PL B1. BUSŁOWICZ JERZY BUSICO, Warszawa, PL BUP 26/08. JERZY BUSŁOWICZ, Warszawa, PL STEFAN SYWYK, Lwów, UA

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: (51) Int.Cl. B28B 7/00 ( ) B28B 1/14 ( ) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: (54) Forma do wytwarznia gipsowych elementów budowlanych (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 26/08 (73) Uprawniony z patentu: BUSŁOWICZ JERZY BUSICO, Warszawa, PL (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 10/12 (72) Twórca(y) wynalazku: JERZY BUSŁOWICZ, Warszawa, PL STEFAN SYWYK, Lwów, UA PL B1

2 2 PL B1 Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku jest forma do wytwarzania ściennych i stropowych gipsowych elementów budowlanych, zwłaszcza z wkładką termoizolacyjną, znajdujących zastosowanie w ekologicznym i energooszczędnym budownictwie mieszkaniowym oraz ogólnym. Znana z opisu patentu PL forma do wytwarzania gipsowych elementów budowlanych na skutek charakterystycznej cechy wiązania gipsu - powiększania swojej objętości w momencie krystalizacji zaczynu gipsowego wlanego do tej formy, ulegała powolnej lecz stałej deformacji boków formy, poprzez trwałe wyginanie się górnej krawędzi boków na zewnątrz formy. W procesie eksploatacji formy stwierdzono także, ze płasko-równoległa elastyczna i ściśliwa przekładka, poddając się naciskowi sztywnych płytek okładzinowych, częściowo kompensując rozszerzanie się formowanego elementu gipsowego dawała również możliwość przesunięć po powierzchni boku. Minimalne powierzchniowe przesunięcia płytek okładzinowych powodowały znaczne trudności w ponownym montażu przegród bocznych w pionowe ich prowadnice, tj. szczeliny między płytkowe przy ich zsunięciu lub sumujące się luzy w następnych szczelinach. Odkształcenia boków formy i znaczne luzy w prowadnicach przegród formy prowadziły w konsekwencji do znacznych odchyłek na grubości i prostopadłości ścian gotowych elementów gipsowych, przekraczających ustalone standardy. Wady tej nie udało się usunąć nawet przez zamianę materiałów boku z płyt melaminowo-wiórowych na wzmocnione wewnętrznie profile aluminiowe, produkowane seryjnie jako profile burt samochodów ciężarowych. Boki z płyt melaminowo-wiórowych z czasem nasycały się wodą, pęczniały i powiększały deformację boków a stąd i gotowych elementów, przez co trwałość form stawała się niewielka i wymagała gruntownych napraw. Odchyleniom górnych krawędzi boków należało przeciwdziałać poprzez stosowanie sztywnych mechanicznie zacisków, ściskających boki w ich górnej części. Konstrukcja bocznych cięgieł - zacisków boków formy z uwagi na zmienne luzy szczelin prowadnic przegród formy nie zapewniła oparcia przegrodom zewnętrznym w ich górnym środkowym punkcie, a stąd i odkształceniom na boki przegród zewnętrznych, co skutkowało środkowemu wybrzuszeniu gotowych gipsowych elementów. Nieściśliwa przekładka PCV na dnie formy me uszczelniała dostatecznie boków z dnem formy co powodowało ucieczkę zaczynu gipsowego. Siły wyporu zaczynu gipsowego w momencie zalewania formy powodowały naturalne wypychanie wkładek termoizolacyjnych, co wymuszało stosowanie indywidualnych zacisków podtrzymujących boki w górnej części i dociskających ww. wkładki. W procesie produkcji forma ustawiana na podstawie zbitej z desek ulegała poziomym przesunięciom, zwłaszcza podczas jej rozbrajania i odchylania boków formy do wyjęcia gotowych elementów gipsowych. Wymagało to częstych napraw podstawy i poziomowania formy. Celem wynalazku jest opracowanie konstrukcji formy do wytwarzania gipsowych elementów budowlanych, różnorodnych w swoich gotowych postaciach, poprzez stosowanie odpowiednio ukształtowanych traconych wkładek termoizolacyjnych, sztywnych i trwale zamocowanych i/lub rozłącznie mocowanych odpowiednio uformowanych wkładek sprężysto-podatnych do ścian bocznych lub