MATERIAŁ PRASOWY. Ceny wybranych produktów rolnych w Polsce po przystąpieniu do UE

Transkrypt

1 N a r o d o w y B a n k P o l s k i 22 kwietnia 2004 MATERIAŁ PRASOWY Ceny wybranych produktów rolnych w Polsce po przystąpieniu do UE Na podstawie materiałów otrzymanych z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej (IERiGŻ) oraz Fundacji Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA) z zespołów FAMMU i SAEPR, jak również analiz NBP przedstawiamy informacje na temat rynku zbóż. Rynek zbóż Interwencje na rynku zbóż po wejściu do UE Interwencje na rynku podejmowane są w przypadku zbóż: pszenica, jęczmień i kukurydza (zgodnie z reformą WPR od następnego sezonu 2004/2005 nie będą prowadzone interwencje na rynku żyta). Obowiązują jednolite ceny interwencyjne na poszczególne gatunki zbóż na poziomie 101,31 euro/t. Od następnego sezonu obowiązywać może niższa cena interwencyjna (95,35 euro/t, jeśli zaakceptowany zostanie projekt WPR), co może skutkować dalszym spadkiem ceny interwencyjnej i rynkowej pszenicy oraz wzrostem cen jęczmienia i ewentualnie żyta. (w Polsce dotychczas co roku wyznaczany był poziom cen interwencyjnych tylko dla pszenicy i żyta). Interwencyjny skupu zbóż prowadzony jest od 1 listopada do 30 maja roku następnego (dotychczas w Polsce skup interwencyjny prowadzony był od lipca do października i dotyczył dwóch gatunków zbóż pszenicy i żyta). Nastąpi zaostrzenie wymogów jakościowych stosowanych w interwencyjnym skupie zbóż. Wprowadzone zostaną dopłaty bezpośrednie dla gospodarstw rolnych produkujących zboża (o powierzchni użytków rolnych od 1 ha wzwyż) w maksymalnej wysokości szacowanej na: 110,6 w 2004 r., 120,8 w 2005 r., 130,8 w 2006 r.). Sytuacja na rynku zbóż w sezonie 2003/2004 w Polsce Na skutek głębokiego spadku produkcji zbóż (o 13%) sezon 2003/04 charakteryzuje się wysokim wzrostem cen zbóż płaconych producentom. W okresie lipiec październik 2003 r. ceny pszenicy i żyta były dość ustabilizowane i oscylowały nieco powyżej ceny interwencyjnej (wynoszącej odpowiednio 440 i 325 zł/t), Od października 2003 r. zboża te zaczęły w szybkim tempie drożeć. 1/5

