wygląd całej strony. Opcje można również przełączać przyciskiem na pasku narzędzi o wyglądzie jak na rysunku obok:. W menu Wydruk dostępne są następujące pozycje: Drukowanie Ustawienia Drukarki Ustawienia Drukarki Wybór opcji spowoduje wyświetlenie okienka systemowego (wygląd okienka uzależniony jest od systemu operacyjnego w przykładzie wygląd okna z systemu Windows 2000): 2-17

20 Informacje ogólne w którym wybieramy Drukarkę (ustawienia wyświetlamy naciskając przycisk Właściwości opis tej funkcji wykracza poza ramy niniejszego opracowania), ustawiamy znacznik Drukuj do pliku ( Uwaga!!! To jest plik z kodami sterującymi drukarki i nie jest przeznaczony do eksportu do innych programów) Zakres wydruku, Liczbę kopii. Wybór opcji zatwierdzamy przyciskiem OK. Zatwierdzenie wyboru nie spowoduje jeszcze wysłania raportu na drukarkę i jego wydruk, lecz jest to konfiguracja drukowania. Drukowanie Wybranie tej pozycji menu spowoduje wyświetlenie takiego samego dialogu jak przy opisie poprzedniej opcji (zmiana ustawień drukarki nie ma znaczenia, ponieważ zostały one już wybrane w opcji Ustawienie drukarki) i zatwierdzenie przyciskiem OK., co spowoduje wysłanie raportu na drukarkę i jego wydruk. Wybór opcji Do programu Excel i zatwierdzenie wyboru spowoduje uruchomienie programu Microsoft Excel dla Windows 95/98/2000/NT i wprowadzenie wybranych danych do arkusza lub stworzenie wykresu. Wybór opcji Do pliku spowoduje dodanie do wyświetlonego okienka dodatkowych pól: Należy w nich określić w jakim formacie zostanie zapisany plik (do wyboru Tekstowy lub plik Formatowany RTF), nazwę pliku, do którego zostanie wyeksportowany wydruk oraz folder w którym się znajdzie (pole nieaktywne). Naciśnięcie przycisku spowoduje otwarcie okienka, w którym wybieramy 2-18

21 Informacje ogólne folder docelowy. W okienku, w którym wyświetlone są urządzenia, na których możliwy jest zapis raportu (dysk lokalny C:, dyskietka A:, dyski sieciowe) wybieramy odpowiednią z pozycji a w okienku, w którym wyświetlone jest drzewo katalogów klikamy wybrany katalog. Klikamy przycisk Wybierz (wybrane możliwości zostaną wyświetlone w nieaktywnym polu ze ścieżką dostępu na poprzednim rysunku kliknięcie przycisku Zatwierdź spowoduje zapis raportu do pliku) lub Anuluj anulując wybór. Dialog techniczny uruchamiany poprzez kliknięcie w lewym górnym rogu tabelki. W dialogu tym oraz przyciski: dostępne są opisane już elementy jak pole Kolejność wierszy i pole Warunki selekcji Zapamiętywanie ustawień tabelki Kopiowanie tabeli do Schowka, Kopiowanie tabeli do pliku, Zapis danych do arkusza xls Zapis danych do html a Generator zestawień Kolor tła Kolor tekstu Kolory systemowe Zatwierdź, Anuluj. 2-19

22 Informacje ogólne Kopiowanie tabeli do Schowka - po naciśnięciu tego przycisku zawartość całej tabeli jest kopiowana do systemowego schowka. Umożliwia to przesłanie jej do innego dowolnego programu pracującego w środowisku Windows i obsługującego schowek. Przykładem takiego programu jest MS Excel. Po uruchomieniu arkusza kalkulacyjnego należy przejść do menu Edycja i wybrać opcję Wklej. Jeżeli uprzednio przesłaliśmy tabelę do schowka, jej zawartość pojawi się w programie MS Excel. Podobnie należy postąpić w przypadku innych programów jak Word czy Access. Kopiowanie tabeli do pliku, Zapis danych do arkusza xls, Zapis danych do html a po naciśnięciu tych przycisków zostanie wyświetlony dialog jak na rysunku: W tym standardowym okienku systemowym należy wybrać miejsce do którego chcemy zapisać plik, nadać 2-20

23 Informacje ogólne mu nazwę oraz Kliknąć przycisk Zapisz (format w jakim zostanie zapisany plik to w zależności od naciśniętego przycisku: tekst ASCI, arkusz xls, plik html). Generator zestawień po naciśnięciu tego przycisku otwierany jest dialog na którym definiuje się wygląd zestawienia. Kolor tła, kolor tekstu po naciśnięciu tych przycisków pojawia się dialog umożliwiający użytkownikowi wybór koloru z dostępnej palety 2-21

24 Informacje ogólne Uruchom MS Excel /IExplorer zaznaczenie tej opcji powoduje automatyczne uruchamianie programów Ms Excel lub IExplorer w przypadku zapisu danych do pliku xls lub html. Automatyczne formatowanie zaznaczenie opcji powoduje dopasowanie kolumn arkusza Excel do danych w przypadku zapisu danych do pliku xls. Wypełnianie tabelki na starcie opcja umożliwia ustalenie przez użytkownika czy tabelka ma przy starcie być wypełniana wartościami (Automatycznie / Włączone) lub nie (Wyłączone).W przypadku wyboru opcji Wyłączone tabelka jest wypełniana dopiero po włączeniu przez użytkownika odświeżania (przycisk ) Zapamiętanie ustawień kolumn opcja umożliwia użytkownikowi decydowanie czy ustawienia kolumn w tabeli (położenie, szerokość) mają być zapamiętywane (Automatycznie / Włączone) czy nie (Wyłączone) Zatwierdź kliknięcie przycisku zatwierdza kryteria wybrane w polach Kolejność wierszy i Warunki selekcji, Anuluj naciśnięcie przycisku anuluje wybór kryteriów w polach Kolejność wierszy i Warunki selekcji. W tabelkach kliknięcie prawym przyciskiem myszy na dowolnej pozycji wyświetlanych danych spowoduje wyświetlenie następującego Menu podręcznego: Działanie pozycji Kopiowanie danych do schowka, Kopiowanie danych do pliku, Kopiowanie danych do pliku xls, Kopiowanie danych do pliku html a zostało opisane powyżej przy omówieniu Dialogu technicznego. Wybór pozycji Uporządkowanie oraz kryteria spowoduje wyświetlenie Dialogu technicznego, który został opisany powyżej. Opcja Odśwież dane spowoduje odczytanie danych z tabeli (np. jeśli kilku operatorów korzysta w tym samym momencie ze słownika OPK i dodaje do niego nowe pozycje to nie zostaną one automatycznie wyświetlone u wszystkich operatorów jednocześnie lecz dopiero po wyborze opisywanej opcji lub przycisku 2-22

25 Informacje ogólne ). Wybranie pozycji Wyjście spowoduje zamknięcie wyświetlonej tabelki. 2.8 Koncepcja menu Zestaw funkcji, spośród których użytkownik może wybrać jedną do realizacji, określono nazwą menu. System zawiera cały szereg różnych menu, tworzących hierarchiczną strukturę, zbliżoną w formie do drzewa, którego pniem jest menu główne. Oznacza to, że np. po wybraniu pozycji danego menu pojawia się menu niższego poziomu (jeśli przy tej pozycji menu znajduje się charakterystyczny trójkącik u), w którym dokonuje się kolejnego wyboru, i tak dalej, aż do ostatecznego określenia zadania dla systemu i polecenia jego realizacji. Z każdym oknem systemu związane są operacje wykonywane na jego zawartości. Operacje te są zgrupowane w menu danego okna. Główne funkcje programu znajdują się w menu okna głównego, które pojawia się zaraz po uruchomieniu modułu. Menu główne jest stale wyświetlane w ramce w górnej części okna, jego pozycje umieszczone są obok siebie (poziomo), a jedna z nich - wybrana - jest podświetlona. Jest to funkcja, która może być przez użytkownika zlecona systemowi do wykonania. Jeżeli z daną pozycją związana jest większa ilość funkcji są one zgrupowane w menu niższego poziomu, zawierając wykaz dostępnych opcji. Wszystkie menu, na poziomie niższym niż główne, wyświetlane są w ramkach w układzie pionowym. Menu niższego poziomu zawiera zazwyczaj funkcje związane tematycznie z menu głównym. Do każdej wybranej pozycji menu w dole okna pojawia się komentarz, dotyczący wybranej funkcji (na powyższym rysunku zaznaczone strzałką). 2-23

