Historia myśli ewolucyjnej. Dodowy ewolucji.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Historia myśli ewolucyjnej. Dodowy ewolucji."

Transkrypt

1 Historia myśli ewolucyjnej. Dodowy ewolucji. Ewolucja topowolny, nieodwracalny i kierunkowy proces Ewolucja topowolny, nieodwracalny i kierunkowy proces rozwoju organizmów. Efektem jest różnorodność organizmów żywych.

2 Arystoteles( p.n.e.) - wszystko powstaje spontanicznie, samo z siebie, - są niezmienne raz powstały, - zostały stworzone ( w religiach politeistycznych świat stworzyli bogowie, religie monoteistyczne jedne Bóg), - jego teoria dała początek późniejszej teorii samorództwa (spontaniczne powstawanie organizmów żywych z materii nie żywionej). św. Tomasza z Akwinu ( ) - kontynuacja filozofii Arystotelesa, - kreacjonizm (tworzenie) Bóg stworzył materię i życie z nicości podtrzymuje istnienie świata, - kreacjonizm został ugruntowany w chrześcijaństwie.

3 Oświecenie - filozoficzne ożywienie, rozwój nauk przyrodniczych (poznawano przyrodę w Europie i w egzotycznych krajach), - wykorzystywano narzędzia, mikroskop optyczny, - rozwój przemysłu poszukiwanie złóż surowców mineralnych, a to spowodowało rozwój nauk geologicznych. przełom XVIII i XIX - zaczęto sobie zdawać sprawę z istnienia procesów geologicznych i astronomiczne i różnorodność, bogactwo życia na ziemi, - znaleziska kopalne wskazywały na istnienie innych roślin i zwierząt, a krajobraz ukształtował nie potop a ruchy górotwórcze i epoka lodowcowa., - astronomowie nowe ciała niebieskie, nie obserwowane wcześniej komety, zmieniające się plamy na słońcu.

4 Linneusz Karol ( ), - szwedzki botanik, lekarz, jeden znajwybitniejszych przyrodników, profesor botaniki dyrektor Ogrodu Botanicznego, współzałożyciel Królewskiej Szwedzkiej AN, - dokonał przełomu wbiologii dzięki wprowadzeniu nazewnictwa roślin izwierząt, - wprowadził jasne zasady naukowego łacińskiego mianownictwa organizmów (tzw. nomenklaturę botaniczną ), które przetrwały do dnia dzisiejszego, - zwolennik kreacjonizmu, dopuszczał jednak zmienność organizmów i możliwość powstawania nowych gatunków w wyniku krzyżowania,

5 - francuski biolog, ewolucjonista, Lamarck ( ), - opisał m.in. florę Francji, podjął badania nad zwierzętami bezkręgowymi - wprowadził podział zwierząt na kręgowce ibezkręgowce, - sformułował pierwszą naukową teorię ewolucji (obecnie ma znaczenie tylko historyczne, zakładała, że prymitywne formy życia powstają ciągle zmaterii nieożywionej, a z organizmów prostych powstają bardziej złożone), dwie zasady rządzące ewolucją: 1 ciągłe używanie danego narządu powoduje jego rozwój, udoskonalenie, a nieużywany zanika, redukuje się 2 cechy nabyte w ciągu życia są przekazywane potomstwu (np. żyrafa). - rośliny i zwierzęta niższe bez czucia i fluidu bez potrzeby wewnętrznej doskonalenia się, wyższe czucie wewnętrzne, - ruchome schody, niższe ewoluują są najstarsze, te na dole są najmłodsze powstają na drodze samorództwa. Teoria jego w dużej mierze utopijna ale była kolejnym krokiem w rozwoju myśli ewolucyjnej.

6 Georges Cuvier( ) - francuski zoolog i paleontolog, zajmował się głównie anatomią zwierząt, - twórca teorii katastrof (kilka katastrof, które zniszczyły życie na ziemi, a w nowych warunkach pojawiały się inne organizmy i zazwyczaj w doskonalszej formie), - stworzył podwaliny współczesnej systematyki zwierząt.

7 Karol Darwin( r.) - jeden z najwybitniejszych XIX-wiecznych biologówi jeden z pierwszych badaczy ewolucji, - autor teorii ewolucji, Darwin wszedł w skład wyprawy badawczej w czasie tej podróży uwagę Darwina przykuła niezwykłość fauny wysp, w szczególności wysp Galapagos(po pięcioletniej podróży przywiózł ze sobą prawie 1400 stron notatek geologicznych, 370 stron notatek zoologicznych, 1530 okazów w formalinie i prawie 4 tysiące skórek, kości i innych okazów). TEORIA DOBORU NATURALNEGO - teoria wyjaśniająca mechanizmy ewolucji, przedstawiona przez Karola Darwina wdziele "O powstawaniu gatunków" w1858 r.

8 Swoją teorię Darwin oparł na następujących prawach: - prawo zmienności powszechnej ibezkierunkowej, które mówi, że gatunki charakteryzuje duża zmienność dziedziczna inie dziedziczna, jedynie zmiany dziedziczne mają znaczenie w ewolucji, - prawo olbrzymiej różnorodności organizmów, które mnożą się wpostępie geometrycznym, - prawo walki obyt, która jest mechanizmem ograniczającym nadmierną liczbę organizmów, - prawo dziedziczenia, które mówi, że osobniki które przeżyły przekazują korzystne cechy swemu potomstwu, - prawo doboru naturalnego -wwalce obyt przeżywają osobniki najlepiej przystosowane, formy pośrednie wymierają, co prowadzi do coraz większej rozbieżności cech wnastępnych pokoleniach ipowstania zczasem form bardzo różniących się od form wyjściowych i powstawania nowych gatunków

9 BEZPOŚREDNIE DOWODY EWOLUCJI Dowody ewolucji. WIEK ZIEMI -wiek Ziemi oceniany jest na ok. 5 mld lat. Do jego określenia służą izotopy promieniotwórczych pierwiastków : Uran 238, Potas 40 do określania wieku skał i minerałów. Węgiel C14 służy do określania wieku młodszych obiektów. SKAŁY OSADOWE -powstałe na skutek opadania drobnych cząsteczek piasku, mułu, błota, popiołów, szczątków itp. oraz nakładania się ich warstwowo. Wiele z tych składników, poprzez erozję zostało przeniesione w inne miejsce. Trwało to miliardy lat. Według pokładów wyodrębniono 5 er : archaik, prekambr, paleozoik, mezozoik, kenozoik. Wpływ na powstawanie skał osadowych miały też ruchy skorupy ziemskiej ( trzęsienia ziemi, wybuchy wulkanów ). Powodowały one powstanie głębin, które wypełniły się wodą oraz wypiętrzenie mas górskich o różnych wysokościach.

