Równoważenie mobilności w miastach wyzwaniem zrównoważonego rozwoju

Transkrypt

1 Równoważenie mobilności w miastach wyzwaniem zrównoważonego rozwoju Prof. Wojciech SUCHORZEWSKI Politechnika Warszawska Konferencja organizowana w ramach projektu Utworzenie nowych interdyscyplinarnych programów kształcenia w zakresie ekonomii ochrony środowiska (w języku polskim i angielskim) w Uniwersytecie Łódzkim współfinansowany ze środków funduszy norweskich i funduszy EOG, pochodzących z Islandii, Liechtensteinu i Norwegii oraz środków krajowych w ramach Funduszu Stypendialnego i Szkoleniowego. Nr umowy: FSS/2014/HEI/W/0124/U/0014

2 Teza i plan Teza: Transport w miastach jednym z istotnych wyzwań polityki zrównoważonego rozwoju. Istnieje zapotrzebowanie na badania i kształcenie kadr. Transport energochłonność kluczowym elementem zrównoważonego rozwoju (ZR) Polityka transportowa EU Programy i projekty EU Miasta polskie Wnioski 2

3 Transport - element zrównoważonego rozwoju Cele zrównoważonego rozwoju (ZR) - transport: Społeczne dostępność, wypadkowość, uciążliwość Ekonomiczne minimalizacja kosztów, produkcja, konsumpcja Ekologiczne redukcja zanieczyszczeń, w tym gazów cieplarnianych*) Kluczowe/wybrane miary/wskaźniki: transportochłonność (paskm, tkm itp.) podział zadań przewozowych (środki transportu, transport zbiorowy/indywidualny) konsumpcja energii emisja zanieczyszczeń, w tym gazów cieplarnianych *) W miastach UE transport odpowiada za 40% emisji CO2eq oraz za 70% innych zanieczyszczeń 3

4 The State of European Cities in Transition 2013 Subregion zachodni: EE, LV, LT, PL, CZ, SK, HU, SL This report could not have been realized without the generous financial support by the Government of Norway and the cooperation of the Institute of Urban Development (Instytut Rozwoju Miast), Krakow, Poland. 4

5 The State of European Cities in Transition 2013 Transport 5

6 The State of European Cities in Transition 2013 WESTERN SUB-REGION: EE, LV, LT, PL, CZ, SK, HU, SL The negative effects of growing private car use are most obvious in the largest cities and their agglomerations where congestion causes significant air pollution and time losses. Besides development of public transport, the regulation of private vehicle use (traffic restrictions, parking management, congestion charges and so on) is also important. The cities of the Western subregion are generally lagging behind Western European cities in this respect, not primarily for financial reasons but rather because general inclinations still lean towards private car use. However, many cities are gradually adopting various transport and mobility management tools (Str.88) 6

7 The State of European Cities in Transition 2013 WESTERN SUB-REGION: EE, LV, LT, PL, CZ, SK, HU, SL Despite the numerous unconstructive tendencies described so far, public transport is an important urban mobility provider in the largest cities of the Western subregion. According to comparative data, the yearly public transport supply relative to population (1,000 seat-based kilometres offered/capita) in 2007 was 16 in Prague, 13.5 in Budapest and 10 in Warsaw and Bratislava, compared to only 4.5 in Brussels, 6 in Leipzig, 8 in Cologne and 8.5 in Vienna. (str.88) When the East-Central European countries joined the EU in 2004, they were significantly behind their Western European counterparts in terms of integrated planning approaches, due in part to slow modernization of local level public administrations. The following are selected examples of innovative urban governance and planning modernization efforts. Poland is in the forefront of regional discussions on city regions and functional urban areas, both at the national and the regional levels. GOP przykładem współpracy miast w metropolii. (str.93) 7

8 Polska - Transport jako problem Transport jednym z głównych problemów miast, zwłaszcza dużych, coraz częściej uznawany jako problem nr 1 Główny powód: zatłoczenie dróg i parkingów, nie jakość transportu publicznego (TP) i zanieczyszczenie środowiska!!!? Społeczeństwo i media żądają rozwiązania problemu ZATŁOCZENIA, rzadziej poprawy jakości środowiska; wyjątkiem hałas W raportach ONZ miasta polskie oceniane pozytywnie, m.in. ze względu na to, że - mimo bardzo wysokich wskaźników motoryzacji udział transportu publicznego w przewozach jest wciąż dużo wyższy niż w miastach Europy zachodniej. 8