26 Informacje ogólne 2.9 Znaczenie klawiszy klawiatury Głównym narzędziem do konwersacji z użytkownikiem jest klawiatura. Oprócz wpisywania tekstów klawiatura służy też do wydawania poleceń (stosowane są w tym celu kombinacje różnych klawiszy). Klawisze Ctrl i Alt są używane zawsze w połączeniu z innymi klawiszami. Ctrl służy głównie do wprowadzania znaków sterujących. Klawisz Lewy Alt oraz Prawy Alt, mają różne znaczenia. Klawisz Prawy Alt pozwala wprowadzać z klawiatury znaki specjalne, niedostępne przez pojedyncze wciśnięcie klawisza np. polskie litery (kombinacja klawiszy Prawy Alt + e = ę, Prawy Alt + o = ó, Prawy Alt + x = ź...). Klawisz Lewy Alt połączony z klawiszem określającym dowolny znak jest tzw. akceleratorem. Pozwala on na szybki dostęp do elementów menu, bądź innych obiektów na ekranie bez użycia myszki. Znak, którego dla danego elementu należy użyć z klawiszem Lewy Alt oznaczony jest przez podkreślenie. W poniższym menu szybki dostęp do funkcji System można uzyskać poprzez jednoczesne naciśnięcie klawiszy Lewy Alt + S. Dwanaście klawiszy funkcyjnych oznaczonych F1 - F12 służy do wywoływania typowych, często powtarzających się czynności. Klawisz F1 używany jest tradycyjnie do wywoływania suflera (podpowiedzi systemu). Klawisz funkcyjny F2 powoduje wyświetlenie słownika i umożliwia wybór jednej z jego pozycji. W programie przyjęto pewien zakres klawiszy standardowych obowiązujących na wszystkich formularzach do przeglądu i wprowadzania danych. Każdy z tych klawiszy posiada swój odpowiednik graficzny. Po wskazaniu go kursorem myszki w dole okienka pojawia się krótka informacja o skojarzonej z klawiszem funkcji (na rysunku poniżej zaznaczona strzałką). Klawisz F5 lub naciśnięcie przycisku (Nowy) wywołuje funkcję do wprowadzania danych. W przypadku, gdy fokus znajduje się w tabelce z danymi funkcję wprowadzania danych wywołuje także klawisz Insert. W tabelkach umożliwiających edycję danych klawisza F5 (dla tabelki będącej elementem dialogu klawisz F7) lub naciśnięcie przycisku powoduje wstawienie nowego wiersza. Klawisz F10 lub kliknięciem na przycisku (Zatwierdź) powoduje zatwierdzenie danych i ich zapis do bazy danych. Po zatwierdzeniu zmian klawisz ten zmienia stan na nieaktywny. W przypadku, gdy z pewnych powodów nie uda się zapisać danych, zostanie wyświetlony komunikat o błędzie, po którym klawisz zatwierdzający dane pozostaje w dalszym ciągu aktywny. Klawisz F6 lub naciśnięcie przycisku (Edycja) służy do wywołania funkcji do edycji danych. Klawisz F8 lub kliknięcie na przycisku (Usuń) wywołuje funkcję do usuwania danych. Usuwane dane (z wyjątkiem przypadku usuwania grupowego) są wyświetlane w osobnym oknie dialogowym. W przypadku, gdy fokus znajduje się w tabelce z danymi funkcję usuwania danych wywołuje także klawisz Delete. Klawisz F3 wywołuje funkcję szybkiego wyszukiwania. Powoduje on przeniesienie fokusa do pola oznaczonego napisem Wyszukiwanie. W polu tym należy wpisać tekst ograniczający ilość możliwych 2-24

27 Informacje ogólne rozwiązań. Wpisany tekst jest zawsze kojarzony z elementami kolumny danych wg której ustawiony jest porządek wyświetlanych wierszy (czyli że na rysunku poniżej możemy wyszukiwać dane po Kodzie). W polu tym można korzystać ze znaków specjalnych: % - oznacza dowolną ilość dowolnych znaków, _ - oznacza pojedynczy dowolny znak. W polu Wyszukiwanie wpisuje się wzorzec, który muszą spełniać wyświetlane wiersze danych np. wpisanie tekstu Bank% spowoduje wyświetlenie tylko elementów zaczynających się od wyrazu Bank. Wyszukiwanie następuje po wpisaniu wzorca i naciśnięciu klawisza ENTER lub kliknięciu klawisza oznaczonego rysunkiem Naciśnięcie kombinacji klawiszy Lewy Alt + F4 lub naciśnięcie przycisku (Zamknij) powoduje zamknięcie bieżącego okna. W przypadku, gdy w zamykanym oknie znajdują się aktualnie edytowane dane, program przed zamknięciem okna otwiera dodatkowe okno z pytaniem czy zatwierdzić zmiany: Wybranie odpowiedzi Tak zatwierdza zmiany w bazie danych i zamyka bieżące okno. W przypadku wybrania odpowiedzi Nie program zamyka okno bez zatwierdzania zmian. W przypadku wybrania odpowiedzi Anuluj program anuluje naciśnięcie klawisza Zamknij. Ten sam efekt co klawisz Lewy Alt + F4 powoduje klawisz Esc. W niektórych oknach dostępny jest przycisk (Podgląd). Naciśnięcie tego przycisku spowoduje wyświetlenie dialogu z podglądem danych szczegółowych. Za pomocą przycisku (Drukuj) możliwy jest wydruk wybranych danych. Klawisz F2, w przypadku pól słownikowanych, powoduje uruchomienie odpowiedniego słownika (wpisanie pozycji której nie ma w słowniku i zatwierdzenie jej przyciskiem Enter spowoduje taką samą akcję można dopisać tę pozycję). W przypadku kont czy kartotek wpisanie początku danego kodu i naciśnięcie klawisza F2 powoduje uruchomienie odpowiedniego słownika z jednoczesnym przepisaniem wpisanej wartości do pola wyszukiwanie w słowniku. Takie działanie znacznie przyśpiesza wybór wartości ze słownika. Powrót do formularza nadrzędnego następuje poprzez naciśnięcie klawisza Enter. Wybrana wartość jest przepisywana do odpowiedniego pola na formularzu. Na jednym formularzu może być umieszczonych wiele pól słownikowanych. Klawisz F2 dotyczy pola, w którym w danym momencie znajduje się kursor. Wszelkie zdarzenia wykonywane na klawiaturze (z wyjątkiem wyboru klawiszy będących akceleratorami) są związane z polem, w którym znajduje się fokus. W systemie Windows dostępne są klawisze, które pozwalają przenosić fokus pomiędzy elementami okna: TabF Shift + TabF przejście do następnego pola, przejście do poprzedniego pola. W programie zakończenie edycji w wybranym polu, sygnalizowane naciśnięciem klawisza Enter także powoduje przeniesienie fokusa na następne pole (jest równoważne naciśnięciu klawisza TabF). Dla elementu ekranu, w którym znajduje się fokus dostępne są następujące klawisze sterujące kursorem: Ç È przesunięcie kursora o jedną pozycję w górę przesunięcie kursora o jedną pozycję w dół 2-25

28 Informacje ogólne Æ Å Home End Page Up Page Down Delete Backspace przesunięcie kursora o jedną pozycję w prawo przesunięcie kursora o jedną pozycję w lewo przesunięcie kursora na początek przesunięcie kursora na koniec przesunięcie fokusa na początek tabelki przesunięcie fokusa na koniec tabelki usunięcie znaku pod kursorem usunięcie znaku na lewo od kursora Dla tabeli, w której znajduje się fokus dostępne są następujące klawisze sterujące kursorem: Ç È Home End Page Up Page Down przesunięcie przesunięcie przesunięcie przesunięcie przewinięcie przewinięcie kursora o jeden wiersz w górę kursora o jeden wiersz w dół kursora na początek tabeli kursora na koniec tabeli tabeli o jedną stronę w górę tabeli o jedną stronę w dół Poszczególne klawisze klawiatury mogą mieć kilka znaczeń w zależności od funkcji aktualnie realizowanej przez program: tryb edycji danych, wybór opcji z menu, wyszukiwanie pozycji z listy itd. Sposób wykorzystania poszczególnych klawiszy dla realizowanej funkcji opisany jest w dolnej części okna, a bardziej szczegółowo po naciśnięciu klawisza F