2 W okresie od października 2003 r. do marca 2004 r. pszenica zdrożała o 56,8%, a żyto o 52,1%. W marcu 2004 r. cena skupu pszenicy wyniosła 693,8 zł, a żyta 512,2 zł/t., tj. o 52,8% i 41% wyżej niż w marcu Od października 2003 r. do marca 2004 r. pieczywo i produkty zbożowe zdrożały o 2,9%, a udział ceny skupu pszenicy w cenie detalicznej mąki poznańskiej podwyższył się z 46 do 56 %, a w cenie chleba mieszanego z 13 do 18,6 %. Ceny zbóż na rynku światowym od początku sezonu były znacznie wyższe i do niedawna rosły szybciej niż na rynku polskim. Z tego powodu, mimo wprowadzenia preferencji celnych (otwarcie bezcłowych kontyngentów celnych) transakcje importowe wciąż były nieopłacalne, a wykorzystanie kontyngentów niedostateczne 1, co stwarzało pole do dalszego wzrostu cen. Obok wzrostu cen transakcyjnych na opłacalność transakcji importowych negatywnie rzutuje deprecjacja złotego, zwłaszcza w relacji do euro oraz znaczny wzrost kosztów frachtu morskiego. Do końca sezonu 2003/04 tj. do czerwca 2004 r. włącznie dynamika wzrostu cen zarówno pszenicy, jak i żyta powinna wygasać. Istnieją bowiem szanse, że do momentu akcesji Polski do UE zboża na rynku unijnym na tyle stanieją, że transakcje importowe staną się opłacalne, co w maju i czerwcu 2004 powinno skutkować wzrostem dostaw ziarna z krajów członkowskich UE. Jednak mimo to ceny zbóż w Polsce pozostaną na wysokim poziomie. W drugim kwartale 2004 r ceny pszenicy płacone producentom mogą oscylować w granicach zł, a ceny żyta w przedziale zł/t. Sytuacja na rynku zbóż w sezonie 2004/2005 w Polsce W nowym sezonie 2004/05 dojdzie do wzrostu podaży zbóż ze źródeł krajowych oraz spadku chłonności krajowego rynku zbożowego, co stwarzać będzie presję w kierunku spadku cen (przewidywany jest wzrost produkcji zbóż w sezonie 2004/05 o ok. 13%). Objęcie systemem unijnych interwencji rynku zbóż spowoduje wzmocnienie presji na spadek cen. Zgodnie z unijnymi rozwiązaniami nastąpi przesunięcie terminu interwencji na okres od listopada do 31 maja roku następnego. W okresie sezonowej kumulacji podaży, tj. od lipca do końca października ceny zbóż kształtować się będą w wyniku gry rynkowej, a od 1 listopada do 31 maja roku następnego dolnym przedziałem wyznaczającym poziom ceny rynkowej zbóż stanie się cena interwencyjna. W okresie od lipca do końca października 2004 rynkowe ceny wszystkich gatunków zbóż będą oscylowały poniżej ceny interwencyjnej i będą niższe od cen rynkowych w dalszych miesiącach sezonu (tj. niższe od 101,31 euro/t). 2 W kwartale 2004 r. cena pszenicy może wynieść zł/t, a żyta zł/t, natomiast w I kwartale 2004 ceny pszenicy mogą kształtować się w granicach Ze statystyk handlu zagranicznego i danych Głównego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno- Spożywczych wynika, że w okresie od lipca 2003 do lutego 2004 import zbóż wraz z przetworami w ekwiwalencie ziarna wyniósł około 580 tys. ton, podczas gdy dla pokrycia niedoborów produkcji w relacji do zapotrzebowania krajowego i utrzymania zapasów końcowych na minimalnym bezpiecznym poziomie niezbędny import w całym sezonie powinien wynieść co najmniej 1.5 mln ton. 2 Przez następnych parę lat Polska będzie poza strefą Euro. Oznacza to, że cenę interwencyjną w złotych będzie wyznaczał kurs euro/zł i będzie się ona zmieniała w rytm zmian tego kursu. 2/5

