Hodowla dębu na siedliskach BMśw i LMśw. Tadeusz Andrzejczyk, SGGW Konferencja: Leśne siedliska zmienione i zniekształcone

Transkrypt

1 Hodowla dębu na siedliskach BMśw i LMśw Tadeusz Andrzejczyk, SGGW Konferencja: Leśne siedliska zmienione i zniekształcone

2 Plan referatu Wstęp: problemy hodowli dębu na siedliskach BMśw i LMśw Zasady ustalania celu hodowlanego (TD) Rola hodowlana dębu w BMśw i LMśw Rębnie w warunkach BMśw i LMśw Metody zakładania upraw z udziałem dębu Wnioski

3 Problemy hodowli dębu na siedliskach BMśw i LMśw Wzrost udziału dębu w polskich lasach Udział drzewostanów dębowych I kl. w r. 5,6% 2013 r. 13,8% Źródło: Dawidziuk 2014

4 Problemy hodowli dębu na siedliskach BMśw i LMśw Udział dębu w typach siedliskowych lasu według ZHL (2012) Gatunek B BM LM L Świeże Q.petraea (30) Q.robur Wilgotne Q.robur Łęgowe Q.robur - X x 60-70

5 Problemy hodowli dębu na siedliskach BMśw i LMśw Konsekwencje hodowlano-gospodarcze niska udatność i słaby wzrost upraw i młodników, konieczność stosowania kosztownych zabiegów związanych z ochroną przed szkodami od zwierzyny, obniżenie produkcji ilościowej i jakościowej przyszłych drzewostanów.

6 Problemy hodowli dębu na siedliskach BMśw i LMśw Planowanie hodowlane: Weryfikacja finalnych celów hodowlanych (typów drzewostanów) w warunkach BMśw

7 Problemy hodowli dębu na siedliskach BMśw i LMśw Realizacja celu hodowlanego: Konsekwencje stosowania r. IIIa i IIIb Czy hodowla dębu zawsze musi być związana z rębniami gniazdowymi (IIIa i IIIb)? Alternatywne metody hodowli drzewostanów dębowo-sosnowych o równomiernym zmieszaniu gatunków.

8 Zasady ustalania celu hodowlanego (TD) Uwarunkowanie przyrodnicze warunki glebowe siedlisk BMśw i LMśw naturalne zespoły leśne w BMśw i LMśw wymagania siedliskowe drzew Uwarunkowania gospodarcze Użyteczność potencjalnych gatunków drzew Ich możliwości produkcyjne Utrzymanie potencjału produkcyjnego siedliska (gleby)

9 Warunki glebowe siedlisk BMśw i LMśw BMśw LMśw Typ i podtyp gleby (B), RDb, RDw RDw; RDbr Pb; BRb; BRk Uziarnienie pl, psg psg; pg; pg.pl; pg:pl; gp:pg; Rodzaj gleby (skała macierzysta) Piaski rzeczne; Piaski wodnolodowcowe Piaski wodnolodowcowe Piaski zwałowe SIG

10 WILGOTNE ŚWIEŻE Naturalne zespoły leśne BORY BORY MIESZANE LASY MIESZANE LASY Peucedano Pinetum Leucobrio Pinetum Q.r. Pinetum typ. Q.r. Pinetum coryletosum Calamagrostio Quercetum petraeae Fago Quercetum petraeae typ. Luzulo pilosae Fagetum Potentillo albae Quercetum Serratulo Pinetum Tilio Carp. calamagrostietosum Q.r. Pinetum molinietosum Fago Quercetum p. molinietosum Querco Piceetum typicum Q. Piceetum dryopteridetosum zespoły bez udziału dębu zespoły z domieszką dębu zespoły z udziałem dębu jako gatunkiem głównym

11 % Wymagania siedliskowe dębu 80 Struktura siedlisk WDN Q.p. Q.r LMśw Lśw Lwyż LMw Lw Lł

12 Bonitacja dębu Gatunek Stl Db sz Lśw Lw Lł Dbb BMśw LMśw Lśw Bonitacja > I - II II III.0 I.2 - I.6 III.5-IV.5 II-III.5 I-I.6

13 Stopnie wilgotności siedliska Dąb bezszypułkowy: amplituda ekologiczna i rola hodowlana Quercus petraea Żyzność siedliska B BM LM L s św1 św2 w1 w2 ł Amplituda ekologiczna; amplituda hodowlana; optimum fizjolog.