29 Stanowiska kasowe Rozdział 3 Stanowiska kasowe Funkcja służy do zmiany stanowiska kasowego, zmiany definicji istniejącego stanowiska kasowego, usuwania stanowiska kasowego oraz definiowania nowego stanowiska kasowego. Wywołanie funkcji spowoduje wyświetlenie formatki której wygląd został przedstawiony poniżej. Dodanie nowego stanowiska kasowego (realizowane za pomocą standardowego przycisku Nowy) spowoduje wyświetlenie dialogu, na którym należy określić następujące dane: numer i nazwa stanowiska kasowego, jeśli nazwa nie zostanie podany przez użytkownika system sam wygeneruje nazwę stanowiska dodając do standardowego określenia Stanowisko kasowe numer numer wynikający z kolejności wprowadzania stanowisk, Kontrahent gotówkowy (pole słownikowane tabelą istniejących kontrahentów w systemie FKK) pole pełni rolę informacyjną, Konto kasy (pole słownikowane tabelą z kont Księgi głównej systemu FKK) konto, którego obroty wynikające z dekretów zamkniętego raportu kasowego porównywane są z operacjami kasowymi, Kod rejestru (pole słownikowane tabelą zdefiniowanych w module FK rejestrów) do wybranego rejestru w module FK będą trafiały wyeksportowane raporty kasowe. Po zatwierdzeniu danych należy dokończyć definiowanie stanowiska kasowego przez określenie walut w jakich dane stanowisko będzie realizowało operacje oraz przypisanie schematów księgowania, na podstawie których wprowadzane będą operacje kasowe. 3-27

30 Stanowiska kasowe W celu przypisania walut należy wykorzystując przycisk Waluty wyświetlić formularz zawierający listę przypisanych do stanowiska walut (domyślnie nowo zakładane stanowisko kasowe ma przypisaną walutę podstawową określoną w parametrach systemu FKK). Naciśnięcie przycisku Dodaj powoduje wyświetlenie listy dostępnych i nieprzypisanych jeszcze do stanowiska kasowego walut. Na liście należy zaznaczyć waluty, które mają być przypisane do stanowiska. W szarym polu po lewej stronie wiersza tabeli nacisnąć lewy klawisz myszy - powoduje to pojawienie w szarym polu wiersza symbolu oznaczającym wybór waluty. Powtórzenie operacji wyboru na wierszu zawierającym symbol powoduje jego likwidację - rezygnację z wyboru waluty. Naciśnięcie przycisku Kopiuj powoduje zatwierdzenie wyboru i przypisanie zaznaczonych walut do stanowiska kasowego. W celu przypisania schematów księgowań (zdefiniowanych w opcji Schematy księgowań 39 ) należy wykorzystując przycisk Schematy wyświetlić formularz zawierający listę przypisanych do stanowiska schematów. Naciśnięcie przycisku Dodaj powoduje wyświetlenie listy dostępnych i nieprzypisanych jeszcze do stanowiska kasowego schematów księgowych (lista zawiera wyłącznie schematy ze zdefiniowanym formularzem). Na liście należy zaznaczyć schematy, które mają być przypisane do stanowiska. W szarym polu po lewej stronie wiersza tabeli nacisnąć lewy klawisz myszy - powoduje to pojawienie w szarym polu wiersza symbolu oznaczającym wybór schematu. Powtórzenie operacji wyboru na wierszu zawierającym symbol 3-28

31 Stanowiska kasowe powoduje jego likwidację - rezygnację z wyboru schematu. Naciśnięcie przycisku Kopiuj powoduje zatwierdzenie wyboru i przypisanie zaznaczonych schematów do stanowiska kasowego. Pierwsze uruchomienie modułu Kasa wymusza na użytkowniku zdefiniowanie przynajmniej jednego stanowiska kasowego. Praca bez zdefiniowanego przynajmniej jednego stanowiska kasowego jest niemożliwa. Jeśli w systemie zdefiniowanych jest kilka stanowisk kasowych, które w momencie logowania kolejnego operatora-kasjera do systemu są wykorzystywane przez innych użytkowników to niemożliwe jest wybranie już zajętego stanowiska kasowego. W wyniku takiego wyboru zostanie wyświetlony komunikat który poinformuje użytkownika o tym że wybrane stanowisko kasowe jest już wybrane. Stanowisko takie posiada status Zajęte i jest zaznaczone kolorem czerwonym. Możliwe jest wybranie tylko stanowisk o statusie Wolne (oznaczone kolorem czarnym). Zmiana stanowiska kasowego, zakończenie pracy na danym stanowisku kasowym powoduje zwolnienie stanowiska kasowego zmiana statusu stanowiska kasowego na Wolne oraz oznaczenie stanowiska kolorem czarnym. Stanowisko kasowe zajęte przez aktualnego operatora-kasjera widoczne jest dla tego operatora jako Aktualnie wybrane i jest zaznaczone kolorem niebieskim. Wybór stanowiska kasowego polega na dwukrotnym kliknięciu myszką na wybranym stanowisku lub naciśnięcie klawisza Enter przy obecności fokusa w wybranym stanowisku kasowym. 3-29

32 Operacje kasowe Rozdział 4 Operacje kasowe Menu zawiera funkcje, za pomocą których możliwe jest rejestrowanie operacji kasowych przez operatora-kasjera, wydruk zamkniętych raportów kasowych, przegląd stanu kasy dla każdego raportu kasowego oraz wykonanie definiowanych wykazów z operacji kasowych. 4.1 Raporty kasowe Praca operatora-kasjera polega na dopisywaniu pozycji raportu kasowego. Pozycja jest odzwierciedleniem wizyty w kasie klienta i kończy się wystawieniem dokumentu KP kasa przyjmie lub dokumentu KW - kasa wypłaci. Na pozycję raportu kasowego (dokument KP/KW) może składać się wiele różnych operacji elementarnych, np. wypłata zaliczki, rozliczenie zaliczki, zapłata faktury sprzedaży, przyjęcie gotówki z banku itp. Operacje elementarne wprowadzane są schematami księgowymi, tzn. mają przypisane księgowania, według których powstaną dekrety w dzienniku modułu FK. Błędna pozycja raportu kasowego może zostać anulowana. Pozycja anulowana pozostaje w raporcie, ma jednak wartość 0. Uwaga: Nie ma możliwości zapisania pustego raportu kasowego. Raport kasowy MUSI zawiera co najmniej jedną pozycję, która zawiera co najmniej jedną operację kasową. Modyfikować (usuwać, edytować) można tylko ostatnią pozycję raportu kasowego. Pozycje jak i raport są numerowane kolejno, wg zdefiniowanego wzorca (definiowanie wzorca zostało opisane w rozdziale Parametry programu 52 ). Wzorca tego nie można już modyfikować, jeżeli dopisany został jakaś pozycja raportu kasowego. Pozycje dokumentów KP i KW mogą być numerowane kolejno razem lub oddzielnie w zależności od zdefiniowanych parametrów programu 52. Zamknięte raporty kasowe można wyeksportować do systemu FK. Eksportować można tylko raporty niewyeksportowane i kolejne (program nie pozwala zaznaczać do eksportu raportów w dowolnej kolejności). 4-30