9 Raport Globalny ONZ dot. Osiedli Ludzkich 2013 PLANNING AND DESIGN FOR SUSTAINABLE URBAN MOBILITY Udział transportu publicznego Str. 22 rys

10 State of the World s Cities 2012/ Prosperity of Cities Results of multicriterial evaluation of selected cities 10

11 (14)!! 11

12 Polityka UE Urban Environment Strategy (2006) Zielona Księga W kierunku nowej kultury mobilności w mieście COM (2007) 551 Zatłoczenie główny problem jak upłynnić ruch Kultura mobilności: propagowanie chodzenia pieszo i jazdy na rowerze, optymalizacja korzystania z prywatnych samochodów, ITS*), lepsze wykorzystanie istniejącej infrastruktury, nowy styl jazdy Technologia: normy emisji, alternatywne źródła energii, wspólne zakupy pojazdów przez sektor publiczny, Transport publiczny spełniający oczekiwania, Ograniczenia ruchu/wjazdu ITS (np. elektroniczny pobór opłat, informacja) *) ITS Inteligent Transport System 12

13 Polityka UE Ekologiczny transport, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, COM (2008) : Mobilność zorganizowana z poszanowaniem zasady zrównoważonego rozwoju Zestaw narzędzi politycznych, poczynając od instrumentów ekonomicznych i środków regulacyjnych, po inwestycje w infrastrukturę i nowe technologie urealnienie cen, zachęty do zachowań powodujących niższe koszty; pobór opłat w bardziej inteligentny sposób!! Szacowanie kosztów zewnętrznych Sposób internalizacji kosztów zewnętrznych Zachęta dla krajów członkowskich rozszerzenia poboru opłat i objęcie wszystkich pojazdów korzystających z dróg publicznych jako najważniejszy sposób rozwiązania problemu zatłoczenia ; udostępnienie funduszy unijnych na działania dot. elektronicznego pobierania opłat. 13

14 Polityka UE Ekologiczny transport, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, COM (2008)433 kont.: Transport publiczny spełniający oczekiwania Dostępność w tym dla osób o ograniczonej sprawności ruchowej Wsparcie finansowe UE, w tym wymiany taboru Ramy prawne UE Popularyzacja rola konsultacji Dylematy: np. Czy zachęcac miasta do pobierania opłat? Jakie badania naukowe pomogłyby w rozładowaniu ruchu w miastach?!!!! Strategia internalizacji kosztów zewnętrznych, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, COM (2008)435 14

15 Polityka EU BIAŁA KSIĘGA - Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu. COM(2011) 144 Clean transport, Urban transport: What do we want to achieve? New political challenges have emerged in recent years. Climate change, energy policy, air quality legislation and the difficulties of tackling congestion are just some examples. The objective now is to enhance mobility while at the same time reducing congestion, accidents and pollution in European cities Mid-term review - Consultation period: 10/03/2015-2/06/2015 Ocena efektów inicjatyw/działań sformułowanych w Białej Księdze Skala 1-4: 1 - niewielkie, 4 bardzo duże Inicjatywa/działanie Badania i innowacje Promocja zrównoważonej mobilności Zintegrowana mobilność

16 UE: Miejski Pakiet Transportowy 2013 Razem na rzecz konkurencyjnego i zasobooszczędnego transportu miejskiego, COM(2013) 913 final Załącznik określa zakres Planu Zrównoważonego Transportu Miejskiego (SUMP) EC promuje koncepcję planów SUMP przez: projekty realizowane w kończącym się okresie, w tym CH4LLENGE kontynuowanie wsparcia finansowego tworzenia i wdrażania Planów przez instrumenty polityki spójności UE w latach stymulowanie współpracy w zakresie zrównoważonego transportu miejskiego przez Europejską Platformę Zrównoważonego Transportu Miejskiego 16