10 Skamieniałości martwe w postaci wykopalisk: - kości z ery mezozoicznej - odciski stóp tropy zwierząt - sylwetki ludzi i zwierząt wydobyte ze zmarzlin lodowych czy torfu - paprotniki, skrzypy, widłaki i paprocie w postaci odcisków na płytach węglowych żywe: - ryba trzonopłetwa latimeria ( Ocean Indyjski ) - hatteria ( gady, wyspy otaczające Nową Zelandię ) - stekowce i torbacze ( Australia ) - żółwie ( wyspa Galapagos) - miłorząb dwuklapowy (południowo-wschodniej części Chin) - łodzik (głowonogi, morza wokół wysp Indonezji, Filipin i Australii) - skrzypłocz (stawonogi, Oceanie Atlantyckim u wybrzeży Ameryki Północnej i Środkowej a także przy azjatyckich brzegach Pacyfiku)

11 miłorząb dwuklapowy łodzik skrzypłocz hatteria

12 wilk workowaty dziobak - stekowiec latimeria

13 POŚREDNIE DOWODY EWOLUCJI Dowody pośrednie: wspólne pochodzenie organizmów żywych, dane z dziedziny taksonomii uwzględniają one: wygląd zewnętrzny, sposób poruszania się, sposób zdobywania pożywienia, symetrię ciała, sposób rozmnażania się, typ rozwoju zarodkowego, właściwości fizjologiczne. DANE Z ZAKRESU ANATOMII PORÓWNAWCZEJ narządy homologiczne: mają takie same pochodzenie, ten sam plan budowy, ale spełniają one różne czynności : skrzydła ptaka, noga konia, płetwa wieloryba, ręka człowieka wszędzie są te same kości, ale kończyny te spełniają różne funkcje. Mózgi kręgowców, pokrycie ciała kręgowców to też narządy homologiczne narządy analogiczne: spełniają tę samą czynność, ale pochodzenie jest inne i plan budowy inny np. skrzydło ptaka i skrzydło motyla oba służą do latania, oko kręgowca i oko owada. Z roślin : korzenie u organowców i chwytniki u mszaków utrzymują roślinę w podłożu, pobierają wodę, ale budowa i pochodzenie jest różne.

14 NARZĄDY SZCZĄTKOWE U CZŁOWIEKA : owłosienie ciała ( na klatce piersiowej u mężczyzn), wyrostek robaczkowy,zęby mleczne,budowa mięśni brzusznych, mięśnie przewodzące i odwodzące, paluch stopy, chwytność stopy u niemowlaka ATAWIZMY U CZŁOWIEKA: owłosienie lamugo płodu, ogon; nawet do 25 cm długości, pazury zamiast paznokci, dodatkowa para sutek, silnie wyrastający kieł. DANE Z ZAKRESU EMBRIOLOGII W wczesnym rozwoju zarodkowym kręgowców w wyniku bruzdkowania powstaje morula, w wyniku dalszego podziału tworzy się blastula zbudowana z jednej warstwy komórek otaczających przestrzeń wypełniając płynem tzw. blastocelem. Gastrulacja tworzenie się listków zarodkowych, czyli ektodermy, endodermy i mezodermy u wszystkich kręgowców przebiega tak samo.

15 DOWODY Z ZAKRESU BIOCHEMII, FIZJOLOGII, GENETYKI - wszystkie żyweorganizmy zbudowane są tych samych pierwiastków, są to : węgiel, wodór, tlen, azot, fosfor, siarka, - nieorganiczne : woda, - organiczne : białka, cukry, tłuszcze, udział procentowy tych związków i wody jest podobny u wszystkich organizmów, - skład płynów ustrojowych zwierząt jest podobny do składu wody morskiej budowa i funkcja wielu enzymów są podobne, - podobna budowa chlorofilu, - wszystkie organizmy przechodzą tą samą mitozę, - wszystkie organizmy przechodzą ten sam cykl Krebsa, - uniwersalizm kodu genetycznego, - wszystkie organizmy mają te same kwasy nukleinowe, - semikonserwatywna replikacja występuje u wszystkich organizmów,

16 - podobna jest struktura białek ( np. insulina ) wykorzystano to w medycynie, - podoba jest budowa hormonów, choć pełnią one inną funkcję : prolaktyna u ssaków, ptaków, gadów, - obecność czynników RH+, RH- u małp i ludzi antygeny grupowe krwi, czyli A, B, 0 - mitochondria u wszystkich eukariontów są podobnie zbudowane i pełnią taką samą czynność, DANE Z ZAKRESU BIOGEOGRAFII - zakłada występowanie centrów pochodzenia danych gatunków (miejsce gdzie dany gatunek powstał, skąd się wywodzi), - endemity organizmy o małym zasięgu występowania, ograniczone często do jednego miejsca na ziemi (miłorząb dwuklapowy), - relikty kiedyś rozpowszechnione, a obecnie o niewielkim zasięgu (dębik ośmiopłatkowy relikt polodowcowy obecnie tylko w Tatrach i Pieninach, przed ostatnim zlodowaceniem występował a całej Polsce).