33 Operacje kasowe Na formatce wyświetlającej zarejestrowane raporty kasowe znajdują się następujące informacje: Stanowisko kasowe numer numer stanowiska kasowego wybranego przez kasjera-operatora podczas logowania do modułu Kasa, Aktualny stan kasy początkowy stan kasy stanowiska kasowego powiększony o przychody i pomniejszony o rozchody, Aktualny stan kasy dla stanowiska z przypisanymi wieloma walutami przedstawiany jest w walucie podstawowej (opcja "wszystkie") lub po wskazaniu danej waluty stan prezentowany jest w danej walucie. tabela zawierająca zarejestrowane raporty kasowe wybranego stanowiska kasowego w której znajduje się informacja o: numerze raportu kasowego, daty otwarcia i zamknięcia raportu kasowego, suma przychodów która jest sumą wartości na jakie opiewają operacje przychodu kasa przyjmie, suma rozchodów która jest sumą wartości na jakie opiewają operacje rozchodu kasa wyda, data eksportu raportu kasowego do modułu FK, informacja o tym czy raport został zamknięty. Na formatce znajdują się również następujące przyciski: Dekretacja raportu naciśnięcie przycisku spowoduje wyświetlenie formatki dziennika modułu FK która przedstawia dekrety jakie powstaną po wyeksportowaniu wybranego raportu kasowego do dziennika FK. Dekrety które zostaną na niej wyświetlone będą zgodne z dekretami utworzonymi na podstawie schematów księgowych które zostały wykorzystane podczas generowania operacji pozycji raportu kasowego. Dla otwartego raportu możliwy jest jedynie przegląd dekretów natomiast dla raportu zamkniętego z opcją Raport kasowy w jednym dokumencie istnieje możliwość edycji przeglądanych pozycji raportu, oraz dodawania kolejnych pozycji nie związanych z kontem kasy. Dekrety te zostaną zapisane i wyeksportowane razem z raportem kasowym do modułu FK. Przegląd pozycji naciśnięcie przycisku spowoduje wyświetlenie pozycji raportu kasowego, taki sam efekt uzyska się klikając dwukrotnie myszką na wybranym raporcie kasowym, Zamknij raport przycisk służy do zamknięcia kompletnego raportu kasowego. W zamkniętym raporcie nie można wprowadzać żadnych zmian. Standardowe przyciski dialogu tzn.: dodanie nowego raportu kasowego które możliwe jest tylko jeśli ostatni raport kasowy został zamknięty, podgląd pozycji raportu kasowego, edycja pozycji nie zamkniętego raportu kasowego, usunięcie raportu kasowego które możliwe jest tylko wtedy jeśli jest to ostatni raport, nie jest on zamknięty oraz nie zawiera pozycji, drukowanie zamkniętego raportu kasowego, jego wygląd przedstawia rysunek poniżej, 4-31

34 Operacje kasowe zamknięcie formatki. Wprowadzenie pierwszego raportu kasowego wiąże się z określeniem stanu początkowego kasy, daty wprowadzenia raportu oraz początkowego numeru pierwszego raportu. Data wprowadzenia kolejnych raportów kasowych nie może być wcześniejsza niż data zamknięcia ostatniego raportu, oczywiście z wyjątkiem pierwszego raportu. Dane do kolejnych raportów tzn. Suma przychodów, Suma rozchodów i Stan początkowy będą obliczane na podstawie stanu początkowego kasy powiększonego o przychody i pomniejszonego o rozchody z poprzednich raportów. 4-32

35 Operacje kasowe Zatwierdzenie danych raportu kasowego spowoduje przejście do formatki za pomocą której definiuje się pozycje raportu kasowego. Wprowadzone pozycje raportu kasowego grupują operacje czyli przychody oraz rozchody dotyczące danego kontrahenta wybranego w nagłówku pozycji. Na formatce wyświetlającej pozycje raportu kasowego znajdują się następujące informacje: Raport kasowy numer unikalny numer raportu kasowego zarejestrowanego na wybranym stanowisku kasowym, Data wprowadzenia/zamknięcia raportu kasowego data zarejestrowania raportu kasowego, dla raportów zamkniętych również data zamknięcia, Aktualny stan kasy początkowy stan kasy stanowiska kasowego powiększony o przychody i pomniejszony o rozchody, Tabelka zawierająca pozycje raportu kasowego w której zawarte są następujące informacje: Numer pozycji, Data zarejestrowania operacji, Treść opis pozycji raportu który jest nazwą klienta kasy, Kwota wpłat zarejestrowana dla danej operacji, Kwota wypłat zarejestrowana dla danej operacji, Numer dokumentu KP/KW nadawany w ramach stanowiska kasowego (co oznacza że w żadnym raporcie kasowym nie może powstać taki sam numer dokumentu KP/KW), Kontrahent/Pracownik nazwa kontrahenta na którego została zarejestrowana operacja. 4-33

36 Operacje kasowe Na formatce znajdują się również następujące przyciski: Anuluj pozycję jeśli w raporcie kasowym została zarejestrowana pozycja która posiada błędne operacje a nie jest to ostatnia pozycja w raporcie (ponieważ taką można usunąć) to istnieje możliwość anulowania takiej pozycji, pozycja pozostanie ale wszystkie operacje które zostały zarejestrowane dla tej pozycji zostaną wyzerowane, Dekretacja pozycji podobnie jak w przypadku całego raportu kasowego istnieje możliwość podglądu dekretów jakie powstaną po wyeksportowaniu pozycji raportu kasowego. W przypadku otwartego raportu możliwy jest tylko przegląd pozycji raportu. Dla zamkniętego raportu możliwa jest edycja, w zależności od opcji zamknięcia raportu możliwy będzie podgląd pojedynczego dekretu (opcja eksportu każdej pozycji w osobnym dokumencie) lub całego raportu (opcja eksportu całego raportu w jednym dokumencie). Dekrety te zostaną zapisane i wyeksportowane razem z raportem kasowym do modułu FK Opłacanie faktury - użycie tego przycisku spowoduje otwarcie okna widocznego poniżej: Okno to umożliwia użytkownikowi opłacanie faktury. Standardowe przyciski dialogu tzn.: dodanie nowej pozycji raportu kasowego, podgląd pozycji raportu kasowego, edycja pozycji nie zamkniętego raportu kasowego, usunięcie pozycji raportu kasowego które możliwe jest tylko wtedy jeśli jest to ostatni raport, nie jest on zamknięty oraz nie zawiera pozycji, drukowanie dokumentów KP/KW według definicji wybranej w menu Ustawienie-> Parametry programu (opis funkcji w rozdziale Parametry), UWAGA!!! Jeżeli w module Administrator zostanie ustawiony parametr g_fk_buzytknakpkw na wartość 1, wtedy na wydruku potwierdzeń operacji kasowych (KP/KW) umieszczone zostaną danych o osobie wystawiającej (drukującej). zamknięcie formatki, Na pozycję raportu kasowego składają się operacje kasowe pozycji raportu (kasa przyjmie, kasa wypłaci) które powstają na podstawie zdefiniowanych dla modułu Kasa schematów księgowych 4-34

37 Operacje kasowe (definiowanie schematów księgowych zostało opisane w rozdziale Definicja schematów księgowych 39 ). Dodając nową pozycję do raportu kasowego (klikając przycisk Dodaj) należy określić klienta kasy (lista Klient kasy) którego dotyczyć będą operacje przyjęcia/wypłaty środków pieniężnych (istnieje możliwość wyboru nie tylko kontrahenta ale również pracownika a także wpisanie klienta kasy nie występującego w słowniku Kontrahenta/Pracownika). Po wyborze klienta kasy i ewentualnej modyfikacji daty wprowadzenia pozycji (która musi się zawierać w zakresie dat raportu kasowego) można przystąpić do generowania operacji pozycji raportu kasowego. Przycisk Edycja nagłówka (F4) pozwala modyfikację treści pozycji pozycji. Operacja ta dostępna jest wyłącznie w niezamknietych raportach kasowych. Dodanie nowej operacji do pozycji wiąże się z wyborem schematu księgowego który powinien zostać zdefiniowany dla modułu. Wybierając schemat księgowy za pomocą którego będą generowane operacje kasowe należy wypełnić odpowiednimi danymi formularz schematu księgowego. Istnieje możliwość ewidencjonowania operacji bezgotówkowych w kasie realizowanych np. poprzez karty płatnicze. Operacje bezgotówkowe nie wpływają na aktualny stan kasy. Aby ewidencja taka była możliwa należy zdefiniować odpowiedni schemat księgowań podając w jego definicji rodzaj operacji: Rozliczenie bezgotówkowe - przychód lub Rozliczenie bezgotówkowe rozchód. Sposób definiowania schematów księgowań opisany został w rozdziale Definicja schematów księgowych

