ZASTOSOWANIE PROCESU ULTRAFILTRACJI MICELARNEJ DO OCZYSZCZANIA ROZTWORÓW WODNYCH

Transkrypt

1 Justyna GÓRNA, Katarzyna MAJEWSKA-NOWAK* procesy membranowe, ultrafiltracja micelarna, surfaktanty, barwniki organiczne, metale ciężkie, fosforany, azotany ZASTOSOWANIE PROCESU ULTRAFILTRACJI MICELARNEJ DO OCZYSZCZANIA ROZTWORÓW WODNYCH Modyfikacje konwencjonalnych procesów membranowych, którego przykładem jest ultrafiltracja micelarna (MEUF) są coraz częściej stosowane w usuwaniu zanieczyszczeń. Proces ultrafiltracji micelarnej jest stosowany do oczyszczanie roztwór wodnych z substancji barwnych, metali ciężkich czy azotanów i fosforanów. Wykorzystanie zdolności substancji powierzchniowo czynnych do solubilizacji rozwiązuje problem bezpośredniego usuwania małocząsteczkowych związków w procesie klasycznej ultrafiltracji. Proces ultrafiltracji wspomagany roztworami micelarnymi cechuje bardzo dobra separacja (jak w odwróconej osmozie) oraz duży strumień, charakterystyczny dla ultrafiltracji. Praca ta stanowi przegląd potencjału wykorzystania procesu MEUF w ochronie środowiska. Przedstawia możliwości doboru parametrów procesu ultrafiltracji micelarnej, aby był jak najkorzystniejszy przy usuwaniu danego zanieczyszczenia. Wśród parametrów należy uwzględnić m. in. rodzaj usuwanego zanieczyszczenia, odpowiedni dobór surfaktantu oraz jego stężenie, materiał oraz parametry membrany ultrafiltracyjnej czy ciśnienie transmembranowe. 1. WSTĘP Problemy związane z oczyszczaniem wód i ścieków są wyjątkowo istotne w świetle ochrony środowiska i wymagań prawnych zarówno krajowych, jak i dyrektyw unijnych. Malejące zasoby wód naturalnych na świecie oraz restrykcje dotyczące parametrów ścieków oczyszczonych odprowadzanych do odbiornika wymuszają na inżynieriach inżynierii ochrony środowiska poszukiwanie nowych rozwiązań wykorzystywanych w technologii oczyszczania wody i ścieków. Procesy membranowe są w Polsce relatywnie nowymi metodami wykorzystywanymi w technologii oczyszczania wody i ścieków, a co za tym idzie również modyfikacje tych procesów, czego przykładem jest ultrafiltracja micelarna. Procesy membranowe w zarządzaniu środo- * Politechnika Wrocławska, Wydział Inżynierii Środowiska, Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska, Pl. Grunwaldzki 9, Wrocław, justyna.gorna@pwr.wroc.pl

2 172 J. GÓRNA, K. MAJEWSKA-NOWAK wiskiem na rynku światowym zostały rozpropagowane w latach 90-tych XX w.. Nastąpił wtedy znaczny wzrost aktywności wykorzystania technik membranowych w oczyszczaniu wody i ścieków. 2. PROCESY MEMBRANOWE Techniki membranowe są najbardziej popularnymi procesami wśród metod separacyjnych, co wynika ze stale rosnącej bazy materiałów wykorzystywanych do produkcji membran. Atrakcyjność tych procesów opiera się na osiągnięciu celów, z których najważniejsze to zatężanie, oczyszczanie oraz frakcjonowanie. Elementem niezbędnym do przeprowadzenia separacji jest membrana. Definiuje się ją jako półprzepuszczalną barierę, która rozdziela dwie fazy ciekłe lub gazowe, a transport między fazami zachodzi przez zastosowanie odpowiedniej siły napędowej. Jako siłę napędową wykorzystuje się różnicę ciśnień, stężeń i potencjału elektrycznego [1, 2]. Najczęstsze zastosowanie w ochronie środowiska mają ciśnieniowe procesy membranowe, nazywane też filtracją membranową. Ciśnieniowe procesy membranowe stosowane mogą być zarówno do zagęszczania, jak i oczyszczania roztworów wodnych. Pod wpływem siły napędowej, w tym przypadku przyłożonego ciśnienia, rozpuszczalnik oraz małocząsteczkowe substancje rozpuszczone przechodzą przez membranę, podczas gdy większe cząsteczki i koloidy są zatrzymane na membranie [1, 2, 3]. W zależności