17 Wybrane projekty/działania UE dot. transportu w miastach ADVANCE Better planning, better cities CH4LLENGE Addressing the four key challenges of Sustainable Urban Mobility Planning CIVITAS 2MOVE2 Moving together for a better mobility CIVITAS DYN@MO - DYNamic for sustainable Mobility, 4 cities ( Gdynia) ENDURANCE: European SUMP network EPOMM Managing mobility for a better future NICHES New and Innovative Concepts for Helping European Transport Sustainability Quest Quality management tool for Urban Energy efficient Sustainable Transport 17

18 Projekt UE NICHES - Nowe i innowacyjne rozwiązania wspierające zrównoważony rozwój transportu w miastach w Europie NICHES New and Innovative Concepts for Helping European Transport Sustainability - projekt 6 Programu Ramowego. Konsorcjum NICHES: stowarzyszenia miast (POLIS, EUROCITIES, CEMR), firmy konsultingowe (Rupprecht Consult, PTV), miasto Sztokholm, Politechnika Warszawska. Okres realizacji: 1.XI III

19 Grupy robocze WG 1 Nowe formy bezszwowych usług transportowych (Rupprecht Consult) WG 2 Innowacyjne rozwiązania logistyczne w miastach (PTV) WG 3 Nowe, ekologiczne, oczyszczające energię środki transportu (Sztokholm) WG 4 Innowacyjne strategie zarządzania mobilnością społeczeństwa (Eurocities) 19

20 Dostawy do schowków 20

21 CH4LLENGE - Wyzwania planowania zrównoważonej mobilności w miastach Finansowanie: Intelligent Energy Europe Realizacja: marzec 2013 marzec 2016 Cele: wsparcie miast europejskich o zróżnicowanym zaawansowaniu w tworzeniu i wdrażaniu planów zrównoważonej mobilności (SUMP) z koncentracją na miastach nowych krajów członkowskich i sąsiadujących rozwijanie innowacyjnych i transferowalnych rozwiązań umożliwiających sprostanie czterem wyzwaniom 21

22 SUMP - Planowanie zrównoważonej mobilności miejskiej Planowanie zrównoważonej mobilności miejskiej zalecone przez organy Unii Europejskiej Zmiany mobilności jednym ze sposobów redukcji konsumpcji energii, emisji, zatłoczenia dróg w miastach i poprawy stanu BRD. Coraz bogatszy zbiór działań: wytyczne, narzędzia. Efekty ograniczone, m.in. przez trudności uzyskania akceptacji społecznej, współdziałania podmiotów i tp. Było to powodem wprowadzenia projektu CH4LLENGE na listę projektów wspieranych przez UE. 22

23 4 WYZWANIA CH4 Udział Społeczny: Aktywne zaangażowanie lokalnych interesariuszy i obywateli w proces planowania mobilności Współpraca: Poprawa współpracy terytorialnej, politycznej, administracyjnej i międzysektorowej Wybór działania: Identyfikacja najbardziej odpowiedniego pakietu działań, dostosowanego do celów polityki danego miasta Monitoring i ocena: Ocena wpływu działań i ocena procesu planowania mobilności 23

24 Cykl planistyczny dla planu zrównoważonej mobilności miejskiej 24

25 Struktura projektu 25

26 CH4LLENGE uczestnicy 17 Partnerów: 8 podmiotów (uczelnie, firmy doradcze, organizacje), w tym koordynator: Rupprecht Consult GmbH 4 miasta/powiaty optymalizujące (optimising) 5 miast pogłębiających (advancing), w tym Kraków Miasta podążające: miast, które zadeklarowały gotowość zainicjowania i doskonalenia planowania zrównoważonej mobilności. Uczestniczą w procesie nauczania i wdrażania innowacji. Założono, że miasta tej grupy staną się wzorcami tworzenia i wdrażania planów SUMP dla nowych krajów członkowskich i sąsiednich. Miasta polskie: Gdynia, Gostyń, Warszawa 26