38 Operacje kasowe W zależności od rodzaju schematu księgowego (Księgowanie VAT lub zwykły schemat opis w rozdziale definicja schematów księgowych 39 ) wygląd formularza może przybierać inny wygląd i inne pola należy wypełnić. Wybór schematu, który generuje pozycje VAT spowoduje wyświetlenie formularza przedstawionego na rysunku poniżej. Na formularzu możliwa jest zmiana następujących danych operacji: 4-36

39 Operacje kasowe Data wpływu Data operacji Data płatności Symbol zewnętrzny Numer odręczny Miesiąc rozliczenia VAT Opis operacji oraz inne pola które odpowiadają grupom analitycznym dodanym do formularza schematu księgowego (na rysunku jest to Analityka rodzaju kosztu) podczas definiowania schematu księgowego. Wygląd formularzy wszystkich schematów księgowych zależy oczywiście od definicji skonstruowanych dla operatora-kasjera w trakcie wdrożenia i może dla każdego schematu inny. Wybór schematu nie generującego pozycji VAT spowoduje wyświetlenie formularza który przedstawiony został na rysunku poniżej. Na takim formularzu należy wypełnić pola Opis operacji i Kwota. Jeżeli dla operacji kasowej, zostanie określony dokument sprzedaży (faktura), będzie możliwość wydruku faktury z poziomu tego modułu (KASA). Na formularzu Operacje musi być dostępne i wypełnione jedno z pól: Faktura sprzedaży gotówkowej Faktura sprzedaży dla kontrahenta Faktura sprzedaży dla pracownika Faktura sprzedaży IKP. Aby poprawnie wprowadzony raport kasowy został wyeksportowany do dziennika modułu FK należy go zamknąć. Operacja zamknięcia raportu kasowego powinna być poprzedzona przeglądem dekretacji każdej pozycji jak i raportu kasowego w celu znalezienia ewentualnych błędów w dekretowaniu (np. nieodpowiednie grupy analityczne w operacjach pozycji raportu kasowego) i ich skorygowaniu. Kliknięcie przycisku Zamknij raport spowoduje wyświetlenie komunikatu informującego o nieodwracalności takiej operacji. Kliknięcie przycisku Nie anulowanie operacji zamknięcie raportu kasowego. Kliknięcie przycisku Tak spowoduje wyświetlenie dialogu zatwierdzającego zamknięcie raportu kasowego. Data zamknięcia raportu kasowego podawana przez program jest datą ostatniej operacji kasowej zamykanego raportu, wpisanie daty wcześniejszej uniemożliwi zatwierdzenie operacji zamknięcia raportu kasowego. Sprawdzony i zamknięty raport kasowy można wyeksportować do dziennika modułu FK (opis eksportu raportów kasowych do dziennika modułu FK opisane zostało w rozdziale eksport raportów kasowych do systemu FK 49 ). 4-37

40 Operacje kasowe 4.2 Stan kasy Funkcja umożliwia podgląd i wydruk stanu kasy Aktualny stan kasy dla stanowiska z przypisanymi wieloma walutami przedstawiany jest w walucie podstawowej (opcja "wszystkie") lub po wskazaniu danej waluty stan prezentowany jest w danej walucie. 4.3 Wykaz definiowany Opcja pozwala wykonywać szereg wykazów z zarejestrowanych w systemie operacji kasowych. Po wyborze opcji wyświetlany jest formularz: Obsługa formularza jest opisane w rozdziale okna w programie

41 Schematy księgowań Rozdział 5 Schematy księgowań Wybór funkcji spowoduje wyświetlenie tabeli ze zdefiniowanymi schematami księgowania według których księgowane są dokumenty stworzone w innych programach i/lub wysyłane do Rejestru bankowego. Na formatce znajduje się tabelka z wyszczególnionymi schematami. Wiersz tabeli, reprezentujący schemat księgowania, zawiera informacje podstawowe o schemacie, czyli: Kod schematu, Nazwa schematu, Rodzaj te informacje zostaną wyświetlone podczas księgowania dokumentu i nimi kieruje się użytkownik podczas księgowania. 5-39

42 Schematy księgowań Pierwszym krokiem podczas tworzenia nowego schematu księgowania jest wprowadzenie nowego wiersza w opisywanej tabelce. Naciśnięcie przycisku Dodaj spowoduje wyświetlenie dialogu do pól którego wprowadzamy dane identyfikujące nowy schemat Kod i Nazwę. Jeśli schemat będzie dotyczył operacji związanych z podatkiem VAT należy zaznaczyć znacznik Księgowanie VAT i wybrać z listy odpowiednią pozycję Sprzedaż lub Zakup (będzie to miało znaczenie podczas definiowania samego schematu możliwe będzie wybranie odpowiednich kont dla wartości Netto, Brutto, VAT). Dla schematów związanych z księgowaniem dekretów kasowych należy zaznaczyć znacznik Schemat kasowy i wybrać z listy odpowiednią pozycję Wpłata, Wypłata lub dla rozliczeń bezgotówkowych Rozliczenie bezgotówkowe - przychód lub Rozliczenie bezgotówkowe - rozchód Istnieje możliwość powiązanie schematu księgowego z rodzajem klienta (kontrahent, pracownik). Powiązanie schematu dokonywane jest w pozycji Księgowanie dla poprzez wybór z listy pozycji: Kontrahent, Pracownik lub Inny Dodatkowo do każdego z definiowanych schematów można przypisać domyślny atrybut wraz z rodzajem, sekcja: Domyślny atrybut Kolejnymi krokami które należy wykonać podczas tworzenia nowego schematu będą operacje związane z funkcjami wykonywanymi przez przyciski znajdujące się na formatce z wyświetlonymi nazwami schematów. Są to: 1. Definicja schematu dekretowania Deklaracja schematu VAT 43 (tylko dla operacji związanych z podatkiem VAT). 3. Definicja kwot 44 (tylko dla operacji nie związanych z podatkiem VAT). 4. Definicja formularza Schemat kontrola użytkownika

43 Schematy księgowań 5.1 Definicja schematu dekretowania Naciśnięcie przycisku spowoduje wyświetlenie definicji księgowania dla podświetlonego schematu dekretowania. Dla zupełnie nowego schematu tabela znajdująca się na dialogu będzie pusta. Edycja schematu księgowania (zmiana kont, statusu kwot itd.) możliwa jest tylko w sytuacji, kiedy za pomocą danego schematu nie przeprowadzono już jakiejś dekretacji. Centralną częścią okna jest tabela o kolumnach: Mnożnik, Kwota, Konto Wn, Konta Ma, Transakcja, Naliczenie/Zapłata, Przeznaczenie. Znaczenie poszczególnych kolumn opisano poniżej: Mnożnik w polu tym określamy, z jakim współczynnikiem kwota z dokumentu źródłowego ma być przeliczana w systemie FK. Kwota określamy, które pole dokumentu źródłowego zostanie uwzględnione w danej pozycji schematu. Konto Wn i Konto Ma zawierają opisy kont księgowych, na które zostanie dokonane księgowanie. Opis jest symboliczny, według zdefiniowanego w FK opisu zespołów i kont syntetycznych części zmienne kont są ujęte w nawiasy kwadratowe i opisane zrozumiałym dla użytkownika tekstem. Części stałe, czyli numery kont są zgodne z tymi z księgi głównej. Możliwe jest wstawienie na przemian części stałych i zmiennych np. 702-[Katalog OPK]-20-[Stawki VAT] czyli pozycja będzie dekretowana na konto 702 dla dowolnego OPK, dla źródła finansowania o kodzie 20 i dowolnej stawki VAT. Transakcja zawiera informację o sposobie, w jaki dla danej pozycji schematu będzie budowany identyfikator transakcji rozrachunku. Części zmienne są ujęte w nawiasy kwadratowe, pozostałe dane są częścią stałą. Naliczenie/Zapłata pole informuje o tym, czy na podstawie danej pozycji schematu zostanie dopisana pozycja Dziennika systemu FK oznaczona jako naliczenie, zapłata czy bez oznaczenia. Przeznaczenie określa, czy przeznaczeniem danej pozycji jest Rejestr bankowy czy Dziennik dokumentów w FK. Jeśli przeznaczeniem pozycji jest Rejestr bankowy należy określić konto na które zarejestrowany zostanie dekret dotyczący potwierdzenia rozliczenia przelewu przez bank do którego wysłany został przelew. Dodanie nowej pozycji do schematu księgowania realizuje standardowy przycisk naciśnięciu którego zostanie wyświetlony dialog pokazany na rysunku poniżej. Dodaj po 5-41