od struktury stosowanej membrany zatrzymywane są cząsteczki o różnych rozmiarach. Wyróżnić można następujące procesy: mikrofiltrację, ultrafiltrację, nanofiltrację oraz odwróconą osmozę. Membrany stosowane w ciśnieniowych procesach membranowych charakteryzują się odmiennymi zdolnościami do zatrzymywania cząstek o różnych wielkościach [1, 2, 4]. Membrany wykorzystywane w procesie odwróconej osmozy stosuje się do separacji soli nieorganicznych i małocząsteczkowych związków organicznych. Membrany nanofiltracyjne separują jony o różnej wartościowości, natomiast membrany ultrafiltracyjne zatrzymują drobne zawiesiny, koloidy, bakterie i wirusy. Membrany mikrofiltracyjne umożliwiają separację koloidów i drobnych zawiesin, jak również niektórych związków wielkocząsteczkowych oraz mikroorganizmów [1, 2] ULTRAFITRACJA Proces ultrafiltracji jest wykorzystywany do usuwania z roztworów cząstek koloidalnych, wysokocząsteczkowych substancji rozpuszczonych oraz mikroorganizmów. Jest procesem ciśnieniowym zachodzącym przy różnicy ciśnień w zakresie 0,1-1 MPa.

3 Zastosowanie ultrafiltracji micelarnej do oczyszczania roztworów wodnych 173 Podstawą separacji w ultrafiltracji jest wielkość i kształt cząsteczek w roztworze bądź w zawiesinie. Przyjmuje się, że promień porów membran przeznaczonych do ultrafiltracji wynosi od 1 nm do 0,05 µm. W wyniku tego procesu zatrzymywane są składniki o masie cząsteczkowej powyżej 500 Da lub alternatywnie - cząsteczki o średnicach 2-20 nm [1, 2]. Membrany ultrafiltracyjne mają asymetryczną strukturę. Najczęściej wykonane są z polisulfonu, poliakrylonitrylu, poli(chlorku winylu), pochodnych celulozy, poliimidu, poliamidów alifatycznych oraz innych polimerów, często modyfikowanych fizycznie i chemicznie. Często stosowane są również ceramiczne membrany ultrafiltracyjne. Graniczna masa molowa (cut-off) jest charakterystycznym parametrem opisującym membrany ultrafiltracyjne. Parametr ten odnosi się do zastosowania procesu ultrafiltracji do frakcjonowania związków wielkocząsteczkowych według ich mas molowych. Cut-off określa najmniejszą masę cząsteczkową substancji zatrzymywanej przez membranę przy określonym współczynniku retencji (wynoszącym przeważnie 0,9). Zjawiskiem towarzyszącym procesowi ultrafiltracji jest zjawisko blokowania membrany (fouling). Polega ono na odkładaniu się substancji na powierzchni membrany i/lub w porach, wpływając na wielkość strumienia permeatu oraz prędkości jego spadku w czasie. Wyróżnia się fouling odwracalny jeżeli istnieje możliwość całkowitego usunięcia osadu utworzonego na powierzchni membrany, uzyskując dzięki temu początkową wydajność membrany. W przypadku gromadzenia się zanieczyszczenia wewnątrz porów membrany, kiedy mechaniczne ani chemiczne czyszczenie nie daje zadowalających efektów, proces blokowania uznawany jest za nieodwracalny [1, 2] ULTRAFITRACJA MICELARNA Duże średnice porów membran ultrafiltracyjnych dyskwalifikują proces ultrafiltracji do usuwania małocząsteczkowych związków nieorganicznych i organicznych. Ograniczenie to rozwiązał Scamehron i in. [5] proponując proces ultrafiltracji wspomaganej z roztworów micelarnych (ang. Micellar-Enhanced Ultrafiltration, MEUF). Proces ten wyróżnia się bardzo dobrą separacją oraz dużym strumieniem, czyli parametrami charakteryzującymi odpowiednio, odwróconą osmozę i klasyczną ultrafiltrację. Ultrafiltracja micelarna uznawana jest za proces hybrydowy łączący klasyczną technikę membranową ze zdolnością związków powierzchniowo czynnych do solubilizacji. Solubilizacja z zastosowaniem surfaktantu polega na przeprowadzeniu substancji hydrofobowych trudno rozpuszczalnych lub nierozpuszczalnych w wodzie do roztworu surfaktantu o stężeniu przekraczającym krytyczne stężenie micelizacji (ang. Critical Micelle Concentration - CMC). CMC jest stężeniem surfaktantu, przy którym związki powierzchniowo czynne zaczynają tworzyć micele. Stężenie to jest parametrem warunkującym realizację procesu MEUF. Zastosowanie surfaktantu powoduję zwiększanie rozmiaru cząsteczki zanieczyszczania dzięki utworzeniu kompleksu micel surfaktantu i zanieczyszczenia. Priorytetowe znaczenie dla skuteczności

