Transport w miastach europejskich Kierunki polityki unijnej

Transkrypt

1 Transport w miastach europejskich Kierunki polityki unijnej Prof. Wojciech SUCHORZEWSKI Politechnika Warszawska

2 Kopenhaga plan 5 palców 2

3 Podział zadań przewozowych Kopenhaga - Wiedeń 3

4 Raport Globalny ONZ dot. Osiedli Ludzkich 2013 PLANNING AND DESIGN FOR SUSTAINABLE URBAN MOBILITY Udział transportu publicznego Str. 22 rys

5 Wiedeń cele dot. mobilności 5

6 6

7 7

8 8

9 9

10 10

11 Helsinki Regionalny Plan Transportowy (HLJ) 1.38 mln mieszk., 3700 km 2, 14 Jedn.Sam.Ter. List intencyjny o współpracy Porozumienie Rząd JST Zakres współpracy: planowanie przestrzenne, mieszkalnictwo, transport 11

12 Helsinki Region Transport System Plan (HLJ) 12

13 Helsinki Region Transport System Plan (HLJ) 13

14 Helsinki Region Transport System Plan (HLJ) Gdzie jesteśmy? Trwają negocjacje dotyczące zagospodarowania przestrzennego i transportu Brak równowagi między celami dot. mieszkalnictwa i inwestowaniem w infrastrukturę transportową Disruption (zakłócenia?) w krajowej polityce transportowej Opłaty za korzystanie z dróg brak porozumienia (common will) Region uznaje wagę współpracy w planowaniu transportu i zagospodarowania przestrzennego 14

15 Berlin strategia dot. ruchu pieszego 15

16 Berlin miastem dla samochodu 16

17 Zwrot Plan rozwoju transportu (2003/2012) 17

18 Berlin udział środków transportu Źródła sukcesu: zwarta zabudowa, jakość transportu publicznego i ciec dróg rowerowych 18

19 Berlin ruch pieszy 19

20 Berlin opinia mieszkańców Polityka dot. ruchu pieszego Where are we now? 20

21 Barometr Warszawski XI Pow. 5 85% % 21

22 Barometr Warszawski XI % 76% 22

23 The State of European Cities in Transition Subregion zachodni!!!: EE, LV, LT, PL, CZ, SK, HU, SL 23

24 The State of European Cities in Transition 2013 Region Zachodni: EE, LV, LT, PL, CZ, SK, HU, SL Negatywne skutki wzrostu motoryzacji w dużych miastach: zatłoczenie powoduje straty czasu i zanieczyszczenie powietrza. Poza rozwojem transportu publicznego, konieczne jest ograniczanie użytkowania samochodu (ograniczenia wjazdu, zarządzanie parkowaniem, opłaty za wjazd i in.). Miasta regionu są opóźnione (w stosunku do miast Europy Zachodniej) we wdrażaniu ww. wymienionych rozwiązań. Powodem są nie tyle sprawy finansowe, ale tendencja do używania samochodu. Mimo tego, wiele miast stopniowo wdraża różne sposoby zarządzania transportem i mobilnością. 24

25 The State of European Cities in Transition 2013 WESTERN SUB-REGION: EE, LV, LT, PL, CZ, SK, HU, SL Pomimo tych niekorzystnych tendencji, w największych miastach transport publiczny odgrywa kluczowa rolę. Oferta przewozowa (liczba miejsckm na mieszkańca) w Bratysławie, Budapeszcie, Pradze i Warszawie jest ok. dwukrotnie wyższa, niż w Brukseli, Lipsku, Kolonii i Wiedniu. Kiedy kraje Europy Środkowej i Wschodniej wstępowały do Unii Europejskiej w 2004, były one znacząco opóźnione w stosunku do krajów Zachodniej Europy w stosowaniu zaawansowanych metod zintegrowanego planowania. Były jednak przypadki stosowania innowacyjnych metod zarządzania miastami. Polska przoduje w tym zakresie... GOP jest przykładem współpracy miast w metropolii. 25

26 Polska - Transport jako problem Transport jednym z głównych problemów miast, zwłaszcza dużych, coraz częściej uznawany jako problem nr 1 Główny powód: zatłoczenie dróg i parkingów, nie niska jakość transportu publicznego (TP) i zanieczyszczenie środowiska!!! Społeczeństwo i media żądają rozwiązania problemu ZATŁOCZENIA, rzadziej poprawy jakości środowiska; wyjątkiem hałas W raportach ONZ miasta polskie oceniane pozytywnie, m.in. ze względu na to, że - mimo bardzo wysokich wskaźników motoryzacji udział transportu publicznego w przewozach jest wciąż dużo wyższy niż w miastach Europy zachodniej. 26

