Spis treści Przedmowa do wydania pierwszego Przedmowa do wydania drugiego 1. Las, leśnictwo i hodowla lasu 2. Kategorie lasu

Transkrypt

1 SPIS TREŚCI Spis treści 5 Przedmowa do wydania pierwszego Przedmowa do wydania drugiego Las, leśnictwo i hodowla lasu Uwagi wstępne Funkcje lasu Aneks 1. Leśnictwo wielofunkcyjne Zadania hodowli lasu Kategorie lasu Ogólna charakterystyka Aneks 2. Lasy ochronne Lasy sztuczne i półnaturalne (bliskie naturze) a współczesne kierunki hodowli lasu Lasy sztuczne 25; Las bliski naturze 27; Koncepcja lasu naturalnego (ekologistycznego) Budowa, struktura i dynamika lasów o charakterze pierwotnym Uwagi wstępne Stadia i fazy rozwojowe lasu pierwotnego Stadium dorastania 36; Stadium optymalne 38; Stadium rozpadu Odnawianie w lasach pierwotnych Aneks 3. Podstawowe charakterystyczne cechy lasu pierwotnego i naturalnego Charakterystyka wybranych cech drzewostanu Cykl życiowy drzewostanu zagospodarowanego Wzrost drzew i drzewostanów, rozwój drzewa Wzrost drzew i drzewostanów 44; Rozwój drzewa Okresy i fazy rozwojowe drzewostanu Okres młodociany (nalot młodszy, uprawa młodsza, uprawy podokapowe, nalot starszy, uprawa starsza, podrost i młodnik) Nalot młodszy 50; Uprawa młodsza 52; Uprawy podokapowe 56; Nalot starszy i uprawa starsza 57; Podrost i młodnik Okres dojrzewania (żerdziowina, drągowina, drzewostan cienki) Żerdziowina 64; Drągowina 67; Drzewostan cienki (drzewostan dojrzewający) Okres drzewostanu dojrzałego (drzewostan średni) Drzewostan średni Okres drzewostanu starzejącego (drzewostan gruby i bardzo gruby) Drzewostan gruby i bardzo gruby Procesy zachodzące w drzewostanie Uwagi wstępne Klasyfikacja i ogólna charakterystyka form oddziaływania roślin na siebie Naturalne przemieszczanie się drzew w drzewostanie Naturalne wydzielanie się drzew Oczyszczanie się pni z gałęzi jako biologiczna cecha drzew Stabilność ekologiczna ekosystemów leśnych... 98

2 6 SPIS TREŚCI 5. Sposoby zagospodarowania lasu i rębnie Las wysokopienny Powstanie zasad gospodarowania w lesie Sposoby zagospodarowania lasu i prowadnie hodowlano-leśne Sposoby zagospodarowania lasu (zrębowy, przerębowy, zrębowo-przerębowy) Sposób zrębowy 113; Sposób przerębowy 113; Sposób zrębowo-przerębowy Prowadnie hodowlano-leśne Aneks 4. Postać drzewostanu Zasady klasyfikacji rębni Charakterystyka rębni Elementy rębni Elementy techniczne Elementy przestrzenne Elementy czasu Rębnia zupełna Rębnia zupełna wielkopowierzchniowa Rębnia zupełna pasowa Rębnia zupełna pasowa zrębami znormalizowanymi (rębnia zupełna wielkopowierzchniowa) 154; Rębnia zupełna pasowa zrębami zwężonymi (rębnia zupełna pasowa) 155; Rębnia zupełna wielkopowierzchniowa lub pasowa z pozostawieniem nasienników Rębnia zupełna smugowa Rębnia zupełna smugowo-zatokowa schodkowa Rębnia zupełna smugowo-zatokowa falista Rębnia zupełna kulisowa Rębnia gniazdowa zupełna (rębnia zupełna gniazdowa) Ogólne zasady wyboru rębni zupełnych stosowanych w krajowym gospodarstwie leśnym Ocena rębni zupełnej Rębnia zupełna a procesy bliskie naturze Rębnia częściowa Rębnia częściowa wielkopowierzchniowa i pasowa Geneza rębni częściowej 174; Charakterystyka 175; Uwagi o wykonywaniu cięć odnowieniowych Rębnia częściowa smugowa Rębnia gniazdowa częściowa Rębnia częściowa gniazdowa zmodyfikowana Ocena rębni częściowej Rębnia częściowa a procesy bliskie naturze Rębnia stopniowa schematyczna i jej ocena Aneks 5. Ogólna charakterystyka rębni stopniowych Rębnia stopniowa gniazdowa (rębnia gniazdowa bawarska K. Gayera) Rębnia stopniowa gniazdowo-(grupowo-)pasowa (bawarska rębnia kombinowana) Rębnia stopniowa gniazdowo-smugowa Rębnia stopniowa brzegowo-smugowa (rębnia smugowo- -przerębowa Ch. Wagnera)