4 174 J. GÓRNA, K. MAJEWSKA-NOWAK prowadzenia procesu MEUF ma zatem odpowiedni dobór surfaktantu, jak i jego stężenia. Zjawisko tworzenia micel występuje, gdy stężenie surfaktantu jest odpowiednio wysokie i w roztworze są wciąż obecne cząsteczki surfaktantu po wysyceniu granicy faz. Kationowe surfaktanty (np. bromek cetylotrimtyloamionowy CTAB) po przekroczeniu CMC mają tendencję do tworzenia micel o dodatnim ładunku elektrycznym, które oddziaływają elektrostatycznie na aniony zanieczyszczeń [6, 7]. 3. ZASTOSOWANIA PROCESU ULTRAFITRACJI MICELARNEJ Proces ultrafiltracji micelarnej jest stosowany do oczyszczanie roztwór wodnych m. in. z barwników organicznych, metali ciężkich czy azotanów i fosforanów. Stanowi ciekawą alternatywę konwencjonalnych procesów usuwania zanieczyszczeń. Wybrane przykłady możliwości wykorzystania procesu MEUF w technologii oczyszczania wody i ścieków przedstawiono poniżej USUWANIE BARWNIKÓW ORGANICZNYCH Można spotkać wiele doniesień literaturowych dotyczących wzajemnych relacji między barwnikami a surfaktantami. Barwniki często stosowane są do obniżania krytycznego stężenia micelarnego [8]. Badania nad skutecznością ultrafiltracyjnej separacji anionowych barwników w obecności surfaktantów przeprowadzono m.in. na Politechnice Wrocławskiej [9, 10]. W badaniach wykorzystano membrany typu Intersep Nadir wykonane z różnych materiałów (octan celulozy, regenerowana celuloza, poliamid, polisulfon i polieterosulfon) o granicznej rozdzielczości równej 1 kda, 5 kda, 10 kda i 30 kda. Proces UF testowano w stosunku do kilku anionowych barwników organicznych (oranż metylowy, czerwień indygo, czerń amidowa, żółcień tytanowa oraz czerń bezpośrednia) różniących się masami cząsteczkowymi. Jako substancje powierzchniowo czynne wykorzystano zarówno surfaktant anionowy (dodecylosiarczan sodu - SDS), jaki i kationowy (bromek cetylotrimetyloamoniowy CTAB). Stężenie barwników w roztworach modelowych wynosiło 100 g/m 3, natomiast stężenie surfaktantów było równe 0,05 CMC dla SDS [9] oraz 0,1; 0,6 i 1 CMC zarówno dla SDS, jaki i CTAB [10]. Wody poprocesowe i ścieki powstające w zakładach włókienniczych, wytwórniach barwników czy pralniach mogą zawierać poza barwnikami i znaczne ilości substancji powierzchniowo czynnych. W związku z tym celowe jest określenie skuteczności procesu ultrafiltracji w obecności związku powierzchniowo czynnego o stężeniu poniżej krytycznego stężenia micelizacji. Badania prowadzono przy ciśnieniu od 0,05 MPa do 0,2 MPa. Odnotowano wpływ materiału membrany oraz wartości cut-off na skuteczność usuwania barwników w procesie UF. Najlepszym materiałem okazał się polisulfon, a najgorsze rezultaty uzyskano dla membran wyko-