27 27

28 CH4LLENGE - Udział miast W Miastach Partnerskich i Współpracujących - 40 projektów pilotażowych: analiza zastosowanych rozwiązań nowe strategie testowane procedury: jak pokonać lokalne bariery w czterech obszarach tematycznych, testowanie sposobów przekazywania wiedzy Rola czterech miast polskich: 4 miasta - próba opracowania planów zrównoważonej mobilności dla swoich miast Kraków, jako członek konsorcjum oraz jeden z 5 miast z grupy miast podążających - dodatkowe zadania w pracach nad metodyką opracowania planów 28

29 Ocena stopnia zaangażowania w tworzenie i wdrażania SUMP w 36 miastach projektu*) Zatwierdzone SUMP 9 miast, w tym Warszawa Przygotowuje SUMP - 9 miast, w tym Gdynia i Kraków Zatwierdzone plany sektorowe (drogi rowery piesi) - 18 miast, w tym Gdynia, Kraków i Warszawa Źródło: CH4 -WP8: Update of IEE performance indicators, Dec.2013 *) samo-ocena miast na warsztatach projektu 29

30 Wybór działań System KonSULT System Option Generator KonSULT (Knowledgebase on Sustainable Urban Land use and Transport): opracowany przez Institute for Transport Studies, University of Leeds finansowanie: Komisja Europejska ( tym projekt CH4LLENGE), rząd W. Brytanii. 61 działań: Planowanie przestrzenne 4 Infrastruktura 8 Eksploatacja i zarządzanie 22 Wpływanie na zachowania 10 Informowanie 8 Opłaty - 9 Generator zestawu działań: Charakter obszaru - 9 Cele, problemy, wskaźniki wagi 1-5 Możliwość wyboru opcji/pakietów Wynik rankingi działań/pakietów Podręcznik z opisem działań Instrukcja stosowania Podręcznik dla decydentów 30

31 Formy informowania i edukacji 4 interaktywne Warsztaty Szkoleniowe Challenge dla lokalnych planistów i decydentów krajowe seminaria SUMP i Szkoły Letnie w Czechach, Chorwacji, Polsce, Rumunii i na Węgrzech Uniwersytety CH4LLENGE dla absolwentów i studentów organizowane w 5 Nowych Krajach Członkowskich kursy szkoleniowe online poświęcone 4 wyzwaniom podręczniki i broszury, część w kilku językach informacje o szkoleniach oraz dostępnych materiałach na stronach internetowych projektu 31

32 CH4LLENGE - Publikacje 32

33 Trendy transportochłonności i konsumpcji energii w krajach UE wariant referencyjny Źródło:EU ENERGY, TRANSPORT AND GHG EMISSIONS, TRENDS TO 2050, Reference Scenario 2013, rys.24 33

34 Horizon 2020 EU Research and Innovation programme Unijny instrument finansowy służący innowacyjnym wdrożeniom. Sztandarowa inicjatywa Europy, mającą zapewnić konkurencyjność gospodarki europejskiej na świecie. W okresie mld Okres ,3 mld na badania i rozwiązania w zakresie: inteligentny, ekologiczny i zintegrowany transport. Cel: przekształcenie systemu transportowego Europy na wydajniejszy, który zapewni miejsca pracy oraz efektywniejsze wykorzystanie posiadanych zasobów. 34

35 Horizon 2020 środki na B&I mln 35

36 Horizon Transport R&I Transport konsumuje ok. 63% ropy naftowej i wytwarza aż 29% emisji CO2eq. Zatory komunikacyjne miasta przestają być atrakcyjnymi miejscami zamieszkania i działalności gospodarczej. Koszty państw UE ok. 80 mld rocznie. Konieczność zdecydowanych działań zmieniających system transportu. Horyzont zintensyfikowanie badań i przyspieszeniu wdrożeń najbardziej obiecujących innowacji. Wśród wspieranych obszarów: infrastruktura transportowa, mobilność w miastach (CIVITAS 2020), logistyczne i inteligentne systemy transportowe(its). Kluczowe: badania eksperymentalne, rozwój technologii, integracja technologii oraz działania pilotażowe. Synergia z innymi programami międzynarodowymi, krajowymi i regionalnymi 36