44 Schematy księgowań 5-42 Przeznaczenie dekretu użytkownik określa gdzie trafić ma dekret: Dziennik systemu FK lub Rejestr bankowy. Jeśli przeznaczeniem pozycji jest Rejestr bankowy należy określić konto na które zarejestrowany zostanie dekret dotyczący potwierdzenia rozliczenia przelewu przez bank do którego wysłany został przelew. Jeżeli schemat dotyczy księgowania VAT dostępna jest dodatkowa opcja Dziennik VAT. Opcja ta umożliwia prawidłowe prowadzenie rejestru VAT, w przypadku gdy do dziennika systemu FK księgowane są wyłącznie kwoty sum bądź odchyleń.. Dla tak zdefiniowanego schematu system nie ma określonego sposobu księgowania kwot netto, VAT oraz brutto w związku z tym w brak możliwości określenia zapisów w rejestrze VAT. Rejestr VAT - pozwala dla schematów związanych VAT określić rodzaj rejestru (Sprzeda,Zakup), rozwijana lista jest dostępna dla schematów rejestrujących nabycie wewnątrzwspólnotowe, Dodatkowe księgowania - znacznik określający czy definicja dekretowania jest traktowana jako dodatkowe księgowania dla rejestru VAT (znacznik dostępny dla schematów związanych z VAT) Nr pozycji numer dekretu w dokumencie, Mnożnik w polu określamy z jakim współczynnikiem kwota z dokumentu źródłowego ma być przeliczana w systemie FK przy wartości pola równej 2 np. kwota z pola do zapłaty z dokumentu źródłowego będzie przemnożona przez 2 (mnożnik może przyjmować różne wartości 0,5; -1 w zależności od potrzeb użytkownika). Kwota użytkownik definiuje, jaką kwotę: Netto, Brutto, VAT powinien system wziąć pod uwagę podczas dekretacji pozycji. Dla schematów, które biorą udział w operacjach związanych z rozliczaniem podatku VAT (znacznik Księgowanie VAT podczas wprowadzania nowego schematu) do wyboru istnieją pozycje: Kwota Netto Suma Netto Odchylenie Netto Kwota VAT Suma VAT Odchylenie VAT Kwota Brutto Suma Brutto Odchylenie Brutto Pozycja Kwota Netto/VAT/Brutto odnosi się do kwoty Netto/VAT/Brutto dla pozycji dekretowanej za pomocą schematu. Pozycja Suma Netto/VAT/Brutto odnosi się do sumy kwot Netto/VAT/Brutto dla wszystkich pozycji dekretowanych za pomocą schematu. Pozycja Odchylenie Netto/VAT/Brutto odnosi się do różnic, które mogą wystąpić podczas księgowania dokumentów, które wynikają z zaokrągleń dla kwot Netto/VAT/Brutto. Dla schematów, które nie biorą udziału w operacjach związanych z rozliczaniem podatku VAT należy wybrać z listy pozycje, które mogą zostać zdefiniowane przez użytkownika. Standardowo wpisane są tam pozycje: Kwota, Kwota odchylenia, Kwota netto, Kwota vat, Kwota brutto, Kwota 5. Ich nazwy nie mają takiego znaczenia jak w przypadku poprzednim, ponieważ nie zostały przypisane do konkretnych kwot. Można wykorzystać pozycje standardowe, ale można je zdefiniować naciskając przycisk Definicja kwot (patrz rozdział). Konto Wn na jakie konto zostanie zaksięgowana kwota Wn pole słownikowane kontami z

45 Schematy księgowań 5.2 Księgi głównej po naciśnięciu przycisku, Konto Ma na jakie konto zostanie zaksięgowana kwota Ma pole słownikowane kontami z Księgi głównej po naciśnięciu przycisku, Sposób budowy identyfikatora transakcji pole słownikowane, migający kursor w tym polu i naciśnięcie klawisza F2 spowoduje wyświetlenie tabelki ze zdefiniowanymi identyfikatorami transakcji, wyboru dokonuje się dwukrotnym kliknięciem na wybranym wierszu tabelki, pole służy do ustalania sposobu budowy symboli rozrachunków. Naliczenie/Zapłata wybór z listy jednowariantowej którejś z wymienionych pozycji spowoduje potraktowanie dekretowanej pozycji jako naliczenie lub zapłata. Deklaracja schematu VAT Deklaracja VAT ma na celu zgrupowanie kwot dla określonych stawek VAT, co jest pomocne przy rozliczaniu podatku VAT z Urzędem Skarbowym. Naciśnięcie przycisku spowoduje wyświetlenie tabelki wyglądającej jak na rysunku poniżej. Struktura tabeli: Stawka VAT wybierana ze słownika, zdefiniowana przez użytkownika, Deklaracja deklaracja VAT dla określonej stawki, zdefiniowana wcześniej przez użytkownika, Deklaracja Opis. Dodanie nowej pozycji dla schematu księgowania odbywa się po naciśnięciu przycisku Dodaj. Pola okna dialogowego, które zostanie wyświetlone należy wypełnić istniejącą stawką VAT oraz zdefiniowaną deklarację oba pola są słownikowane. 5-43

46 Schematy księgowań 5.3 Definicja kwot Dla schematów, które nie biorą udziału w rozliczaniu Księgowanie VAT podczas dopisywania nowej pozycji do zdefiniowanie nazw kwot, które będą wykorzystywane podczas rozdział Definicja schematu dekretowania). Naciśnięcie tego wyglądającej jak na rysunku poniżej. podatku VAT (nie zaznaczony znacznik schematów księgowych) możliwe jest budowania schematu księgowania (patrz przycisku spowoduje wyświetlenie tabelki Dla nowego schematu księgowania tabelka jest pusta (na rysunku została wypełniona przykładowymi definicjami). Użytkownik deklaruje nazwę kwot, które później będą wykorzystywane podczas definiowania pozycji schematu dekretowania (rozdział Definicje schematu dekretowania). Użytkownik może zdefiniować do 6 elementów (od numeru 0 do 5). Będą one wyświetlane w liście Kwota na formatce dodawania nowej pozycji do schematu dekretowania (rysunek obok). Podczas dodawania nowej pozycji możliwe jest skorzystanie z definicji zadeklarowanych w systemie, są to: 0 Kwota, 1 Kwota netto, 2 Kwota vat, 3 Kwota brutto, 4 Kwota odchylenia, 5 Kwota 5. Mimo nazwy definicje te nie są związane bezpośrednio z odpowiednimi kwotami jak ma to miejsce w przypadku definicji kwot dla schematów biorących udział w rozliczaniu podatku VAT. Wpisanie do pola Numer kwoty jednej z wymienionych cyfr i przejście do pola Nazwa kwoty spowoduje wypełnienie tego pola zadeklarowaną nazwą (jw.). W tym momencie użytkownik może zmienić nazwę kwoty. 5-44

47 Schematy księgowań 5.4 Definicja formularza Jeśli zostały wykonane operacje opisane w poprzednich punktach należy teraz zdefiniować wygląd formularza służącego do wprowadzania danych za pomocą schematu. Jest to konieczne, ponieważ w przeciwnym wypadku podczas wyboru schematu księgowania dla wprowadzanego dokumentu schemat taki nie będzie widoczny na formatce służącej do wyboru schematu. W zależności od tego czy schemat bierze udział w rozliczaniu podatku VAT czy też nie, wygląd wyświetlonej formatki po naciśnięciu przycisku będzie inny. Dla pierwszego przypadku na formatce będą widoczne pola niezbędne dla tego typu schematu i tych pól nie da się ich modyfikować. W drugim przypadku natomiast formularz jest pusty i niezbędne jest uzupełnienie go o niezbędne pola (rozwijając oczywiście w tym wypadku najpierw formularz). Na rysunkach poniżej przedstawiono wygląd dla obu wersji. 5-45