5 Zastosowanie ultrafiltracji micelarnej do oczyszczania roztworów wodnych 175 nanych z celulozy. Masa cząsteczkowa badanych barwników miała decydujący wpływ na skuteczność ich usuwania - im większa masa cząsteczkowa tym większa skuteczność ich usuwania [9]. O ile obecność anionowego surfaktantu (SDS) w stężeniach powyżej 0,1 CMC zdecydowanie pogarszała skuteczność separacji anionowych barwników, to wpływ kationowego surfaktantu był bardzo korzystny stwierdzono zwiększenie współczynników retencji barwników nie tylko przy stężeniu CTAB równym 1 CMC (charakterystycznym dla procesu MEUF), ale też przy stężeniach surfaktantu 0,1 i 0,6 CMC [10] USUWANIE METALI CIĘŻKICH Tematyka wykorzystywania procesu ultrafiltracji micelarnej do usuwania metali ciężkich jest dość często spotykana w doniesieniach literaturowych, zarówno światowych, jak i polskich. Jest to najbardziej zbadany obszar zastosowania omawianego procesu. MEUF stosuję się do obniżania stężenia miedzi, chromianów, chromu, manganu, cynku, strontu, cezu, niklu, arsenu oraz kadmu [11]. Badania przeprowadzane przez Juang a i in. [12] w 2003 roku wykazały brak istotnego wpływu ciśnienia transmembranowego na usuwanie metali. Z kolei Purkait i in. [13] jednak zależność zmniejszenia stężenia metali w permeacie przez zwiększenie ciśnienia transmembranowego. Niezbędnym elementem MEUF jest zastosowanie odpowiedniego surfaktantu oraz jego stężenia: dla zanieczyszczeń jakimi są aniony metali stosuję się kationowe surfaktanty, zaś dla kationowych anionowe. Dla chromianów stosując chlorek cetylopirydynowy (CPC). Przy stosunku molowym 1:5 i 1:10 współczynnik retencji sięgał 98-99% [14]. Znaczące obniżenie stężenia chromianów zaobserwowano także dla bromku cetylotrimetyloamoniowego [15]. Również zastosowanie CPC przy usuwaniu arsenianów pozwoliło na uzyskanie zadawalających efektów (usunięcie arsenianów w zakresie 86-94% [16]. Wykorzystanie anionowego surfaktantu SDS przyczyniło się do obniżenia stężenia jonów Cd 2+ /Zn 2+ [17], miedzi (o 93%) [18] oraz arsenu(v) (o 98%) [19]. Zastosowanie wcześniej już wspomnianego kationowego surfaktantu CPC dawało efekt 100% usunięcia złota(iii) z roztworu wodnego [20]. Prowadzono badania również pod kątem wpływu ph na skuteczność prowadzonego procesu MEUF. Uzyskano 80% skuteczność retencji dla manganu(ii), kobaltu(ii), miedzi(ii), cynku(ii) oraz chromu(iii) przy zastosowaniu SDS w zakresie ph od 2 do 12 [12]. Natomiast przy zastosowaniu SDS dla kadmu odnotowano wzrost współczynnika retencji z 53% do 74% przy podwyższeniu ph z 3 do 11 [21]. Zagadnienie usuwania metali w procesie MEUF jest tematem dobrze zbadanym i szeroko opisanym w literaturze naukowej. Proces zbadany został m.in. również pod kątem wpływu temperatury roztworu [22], materiału oraz granicznej masy molowej membrany [14]. Badania wykonane na Politechnice Poznańskiej przez Konopczyńską i in. [23] dotyczyły m. in. usuwania jonów chromu(iii) z roztworów wodnych. Proces MEUF prowadzono w module OSMONICS z zastosowaniem membran polimerowych wykonanych

6 176 J. GÓRNA, K. MAJEWSKA-NOWAK z octanu celulozy. Graniczna rozdzielczość wykorzystywanych membran to kda. W badaniach stosowano ciśnienie transmembranowe równe 0,2 MPa. Stężenie jonów chromu w separowanych roztworach wynosiło 0,01; 0,05 i 0,1 g/dm 3, a stosowanym surfaktantem był anionowy SDS o stężeniu 2,5 i 5 CMC oraz mieszanina surfaktantów. Mieszaninę surfaktantów stanowił anionowy SDS i niejonowy Rofam 10 (oksyetylenowany ester metylowy kwasów oleju rzepakowego) w stosunku molowym 1:1; 1:2; 2:1. Retencja jonów Cr(III) wynosiła ponad 90% dla wszystkich testowanych układów ultrafiltracji micelarnej. Zastosowanie mieszaniny surfaktantów w układzie powodowało zwiększenie stopnia usunięcia chromu w porównaniu z zastosowaniem wyłącznie SDS. Zastosowanie surfaktantu Rofam 10 zwiększyło retencję separowanych jonów. Przyczynia się również do optymalizacji procesów chemicznych w celu zmniejszenia ryzyka związanego z zanieczyszczeniem środowiska [23] USUWANIE AZOTANÓW I FOSFORANÓW Badania nad jednoczesnym usuwaniem azotanów i fosforanów z roztworów wodnych prowadzone były w Korei m. in. przez Baek a i