37 Horizon Transport R&I Szczególna uwaga mobilność miejska: zasadniczy temat w debacie dot. efektywnego gospodarowania zasobami kluczowa rola w zrównoważonym zaspakajaniu potrzeb społecznych, gospodarczych i środowiskowych. Ważnym wyzwaniem programu Horyzont 2020 jest takie wykorzystanie wyników badań, by wesprzeć biznes we wprowadzaniu innowacji, a w efekcie wesprzeć wzrost gospodarczy i zatrudnienia!!! 37

38 Horizon Projekt CIVITAS 2020 Poprawa transportu i mobilności w miastach. Efekty, m.in., wzrost liczby mieszkańców, zatrudnionych i korzystających z usług. Konieczne jest opracowanie i przetestowania nowych koncepcje mobilności, organizacji transportu i logistyki. Efekty, m.in. redukcja emisji oraz poprawa efektywności miejskiego transportu. Przykładowe działania: innowacyjne zarządzanie popytem alternatywne środki transportu szersze zastosowanie ITS. 38

39 Horizon Projekt CIVITAS 2020 Logistyka - łańcuch dostaw od producentów i wytwórców do odbiorców końcowych. Klucz do sukcesu w biznesie i w kreowaniu konkurencyjności UE. Skutki: większa efektywność transportu ładunków, redukcja emisji CO2 oraz zatłoczenia dróg w miastach. Gwarancją sukcesu rozwój i szersze wykorzystanie rozwiązań ITS. Efekty: optymalizowaniu ruchu i podróży oraz poprawa bezpieczeństwa i ochrony Wiele wyzwań technologicznych i organizacyjnych. Na szczególną uwagę zasługują rozwiązania polegające na powiązaniu pojazdów z infrastrukturą transportową. 39

40 CIVITAS 2020 Przykładowe działania 40

41 Komisja Europejska promuje koncepcję planów zrównoważonego transportu miejskiego (SUMP) realizuje wsparcie finansowe rozwoju i wdrażania Planów zapewnia wsparcie finansowe Planów poprzez instrumenty polityki spójności UE w latach stymuluje współpracę w zakresie zrównoważonego transportu miejskiego poprzez: Krajowe Grupy Ekspertów zrównoważonego transportu miejskiego Europejską Platformę Zrównoważonego Transportu Miejskiego The European Commission will continue to promote the SUMP concept continue their financial support for the development and implementation of SUMPs provide financial support through the instruments of EU cohesion policy stimulate EU-wide exchange and cooperation on sustainable urban mobility planning through: Member States Expert Group on Urban Mobility European Platform on Sustainable Urban Mobility Plans. Warsaw 23 rd of June 2015

42 Cele Europejskiej Platformy Zrównoważonego Transportu Miejskiego Wspieranie rozwoju koncepcji zrównoważonego transportu miejskiego (SUMP) i niezbędnych narzędzi Zapewnienie zainteresowanym stronom miejsca wymiany wiedzy Koordynacja działań związanych z transportem miejskim w celu zapewnienia synergii działań Zwiększenie widoczności działań podejmowanych przez Unię Europejską na rzecz zrównoważonych planów transportu miejskiego European Platform on SUMP objectives Support the further development of the SUMP concept and of necessary tools Provide interested parties with a "onestop shop" Realise synergies from coordination and cooperation across the different actions Increase the visibility for EU-supported actions on Sustainable Urban Mobility Plans Warsaw 23 rd of June 2015

43 Co zawiera Platforma? Portal zrównoważonego transportu miejskiego: strona Platformy zintegrowana jest ze stroną Eltis (The Urban Mobility Observatory) zawiera informacje na temat koncepcji zrównoważonego transportu, narzędzi i zasobów Grupa Koordynacyjna UE wspierająca inicjatywy zrównoważonego transportu miejskiego pod przewodnictwem DG MOVE, EASME* i wspierana przez sekretariat Konferencje europejskie: kolejna konferencja: czerwiec 2016 Sekretariat Platformy: enquiries@mobilityplans.eu The Platform Elements Mobility Plans portal: A Platform website integrated in the Eltis website. Information on the SUMP background and concept, important tools and resources. Coordinating Group of EU supported initiatives on SUMP Chaired by DG MOVE, EASME*, supported by the secretariat European conferences: Next Conference: June 2016 Platform Secretariat: enquiries@mobilityplans.eu *The Executive Agency for Small and Medium-sized Enterprises Warsaw 23 rd of June 2015