płyty podstawy formy, a także sześciopunktowego, elastyczno-podatnego ściskania boków formy z jednoczesnym elastyczno-podatnym dociskiem wkładek termoizolacyjnych do płyty podstawy formy oraz posadowienie formy na jednolitych i sztywnych rusztach, rozłącznie sprzęgniętych z płytą podstawy formy. Forma do wytwarzania gipsowych elementów budowlanych, zwłaszcza z traconymi wkładkami termoizolacyjnymi elementów lub wymiennymi wkładkami formującymi puste przestrzenie w elementach, mająca postać wielokomorowej skrzyni, złożonej z sztywnej płaskiej płyty jako podstawy formy, odchylanych wzdłuż dłuższych krawędzi podstawy dwóch ścian bocznych, na krańcach których w górnej części występują wycięcia mieszczące zamykające je zaciski ścian bocznych, przy czym ściany boczne są zamocowane przegubowo z płytą podstawy formy za pośrednictwem dwóch trzyczęściowych zawiasów ze stalowych profili, których części środkowe są rozłącznie mocowane do dolnej powierzchni płyty podstawy formy a zewnętrzne profile ramion zawiasów rozłącznie mocowane są do zewnętrznej powierzchni ścian bocznych, przy czym przeguby zawiasów wyposażone są w sprężysto-podatne wkładki, według wynalazku charakteryzuje się tym, że ściany boczne formy stanowią sztywne wielokomorowe płyty płasko-równoległe, korzystnie ze stali nierdzewnej, w których główna płyta konstrukcyjna posiada prostopadłe do dolnej dłuższej swojej krawędzi wyfrezowane trapezowe rowki, stanowiące ustalające prowadnice dla przegród zewnętrznych i wewnętrznych formy, wyznaczających szerokość komór <K> a po zalaniu zaczynem gipsowym komór formy - kształtują odpowiednio grubość wytwarzanych gipsowych elementów budowlanych.

3 PL B1 3 Do przeciwległej do rowków strony płyty głównej ściany bocznej spawane są, korzystnie spawem przerywanym w sposób wykluczający termiczne zwichrowanie tej płyty, prostokątne profile z materiału jak płyta, stanowiące lekkie, wzdłużno-skrętne konstrukcyjne wielokomorowe usztywnienie ścian bocznych. Ściany boczne po stronie zewnętrznej tych prostokątnych profili są dodatkowo wzmocnione osłoną z odpowiednio perforowanej blachy, przy czym ta osłona, wykonana z materiału jak profile, w miejscach otworów jest spawana do przylegających do niej zewnętrznych ścianek prostokątnych profili a wzdłużne krawędzie osłony do zaokrągleń zewnętrznych profili, a także do płaskownika zamykającego wzdłuż krótszych krawędzi bocznych ścian wloty profili usztywniających i wewnętrzne między profilowe przestrzenie. Wkładki termoizolacyjne lub luźno włożone wkładki formujące puste przestrzenie elementów wytwarzanych w poszczególnych komorach <K> formy <F> są od góry dociskane w sposób rozłączny blachami ramy docisku, przy czym poprzeczne oba cięgła ramy docisku są wyposażone w elementy sprężysto-podatne, współpracujące wycięciami w górnych końcach profili lewych ramion zawiasów od strony przeciwnej do obsługi formy i w wyprofilowane wycięcia w górnej części końców cięgieł ramy docisku od strony obsługi formy <F>, stanowiące rozłączne części elementów zamków głowic dociskowo-ściągających, zamocowanych na profilach ramion zawiasów od strony obsługi formy <F>. W ten sposób, ściśnięte między sobą w sześciu sparowanych punktach każdego boku, obie wielokomorowe sztywne ściany boczne dociskają powierzchnią dna każdego wyfrezowanego w płycie głównej rowka prowadnic do czoła wewnętrznych i zewnętrznych prostokątnych przegród komór formy, stabilizując ściany boczne a jednocześnie nadając zamierzony prostopadłościenny kształt gotowemu elementowi gipsowemu. We wszystkich punktach ściskania do siebie ścian bocznych siła sprężystości sprężysto-podatnych elementów zapewnia szczelność i sztywność formy w momencie jej zalewania zaczynem gipsowym i równoległą podatność ścian bocznych przy powiększaniu się objętości zaczynu gipsowego w momencie jego