27 Polityka UE Urban Environment Strategy (2006) Zielona Księga W kierunku nowej kultury mobilności w mieście COM (2007) 551 Zatłoczenie główny problem jak upłynnić ruch Kultura mobilności: propagowanie chodzenia pieszo i jazdy na rowerze, optymalizacja korzystania z prywatnych samochodów, ITS*), lepsze wykorzystanie istniejącej infrastruktury, nowy styl jazdy Technologia: normy emisji, alternatywne źródła energii, wspólne zakupy pojazdów przez sektor publiczny, Transport publiczny spełniający oczekiwania, Ograniczenia ruchu/wjazdu ITS (Inteligentne Systemy Transportowe) *) ITS Inteligent Transport System 27

28 Polityka UE - 2 Ekologiczny transport, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, COM (2008) : Mobilność zorganizowana z poszanowaniem zasady zrównoważonego rozwoju Zestaw narzędzi politycznych, poczynając od instrumentów ekonomicznych i środków regulacyjnych, po inwestycje w infrastrukturę i nowe technologie Zachęta dla krajów członkowskich do wprowadzania opłat dla pojazdów korzystających z dróg publicznych jako najważniejszy sposób rozwiązania problemu zatłoczenia Transport publiczny spełniający oczekiwania Dostępność w tym dla osób o ograniczonej sprawności ruchowej Wsparcie finansowe UE, w tym wymiany taboru BIAŁA KSIĘGA - Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu. COM(2011) 144 Razem na rzecz konkurencyjnego i zasobooszczędnego transportu miejskiego, COM(2013) 913 final

29 UE: Miejski Pakiet Transportowy 2013 Razem na rzecz konkurencyjnego i zasobooszczędnego transportu miejskiego, COM(2013) 913 final Załącznik określa zakres Planu Zrównoważonego Transportu Miejskiego (SUMP) EC promuje koncepcję planów SUMP przez: projekty realizowane w kończącym się okresie, w tym CH4LLENGE kontynuowanie wsparcia finansowego tworzenia i wdrażania Planów przez instrumenty polityki spójności UE w latach stymulowanie współpracy w zakresie zrównoważonego transportu miejskiego przez Europejską Platformę Zrównoważonego Transportu Miejskiego 29

30 30

31 Wybrane projekty/działania UE dot. transportu w miastach ADVANCE Better planning, better cities CH4LLENGE Addressing the four key challenges of Sustainable Urban Mobility Planning CIVITAS 2MOVE2 Moving together for a better mobility CIVITAS DYN@MO - DYNamic for sustainable Mobility, 4 cities ( Gdynia) ENDURANCE: European SUMP network EPOMM Managing mobility for a better future NICHES New and Innovative Concepts for Helping European Transport Sustainability Quest Quality management tool for Urban Energy efficient Sustainable Transport 31

32 CH4LLENGE - Wyzwania planowania zrównoważonej mobilności w miastach Finansowanie: Intelligent Energy Europe Realizacja: marzec 2013 marzec 2016 Cele: wsparcie miast europejskich o zróżnicowanym zaawansowaniu w tworzeniu i wdrażaniu planów zrównoważonej mobilności (SUMP) z koncentracją na miastach nowych krajów członkowskich i sąsiadujących rozwijanie innowacyjnych i transferowalnych rozwiązań umożliwiających sprostanie czterem wyzwaniom 32

33 4 WYZWANIA CH4 Udział Społeczny: Aktywne zaangażowanie lokalnych interesariuszy i obywateli w proces planowania mobilności Współpraca: Poprawa współpracy terytorialnej, politycznej, administracyjnej i międzysektorowej Wybór działania: Identyfikacja najbardziej odpowiedniego pakietu działań, dostosowanego do celów polityki danego miasta Monitoring i ocena: Ocena wpływu działań i ocena procesu planowania mobilności 33

34 34

35 CH4LLENGE uczestnicy 17 Partnerów: 8 podmiotów (uczelnie, firmy doradcze, organizacje), w tym koordynator: Rupprecht Consult GmbH 4 miasta/powiaty optymalizujące (optimising) 5 miast pogłębiających (advancing), w tym Kraków Miasta podążające: 26 miast, które zadeklarowały gotowość zainicjowania i doskonalenia planowania zrównoważonej mobilności. Uczestniczą w procesie nauczania i wdrażania innowacji. Założono, że miasta tej grupy staną się wzorcami tworzenia i wdrażania planów SUMP dla nowych krajów członkowskich i sąsiednich. Miasta polskie: Gdynia, Gostyń, Warszawa 35