3 SPIS TREŚCI Rębnia stopniowa klinowo-osłonowa Rębnia stopniowa jednostkowo-równomierna (rębnia badeńska) Rębnia stopniowa cięciami grupowymi Rębnia stopniowa udoskonalona i jej ocena Rębnia stopniowa gniazdowa udoskonalona Wprowadzenie 231; Zasady stosowania rębni 237 Aneks 6. Koncepcja odnawiania w szwajcarskiej rębni stopniowej Rębnia stopniowa (odnowienie w gniazdach i grupach) a procesy bliskie naturze Rębnia ciągła (rębnia przerębowa) i jej ocena Rębnia ciągła pielęgnacyjno-przyrostowa (jednostkowa i grupowa) Aneks 7. Rębnia jednostkowo-przerębowa i grupowo-przerębowa Rębnia przerębowa górska Rębnia ciągła a procesy bliskie naturze Stabilność drzewostanów ukształtowana w wyniku stosowania różnych rębni Rębnia zupełna 284; Rębnia częściowa 285; Rębnia stopniowa 286 Rębnia ciągła 286; Rbnia przerębowa górska Efekty ekonomiczne stosowanych rębni Struktura genetyczna odnowienia ukształtowanego w wyniku stosowania różnych rębni Gospodarstwo przestojowe Przebudowa i przemiana drzewostanów wysokopiennych Uwagi wstępne Przebudowa Planowanie przebudowy Zgodność składu gatunkowego z siedliskiem 301; Stabilność mechaniczna drzewostanów 302; Aktualna produkcyjność drzewostanu 303; Jakość techniczna 304; Wiek drzewostanu Przebudowa monokultur sosnowych na niżu Zasady przebudowy jednogatunkowych drzewostanów świerkowych Przebudowa drzewostanów przedplonowych Przebudowa częściowa niskoprodukcyjnych drzewostanów bukowych Przemiana Przemiana drzewostanów w las przerębowy Trudności związane z przemianą Charakterystyka przemiany Zabiegi zabezpieczające Różne fazy przemiany i związana z nimi technika hodowlana Las niskopienny Historia i charakterystyka Cechy biologiczne gatunków tworzących las odroślowy Odnawianie lasu niskopiennego Przekształcenie lasu niskopiennego w wysokopienny Obecne znaczenie lasów niskopiennych Las połączony Historia i charakterystyka

4 8 SPIS TREŚCI Odnawianie lasu połączonego Przekształcenie lasu połączonego w las wysokopienny Odnawianie lasu Wybór sposobu odnawiania lasu i planowanie składu gatunkowego odnowienia Wybór sposobu odnawiania Planowanie składu gatunkowego odnowienia Wybór gatunków jako podstawa stabilności ekosystemu leśnego Czynniki, które należy uwzględniać przy planowaniu składu gatunkowego Zalecenia praktyczne Prace przygotowawcze do odnawiania i zalesiania Wstęp Przygotowanie terenu Usuwanie odpadów zrębowych (pozostałości poeksploatacyjnych) Usuwanie pniaków i korzeni Oczyszczanie powierzchni ze zbędnych podrostów, odrośli i krzewów Postępowanie ze szkodliwą pokrywą glebową Prace wodno-melioracyjne Prace agro-, fito- i zoomelioracyjne Przygotowanie gleby Uwagi wstępne Zadania przygotowania gleby i jego wpływ na warunki wzrostu odnowienia Odsłonięcie gleby mineralnej 392; Spulchnienie gleby 392; Przemieszanie warstwy próchnicy z mineralną 393; Zmniejszenie niebezpieczeństw zagrażających najmłodszym fazom rozwojowym drzewostanu 395; Stworzenie korzystnych warunków szybkiego i równomiernego wzrostu 396; Ukształtowanie warunków do prac związanych z zakładaniem upraw Sposoby przygotowania gleby Mechaniczne częściowe przygotowanie gleby 401; Mechaniczne pełne przygotowanie gleby 412; Ręczne częściowe przygotowanie gleby Podsumowanie Naturalne odnawianie lasu Sposoby odnawiania naturalnego Uwagi wstępne Samosiew górny Aneks 8. Rola swiatła w budowie i ustawieniu liści Samosiew boczny Samosiew kombinowany Samosiew bezosłonowy Odnawianie naturalne (samosiewne) połączone ze sztucznym Czynniki decydujące o odnawianiu naturalnym Wstęp Charakterystyka odnowienia naturalnego Podstawowe warunki pojawienia się odnowienia naturalnego Pożądany skład gatunkowy, dostateczna liczba i odpowiedni stan drzew