48 Schematy księgowań Sposób budowy formularza jest taki sam w obu przypadkach. W lewej części wyświetlonego powyżej okienka, znajduje się lista pól opcjonalnych (okienko Pola dialogu), które mogą zostać umieszczone na formatce wprowadzanego dokumentu (okienko Dokument VAT/Pozycja dokumentu). Na liście pól opcjonalnych znajdują się również zdefiniowane przez użytkownika Kwoty utworzone dla schematów, które nie biorą udziału w rozliczaniu podatku VAT. Aby umieścić któreś z pól na formatce należy, zaznaczyć je w lewym oknie w polu Aktywne ( ) i nacisnąć przycisk Odśwież dialog. Spowoduje to pojawienie się tego pola w prawym okienku w określonym przez parametry Lewo, Prawo miejscu i o określonych przez parametry Długość, Szerokość wymiarach (parametrów pól standardowych związanych z podatkiem VAT nie da się modyfikować). Następnie należy, przeciągnąć to pole w odpowiednie miejsce na formatce lub zmienić odpowiednie wartości w lewym okienku w kolumnach Lewo i Góra (wartości oznaczają odległość pola od lewego i górnego brzegu okna). Można również zmienić wielkość pola, które będzie umieszczone na formatce zmieniając odpowiednie wartości w lewym okienku (Szerokość i Długość). Jeśli dodane do formularza pola nie mieszczą się w okienku formularza, należy powiększyć odpowiednio okienko (oczywiście obowiązuje zasada która mówi że okienko formularza powinno mieści się na ekranie komputera dla rozdzielczości 800x600 punktów) Po zdefiniowaniu wyglądu formularza należy nacisnąć przycisk Zapisz Uwaga: definiowanie formatki może polegać tylko na zapisaniu standardowych ustawień zapisanych w programie, bez wstawiania dodatkowych pól i jakiejkolwiek ingerencji w formatce). 5.5 Schemat - kontrola użytkownika Opcja ta pozwala na wprowadzenie definiowanej przez użytkownika kontroli wprowadzanych do dziennika danych podczas wykorzystywania schematów dekretowania. Możliwe jest takie zdefiniowanie warunków dotyczących pozycji dokumentu, aby system wyświetlał komunikat jeśli dany warunek został spełniony a generowanie dekretów zostało wstrzymane. Naciśnięcie przycisku spowoduje wyświetlenie dialogu wyglądającego jak na rysunku poniżej. W tabelce wyświetlona jest stworzona przykładowo definicja kontroli dla dokumentów. W pierwszej kolumnie znajduje się Opis dotyczący konkretnej sytuacji, która może zajść podczas księgowania schematami natomiast w kolumnie Komunikat o błędzie znajduje się ciąg znaków, który zostanie wyświetlony, jeśli zajdzie sytuacja opisana w pierwszej kolumnie. Wprowadzenie nowej pozycji realizuje standardowy przycisk Dodaj. Naciśnięcie przycisku spowoduje wyświetlenie dialogu przeznaczonego do definiowania warunków dla kontroli. 5-46

49 Schematy księgowań Opis pól dialogu: - Nr kolejny nadawany automatycznie przez system, - Nazwa pole zawierające opis konkretnej sytuacji zaistniałej podczas księgowania schematami, równoważne polu Opis, - Opis błędu pole, do którego należy wpisać treść komunikatu, który zostanie wyświetlony, jeśli zostanie spełniony zdefiniowany Warunek, równoważne polu Komunikat o błędzie, - Warunek na liście rozwijanej możemy określić, dla którego składnika będziemy definiować warunek a na polu pod listą buduje się warunek korzystając z tabeli ze zmiennymi i funkcjami, - Tabela ze Zmiennymi pierwsza kolumna zawiera jednoznacznie określoną nazwę zmiennej, z których należy korzystać podczas definiowania warunków (zmienne odpowiadają nazwom pól dialogu, które znajdują się na dialogu podczas definiowania wyglądu formularza patrz rozdział Definicja formularza Tabela z Funkcjami zawiera funkcje zdefiniowane w systemie wykorzystywane do budowania warunków. Występują tam funkcje jednoparametrowe np. Puste(strZmienna1) gdzie zamiast łańcucha strzmienna1 wstawić należy nazwę zmiennej z tabelki lub dwuparametrowe np. SalStrLeftX(strZmienna1,nLiczba) gdzie nazwę zmiennej traktujemy jak w przypadku funkcji jednoparametrowej a łańcuch nliczba zastępujemy liczbą. Znaczenie wszystkich funkcji znajduje się w kolumnie Opis. Możliwe jest również korzystanie ze standardowych operatorów (+,, /, *, <, >, <>, >=, <=, =, AND, OR). Zasady którymi powinien kierować się użytkownik podczas definiowania warunków: 1. Budując warunki musimy korzystać z nazw zmiennych zawartych w tabeli ze zmiennymi. Dwukrotne kliknięcie na nazwie zmiennej spowoduje wstawienie jej do okna budowania warunku nie jest 5-47

50 Schematy księgowań zalecane ręczne wpisywanie nazw zmiennych.. 2. Klikając dwukrotnie na nazwie funkcji jednowariantowej wstawiamy ją do pola budowy warunku. Klikając następnie na nazwie zmiennej wstawiamy ją do funkcji w miejsce parametru. 3. Budując warunek korzystając z funkcji dwuparametrowych lub jednoparametrowych nazwę zmiennej musimy umieścić w cudzysłowach. Bez cudzysłowów używamy nazw zmiennych wtedy, kiedy używamy operatorów +,, /, *, <, >, <>, >=, <=, =, AND, OR. 4. Jeśli budujemy warunek, który będzie szukał określonego ciągu znaków dla pola tekstowego (takiego jak np. Kontrahent) szukaną wartość podajemy w cudzysłowach. 5. Jeśli w zbudowanym warunku wystąpi jakikolwiek błąd próba zatwierdzenia wprowadzonych danych zakończy się wyświetleniem odpowiedniego komunikatu. 6. Jeśli użytkownik zdefiniuje warunki dla dwóch lub więcej składników to system połączy zdefiniowane warunki w jeden za pomocą łącznika AND. 7. Przykłady definiowanych warunków: - psdanepozdokzrodl.nkwota_0 >10000 System sprawdza czy kwota netto jest większa od zł, jeśli jest, wyświetla komunikat zdefiniowany przez użytkownika, a generacja dekretów zostaje przerwana. - psdanepozdokzrodl.nkwota_0+psdanepozdokzrodl.nkwota_1<>psdanepozdokzrodl.nkwota _2 System sprawdza czy suma Netto + VAT = Brutto, jeśli są różnice wynikające z zaokrągleń system wyświetli komunikat, a generacja dekretów zostaje przerwana. - SalStrLeftX("psDanePozDokZrodl.strEkspo_Opis",6)="Zakład" System sprawdza czy w opisie dekretowanej pozycji na pierwszych 6 miejscach znajduje się ciąg znaków Zakład. 5-48

51 Eksport raportów kasowych do dziennika FK Rozdział 6 Eksport raportów kasowych do dziennika FK Wprowadzone, sprawdzone i zamknięte raporty kasowe można wyeksportować do dziennika dokumentów modułu FK. Dekrety jakie powstaną w dzienniku modułu FK będą odpowiadały definicji schematów księgowych użytych podczas wprowadzania operacji pozycji raportów kasowych. Każdy raport kasowy będzie stanowił oddzielny dokument w rejestrze wybranym podczas definiowania stanowiska kasowego (rozdział Wybór stanowiska). Formatka służąca do eksportu raportów kasowych wyświetla tylko zamknięte i niewyeksportowane raporty kasowe. Znajdują się na niej następujące przyciski: Podgląd eksportu dla podświetlonego raportu przycisk służy do podglądu dokumentu jaki powstanie w dzienniku modułu FK po wyeksportowaniu raportu kasowego, dekrety w dokumencie powstaną na podstawie schematów księgowych które zostały użyte do wprowadzania operacji kasowych raportu, dekrety można tylko przeglądać bez możliwości edycji, Eksportuj naciśnięcie przycisku spowoduje rozpoczęcie eksportu raportów kasowych do dziennika modułu FK, błędy wykryte podczas eksportu będą sygnalizowane odpowiednimi komunikatami a wystąpienie błędu spowoduje przerwanie operacji eksportu, Podgląd za pomocą przycisku możliwy jest podgląd pozycji wybranego raportu kasowego jak i operacji kasowych wchodzących w jego skład. Aby zaznaczyć raport kasowy do eksportu należy w szarym polu po lewej stronie wiersza reprezentującego raport nacisnąć lewy klawisz myszy powoduje to pojawienie w szarym polu wiersza symbolu oznaczającym wybór raportu. Powtórzenie operacji wyboru na wierszu zawierającym symbol powoduje likwidację zaznaczenia rezygnację z wyboru raportu. Za pomocą przycisku Zaznacz wszystkie możliwe jest zaznaczenie/odznaczanie wszystkich raportów kasowych bez konieczności klikania na każdej pozycji w tabelce. Można zaznaczać lub odznaczać tylko kolejne raporty kasowe. Naciśnięcie przycisku Eksportuj spowoduje rozpoczęcie eksportu zaznaczonych raportów kasowych do dziennika modułu FK. Uwaga: Pierwszy wykryty błąd przerwie operację eksportu. W wyniku zatrzymania operacji cofnięty zostanie eksport tylko tego raportu w którym wykryto błąd, natomiast raporty kasowe wyeksportowane przed znalezieniem błędu nie zostaną cofnięte. Ewentualne poprawki w wyeksportowanych raportach kasowych można przeprowadzić dokumentach, które powstaną w dzienniku modułu FK. 6-49