in. [6]. Badania wykonano z wykorzystaniem membran celulozowych (Amicon) o cut-off 3 kda i 10 kda, ciśnieniu transmembranowym równym 0,2 MPa oraz temperaturze 25 C. Czynnikiem solubilizującym był kationowy surfaktant chlorek cetylopirydynowy. Rezultat uzyskany podczas usuwania azotanów sięgał 90% przy stosunku molowym CPC do azotanów równym 6:1. Podczas usuwania fosforanów przy takim samym stosunku molowym uzyskano współczynnik retencji rzędu 99%. Stwierdzono, że wraz ze wzrostem stosunku molowego CPC do zanieczyszczenia skuteczność usuwania azotanów i fosforanów rośnie, zarówno jeśli usuwano pojedyncze zanieczyszczenia jak i mieszaninę zanieczyszczeń. Skuteczność usuwania azotanów z mieszaniny azotanów i fosforanów była wyższa w porównaniu z usuwaniem pojedynczego zanieczyszczenia. Przy stosunku molowym 1:0,06:5,30 (azotany:fosforany:cpc) uzyskano współczynniki retencji odpowiednio 92% i 95% dla azotanów i fosforanów [6]. Na Politechnice Wrocławskiej również prowadzone są badania nad usuwanie azotanów i fosforanów. Uzyskane wyniki na membranach polieterosulfonowych z wykorzystaniem CTAB jako czynnika solubilizującego są satysfakcjonujące, jeśli chodzi o stopień retencji azotanów (80-92%). Skuteczność usuwanie fosforanów była dużo niższa i wynosiła 72-76%. Stosowane stężenia surfaktantu były równe podwójnej, potrójnej oraz dodatkowo dla fosforanów - sześciokrotnej wartości krytycznego stężenia micelizacji CTAB [24].

7 Zastosowanie ultrafiltracji micelarnej do oczyszczania roztworów wodnych PODSUMOWANIE Doniesienia literaturowe potwierdzają, że proces ultrafiltracji micelarnej stanowi ciekawą alternatywę usuwania małocząsteczkowych zanieczyszczeń z roztworów wodnych. Cechuję go bardzo dobra separacja typowa dla procesu odwróconej osmozy oraz duży strumień charakterystyczny dla ultrafiltracji. Wymienione właściwości, jak i szeroka gama dostępnym na rynku surfaktantów i membran daje ogromne możliwości prowadzenia badań z zastosowaniem MEUF. Badania te mogę przyczynić się do rozwoju wielu dziedzin technologii, nie tylko ochrony środowiska, jak również i życia codziennego. Publikacja dofinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki LITERATURA [1] BODZEK M., KONIECZNY K., Wykorzystanie procesów membranowych w uzdatnianiu wody, Oficyna Wydawnicza Projprzem-EKO, Bydgoszcz 2005, ISBN [2] BODZEK M., BOHDZIEWICZ J., KONIECZNY K., Techniki membranowe w ochronie środowiska, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 1997, ISBN [3] MULDER M., Basic Principles of Membrane Technology, Kluwer Academic Publisher, Dodrecht- Boston-London [4] KOWAL A. L., ŚWIDERSKA-BRÓŻ M., Oczyszczanie wody, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009, ISBN [5] SCAMEHORN J. F., HARWELL J. H., Surfactant-Based Separation Processes, Marcel Dekker, New York [6] BAEK K., KIM B., YANG J., Application of micellar-enhanced ultrafiltration for nutrients removal, Desalination 156 (2003), [7] PROCHASKA K., BIELSKA M., DOPIERAŁA K., Wybrane fizykochemiczne aspekty filtracji membranowe, Membrany teoria i praktyka, Zeszyt III, Wykłady Monograficzne i Specjalistyczne, Toruń [8] YANG J., Interaction of surfactants and aminoindophenol dye, Journal of Colloid and Interface Science, 274 (2004), [9] MAJEWSKA-NOWAK K., Usuwanie barwników organicznych z roztworów wodnych w procesie ultrafiltracji w obecności anionowej substancji powierzchniowo czynnej, Ochrona Środowiska, 28 (3) (2006), [10] MAJEWSKA-NOWAK K., Ultrafiltration of dye solutions in the presence of cationic and anionic surfactants, Environment Protection Engineering, 35 (4) (2009), [11] BADE R., LEE S. H., A review of studies on micellar enhanced ultrafiltration for heavy metals removal from wastewater, Journal of Water Sustainability, Volume 1, Issue 1, June 2011, [12] JUANG R. S., XU Y. Y., CHEN C. L., Separation and removal of metal ions from dilute solutions using micellar enhanced ultrafiltration, Journal of Membrane Science, Volume 218, Issue 1-2, 2003,