krystalizacji. Całość formy jest posadowiona w sposób rozłączny na ruszcie, korzystnie wykonanym z materiału nierdzewnego, składającego się z mocowanych rozłącznie do płyty podstawy formy spawanych wsporników trapezowych, których dolna część nogi rozłącznie mocowana jest do uchwytów stopy płaskiej, a zewnętrzne powierzchnie boczne po obu stronach wsporników trapezowych w sposób rozłączny połączone z usztywniającymi ruszt listwami. Dokładne wypoziomowanie rusztu formy i jego podlanie gipsem stabilizuje sztywne posadowienie formy na podłożu hali i zlikwidowanie wszelkich szczelin pomiędzy płytą podstawy formy a przegrodami formy. Docisk wkładek termoizolacyjnych wykonany jest w postaci prostokątnej ramy docisku z lekkich prostokątnych profili zamkniętych, korzystnie z jednolitego materiału ze stali nierdzewnych, połączonych pomiędzy sobą w sposób trwały przez spawanie przenikających się krzyżowo wycięć w dwu profilach poprzecznych, stanowiących cięgła ramy docisku, z jej profilami wzdłużnymi, przy czym górne ścianki profili poprzecznych po obu stronach wycięcia są połączone spawaniem z nakładkami - łącznikami, przewleczonymi przez otwory w profilach podłużnych, przeciwdziałając siłom rozciągająco- -wyginającym cięgieł ramy docisku. W osi wkładek termoizolacyjnych, do dolnych ścianek profili wzdłużnych ramy docisku, przyspawano prostopadle profile wsporcze wraz z przyspawanymi blachami dociskającymi wkładki termoizolacyjne do płyty podstawy formy. Cięgła ramy docisku ze strony przeciwnej do obsługi formy mają przyspawane dwie śruby regulacyjne siły zaciskającej, na które suwliwie nałożono elementy sprężysto-podatne, a po stronie obsługi formy cięgła ramy docisku w ich górnych częściach zostały zakończone specjalnymi wyprofilowanymi wycięciami, współpracującymi rozłącznie z rolkami elementów zamków głowic dociskowo-ściągających, zamontowanych w wycięciach profili ramion zawiasów od strony obsługi formy. Wykonany z prostokątnego profilu element zamka głowicy dociskowo-ściągającej, stanowiący jednocześnie uchwyt tego zamka, jest sprzężony obrotowo z ramieniem zawiasu formy za pośrednictwem trzpienia, obustronnie zespolonego obrotowo z dwoma płaskimi cięgłami, które z kolei przy pomocy dwóch trzpieni obrotowo łączą profil głowicy z bocznymi ściankami prawego profilu zawiasu formy. W wycięciu w górnej części profilu elementu zamka głowicy dociskowo-ściągającej jest osadzona obrotowo na trzpieniu tulejkowa rolka ze sprężysto-podatnym koncentrycznym wypełnieniem pomiędzy tulejkami. Rolka, jako element zamka głowicy, współpracując z wyprofilowanym wycięciem cięgła ramy docisku - przy zamykaniu ramy docisku jednym ruchem uchwytu, powoduje współbieżny sprężysto-podatny ruch zamknięcia ścian bocznych formy i jednoczesnego dociśnięcia blachą ramy docisku wkładek termoizolacyjnych do płyty podstawy formy, w tym również wyciętej przed włożeniem

4 4 PL B1 do formy części wkładki termoizolacyjnej a przygotowanej tym wycięciem do usunięcia jej z gotowego elementu przed wbudowaniem go w ścianę. Przez odpowiednie ukształtowanie traconych wkładek termoizolacyjnych oraz wkładek na formowanie pustych przestrzeni gotowego gipsowego elementu w komorach formy, tworząc puste przestrzenie przeznaczone do zalania zaczynem gipsowym, można w dowolny sposób formować ściany gipsowego gotowego elementu budowlanego, natomiast z pomocą wkładek przyspawanych na stałe do płyty głównej ściany bocznej i/lub wkładek sprężysto-podatnych rozłącznie przymocowanych do ścian bocznych lub do przegród międzykomorowych, można kształtować bryłę gipsowego gotowego elementu budowlanego, przy czym przymocowane do ścian w narożach komór wkładki muszą suwliwie przylegać do przegród komór. Prostokątne przegrody komór, wstawiane w wyfrezowane rowki płyty głównej bocznej ściany, dzielą formę na równe prostopadłościenne