44 POLSKA - Polityka transportowa Polityka transportowa - program działania w kierunku przekształcenia transportu w system dostosowany do wymogów gospodarki rynkowej i nowych warunków współpracy gospodarczej w Europie RM Polityka transportowa państwa na lata dla zrównoważonego rozwoju kraju (RM, ) Polityka transportowa Państwa na lata (RM, ) Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku) Krajowa Polityka Miejska (projekt), Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju r. 44

45 Szczegółowe cele PTP Poprawa dostępności transportowej i jakości transportu jako czynnik poprawy warunków życia i usuwania barier rozwojowych gospodarki 2. Wspieranie konkurencyjności gospodarki polskiej jako kluczowy instrument rozwoju gospodarczego 3. Poprawa efektywności funkcjonowania systemu transportowego 4. Integracja systemu transportowego w układzie gałęziowym i terytorialnym 5. Poprawa bezpieczeństwa prowadząca do radykalnej redukcji liczby ofiar oraz poprawy bezpieczeństwa osobistego i ochrony ładunków 6. Ograniczenie negatywnego wpływu transportu na środowisko i warunki życia. 45

46 Zasady PTP wybrane Wpływanie na popyt: ograniczanie tempa wzrostu ruchu i przewozów oraz wpływ na podział zadań przewozowych przez: gospodarkę przestrzenną, model konsumpcji indywidualnej, politykę motoryzacyjną i środki fiskalne Wspieranie środków transportu energooszczędnych i mniej obciążających środowisko: kolej, żegluga, rower, pieszo. Właściwe proporcje między rozbudową infrastruktury a utrzymaniem i modernizacją istniejącej. Zasady finansowania: stopniowe wprowadzanie zasady użytkownik płaci z uwzględnieniem zasady użyteczności publicznej rozwiązaniem docelowym - opłaty za korzystanie z wybranych elementów infrastruktury publicznej (fiskalnie obojętne); opłaty za wjazd do wyznaczonych obszarów miast 46

47 PTP Transport w miastach Jeden z krytycznych problemów Zadanie państwa - wsparcie samorządów miast w realizacji polityki zrównoważonego rozwoju przestrzennego oraz rozwoju systemów transportowych Wprowadzenie obowiązku formułowania polityki transportowej Promowanie rozwiązań z zakresu integracji przestrzennej i funkcjonalnej podsystemów transportowych Promowanie i wspomaganie w dużych miastach roli transportu szynowego w tym w szczególności kolei i tramwaju, współfinansowanie projektów modernizacji tras i wymiany taboru w ramach projektów rządowo samorządowych oraz wsparcie środkami UE. Promowanie rozwiązań zmniejszających uciążliwość ruchu ciężarowego/dostawczego Tworzenie wymogów i zachęt dla dostosowywania systemów transportowych miast do potrzeb osób niepełnosprawnych Promowanie innowacyjnych rozwiązań technicznych Wspieranie zarządzania mobilnością 47

48 Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku) Kierunkami interwencji w zakresie transportu miejskiego są: przekształcenie sieci transportowej miasta w sprawny i funkcjonalny element infrastruktury regionu i systemu transportowego kraju, zapewniający dogodne powiązania z innymi regionami i z europejskim systemem transportowym; zorganizowanie sprawnego, zgodnego z oczekiwaniami mieszkańców przemieszczania osób wewnątrz miasta i ułatwienie przemieszczania do i z obszarów zewnętrznych; zorganizowanie sprawnego przemieszczania samochodów ciężarowych, w jak najmniejszym stopniu zakłócającego ruch w mieście; zapewnienie równowagi pomiędzy zdolnością transportu do służenia rozwojowi ekonomicznemu, a poszanowaniem środowiska naturalnego i zachowaniem jakości życia w przyszłości. Str