36 Wybór działań System KonSULT System Option Generator KonSULT (Knowledgebase on Sustainable Urban Land use and Transport): opracowany przez Institute for Transport Studies, University of Leeds finansowanie: Komisja Europejska ( tym projekt CH4LLENGE), rząd W. Brytanii. 61 działań: Planowanie przestrzenne 4 Infrastruktura 8 Eksploatacja i zarządzanie 22 Wpływanie na zachowania 10 Informowanie 8 Opłaty - 9 Generator zestawu działań: Charakter obszaru - 9 Cele, problemy, wskaźniki wagi 1-5 Możliwość wyboru opcji/pakietów Wynik rankingi działań/pakietów Podręcznik z opisem działań Instrukcja stosowania Podręcznik dla decydentów 36

37 Formy informowania i edukacji 4 interaktywne Warsztaty Szkoleniowe Challenge dla lokalnych planistów i decydentów krajowe seminaria SUMP i Szkoły Letnie w Czechach, Chorwacji, Polsce, Rumunii i na Węgrzech Uniwersytety CH4LLENGE dla absolwentów i studentów organizowane w 5 Nowych Krajach Członkowskich kursy szkoleniowe online poświęcone 4 wyzwaniom podręczniki i broszury, część w kilku językach informacje o szkoleniach oraz dostępnych materiałach na stronach internetowych projektu 37

38 CH4LLENGE - Publikacje 38

39 Elektryfikacja transportu w miastach Projekt ELIPTIC 39

40 Projekt ELIPTIC 40

41 Projekt ELIPTIC 41

42 Rower - logistyka 42

43 Komisja Europejska promuje koncepcję planów zrównoważonego transportu miejskiego (SUMP) realizuje wsparcie finansowe rozwoju i wdrażania Planów zapewnia wsparcie finansowe Planów poprzez instrumenty polityki spójności UE w latach stymuluje współpracę w zakresie zrównoważonego transportu miejskiego poprzez: Krajowe Grupy Ekspertów zrównoważonego transportu miejskiego Europejską Platformę Zrównoważonego Transportu Miejskiego The European Commission will continue to promote the SUMP concept continue their financial support for the development and implementation of SUMPs provide financial support through the instruments of EU cohesion policy stimulate EU-wide exchange and cooperation on sustainable urban mobility planning through: Member States Expert Group on Urban Mobility European Platform on Sustainable Urban Mobility Plans. Warsaw 23 rd of June 2015

44 Horizon 2020 EU Research and Innovation programme Unijny instrument finansowy służący innowacyjnym wdrożeniom. Sztandarowa inicjatywa Europy, mającą zapewnić konkurencyjność gospodarki europejskiej na świecie. W okresie mld Okres ,3 mld na badania i rozwiązania w zakresie: inteligentny, ekologiczny i zintegrowany transport. Cel: przekształcenie systemu transportowego Europy na wydajniejszy, który zapewni miejsca pracy oraz efektywniejsze wykorzystanie posiadanych zasobów. 44

45 Horizon Transport R&I Transport konsumuje ok. 63% ropy naftowej i wytwarza aż 29% emisji CO2eq. Zatory komunikacyjne miasta przestają być atrakcyjnymi miejscami zamieszkania i działalności gospodarczej. Koszty państw UE ok. 80 mld rocznie. Konieczność zdecydowanych działań zmieniających system transportu. Horyzont zintensyfikowanie badań i przyspieszeniu wdrożeń najbardziej obiecujących innowacji. Wśród wspieranych obszarów: infrastruktura transportowa, mobilność w miastach (CIVITAS 2020), logistyczne i inteligentne systemy transportowe(its). 45

46 WNIOSKI 1. Transport w miastach jest jednym z istotnych wyzwań polityki zrównoważonego rozwoju. 2. Dokumenty UE i krajowe dotyczące polityki świadczą, że od kilkunastu lat istnieje zrozumienie potrzeby podejmowania działań zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju. 3. Jest konieczne lepsze wykorzystanie dostępnych rozwiązań technicznych i organizacyjnych umożliwiających poprawę aktualnej sytuacji. 4. Istnieje zapotrzebowanie na innowacyjne rozwiązania dotyczące struktury funkcjonalno-przestrzennej miasta (redukującej transportochłonność życia i gospodarki), środków transportu, organizacji transportu, logistyki i in. 5. Korzystne warunki dla opracowania i testowania nowych koncepcji mobilności, organizacji transportu i logistyki stwarza, m.in. unijny program Horizon

47 Dziękuję za uwagę!!! Wojciech Suchorzewski Politechnika Warszawska 47