komory dla formowania odwzorowujących je dokładnie gipsowych elementów budowlanych. Dośrodkowo trapezowy przekrój rowka zapewnia łatwość wsuwania przegród w rowki w momencie składania formy i ich stabilizację w momencie zamknięcia formy zamkiem głowicy dociskowo-ściągającej. Przed wyginaniem się płaskich przegród na skutek jednostronnego parcia gipsu, zwiększającego swoją objętość podczas krystalizacji zaczynu gipsowego w formie, zewnętrzne przegrody komór, przy ich górnej i dolnej krawędzi, są symetrycznie wzmocnione rozłącznymi zewnętrznymi żebrami z profili ze stali nierdzewnych. Kanał, utworzony wzdłuż dolnej krawędzi ściany bocznej ze zespawanych między sobą: krawędzi płyty głównej, kwadratowego profilu usztywniającego i krawędzi osłony zewnętrznej, wypełniony usieciowanym elastycznym chemoutwardzalnym klejem z dodatnim meniskiem, tworzy elastyczną i podatną taśmę uszczelniającą formę pomiędzy płytą podstawy formy a dolnymi krawędziami ścian bocznych. Przy formowaniu monolitycznych gipsowych elementów budowlanych stosuje się zamiast ramy docisku tylko same dwa pojedyncze profile cięgieł, ściskające górne krawędzie ścian bocznych formy za pośrednictwem obustronnych profili ramion zawiasów formy w sposób opisany wyżej. Konstrukcja formy według wynalazku pozwala wyeliminować wady geometryczne i technologiczne wytwarzanych gipsowych elementów budowlanych, rozszerzyć strukturę wyrobów pod względem geometrycznym i funkcjonalnym, uprościć obsługę form, zwiększyć trwałość techniczną i technologiczną formy, powiększyć jednostkową wydajność produkcji. Przedmiot wynalazku zostanie poniżej szczegółowo opisany na przykładzie wykonania uwidocznionym na rysunku, na którym: fig. 1 przedstawia złożenie formy w rzucie aksonometrycznym z częściowym odsłonięciem elementów ściany bocznej i rusztem podstawy formy, fig. 2 - złożenie ramy docisku formy w rzucie aksonometrycznym, fig. 3 - kinetykę współpracy elementu zamka głowicy dociskowo-ściągającej prawego ramienia zawiasu formy z wyprofilowaną końcówką cięgła ramy docisku, fig. 4 - aksonometryczny widok samej formy z odchyloną jedną ścianą boczną oraz przykładami różnych rodzajów wkładek dla przykładowych gotowych gipsowych elementów budowlanych. Formę <F> stanowi wielokomorowa skrzynia, złożona z sztywnej płaskiej płyty jako podstawy formy 7, odchylanych wzdłuż dłuższej krawędzi podstawy dwóch ścian bocznych 1 i 2, przegród zewnętrznych 5 i wewnętrznych 6, oddzielających poszczególne komory formy, ramy docisku formy 23, współpracującej z lewymi 26, 27 oraz prawymi 32 i 33 profilami ramion zawiasów formy, z zacisków bocznych formy i z rusztu podstawy formy 35, 36, 37. Ściany boczne 1 i 2 formy stanowią sztywne wielokomorowe płyty płasko-równoległe, wykonane ze stali nierdzewnej, w których główna płyta konstrukcyjna 3 posiada prostopadłe do dolnej dłuższej swojej krawędzi wyfrezowane trapezowe rowki 4, stanowiące prowadnice dla przegród zewnętrznych formy 5 i wewnętrznych 6, wyznaczających szerokość komór <K> a po ich zalaniu zaczynem gipsowym - odpowiednio kształtują grubość ścian wytwarzanych gipsowych elementów 8, 9, 10. Po przeciwnej stronie płyty głównej ściany bocznej 3 przyspawane są spawem przerywanym 11, po dwa w grupie prostokątne profile 12 z materiału jak płyta główna 3. Tak wmontowane w boku profile 12 stanowią lekkie, konstrukcyjne wzdłużno-skrętne wielokomorowe usztywnienie ścian bocznych 1 i 2, dodatkowo jeszcze wzmocnione po stronie zewnętrznej ścianek prostokątnych profili 12 osłoną 13 z odpowiednio perforowanej blachy z materiału jak płyta 3, przy czym osłona ta w miejscach otworów 14 jest przyspawana do odkrytych, przylegających do niej fragmentów zewnętrznych ścianek prostokątnych profili 12 oraz do płaskownika 15 zamykającego wewnętrzne przestrzenie ścian bocznych 1 i 2 wzdłuż ich krótszych krawędzi.