3 zł/t, tj. o 2-5 % powyżej ceny interwencyjnej powiększonej o miesięczne dopłaty, zaś ceny żyta w granicach zł/t, o % % poniżej jej poziomu. W I kwartale 2005 ceny tych zbóż pozostaną na poziomie I kwartału, a pod koniec II kwartału 2005 ceny pszenicy mogą obniżyć się do zł, a ceny żyta do zł/t. Tablica nr 1 Prognoza cen skupu zbóż (okres poprzedni = 100) * Ceny skupu pszenicy Ceny skupu żyta min max min max II kwartał ,2 103,6 101,6 105,6 kwartał 60,6 62,5 63,5 64,8 I kwartał 109,3 108,9 112,1 111,4 I kwartał II kwartał 97,9 98,0 91,9 92,3 Źródło: IERiGZ. *Dynamika cen w II kwartale 2004 r. liczona w porównaniu do marca 2004 r. Ceny detaliczne pieczywa i produktów zbożowych Ze względu na utrzymujące się na wysokim poziomie ceny zbóż należy oczekiwać, iż do końca bieżącego sezonu (tj. do końca czerwca 2004 r.) ceny detaliczne pieczywa i produktów zbożowych będą odznaczać się silniejszą dynamiką, aniżeli w porównywalnym okresie 2003 r. Natomiast od nowego sezonu, na skutek przejęcia unijnych regulacji na rynku zbóż należy spodziewać się spadku cen zbóż, a co za tym idzie również cen detalicznych produktów zbożopochodnych. W wyniku wzrostu importu ceny niektórych artykułów zbożopochodnych mogą się dodatkowo obniżyć. Obecnie Polska jest oddzielona od rynku Unii wysokimi cłami importowymi. Po akcesji przestaną one obowiązywać. Równocześnie Polska przejmie unijną, zewnętrzną taryfę celną. Ponieważ UE stosuje stawki średnio niższe niż Polska, wiele produktów może zyskać łatwiejszy dostęp do naszego rynku. Mogą np. potanieć niektóre makarony i wyroby ciastkarskie. Na poniższych wykresach przedstawione zostały roczne zmiany cen detalicznych wybranych produktów zbożopochodnych na tle zmian cen skupu zbóż. Jak widać ceny skupu wpływają na kierunek zmian cen detalicznych, jednak brak jest pełnego przenoszenia zmian cen skupu na ceny detaliczne, tzn. wzrost cen skupu nie powoduje takiej samej skali wzrostu cen detalicznych. Podobnie w przypadku obniżenia cen na rynku rolnym, ceny detaliczne obniżają się w mniejszej skali. Wykres nr 1 3/5

4 % Roczne zmiany cen mąki na tle zmian cen skupu zbóż (okres analogiczny roku poprzedniego = 100) Cena detaliczna mąki Ceny skupu pszenicy Ceny skupu żyta Źródło: GUS Wykres nr 2 % Roczne zmiany cen pieczywa i produktów zbożowych na tle zmian cen skupu zbóż (analogiczny okres roku poprzedniego=100) I 2002 I 2003 I 2004 I -2 Cena detaliczna pieczywa i produktów zbożowych Ceny skupu pszenicy Ceny skupu żyta Wykres nr 3 4/5

5 % Roczna zmiany cen detalicznych pieczywa na tle zmian cen skupu zbóż (okres analogiczny roku poprzedniego=100) I 2002 I 2003 I 2004 I -2 Cena detaliczna pieczywa Ceny skupu pszenicy Ceny skupu żyta Infolinia W ramach zgłoszeń dotyczących zmian cen do Infolinii informacje dot. zmian cen produktów zbożopochodnych stanowiły prawie 4%. Największa zmiana ceny dotyczyła makaronów oraz mąki. Notowania NBP Chleb pszenno-żytni chleba pszenno-żytniego odnotowano w województwach: śląskim, mazowieckim, małopolskim i wielkopolskim. Natomiast najniższe w województwie podlaskim. Najniższą cenę chleba zanotowano w mazowieckim (0,89 zł/0,6kg), najwyższą w śląskim (3,4zł/0,6kg). Średnia dla kraju wyniosła 1,54 zł/0,6kg. Mąka pszenna mąki pszennej odnotowano w województwie: mazowieckim i dolnośląskim. Natomiast najniższe w województwie podlaskim. Najniższą cenę mąki zanotowano w lubelskim (0,99 zł/kg), najwyższą w dolnośląskim i mazowieckim (3,0zł/kg). Średnia dla kraju wyniosła 1,77 zł/kg. Makaron jajeczny makaronu jajecznego odnotowano w województwach: dolnośląskim, opolskim, warmińskomazurskim. Natomiast najniższe w województwie małopolskim. Najniższą cenę makaronu zanotowano w małopolskim (0,75 zł/500g), najwyższą w zachodniopomorskim (6,50zł/500g). Średnia dla kraju wyniosła 3,12 zł/500g. 5/5