5 SPIS TREŚCI Częstotliwość i wydajność produkcji nasion Dojrzałość i rozsiewanie się nasion Korzystne warunki przelegiwania nasion tworzenie banku nasion Korzystne warunki do kiełkowania Zespół czynników ekologicznych sprzyjających przeżywaniu oraz wzrostowi i rozwojowi odnowienia Przygotowanie gleby Wilgotność gleby i powietrza Makro- i mikroelementy oraz odczyn gleby Oddziaływanie allelopatyczne Warunki mikrobiologiczne Skład gatunkowy drzewostanu Roślinność runa Warunki świetlne Podsumowanie Sztuczne odnawianie lasu i zalesianie Wybór między siewem a sadzeniem Siew Wstęp Kiełkowanie nasion Sposoby siewu Siew pełny Siew częściowy Siew na pasach lub wielorzędowy 486; Siew rzędowy ciągły lub przerywany w rowki 486; Siew kupkowy 486; Siew punktowy 487; Siew pod przykryciem z wykorzystaniem kołpaków ochronnych stożków i lejków siewnych Wykonanie siewu Pora siewu Zalety i wady siewu Podsumowanie Sadzenie Wstęp Materiał sadzeniowy Aneks 9. Mikrowegetatywne rozmnażanie Postępowanie z sadzonkami Transport materiału sadzeniowego Sposoby sadzenia Uwagi wstępne Sadzenie ręczne Sadzenie w szparę 518; Sadzenie w jamkę 524; Sadzenie w dołki 525; Sadzenie z bryłką 525; Sadzenie pod darń 527; Sadzenie na odwróconej darni 527; Sadzenie sadzonek z zakrytym systemem korzeniowym produkowanych w pojemnikach (doniczkach) Sadzenie mechaniczne Wzrost korzeni i pora sadzenia Wzrost korzeni Pora sadzenia Sadzenie wiosenne 536; Sadzenie letnie 538; Sadzenie jesienne 538

6 10 SPIS TREŚCI Więźba Charakterystyka stosowanych więźb Obliczanie zapotrzebowania sadzonek Kryteria wyboru więźby Wady i zalety sadzenia Podsumowanie Projektowanie i zakładanie upraw Pojęcia wstępne Charakterystyka upraw Skład gatunkowy Gatunki główne i domieszkowe 554; Charakterystyka domieszek 556 Aneks 10. Przekształcenie górskich gleb porolnych przez przedplony sosnowe Uprawy jednogatunkowe i wielogatunkowe 562 Aneks 11. Produkcyjność drzewostanów jedno- i wielogatunkowych Formy zmieszania i rozmieszczenia drzew w uprawach wielogatunkowych Aneks 12. Definicja i klasyfikacja drzewostanów mieszanych Formy zmieszania i sposoby rozmieszczenia gatunków w uprawie zalecane do stosowania w praktyce Ocena udatności upraw i odnowień naturalnych Uwagi wstępne Procent pokrycia powierzchni Przydatność hodowlana Termin wykonania oceny udatności uprawy Aneks 13. Przykład oceny udatności uprawy Poprawki, uzupełnienia i dolesienia Uwagi wstępne Poprawki Uzupełnienia Dolesienia Struktura genetyczna drzewostanów kształtowana w wyniku odnawiania sztucznego i naturalnego Uwagi wstępne Odnowienie naturalne Odnowienie sztuczne Załącznik: Zarys historii hodowli lasu Rozwój hodowli lasu Zarys historii trzebieży Hodowla lasu bliska naturze Swobodny styl hodowli lasu Wybitne osobowości leśnictwa, hodowli lasu i ich główne dzieła Ważniejsze postaci w ewolucji wielkich prądów ideowych w leśnictwie polskim i ich główne dzieła Literatura