5 PL B1 5 Tracone wkładki termoizolacyjne 16, 17, 18 i 43 oraz stałe wkładki 19, 20 i 21, formują puste przestrzenie dla odlania gipsowych elementów budowlanych wytwarzanych w poszczególnych komorach <K> formy <F>, a tracone wkładki termoizolacyjne 16, 17, 18 i/lub wymienne 43 od góry są dociskane w sposób rozłączny blachami 22 ramy docisku 23 do płyty 7 podstawy formy. Poprzeczne cięgła 24 i 25 ramy docisku 23 są wyposażone w elementy sprężysto-podatne 51 i 52 od strony przeciwnej do obsługi formy, wkładane w wycięcia końców lewych profili ramion 26, 27 zawiasów formy i w wyprofilowane wycięcia 55 w górnych częściach profili końców cięgieł 24 i 25 ramy docisku 23. Wycięcia 55 współpracują rozłącznie z elementami zamków 28 i 29 głowic dociskowo-ściągających 30 i 31, zamocowanych na profilach prawych ramion zawiasów 32 i 33 od strony obsługi formy <F>. Całość formy jest posadowiona w sposób rozłączny na ruszcie, wykonanym ze stali nierdzewnej, składającego się z mocowanych rozłącznie do płyty podstawy 7 formy spawanych wsporników trapezowych 35, 36 i 37, których dolna część nogi rozłącznie mocowana jest do uchwytów 38 stopy płaskiej 39 i 40, a zewnętrzne powierzchnie boczne po obu stronach wsporników trapezowych w sposób rozłączny połączone z usztywniającymi ruszt listwami 41, 42. Prostokątna rama docisku 23 i cięgła 24 i 25 ramy docisku, wykonane są z lekkich profili zamkniętych, korzystnie z jednego gatunku stali nierdzewnej, połączonych pomiędzy sobą w sposób trwały przez przenikające się krzyżowe wycięcia i ich spawanie. Do profili ramy docisku 23 od dołu przyspawane są profile wsporcze 44 połączone spawem przerywanym z nierdzewnymi blachami 22 dociskającymi wkładki termoizolacyjne 16, 17, 18, 43 podczas zalewania pustek komór <K> formy <F> zaczynem gipsowym i przytrzymującymi je do czasu związania gipsu, przy czym górne ścianki profili cięgieł 24 i 25 ramy docisku w miejscu krzyżowania się z profilami wzdłużnymi ramy docisku 23 mają przyspawane nakładki-łączniki 45, 46, 47, 48, zabezpieczające poprzeczne profile cięgieł 24 i 25 ramy docisku przed wyginaniem się w łuk przy dociskaniu wkładek termoizolacyjnych 16, 17, 18, 43 do płyty 7 podstawy formy <F>. Zakończenia cięgieł 24 i 25 ramy docisku, spełniające jednocześnie funkcję rozłącznych cięgieł dla elementów zamków 28 i 29 głowic dociskowo-ściągających 30 i 31 formy <F>, mają z jednej strony przyspawane śruby regulacyjne siły zaciskającej 49 i 50, na które suwliwie nałożono elementy podatno-sprężyste 51 i 52, opierające się na krawędziach wycięć w zewnętrznych końcówkach profili lewych ramion 26 i 27 zawiasów formy, a od strony obsługi formy zakończenia cięgieł 24 i 25 ramy docisku mają wyprofilowane wycięcia 55, współpracujące z rolkowymi elementami zamków 28 i odpowiednio 29 głowic dociskowo-ściągających 30 i odpowiednio 31, zamontowanych w zewnętrznych prawych ramionach zawiasów 32 i odpowiednio 33 formy <F>. Wykonany z prostokątnego stalowego profilu element zamków 28 i 29 głowic dociskowo- -ściągających 30 i 31, stanowiący jednocześnie uchwyt tych zamków, jest pokazany na Fig. 3 w stanie zamkniętym formy 56 i w stanie przejściowym 57. Jest on w swojej górnej części sprzężony obrotowo z prawym ramieniem zawiasu formy 32 (odpowiednio 33) za pośrednictwem trzpienia 58, obustronnie zespolonego z dwoma płaskimi cięgłami 59, które z kolei przy pomocy dwóch trzpieni 60 obrotowo łączą profil elementów zamków 28 i odpowiednio 29 głowic dociskowo-ściągających 30 i odpowiednio 31 z bocznymi ściankami profili ramion 32 i odpowiednio 33 zawiasów formy <F>, przy czym w wycięciu w górnej części profili elementów zamków 28 i odpowiednio 29 głowic dociskowo-zaciskowych 30 i odpowiednio 