14 Stopnie wilgotności siedliska Dąb szypułkowy: amplituda ekologiczna i rola hodowlana Quercus robur Żyzność siedliska B BM LM L s św1 św2 w1 w2 ł Amplituda ekologiczna; amplituda hodowlana; optimum fizjolog.

15

16

17 Proponowany udział dębu (%) w BMśw Gatunek Kraina BMśw Dąb bezszypułkowy I, III, IV 1, V, VI 10 Dąb szypułkowy II, IV część zachodnia i centralna krainy; 2 część wschodnia krainy

18 Proponowany udział dębu (%) w LMśw Gatunek Dąb bezszypułkowy Dąb szypułkowy Kraina Klimat: suma opadów rocznych (mm) LMśw wariant uboższy LMśw wariant żyźniejszy I, III, IV 1, V, VI < > I, II, III, IV, V, VI > część zachodnia i centralna krainy;

19 Rębnie BMśw: LMśw: Ib IIIa IIIb?? Ib

20 Rb IIIa: 1.etap Pow. manipulacyjna: 100 x 400 m = 4.0 ha; Pow. gniazda: 40 x 70 m = 28,0 a Liczba gniazd: 5 (1,4 ha) Udział dębu na gniazdach: 35%

21 Rb IIIa: 2.etap

22 Rb IIIa: 2.etap Pow. manipulacyjna: 100 x 400 m = 4.0 ha; Pow. gniazda: 40 x 70 m = 28,0 a Liczba gniazd: 5 (1,4 ha) Udział dębu na gniazdach: 35% na pow. otwartej: 30%

23 Sposoby zakładania upraw z udziałem dębu; BMśw Wprowadzanie 10% domieszki dębu w formie grupowej (pow. 0,4-0,5a; grup/ha) lub drobnokępowej (pow. 1a; 10 kęp/ha); odnawianie dębu siewem metodą Sobańskiego; wykorzystanie dębu odroślowego.

24 Przykłady zmieszania grupowego i drobnokępowego dębu w BMśw (10%)

25 Sposoby zakładania upraw z udziałem dębu; LMśw Rozwiązania tradycyjne uprawy o kępowym zmieszaniu dębu uprawy o grupowym lub pasowym zmieszaniu dębu

26 Grupowe i pasowe zmieszanie dębu

27 Sposoby zakładania upraw z udziałem dębu; LMśw Rozwiązania alternatywne oparte o automatyzm przyrody (wykorzystanie naturalnego odnowienia sosny i innych gatunków) metoda korytarzowa metoda grupowa

28 Alternatywne metody zakładania upraw dębowych

29 Wnioski W świetle badań gleboznawczych, fitosocjologicznych i przyrostowych wskazane jest: w BMśw ograniczenie udziału dębu do 10% (rola domieszki pielęgnacyjno-biocenotycznej); w LMśw utrzymanie dotychczasowego, a nawet zwiększenie udziału dębu do 70%, przy większym dostosowaniu go do lokalnych warunków klimatycznych i glebowych. Na siedlisku tym należy preferować dęba bezszypułkowego.

30 W LMśw należy zrezygnować z rębni IIIb na rzecz rębni IIIa. Możliwe jest odnawianie dębu na powierzchni otwartej, szczególnie przy wykorzystaniu osłony bocznej drzewostanu.

31 Należy dążyć do większego wzbogacenia typów strukturalnych drzewostanów mieszanych dębowo-sosnowych poprzez: stosowanie grupowej lub rzędowej formy zmieszania dębu, zakładanie upraw metodami wykorzystującymi automatyzm przyrody.

32 Silna presja zwierzyny płowej jest czynnikiem bardzo ograniczającym hodowlę dębu na obszarze całego kraju; należy podjąć starania mające na celu znaczące ograniczenie populacji sarny, jelenia i łosia.

33 Dziękuję za uwagę