8 178 J. GÓRNA, K. MAJEWSKA-NOWAK [13] PURKAIT M.K., GUPTA S.D., DE S., Resistance in series model for micellar enhanced ultrafiltration of eosin dye, Journal of Colloid and Interface Science, Volume 270 (2004), [14] BAEK B. K., CHO H. J., YANG J. W., Removal characteristics of anionic metals by micellarenhanced ultrafiltration, Journal of Hazardous Material, B99 (2004), [15] KESKINLER B., DANIS U., CAKICI A., AKAY G., Chromate removal from water using surfactant enhanced cross-flow filtration, Separation and Science Technology, 31 (11) (1997), [16] IQBAL J., KIM H. J., YANG J. S., BAEK K., YANG J. W., Removal of arsenic from ground water by micellar-enhanced ultrafiltration (MEUF), Chemosphere, 66(5) (2007), [17] HUANG J. H., ZENG G. M., ZHOU C. F., LI X., SHI L. J., HE S. B., Adsorption of surfactant micelles and Cd 2+ /Zn 2+ in micellar-enhanced ultrafiltration, Journal Hazardous Material, 183 (1-3) (2010), [18] LIU C. K., LI C. W., Combined electrolysis and micellar enhanced ultrafiltration process for metal removal, Separation and Purification Technology, 43 (1) (2005), [19] BEOLCHINI F., PAGANANELLI F., MICHELIS I. D. E., Treatment of concentrated arsenic (V) solutions by micellar enhanced ultrafiltration with high molecular weight cut-off membrane, Journal of Hazardous Material, 148 (1-2) (2007), [20] AKITA S., YANG L., TAKEUCHI H., Micellar enhanced ultrafiltration of gold (III) with nonionic surfactant, Journal of Membrane Science, 133 (2) (1997), [21] XU K., ZENG G. M., HUANG J. H., WU J. Y., FANG Y. Y., HUANG G. LI. J., XI B., LIU H., Removal of Cd 2+ from synthetic wasterwater using micellar-enhanced ultrafiltration with hollow fiber membrane, Colloids and Surfaces A: Physicocemical and Engineering Aspects, 294 (1-3) (2007), [22] KOWALSKA I., MAJEWSKA-NOWAK K., KABSCH-KORBUTOWICZ M., Influence of temperature on anionic surface active agent removal from water solution by ultrafiltration, Desalination, 198 (2006), [23] KONOPCZYŃSKA B., STASZAK K., PROCHASKA K., Usuwanie jonów chromu(iii) z roztworów wodnych techniką ultrafiltracji micelarnej (MEUF), Inżynieria i Aparatura Chemiczna 2011, 50 (5), [24] GÓRNA J., MAJEWSKA-NOWAK K., Usuwanie nieorganicznych związków azotu i fosforu w procesie ultrafiltracji micelarnej, Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk vol. 96, Membrany i Procesy Membranowe w Ochronie Środowiska tom 2, Gliwice 2012, APPLICATION OF MICELLAR ENHANCED ULTRAFILTRATION FOR TREATMENT OF WATER SOLUTION Modifications of well-known membrane processes, an example of which is the Micellar Enhanced Ultrafiltration (MEUF) are increasingly being used in the removal of various contaminants. MEUF process had been used for the removal of dyes, heavy metals or nitrates and phosphates. The ability of surfactants to solubilize the dissolved ionic species could be helpful in the removal of small particles by ultrafiltration. Micellar Enhanced Ultrafiltration combines high selectivity of reverse osmosis and high flux of ultrafiltration. This paper presents opportunities for selection of micellar enhanced ultrafiltration process to make it as the best in the removal of a given pollutant. Among the parameters to be taken into account are, inter alia type of contaminant removed, the appropriate choice of surfactant and its concentration, and choice of membrane or transmembrane pressure.