31 na trzpieniu 61 obrotowo osadzona jest tulejkowa rolka ze sprężysto-podatnym koncentrycznym wypełnieniem 62 pomiędzy tulejkami, która przy zamykaniu głowic dociskowo-ściągających 30 lub 31 za pośrednictwem uchwytu 56, współpracując z wyprofilowanymi wycięciami 55 cięgieł 24 i odpowiednio 25 ramy docisku 23 powoduje współbieżny sprężysto-podatny ruch ściągnięcia ku sobie ścian bocznych 1 i 2 formy, dociskając do den rowków 4 płyty 3 czoła przegród zewnętrznych 5 i wewnętrznych 6, powodując usztywnienie i stabilizację tym samym wszystkich ścian komór <K> w układzie prostopadłościennym i jednoczesny docisk blachami 22 ramy docisku 23 wkładek termoizolacyjnych 16, 17, 18, 43 do płyty 7 podstawy formy <F>. Do ścian bocznych 1 i 2 formy, w zależności od bryły gotowego elementu budowlanego, mogą być przyspawane stałe wkładki z blachy nierdzewnej 19, 21 lub przymocowane w sposób rozłączny wkładki z antyadhezyjnego tworzywa sprężysto-podatnego 20, formujące odpowiednie do kształtu wkładek puste przestrzenie w gotowych elementach gipsowych 8, 9, 10, suwliwie przylegające krawędzią do płyt przegród międzykomorowych 6 i zewnętrznych 5, wsuniętych w rowki 4 wyfrezowane w płytach głównych 3 ścian bocznych 1 i 2, ustalające podział formy <F> na komory <K>. Zewnętrzne przegrody 5 komór <K> w swojej górnej i dolnej części są w sposób rozłączny symetrycznie wzmocnione profilami nierdzewnymi 63.

6 6 PL B1 Kanał, utworzony wzdłuż dolnej krawędzi ścian bocznych 1 i 2 ze zespawanych między sobą: dolnej krawędzi głównej płyty konstrukcyjnej 3, dolnej krawędzi prostokątnego profilu usztywniającego 12 i dolnej krawędzi osłony zewnętrznej 13, wypełniony sprężysto-podatną taśmą z wypukłym meniskiem, powstałą z chemicznie usieciowanego kleju 64, po zamknięciu ścian bocznych formy 1 i 2 stanowiącą elastyczne i podatne uszczelnienia połączeń pomiędzy płytą podstawy 7 a dolnymi krawędziami ścian bocznych 1 i 2 formy <F>. Dla wytwarzania w formie <F> gipsowych monolitycznych elementów budowlanych zamiast ramy docisku 23 stosuje się pojedyncze cięgła 24 i 25, zakończone odpowiednio z jednej strony śrubami regulacyjnymi siłę zacisku 49 lub 50 wraz elementami sprężysto-podatnymi 51 lub 52, a od strony obsługi formy - wyprofilowanym wycięciem 55 do współpracy z elementami zamków 28 lub 29 głowic dociskowo-ściągających 30 lub 31, zamontowanych w ramionach zawiasów 32 lub 33. Zastrzeżenia patentowe 1. Forma do wytwarzania gipsowych elementów budowlanych, zwłaszcza z wkładkami termoizolacyjnymi elementów lub wymiennymi wkładkami formującymi puste przestrzenie w elementach, mająca postać wielokomorowej skrzyni, złożonej z sztywnej płaskiej płyty jako podstawy formy, odchylanych wzdłuż dłuższego krawędzi podstawy dwóch ścian bocznych, na krańcach których w górnej części występują wycięcia mieszczące zamykające zaciski ścian bocznych, przy czym ściany boczne są zamocowane przegubowo z płytą podstawy formy za pośrednictwem dwóch trzyczęściowych zawiasów wykonanych z profili stalowych, których części środkowe są rozłącznie mocowane do dolnej powierzchni płyty podstawy formy a zewnętrzne profile ramion zawiasów rozłącznie mocowane do zewnętrznej powierzchni ścian bocznych, przy czym przeguby zawiasów są wyposażone w sprężystopodatne wkładki, znamienna tym, że ściany boczne (1) i (2) formy stanowią sztywne wielokomorowe płyty płasko-równoległe, korzystnie ze stali nierdzewnej, w których główna płyta konstrukcyjna (3) posiada prostopadłe do dolnej dłuższej swojej krawędzi wyfrezowane trapezowe rowki (4), stanowiące ustalające prowadnice dla przegród zewnętrznych formy (5) i wewnętrznych (6), wyznaczających szerokość komór <K> a po zalaniu zaczynem gipsowym komór