17 świstak dębik ośmiopłatkowy

Opracował Arkadiusz Podgórski

Opracował Arkadiusz Podgórski Ewolucja jako źródło róŝnorodności biologicznej Opracował Arkadiusz Podgórski Ewolucja Ewolucja (łac. evilutio rozwinięcie) ciągły proces, polegający na stopniowych zmianach cech gatunkowych kolejnych

Bardziej szczegółowo

Pośrednie dowody ewolucji

Pośrednie dowody ewolucji Artykuł pobrano ze strony eioba.pl Pośrednie dowody ewolucji Ewolucja to stopniowa, nieustanna zmiana, to proces nieodwracalny zachodzący w czasie i przestrzeni, jest to proces kierunkowy. Wiele osób przeciwstawia

Bardziej szczegółowo

Jak powstają nowe gatunki. Katarzyna Gontek

Jak powstają nowe gatunki. Katarzyna Gontek Jak powstają nowe gatunki Katarzyna Gontek Powstawanie gatunków (specjacja) to proces biologiczny, w wyniku którego powstają nowe gatunki organizmów. Zachodzi na skutek wytworzenia się bariery rozrodczej

Bardziej szczegółowo

POZIOMY WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH Z BIOLOGII DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM W STOPNIU LEKKIM

POZIOMY WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH Z BIOLOGII DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM W STOPNIU LEKKIM DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM W STOPNIU LEKKIM DZIAŁ I, II i III: RÓŻNORODNOŚĆ ŻYCIA Uczeń umie wymienić niektóre czynności żywego organizmu. Uczeń wie, co to jest komórka. Uczeń umie wymienić niektóre czynności

Bardziej szczegółowo

Temat: systematyczny podział organizmów. Ile gatunków organizmów żyje na Ziemi? W 1995r., z polecenia ONZ oszacowano, że na Ziemi żyje około 14

Temat: systematyczny podział organizmów. Ile gatunków organizmów żyje na Ziemi? W 1995r., z polecenia ONZ oszacowano, że na Ziemi żyje około 14 Temat: systematyczny podział organizmów. Ile gatunków organizmów żyje na Ziemi? W 1995r., z polecenia ONZ oszacowano, że na Ziemi żyje około 14 milionów gatunków organizmów żywych. Inne źródła podają,

Bardziej szczegółowo

Różnorodność życia na Ziemi

Różnorodność życia na Ziemi Różnorodność życia na Ziemi dr Joanna Piątkowska-Małecka Cechy istoty żywej Autoreplikacja zdolność do reprodukcji (samoodtwarzania) Autoregulacja zdolność do podtrzymywania wewnętrznych reakcji chemicznych

Bardziej szczegółowo

życia na Ziemi dr Joanna Piątkowska

życia na Ziemi dr Joanna Piątkowska Różnorodność życia na Ziemi dr Joanna Piątkowska tkowska-małecka Cechy istoty żywej Autoreplikacja zdolność do reprodukcji (samoodtwarzania) Autoregulacja zdolność do podtrzymywania wewnętrznych reakcji

Bardziej szczegółowo

NaCoBeZu klasa 8 Dział Temat nacobezu programu I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? 2. Nośnik informacji genetycznej DNA 3. Podziały komórkowe

NaCoBeZu klasa 8 Dział Temat nacobezu programu I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? 2. Nośnik informacji genetycznej DNA 3. Podziały komórkowe NaCoBeZu klasa 8 Dział programu Temat nacobezu I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? wymieniam zakres badao genetyki rozróżniam cechy dziedziczne i niedziedziczne wskazuję cechy indywidualne i gatunkowe omawiam

Bardziej szczegółowo

Ziemia jako system. Dr Joanna Piątkowska

Ziemia jako system. Dr Joanna Piątkowska Ziemia jako system Dr Joanna Piątkowska tkowska-małecka Geologia zajmuje się budową, właściwościami i historią Ziemi oraz procesami zachodzącymi w jej wnętrzu i na jej powierzchni, dzięki którym ulega

Bardziej szczegółowo

SP Klasa VI, temat 2

SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 zagiąć NAUKOWCY SP Klasa VI, temat

Bardziej szczegółowo

Teoria ewolucji. Podstawy wspólne pochodzenie.

Teoria ewolucji. Podstawy wspólne pochodzenie. Teoria ewolucji. Podstawy wspólne pochodzenie. Ewolucja biologiczna } Znaczenie ogólne: } proces zmian informacji genetycznej (częstości i rodzaju alleli), } które to zmiany są przekazywane z pokolenia

Bardziej szczegółowo

Ekologia wyk. 1. wiedza z zakresu zarówno matematyki, biologii, fizyki, chemii, rozumienia modeli matematycznych

Ekologia wyk. 1. wiedza z zakresu zarówno matematyki, biologii, fizyki, chemii, rozumienia modeli matematycznych Ekologia wyk. 1 wiedza z zakresu zarówno matematyki, biologii, fizyki, chemii, rozumienia modeli matematycznych Ochrona środowiska Ekologia jako dziedzina nauki jest nauką o zależnościach decydujących

Bardziej szczegółowo

Test sprawdzający z biologii - Organizm człowieka. Skóra. II gimnazjum 1. Na kongresie naukowym jeden z profesorów przedstawił wyniki swojej pracy dotyczącej budowy ciała człowieka. Podaj nazwę dziedziny

Bardziej szczegółowo

Ewolucjonizm NEODARWINIZM. Dr Jacek Francikowski Uniwersyteckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytet Śląski w Katowicach

Ewolucjonizm NEODARWINIZM. Dr Jacek Francikowski Uniwersyteckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytet Śląski w Katowicach Ewolucjonizm NEODARWINIZM Dr Jacek Francikowski Uniwersyteckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytet Śląski w Katowicach Główne paradygmaty biologii Wspólne początki życia Komórka jako podstawowo jednostka funkcjonalna

Bardziej szczegółowo

Zagrożenia i ochrona przyrody

Zagrożenia i ochrona przyrody Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Zagrożenia i ochrona przyrody wskazuje zagrożenia atmosfery powstałe w wyniku działalności człowieka, omawia wpływ zanieczyszczeń atmosfery

Bardziej szczegółowo

Teoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie.

Teoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie. Teoria ewolucji Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie. Ewolucja Znaczenie ogólne: zmiany zachodzące stopniowo w czasie W biologii ewolucja biologiczna W astronomii i kosmologii ewolucja gwiazd i wszechświata

Bardziej szczegółowo

Ewolucja życia w nowej podstawie programowej biologii w szkole podstawowej. Anna Kimak-Cysewska

Ewolucja życia w nowej podstawie programowej biologii w szkole podstawowej. Anna Kimak-Cysewska Ewolucja życia w nowej podstawie programowej biologii w szkole podstawowej Anna Kimak-Cysewska KOSZALIN 2019 Podstawa programowa VI. Ewolucja życia. Uczeń: 1) wyjaśnia istotę procesu ewolucji organizmów

Bardziej szczegółowo

I. Genetyka. Dział programu Lp. Temat konieczny podstawowy rozszerzający

I. Genetyka. Dział programu Lp. Temat konieczny podstawowy rozszerzający I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? wymienia cechy gatunkowe i indywidualne podanych organizmów wyjaśnia, że jego podobieństwo do rodziców jest wynikiem dziedziczenia cech definiuje pojęcia genetyka oraz

Bardziej szczegółowo

Historia zwierząt t na Ziemi. Dr Joanna Piątkowska-Małecka

Historia zwierząt t na Ziemi. Dr Joanna Piątkowska-Małecka Historia zwierząt t na Ziemi Dr Joanna Piątkowska-Małecka Eon archaiczny Eon archaiczny Dominują bakterie (głównie nitkowate formy) Pojawiają się najstarsze stromatolity Eon proterozoiczny (paleoproterozoik,

Bardziej szczegółowo

Dział I Powitanie biologii

Dział I Powitanie biologii Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Dział I Powitanie biologii wymienia nazwy dziedzin biologii, wskazuje ważne etapy w rozwoju biologii jako nauki. określa podstawowe zasady prowadzenia

Bardziej szczegółowo

POWTÓRZENIE TREŚCI NAUCZANIA Z BIOLOGII KLASY III ROZPISKA POWTÓRZEŃ ROK 2007/2008 Klasa I Treści programowe Dział powtórzeniowy Przewidziana data

POWTÓRZENIE TREŚCI NAUCZANIA Z BIOLOGII KLASY III ROZPISKA POWTÓRZEŃ ROK 2007/2008 Klasa I Treści programowe Dział powtórzeniowy Przewidziana data POWTÓRZENIE TREŚCI NAUCZANIA Z BIOLOGII KLASY III ROZPISKA POWTÓRZEŃ ROK 2007/2008 Klasa I Treści programowe Dział powtórzeniowy Przewidziana data 1. Struktura organizmu i funkcje, jakim ona służy ( komórki,

Bardziej szczegółowo

21. Jakie znamy choroby aparatu ruchu, jak z nimi walczyć i zapobiegać?

21. Jakie znamy choroby aparatu ruchu, jak z nimi walczyć i zapobiegać? Biologia tematy lekcji klasa 2 1. Poznajemy budowę oraz znaczenie tkanek zwierzęcych. 2. Jakie cechy charakterystyczne posiadają gąbki i parzydełkowce? 3. Skąd wywodzi się nazwa płazińce i nicienie? 4.

Bardziej szczegółowo

Wspólne pochodzenie. Ślady ewolucji.

Wspólne pochodzenie. Ślady ewolucji. Wspólne pochodzenie Ślady ewolucji. Wspólne pochodzenie Wspólni przodkowie Dla wszystkich organizmów na Ziemi można odnaleźć wspólnego przodka przeszłość Wspólny przodek Drzewo i klasyfikacja hierarchiczna

Bardziej szczegółowo

Podstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.

Podstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Podstawy biologii Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Materiał genetyczny Materiałem genetycznym są kwasy nukleinowe Materiałem genetycznym organizmów komórkowych jest kwas deoksyrybonukleinowy

Bardziej szczegółowo

BIOLOGIA EGZAMIN KLASYFIKACYJNY 2015/16. KLASA III Gimnazjum. Imię:... Nazwisko:... Data:...

BIOLOGIA EGZAMIN KLASYFIKACYJNY 2015/16. KLASA III Gimnazjum. Imię:... Nazwisko:... Data:... BIOLOGIA EGZAMIN KLASYFIKACYJNY 2015/16 KLASA III Gimnazjum Imię:... Nazwisko:... Data:... 1. Ponumeruj poziomy organizacji materiału genetycznego, rozpoczynając od poziomu najniższego: - chromatyna -

Bardziej szczegółowo

ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra Dział VII. EKOLOGIA NAUKA O ŚRODOWISKU

ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra Dział VII. EKOLOGIA NAUKA O ŚRODOWISKU Dział VII. EKOLOGIA NAUKA O ŚRODOWISKU wyróżnia elementy żywe i nieożywione w obserwowanym ekosystemie oblicza zagęszczenie wybranej rośliny na badanym terenie określa znaczenie wiedzy ekologicznej w życiu

Bardziej szczegółowo

Teoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie.

Teoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie. Teoria ewolucji Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie. Informacje Kontakt: Paweł Golik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/

Bardziej szczegółowo

Podstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.

Podstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Podstawy biologii Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Zarys biologii molekularnej genu Podstawowe procesy genetyczne Replikacja powielanie informacji Ekspresja wyrażanie (realizowanie funkcji)

Bardziej szczegółowo

Uczenie się biologii wymaga dobrej organizacji pracy Sposoby odżywiania się organizmów

Uczenie się biologii wymaga dobrej organizacji pracy Sposoby odżywiania się organizmów Temat Uczenie się biologii wymaga dobrej organizacji pracy Sposoby odżywiania się Sposoby oddychania Sposoby rozmnażania się Bakterie a wirusy Protisty Glony przedstawiciele trzech królestw Wymagania na

Bardziej szczegółowo

Tematyka zajęć: Ewolucja świata roślinnego i zwierzęcego. Interpretacja profilu geologicznego. Związek roślinności z warunkami klimatycznymi.