49 Trendy transportochłonności i konsumpcji energii w krajach UE wariant referencyjny Polska - transport Transportochłonność - Gpaskm - % ,8 147,7 Transportochłonność - tpaskm - % ,3 145,9 Konsumpcja energii ktoe - % ,2 108,3 Emisja gazów cieplarnianych - GHG - % ,7 61,5 Emisja GHG transport - % ,7 103,7 Udział transportu w emisji GHG - % 12,8 14,8 21,6 Założenia: wzrost transportochłonności życia i gospodarki postęp technologiczny, wzrost efektywności, zmiany podziału zadań między środki transportu lądowego Wniosek: mimo postępu znaczny wzrost udziału transportu w emisji GHG Źródło: EU ENERGY, TRANSPORT AND GHG EMISSIONS, TRENDS TO 2050, Reference Scenario 2013, Zał.2 49

50 Krajowa Polityka Miejska (projekt), Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju r. Celem działań władz samorządowych powinno być osiągnięcie zrównoważonej mobilności w obszarze funkcjonalnym miasta Zasadniczym priorytetem muszą być starania na rzecz zmiany zachowań komunikacyjnych, a zwłaszcza odwrócenia trendu polegającego na wzrastającym uzależnieniu od codziennego wykorzystywania samochodu osobowego przy przemieszczaniu się w obszarze miejskim. Zostanie przeanalizowany zakres potrzebnych zmian przepisów odnośnie wzbogacenia obligatoryjnej treści planów transportowych poprzez uwzględnienie w nich zagadnień istotnych dla funkcjonowania gminy, tj. kwestii planowania przestrzennego, demografii, planów gospodarki niskoemisyjnej Realizowane działania w zakresie transportu miejskiego wpisują się w priorytety UE w zakresie transportu w miastach tj. plany mobilności miejskiej, zastosowanie na szerszą skalę transportu zbiorowego, promowanie alternatywnych form przemieszczania się w miastach. 50

51 Miasta polskie Terminy zrównoważony rozwój transportu, zrównoważona mobilność, zarządzanie mobilnością itp. użyte w publikacjach, opracowaniach planistycznych i dokumentach zatwierdzanych przez władze miast. Postulaty środowisk naukowych i ekspertów wprowadzenia zarządzania mobilnością Podkreślanie niemożności redukcji zatłoczenia dróg miejskich przez rozwój infrastruktury Zarządzanie mobilnością wielkim wyzwanie miast polskich 51

52 Kraków członek konsorcjum CH4! Polityka transportowa 1992!!! Doświadczenie w zapewnianiu udziału społecznego planowaniu transportu Udział w projekcie CH4: testowanie generatora działań (KonSULT) przygotowanego przez Institute for Transport Studies w Leeds procedura monitoringu wdrożona, jako ocena zgodności działań z Polityką Transportową dla Miasta Krakowa na lata Trwają nad projektem polityki transportowej, w której uwzględnione będą cele i środki zapewnienia zrównoważonej mobilności 52

53 Gdynia udział w CH4 Gdynia - jedno z miast polskich z wzorcowo zarządzanym systemem dróg i transportu publicznego W pracach nad planami zrównoważonej mobilności uczestniczy wiele podmiotów, w tym jednostki naukowe. Badania preferencji i zachowań wszystkich grup użytkowników. W opracowaniu projekt planu SUMP (termin IV kwartał br.). Następny etap - konsultacje społeczne. Prace nad podręcznikami, które zostaną opublikowane w br. 53

54 Warszawa udział w CH4 Drugie po Krakowie miasto polskie, którego władze w 1995 r. sformułowały politykę transportową z elementami planowania zrównoważonej mobilności. Strategia zrównoważonego rozwoju ST Warszawy do 2015 r. i na lata kolejne 2009 Plan transportowy Warszawa i 30 otaczających gmin: zarządzanie mobilnością w niewielkim stopniu Projekt Warszawskiej Polityki Mobilności

55 Warszawska Polityka Mobilności Projekt konsultowany z jednostkami miejskimi Zakres i proponowane działania dają podstawy do jego traktowania, jako planu zrównoważonej mobilności (SUMP). Priorytet działań redukujących wykorzystanie samochodu w podróżach na obszarze miasta. Efektem byłaby redukcja zatłoczenia, zwłaszcza w obszarach śródmiejskich Lista zadań: 59 pozycji z 10 obszarów Monitorowanie, ocena efektów - 49 wskaźników. Budowa narzędzi, np. generator kosztów podróży dla użytkownika. 55