52 Ustawienia Rozdział 7 Ustawienia W menu zgrupowane są funkcje umożliwiające zmianę układu i roku bilansowego,. Możliwa jest również kontrola integralności bazy oraz zmiana parametrów programu, w tym sposób budowy numeru raportu oraz pozycji raportu kasowego dla wszystkich stanowisk kasowych. 7.1 Wybór ksiąg rachunkowych Funkcja umożliwia wybór układu bilansowego poprzez określenie następujących cech: Rok Nazwę układu bilansowego Zatwierdzenie wyboru powoduje przełączenie systemu na wybrane księgi rachunkowe. 7-50

53 Ustawienia 7.2 Waluty Słownik walut umożliwia zarejestrowanie walut w których będą rejestrowane operacje w systemie i określenie dla nich kursów. Słownik jest wstępnie wypełniony walutami na podstawie danych z NBP. Wprowadzenie nowej waluty wiąże się z określeniem tabeli kursów dla niej. Dla waluty podstawowej (określanej w parametrach systemu) nie jest konieczne wypełnianie tabeli kursów. Podczas wprowadzania operacji w walucie innej niż waluta podstawowa powoduje konieczność określenia kursu. Definiowanie tabeli kursów polega na podaniu daty obowiązywania, kursu kupna, sprzedaży i kursu średniego oraz banku, w którym dane kursy obowiązywały. 7-51

54 Ustawienia 7.3 Parametry programu Funkcja programu umożliwia: stworzenie definicji według której generowane będą numery raportów i pozycji raportu kasowego określenie sposobu wydruku dokumentów KP/KW określenie czy wydruk raportu ma zawierać opisy operacji pozycji raportu, określenie w jaki sposób przepisywane będą opisy dokumentów (opisy operacji lub treść pozycji jako opis operacji), określenie czy raport kasowy eksportowany jest do jednego dokumentu czy każda pozycja jako osobny dokument. Uwaga: Definicję numeru raportu kasowego należy zmienić przed wprowadzeniem pierwszego raportu kasowego ponieważ po wprowadzeniu raportu edycja definicji jest niemożliwa. Do budowy definicji numeru raportu kasowego i pozycji raportu kasowego służą sekcje zgrupowane na liście Elementy składowe. Dodanie nowej sekcji do definicji numeru polega na zaznaczeniu kliknięciem myszki pozycji na liście Elementy składowe oraz kliknięciu myszką na przycisku oznaczonym symbolem >. Zaznaczona pozycja pojawi się na liście Składniki nowego numeru, w polu wyświetlającym definicję numeru oraz w polu wyświetlającym numer jaki powstanie na podstawie stworzonej definicji. Za pomocą przycisków W górę, W dół możliwe jest przemieszczanie wprowadzonych do listy Składniki nowego numeru pozycji kliknięcie myszką wybranej pozycji i kliknięcie przycisku W dół/w górę spowoduje przesunięcie pozycji o jedno miejsce w górę lub w dół w stosunku do pozycji zajmowanej. Przycisk Usuń służy do usunięcia sekcji. W skład numeru raportu kasowego musi wchodzić przynajmniej jeden numer kolejny wybrany z dostępnych sekcji Numer kolejny w ramach kasy, Numer kolejny w ramach stanowiska. Wybór sekcji Numer kolejny w ramach stanowiska spowoduje automatyczny wybór sekcji Numer stanowiska kasowego. Kliknięcie sekcji Rok bieżący uaktywnia listę Wybierz format roku do wyboru jest format RR (rok wyświetlany jest jako dwie ostatnie cyfry liczby określającej rok) lub RRRR (pełna liczba określająca rok), Kliknięcie sekcji Dowolna stała spowoduje uaktywnienie pola Podaj wartość stałej do którego możliwe jest wprowadzenie dowolnego znaku-separatora który będzie oddzielał sekcje. Przykładowy wynik budowy definicji został przedstawiony na rysunku poniżej. 7-52

55 Ustawienia Sposób wydruku dokumentów KP/KW można, w przeciwieństwie do definicji numeru, zmieniać wielokrotnie. Możliwy jest wydruk: wąski, kopia i oryginał drukowane są po sobie na tej samej kartce papieru, szeroki, kopia i oryginał drukowane są obok siebie na jednej kartce papieru, wąski na papierze samokopiującym, szeroki na papierze samokopiującym szeroki, kopia i oryginał drukowane są obok siebie + dwie dodatkowe kopie na jednej kartce papieru. Sposób eksportu opisów dokumentów KP/KW można, w przeciwieństwie do definicji numeru, zmieniać wielokrotnie. Możliwy jest eksport: opisu operacji opis przepisywany z pozycji dokumentu, treści pozycji opis przepisywany z nagłówka pozycji dokumentu. Możliwe jest określenie w jaki sposób przepisywane będą opisy dokumentów: opisy operacji, treść pozycji jako opis operacji. Eksport raportów kasowych można zdefiniować na dwa sposoby: raport kasowy eksportowany jest do jednego dokumentu w systemie FKK, każda pozycja raportu kasowego eksportowana jest jako osobny dokument w systemie FKK. W dole okna Ustawienia parametrów programu KASA, znajduje się pole wyboru Podpowiedz opis (treść) pozycji w opisie operacji, jest to parametr pozwalający na przepisywanie opisu pozycji (nagłówka) do opisu operacji kasowych. 7-53

56 Ustawienia 7.4 Sprawdzenie integralności bazy Funkcja umożliwia sprawdzenie integralności bazy ponowne naliczenie kwoty raportów kasowych na podstawie operacji w nich zawartych oraz odblokowanie wszystkich stanowisk kasowych. 7-54

57 Pomoc Rozdział 8 Pomoc 8.1 Spis treści Wyświetlenie okna pomocy dla modułu. Sposób obsługi pomocy jest identyczny jak w systemie Windows. 8-55

58 Pomoc 8.2 O programie Wyświetlenie informacji o systemie, module oraz licencji. Przycisk Informacje o systemie pozwala wyświetlić informacje techniczne: ustawienie zmiennych środowiskowych oraz wykorzystywanych modułów przez program. 8-56

59 Pomoc 8.3 Licencja Wyświetlenie informacji o aktualnie zarejestrowanych kluczach licencyjnych. Opcja pozwala aktywować załadowane klucze oraz załadować nowe klucze licencyjne do bazy. 8.4 Zmiana hasła Opcja umożliwia zmianę hasła dla zalogowanego użytkownika. Wybranie opcji powoduje wyświetlenie okna, w którym użytkownik musi podać bieżące hasło (konieczność podania bieżącego hasła podyktowana jest względami bezpieczeństwa. Zabezpieczenie przez możliwością zmiany hasła przez inną osobę) Podanie prawidłowego hasła powoduje wyświetlenie okna umożliwiającego podanie nowego hasła. 8-57

60 Pomoc Poprawna zmiana hasła sygnalizowana jest wyświetleniem komunikatu: 8-58