Tematyka zajęć: Ewolucja świata roślinnego i zwierzęcego. Interpretacja profilu geologicznego. Związek roślinności z warunkami klimatycznymi. Opracowała Wiesława Czmiel Przełom maja i czerwca to najlepszy czas na wycieczkę do ogrodu botanicznego. Łącząc przyjemne z pożytecznym, proponuję zajęcia terenowe z geografii dla gimnazjalistów w Ogrodzie

Bardziej szczegółowo

Teoria Darwina o powstawaniu gatunków a paradygmat ewolucjonizmu Profesor Janusz.S. Keller(SGGW-Warszawa) Wiara i wiedza, to dwie dziedziny myśli

Teoria Darwina o powstawaniu gatunków a paradygmat ewolucjonizmu Profesor Janusz.S. Keller(SGGW-Warszawa) Wiara i wiedza, to dwie dziedziny myśli Teoria Darwina o powstawaniu gatunków a paradygmat ewolucjonizmu Profesor Janusz.S. Keller(SGGW-Warszawa) Wiara i wiedza, to dwie dziedziny myśli ludzkiej, które powinny być komplementarne. Konflikt między

Bardziej szczegółowo

DINOLANDIA NAUKA, SPORT, ZABAWA

DINOLANDIA NAUKA, SPORT, ZABAWA DINOLANDIA NAUKA, SPORT, ZABAWA OFERTA SPECJALNA DLA SZKÓŁ Zapraszamy do Dinolandii na wycieczki połączone z nauką, sportem i zabawą. Nasi przewodnicy oprowadzą dzieci po parku, mogą też przeprowadzić

Bardziej szczegółowo

Ewolucja człowieka. Czy człowiek pochodzi od małpy?

Ewolucja człowieka. Czy człowiek pochodzi od małpy? Dnia 6 czerwca 2013 roku odbyła się prezentacja projektów edukacyjnych przygotowanych przez uczniów klasy II gimnazjum. Ewolucja człowieka. Czy człowiek pochodzi od małpy? Uczennice próbowały odpowiedzieć

Bardziej szczegółowo

6. Dzieje Ziemi. mezozoik (2), mezozoik (4), mezozoik (5), kenozoik (3), paleozoik (6), paleozoik (1).

6. Dzieje Ziemi. mezozoik (2), mezozoik (4), mezozoik (5), kenozoik (3), paleozoik (6), paleozoik (1). 6. Dzieje Ziemi 1 2 3 4 5 6 Rysunek 6.1. Wybrane organizmy żyjące w przeszłości geologicznej Zadanie 6.1 P I 1 Napisz: 1) z których er geologicznych pochodzą organizmy żywe przedstawione na rysunku 6.1.,

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 5 DOBRY. DZIAŁ 1. Biologia jako nauka ( 4godzin)

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 5 DOBRY. DZIAŁ 1. Biologia jako nauka ( 4godzin) WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 5 DOPUSZCZAJĄCY DOSTATECZNY DOBRY BARDZO DOBRY CELUJĄCY DZIAŁ 1. Biologia jako nauka ( 4godzin) wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności życiowe

Bardziej szczegółowo

Rozkład materiału z biologii do klasy III.

Rozkład materiału z biologii do klasy III. Rozkład materiału z biologii do klasy III. L.p. Temat lekcji Treści programowe Uwagi 1. Nauka o funkcjonowaniu przyrody. 2. Genetyka nauka o dziedziczności i zmienności. -poziomy różnorodności biologicznej:

Bardziej szczegółowo

KONKURS BIOLOGICZNY GIMNAZJUM ETAP I JEDNOŚĆ I RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW. WIADOMOŚCI:

KONKURS BIOLOGICZNY GIMNAZJUM ETAP I JEDNOŚĆ I RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW. WIADOMOŚCI: KONKURS BIOLOGICZNY GIMNAZJUM ETAP I JEDNOŚĆ I RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW. WIADOMOŚCI: 1. Szczeble organizacji materii żywej (komórki, tkanki roślinne i zwierzęce, narządy i układy narządów). 2. Budowa chemiczna

Bardziej szczegółowo

kierunek: Biologia studia niestacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2013/2014 (I i II rok) ECTS w semestrze Przedmioty ogólne

kierunek: Biologia studia niestacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2013/2014 (I i II rok) ECTS w semestrze Przedmioty ogólne kierunek: Biologia studia niestacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2013/2014 (I i II rok) Zatwierdzono na Radzie Wydziału 11.07.2013 Przedmioty ogólne NAZWA PRZEDMIOTU I rok II rok III rok 1 sem

Bardziej szczegółowo

kierunek: Biologia studia stacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2014/2015 (I rok) ECTS w semestrze Przedmioty ogólne Przedmioty podstawowe

kierunek: Biologia studia stacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2014/2015 (I rok) ECTS w semestrze Przedmioty ogólne Przedmioty podstawowe kierunek: Biologia studia stacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2014/2015 (I rok) Zatwierdzono na Radzie Wydziału 16.06.2014 Przedmioty ogólne NAZWA PRZEDMIOTU I rok II rok III rok 1 sem 2 sem

Bardziej szczegółowo

KLASA VI WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY (BIOLOGIA) Poziom wymagań

KLASA VI WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY (BIOLOGIA) Poziom wymagań KLASA VI WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY (BIOLOGIA) Dział Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca wymienia wspólne cechy zwierząt wyjaśnia, czym

Bardziej szczegółowo

KARTA ODPOWIEDZI KONKURS BIOLOGICZNY ETAP WOJEWÓDZKI D B D C B B B D C D B C A A B A B D C D

KARTA ODPOWIEDZI KONKURS BIOLOGICZNY ETAP WOJEWÓDZKI D B D C B B B D C D B C A A B A B D C D Nr zad. KARTA ODPOWIEDZI KONKURS BIOLOGICZNY ETAP WOJEWÓDZKI zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 D B D C B B B D C D B C A A B A B D C D poprawna odpowiedź W zadaniach 1-20 za każdą

Bardziej szczegółowo

Historia naturalna zwierząt O częściach zwierząt O pochodzeniu zwierząt.