56 Wrocław Pierwsze miasto polskie, w którym strategiczny dokument dotyczący polityki transportowej, akceptowany przez Radę Miejską w 2013 r., uzyskał nazwę Wrocławska polityka mobilności WPM. Jednym z zadań jest kształtowanie zrównoważonej mobilności z wykorzystaniem środków, które są zgodne z rekomendowanymi w projektach unijnych. Monitorowanie i ocena realizacji polityki z zastosowaniem 32 kryteriów oceny. Doświadczenia z okresu, jaki upłynął od uchwalenia WPM, wskazują na to, że należy wcześniej niż dotąd konsultować projekty planów ze społeczeństwem!!! 56

57 WNIOSKI 1. Transport w miastach jest jednym z istotnych wyzwań polityki zrównoważonego rozwoju. 2. Dokumenty UE i krajowe dotyczące polityki świadczą, że od kilkunastu lat istnieje zrozumienie potrzeby podejmowania działań zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju. 3. Jest konieczne lepsze wykorzystanie dostępnych rozwiązań technicznych i organizacyjnych umożliwiających poprawę aktualnej sytuacji. 4. Istnieje zapotrzebowanie na innowacyjne rozwiązania dotyczące struktury funkcjonalno-przestrzennej miasta (redukującej transportochłonność życia i gospodarki), środków transportu, organizacji transportu, logistyki i in. 5. Korzystne warunki dla opracowania i testowania nowych koncepcji mobilności, organizacji transportu i logistyki stwarza, m.in. unijny program Horizon Prace badawcze wspierać mogą/powinny biznes we wprowadzaniu innowacji. Efektem może być wzrost gospodarczy. 6. Realizacja ambitnych planów dotyczących transportu w miastach wymaga wzmocnienia potencjału kadrowego sektora publicznego i prywatnego. Jest konieczne dostosowanie programów i form kształcenia do potrzeb. Chodzi zarówno o studia stacjonarne jak i kształcenie ustawiczne. 57

58 Źródła BIAŁA KSIĘGA - Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu. COM(2011) 144 Ekologiczny transport, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego. COM (2008)433 EU Energy, Transport and GHG Emissions, Trends To Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego dot. strategii tematycznej w sprawie środowiska miejskiego. COM (2005)718 Razem na rzecz konkurencyjnego i zasobooszczędnego transportu miejskiego, COM(2013) 913 final Zielona Księga W kierunku nowej kultury mobilności w mieście. COM (2007) 551 UN Habitat. The State of European Cities in Transition UN Habitat. State of the World s Cities 2012/ Prosperity of Cities Krajowa Polityka Miejska (projekt), Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Polityka transportowa Państwa na lata Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku) Strategia zrównoważonego rozwoju systemu transportowego Warszawy do 2015, w tym zrównoważony plan rozwoju transportu publicznego Warszawy. Listopad 2008 Suchorzewski W. Środki polityki redukujące wpływ transportu na zużycie energii i zanieczyszczenie środowiska w miastach. Konferencja Transport miejski a ochrona środowiska. Poznań, r. Suchorzewski W. Transport zrównoważony. Konferencja Zrównoważony rozwój a ekologia w Polsce. Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu. Wrocław Suchorzewski W. Struktura przestrzenno-funkcjonalna miasta kluczowym uwarunkowaniem zrównoważonej mobilności oraz efektywności energetycznej i redukcji emisji gazów cieplarnianych. Ogólnopolska konferencja: MIASTO IDEALNE MIASTO ZRÓWNOWAŻONE Suchorzewski W. CH4LLENGE Planowanie zrównoważonej mobilności w miastach. X Poznańska Konferencja Naukowo- Techniczna, Problemy komunikacyjne miast w warunkach zatłoczenia motoryzacyjnego Suchorzewski W. Sustainable urban mobility in transitional economies. Regional study prepared for the Global Report on Human Settlements Suchorzewski W. Stan planowania zrównoważonej mobilności w Polsce. CH4LLENGE. National Seminar. Kraków

59 Dziękuję za uwagę!!! Wojciech Suchorzewski Politechnika Warszawska 59