formy - odpowiednio kształtują ściany wytwarzanych gipsowych elementów (8), (9), (10), a z drugiej strony tej płyty (3) są przyspawane, korzystnie spawem przerywanym (11), sparowane prostokątne profile (12) z materiału jak płyta (3), stanowiące lekkie, wzdłużno-skrętne konstrukcyjne wielokomorowe usztywnienie ścian bocznych (1) i (2) i dodatkowo wzmocnione po stronie zewnętrznej ścianek prostokątnych profili (12) osłoną (13) z odpowiednio perforowanej blachy z materiału jak płyta (3), przy czym osłona ta w miejscach otworów (14) jest przyspawana do przylegających do niej zewnętrznych ścianek prostokątnych profili (12) oraz płaskowników (15), zamykających wewnętrzne przestrzenie ścian bocznych (1) i (2) wzdłuż ich krótszych krawędzi, a tracone wkładki termoizolacyjne (16), (17), (18), (43) oraz stałe wkładki (19), (20) i (21), formują puste przestrzenie dla odlania gipsowych elementów wytwarzanych w poszczególnych komorach <K> formy <F>, a tracone wkładki termoizolacyjne (16), (17), (18), (43) są od góry dociskane w sposób rozłączny blachami (22) ramy docisku (23) do płyty (7) podstawy formy, przy czym poprzeczne obydwa cięgła (24) i (25) ramy docisku (23), są wyposażone w elementy sprężysto-podatne (51) i (52) od strony przeciwnej do obsługi formy i w wyprofilowane wycięcia (55) w górnych częściach profili końców cięgieł (24) i (25) ramy docisku (23) od strony obsługi formy <F>, stanowiące rozłączne części zamków (28) i (29) głowic dociskowo-ściągających (30), (31), zamocowanych na profilach ramion zawiasów (32), (33) od strony obsługi formy <F>, a całość formy jest posadowiona w sposób rozłączny na ruszcie, korzystnie wykonanym z materiału nierdzewnego, składającego się z mocowanych rozłącznie do płyty (7) podstawy formy <F> spawanych wsporników trapezowych (35), (36) i (37), których dolna część nogi rozłącznie mocowana jest do uchwytów (38) stopy płaskiej (39) i (40), a zewnętrzne powierzchnie boczne po obu stronach wsporników trapezowych w sposób rozłączny połączone z usztywniającymi ruszt listwami (41), (42). 2. Forma według zastrz. 1, znamienna tym, że prostokątna rama docisku (23) i cięgła ramy docisku (24), (25), wykonane są z lekkich profili zamkniętych, korzystnie z jednego gatunku stali nierdzewnej, połączonych pomiędzy sobą w sposób trwały przez przenikające się krzyżowe wycięcia i ich spawanie, a do profili wzdłużnych (23) ramy docisku od dołu są przyspawane profile wsporcze (44), połączone spawem przerywanym z nierdzewnymi blachami (22), dociskającymi wkładki termoizolacyjne (16), (17), (18), (43) podczas zalewania pustek komór <K> formy <F> zaczynem gipsowym i przy-

7 PL B1 7 trzymującymi je do czasu związania gipsu, przy czym górne ścianki profili cięgieł (24), (25) ramy docisku (23) w miejscu krzyżowania się z profilami wzdłużnymi ramy docisku (23) mają przyspawane nakładki-łączniki (45), (46), (47), (48), zabezpieczające poprzeczne profile cięgieł ramy docisku (24), (25) przed wyginaniem się w łuk przy dociskaniu wkładek termoizolacyjnych (16), (17), (18), (43) do płyty (7) podstawy formy <F> a zakończenia profili cięgieł (24), (25) ramy docisku (23), spełniające jednocześnie funkcje rozłącznych cięgieł dla elementów zamków (28) i (29) głowic dociskowo-ściągających (30), (31) formy <F>, mają z jednej strony przyspawane śruby regulacyjne siły zaciskającej (49), (50), na które suwliwie nałożono elementy podatno-sprężyste (51), (52), opierające się na krawędziach wycięć w zewnętrznych końcówkach profili lewych ramion (26), (27) zawiasów formy, a od strony obsługi formy zakończenia cięgieł (24) i (25) ramy docisku (23) mają wyprofilowane wycięcia (55), współpracujące z rolkowymi elementami zamków (28), (29) głowic dociskowo-ściągających (30), (31) zamontowanych w zewnętrznych prawych ramionach zawiasów (32), (33) formy <F>. 