Historia naturalna zwierząt O częściach zwierząt O pochodzeniu zwierząt. ZOOLOGIA Autorem pierwszych prac zoologicznych był Arystoteles. W jego 300 dziełach opisanych jest ponad 500 gatunków zwierząt. Nazwany ojcem zoologii napisał m.in.: Historia naturalna zwierząt O częściach

Bardziej szczegółowo

Biologia klasa 6. Wymagania edukacyjne do działów na poszczególne oceny

Biologia klasa 6. Wymagania edukacyjne do działów na poszczególne oceny Biologia klasa 6 Wymagania edukacyjne do działów na poszczególne oceny ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca 1. W świecie zwierząt. Uczeń: wymienia wspólne

Bardziej szczegółowo

a) Wypiętrzenie się Andów i Kordylierów. b) Rozwój psylofitów na lądach.

a) Wypiętrzenie się Andów i Kordylierów. b) Rozwój psylofitów na lądach. Materiały szkoleniowe Dzieje i budowa Ziemi 1. Uporządkuj chronologicznie podane wydarzenia w dziejach Ziemi. I II a) Sfałdowanie Sudetów i Uralu. a) Wypiętrzenie się Andów i Kordylierów. b) Rozwój psylofitów

Bardziej szczegółowo

biologia rozwoju/bezkręgowce: taksonomia, bezkręgowce: morfologia funkcjonalna i filogeneza i biologia rozwoju mikologia systematyczna

biologia rozwoju/bezkręgowce: taksonomia, bezkręgowce: morfologia funkcjonalna i filogeneza i biologia rozwoju mikologia systematyczna matematyka chemia ogólna i nieorganiczna chemia organiczna biologia roślin podstawy statystyki botanika systematyczna botanika zajęcia terenowe bezkręgowce: morfologia funkcjonalna i biologia rozwoju/bezkręgowce:

Bardziej szczegółowo

Historia informacji genetycznej. Jak ewolucja tworzy nową informację (z ma ą dygresją).

Historia informacji genetycznej. Jak ewolucja tworzy nową informację (z ma ą dygresją). Historia informacji genetycznej. Jak ewolucja tworzy nową informację (z ma ą dygresją). Czym jest życie? metabolizm + informacja (replikacja) 2 Cząsteczki organiczne mog y powstać w atmosferze pierwotnej

Bardziej szczegółowo

III Harmonogramy przebiegu studiów biologicznych I stopnia III Specjalności realizowane od III roku studiów. I rok

III Harmonogramy przebiegu studiów biologicznych I stopnia III Specjalności realizowane od III roku studiów. I rok III... Harmonogramy przebiegu studiów biologicznych I stopnia III.... Specjalności realizowane od III roku studiów Ćwiczenia: K konwersatoria, L lektoraty, T ćwicz. terenowe; pozostałe laboratoria. KP

Bardziej szczegółowo

Informacje. Kontakt: Paweł Golik, Ewa Bartnik. Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A.

Informacje. Kontakt: Paweł Golik, Ewa Bartnik. Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A. Podstawy genetyki Informacje Kontakt: Paweł Golik, Ewa Bartnik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl; ebartnik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/

Bardziej szczegółowo

Kierunkowe efekty kształcenia

Kierunkowe efekty kształcenia Kierunkowe efekty kształcenia nazwa kierunku studiów: biologia człowieka poziom kształcenia: I stopień profil kształcenia: ogólnoakademicki suma 50 efektów: (21 wiedza; 19 umiejętności; 10 kompetencje

Bardziej szczegółowo

Wizja teorii ewolucji człowieka Karola Darwina. SP Klasa VI, temat 3

Wizja teorii ewolucji człowieka Karola Darwina. SP Klasa VI, temat 3 Wizja teorii ewolucji człowieka Karola Darwina Wizja biblijnego stworzenia Adama według Michała Anioła Grupa 1 i 2 Z pewnością każdy z nas zastanawiał się, jak powstał człowiek. Czy to Bóg go stworzył,

Bardziej szczegółowo

I BIOLOGIA JAKO NAUKA

I BIOLOGIA JAKO NAUKA I BIOLOGIA JAKO NAUKA Zadanie. Rozwiąż krzyżówkę, a następnie odczytaj i wyjaśnij hasło. 0. Bada skład chemiczny organizmów i zachodzące w nich reakcje.. Zajmuje się procesami dziedziczenia.. Przedmiotem

Bardziej szczegółowo

KARTA ODPOWIEDZI - KONKURS Z BIOLOGII ETAP WOJEWÓDZKI

KARTA ODPOWIEDZI - KONKURS Z BIOLOGII ETAP WOJEWÓDZKI nr zad. max punktów 1. 5 pkt. 2. 2 pkt. 3. 3. pkt. KARTA ODPOWIEDZI - KONKURS Z BIOLOGII ETAP WOJEWÓDZKI prawidłowe odpowiedzi punktacja uwagi zdania należy uzupełnić następująco: Watson Crick deoksyrybozy

Bardziej szczegółowo

Komórka organizmy beztkankowe

Komórka organizmy beztkankowe Grupa a Komórka organizmy beztkankowe Poniższy test składa się z 12 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź. Za rozwiązanie całego testu możesz otrzymać

Bardziej szczegółowo

I. Biologia- nauka o życiu. Budowa komórki.

I. Biologia- nauka o życiu. Budowa komórki. I. Biologia- nauka o życiu. Budowa komórki. Zaznacz prawidłową definicję komórki. A. jednostka budulcowa tylko bakterii i pierwotniaków B. podstawowa jednostka budulcowa i funkcjonalna wszystkich organizmów

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 CZĘŚĆ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GM-P8

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 CZĘŚĆ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GM-P8 EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 CZĘŚĆ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GM-P8 KWIECIEŃ 2017 Zadanie 1. (0 2) II. Znajomość metodyki badań

Bardziej szczegółowo

Imię i nazwisko...kl...

Imię i nazwisko...kl... Gimnazjum nr 4 im. Ojca Świętego Jana Pawła II we Wrocławiu SPRAWDZIAN GENETYKA GR. A Imię i nazwisko...kl.... 1. Nauka o regułach i mechanizmach dziedziczenia to: (0-1pkt) a) cytologia b) biochemia c)

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 CZĘŚĆ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GM-P8

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 CZĘŚĆ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GM-P8 EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 CZĘŚĆ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GM-P8 KWIECIEŃ 2018 Zadanie 1. (0 1) II. Znajomość metodyki badań

Bardziej szczegółowo

KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2

KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2 KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Systematyka strunowców I Taonomy of Chordates Kod Punktacja ECTS* 2 Zespół dydaktyczny Dr Łukasz Binkowski Koordynator Dr Marek Guzik Dr Lucjan Schimscheiner Dr Bartłomiej

Bardziej szczegółowo

Historia roślin na Ziemi

Historia roślin na Ziemi Historia roślin na Ziemi Dr Joanna Piątkowska-Małecka Eon archaiczny 1 Eon archaiczny Dominują bakterie (gł. nitkowate formy) Pojawiają się najstarsze stromatolity Eon proterozoiczny (paleoproterozoik,

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2014/2015

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2014/2015 EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2014/2015 CZĘŚĆ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZE: GM-P1X, GM-P2, GM-P4, GM-P5, GM-P7, GM-P1L, GM-P1U KWIECIEŃ 2015

Bardziej szczegółowo

wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki

wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Choroby genetyczne o złożonym

Bardziej szczegółowo

Teoria ewolucji. Losy gatunków: specjacja i wymieranie. Podstawy ewolucji molekularnej

Teoria ewolucji. Losy gatunków: specjacja i wymieranie. Podstawy ewolucji molekularnej Teoria ewolucji. Losy gatunków: specjacja i wymieranie. Podstawy ewolucji molekularnej Specjacja } Pojawienie się bariery reprodukcyjnej między populacjami dające początek gatunkom } Specjacja allopatryczna

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 8 DOBRY. DZIAŁ 1. Genetyka (10 godzin)

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 8 DOBRY. DZIAŁ 1. Genetyka (10 godzin) WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 8 DOPUSZCZAJĄCY DOSTATECZNY DOBRY BARDZO DOBRY CELUJĄCY DZIAŁ 1. Genetyka (10 godzin) określa zakres badań genetyki wyjaśnia, że podobieństwo dziecka do rodziców jest

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII kl. VI

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII kl. VI WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII kl. VI Dział Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca wspólne przedstawia poziomy cechy zwierząt organizacji ciała

Bardziej szczegółowo

Uczeń potrafi. Dział Rozdział Temat lekcji

Uczeń potrafi. Dział Rozdział Temat lekcji Plan wynikowy z biologii- zakres podstawowy, dla klasy III LO i III i IV Technikum LO im.ks. Jerzego Popiełuszki oraz Technikum w Suchowoli Nauczyciel: Katarzyna Kotiuk Nr programu: DKOS-4015-5/02 Dział

Bardziej szczegółowo

Przepraszam, czy mogę tutaj zamieszkać?

Przepraszam, czy mogę tutaj zamieszkać? Przepraszam, czy mogę tutaj zamieszkać? Przepraszam, czy mogę tutaj zamieszkać? Konspekt opracowano z wykorzystaniem materiałów National Wildlife Federation (www.nwf.org) Zajęcia terenowe: Zajęcia w klasie:

Bardziej szczegółowo

harmonogram lekcji online opracowała Anna Gajos

harmonogram lekcji online opracowała Anna Gajos harmonogram lekcji online 2018-2019 opracowała Anna Gajos Poniżej przedstawiam ramowy plan dwugodzinnych lekcji online, które będą odbywać się we wtorki i środy o godzinie 19:00. W te dni będą przeprowadzane

Bardziej szczegółowo

Rozkład materiału z biologii dla klasy III AD. 7 godz / tyg rok szkolny 2016/17

Rozkład materiału z biologii dla klasy III AD. 7 godz / tyg rok szkolny 2016/17 Rozkład materiału z biologii dla klasy III AD zakres rozszerzony LO 7 godz / tyg rok szkolny 2016/17 Biologia na czasie 2 zakres rozszerzony nr dopuszczenia 564/2/2012 Biologia na czasie 3 zakres rozszerzony

Bardziej szczegółowo

III Harmonogramy przebiegu studiów biologicznych I stopnia III Specjalności realizowane od III roku studiów. I rok

III Harmonogramy przebiegu studiów biologicznych I stopnia III Specjalności realizowane od III roku studiów. I rok III... Harmonogramy przebiegu studiów biologicznych I stopnia III.... Specjalności realizowane od III roku studiów Ćwiczenia: K konwersatoria, L lektoraty, T ćwicz. terenowe; pozostałe laboratoria. KP

Bardziej szczegółowo

Zmienność. środa, 23 listopada 11

Zmienność.  środa, 23 listopada 11 Zmienność http://ggoralski.com Zmienność Zmienność - rodzaje Zmienność obserwuje się zarówno między poszczególnymi osobnikami jak i między populacjami. Różnice te mogą mieć jednak różne podłoże. Mogą one

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8 I. Genetyka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8 Uczeń: określa zakres badań genetyki wyjaśnia, że podobieństwo dziecka do rodziców jest wynikiem dziedziczenia cech Uczeń: rozróżnia cechy dziedziczne

Bardziej szczegółowo

Co to jest wyspa? W sensie geograficznym: część lądu otoczona ze wszystkich stron wodą

Co to jest wyspa? W sensie geograficznym: część lądu otoczona ze wszystkich stron wodą Zoogoegrafia wysp Co to jest wyspa? W sensie geograficznym: część lądu otoczona ze wszystkich stron wodą Co to jest wyspa? W sensie biogeograficznym: ekosystem otoczony innymi, stanowiącymi wyraźne bariery

Bardziej szczegółowo

Projekt Jak wykorzystać zasoby Internetu do efektywnej nauki biologii w gimnazjum?

Projekt Jak wykorzystać zasoby Internetu do efektywnej nauki biologii w gimnazjum? Projekt Jak wykorzystać zasoby Internetu do efektywnej nauki biologii w gimnazjum? Autorzy: Weronika Frąckowiak Katarzyna Dobrowolska Paulina Dominiak Agata Bukowiecka Opiekun: Katarzyna Kowalska Spis

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych- klasa VIII

Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych- klasa VIII Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych- klasa VIII P-wymagania podstawowe PP-wymagania ponadpodstawowe Dział określa zakres badań genetyki

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII DLA KLASY 8 SZKOŁY PODSTAWOWEJ

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII DLA KLASY 8 SZKOŁY PODSTAWOWEJ WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII DLA KLASY 8 SZKOŁY PODSTAWOWEJ Ocena dopuszczająca II. III. określa zakres badań genetyki wyjaśnia, że podobieństwo dziecka do rodziców jest wynikiem dziedziczenia cech

Bardziej szczegółowo

10 przyrodniczych cudów świata

10 przyrodniczych cudów świata 10 przyrodniczych cudów świata Afryka, Ameryka Południowa a może Australia? Zastanawiasz się, czasem gdzie mieszka najwięcej gatunków zwierząt, a przyroda wręcz tętni życiem? Naukowcy mają dla Ciebie odpowiedź!