3. Forma według zastrz. 1, znamienna tym, że wykonany z prostokątnego profilu element zamków (28) i (29) głowic dociskowo-ściągających (30) i (31), stanowiący jednocześnie uchwyt tych zamków, pokazany w stanie zamkniętym formy (56) i w stanie przejściowym (57), w swojej górnej części jest sprzężony obrotowo z prawym ramieniem zawiasów (32) oraz odpowiednio (33) formy <F> za pośrednictwem trzpieni (58), obustronnie zespolonych z dwoma płaskimi cięgłami (59), które z kolei przy pomocy dwóch trzpieni (60) obrotowo łączą profil elementu zamka (28) i odpowiednio (29) głowic dociskowo- -ściągających (30) i odpowiednio (31) z bocznymi ściankami prawych profili ramion (32) i odpowiednio (33) zawiasów formy <F>, przy czym w wycięciu w górnej części profilu elementu zamka (28) i odpowiednio w (29) w głowic dociskowo-zaciskających (30) oraz odpowiednio w (31) na trzpieniu (61) obrotowo osadzona jest tulejkowa rolka ze sprężysto-podatnym koncentrycznym wypełnieniem (62) pomiędzy tulejkami, która przy zamykaniu głowicy dociskowo-ściągającej (30) oraz odpowiednio (31) za pośrednictwem uchwytów (56), współpracując z wyprofilowanym wycięciem (55) cięgieł (24) oraz (25) ramy docisku (23) powoduje współbieżny sprężysto-podatny ruch zamknięcia ścian bocznych (1) i (2) formy <F>, dociskając do den rowków (4) płyty (3) czoła przegród zewnętrznych (5) i wewnętrznych (6), powodując usztywnienie i stabilizację tym samym wszystkich komór <K> w układzie prostopadłościennym oraz jednoczesny docisk wkładek termoizolacyjnych (16), (17), (18), (43) blachami (22) ramy docisku (23) do płyty (7) podstawy formy <F>. 4. Forma według zastrz. 1, znamienna tym, że do ścian bocznych (1) i (2) formy, w zależności od bryły gotowego elementu budowlanego, mogą być przyspawane stałe wkładki z blachy nierdzewnej (19), (21) lub przymocowane w sposób rozłączny wkładki z antyadhezyjnego tworzywa sprężysto-podatnego (20), formujące odpowiednie do kształtu wkładek puste przestrzenie w gotowych elementach gipsowych (8), (9), (10) a suwliwie przylegające do płyt przegród międzykomorowych (6), i zewnętrznych (5), wsuniętych w rowki (4) wyfrezowane w płycie głównej (3) ścian bocznych (1) i (2), ustalające podział formy <F> na komory <K>. 5. Forma według zastrz. 1, znamienna tym, że zewnętrzne przegrody (5) komór <K> w górnej i dolnej części są symetrycznie wzmocnione w sposób rozłączny przed wygięciem profilami nierdzewnymi (63). 6. Forma według zastrz. 1, znamienna tym, że kanał, utworzony na dłuższej dolnej krawędzi ścian bocznych (1) i (2), przez połączone spawami przerywanymi: dolną krawędź głównej płyty konstrukcyjnej (3), dolną krawędź prostokątnego profilu usztywniającego (12) i dolną krawędź osłony (13) jest wypełniony sprężysto-podatną taśmą z wypukłym meniskiem, powstałą z chemicznie usieciowanego kleju (64), która po zamknięciu ścian bocznych formy (1) i (2) uszczelnia połączenia pomiędzy płytą podstawy formy (7) a dolnymi krawędziami ścian bocznych (1) i (2) formy <F>. 7. Forma według zastrz. 1, znamienna tym, że dla wytwarzania gipsowych monolitycznych elementów budowlanych zamiast ramy docisku (23) stosuje się pojedyncze cięgła (24) i (25), zakończone odpowiednio z jednej strony śrubami (49) lub (50) wraz z elementami sprężysto-podatnymi (51) lub (52), a od strony obsługi formy - wyprofilowanym wycięciem (55) do współpracy z elementami zamków (28) lub (29) głowic dociskowo-ściągających (30) lub (31), zamontowanych w prawych ramionach zawiasów (32) lub (33).

8 8 PL B1 Rysunki

9 PL B1 9

10 10 PL B1 Departament Wydawnictw UP RP Cena 2,46 zł (w tym 23% VAT)