Bardziej szczegółowo

Czy istnieje życie poza Ziemią?

Czy istnieje życie poza Ziemią? Czy istnieje życie poza Ziemią? fot. źródło http://apod.nasa.gov/apod/astropix.html Wojtek Pych Centrum Astronomiczne im. M. Kopernika PAN Definicja życia Zespół tzw. procesów życiowych - swoistych, wysoko

Bardziej szczegółowo

Powstawanie nowych gatunków. Co to jest gatunek?

Powstawanie nowych gatunków. Co to jest gatunek? Powstawanie nowych gatunków. Co to jest gatunek? Tak naprawdę nie wiadomo jak zdefiniować gatunek. Dopóki ludzkość nie zrozumie zapisu genetycznego, jak on działa, jak i gdzie są zapisane cechy gatunku,

Bardziej szczegółowo

NATURA 2000 - STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH

NATURA 2000 - STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH NATURA 2000 - STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH dla specjalnych obszarów ochrony (OSO), proponowanych obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (pozw), obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (OZW) oraz specjalnych

Bardziej szczegółowo

kierunek: Biologia studia niestacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2016/2017 (I rok ) ECTS w semestrze Przedmioty ogólne

kierunek: Biologia studia niestacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2016/2017 (I rok ) ECTS w semestrze Przedmioty ogólne kierunek: Biologia studia niestacjonarne stopnia realizacja od roku akad. 2016/2017 ( rok ) Zatwierdzono na Radzie Wydziału 07.07.2016 Przedmioty ogólne NAZWA PRZEDMOTU rok rok rok 1 sem 2 sem 3 sem 4

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU. Czy dobór naturalny działa. SPIS TREŚCI: I. Wprowadzenie. Części lekcji. 1. Część wstępna.

SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU. Czy dobór naturalny działa. SPIS TREŚCI: I. Wprowadzenie. Części lekcji. 1. Część wstępna. SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU Czy dobór naturalny działa. SPIS TREŚCI: I. Wprowadzenie. II. Części lekcji. 1. Część wstępna. 2. Część realizacji. 3. Część podsumowująca. III. Karty

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii klasa III

Wymagania edukacyjne z biologii klasa III Wymagania edukacyjne z biologii klasa III Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra DZIAŁ I. EKOLOGIA podaje przykłady

Bardziej szczegółowo

Ścieżki edukacyjne w nauczaniu chemii w gimnazjum

Ścieżki edukacyjne w nauczaniu chemii w gimnazjum Małgorzata Ziobroń Ścieżki edukacyjne w nauczaniu chemii w gimnazjum Cele edukacyjne: - kształtowanie zdrowego stylu życia i inspirowanie harmonijnego rozwoju, - uświadomienie zagrożeń środowiska przyrodniczego,

Bardziej szczegółowo

Tematy- Biologia zakres rozszerzony, klasa 2TA,2TŻ-1, 2TŻ-2

Tematy- Biologia zakres rozszerzony, klasa 2TA,2TŻ-1, 2TŻ-2 Tematy- Biologia zakres rozszerzony, klasa 2TA,2TŻ-1, 2TŻ-2 Nr lekcji Temat Zakres treści 1 Zapoznanie z PSO, wymaganiami edukacyjnymi i podstawą programową PSO, wymagania edukacyjne i podstawa programowa

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy III gimnazjum. Wymagania podstawowe uczeń poprawnie:

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy III gimnazjum. Wymagania podstawowe uczeń poprawnie: Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy III gimnazjum Dział Czym jest genetyka? genetyka jako nauka o dziedziczeniu cech oraz zmienności organizmów cechy dziedziczne i niedziedziczne cechy gatunkowe

Bardziej szczegółowo

Przedmiot: Biologia (klasa ósma)

Przedmiot: Biologia (klasa ósma) Przedmiot: Biologia (klasa ósma) Wymagania programowe na poszczególne oceny przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz podręczniku dla klasy ósmej szkoły

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii w klasie VIII

Wymagania edukacyjne z biologii w klasie VIII Wymagania edukacyjne z biologii w klasie VIII Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który opanował pełny zakres treści realizowanych w programie nauczania, a w szczególności: - dowodzi, że cechy organizmu kształtują

Bardziej szczegółowo

Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca. I. Genetyka

Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca. I. Genetyka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8 szkoły podstawowej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8 szkoły podstawowej I. Genetyka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8 szkoły podstawowej 1. Czym jest genetyka? Uczeń: określa zakres badań genetyki wyjaśnia, że podobieństwo dziecka do rodziców jest wynikiem dziedziczenia

Bardziej szczegółowo

LaboLAB Biologia - ŻYCIE W EKOSYSTEMACH labb3-promo

LaboLAB Biologia - ŻYCIE W EKOSYSTEMACH labb3-promo LaboLAB Biologia - ŻYCIE W EKOSYSTEMACH labb3-promo Numer katalogowy:labb3-promo NOWOŚĆ W OFERCIE 3990.00 zł 3599.00 zł z VAT Ziemia to wyjątkowe miejsce, jest bowiem jedyną znaną nam planetą, na której

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe z przyrody. Klasa 4. Dział 1 MY I PRZYRODA. Dział 2 MOJA OKOLICA

Wymagania programowe z przyrody. Klasa 4. Dział 1 MY I PRZYRODA. Dział 2 MOJA OKOLICA Wymagania programowe z przyrody Klasa 4 Dział 1 MY I PRZYRODA wyjaśnia, co to jest przyroda, wymienia elementy przyrody ożywionej i nieożywionej oraz wskazuje zachodzące między nimi zależności, wymienia

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE. dla klasy VIII. Karolina Kielian

WYMAGANIA EDUKACYJNE. dla klasy VIII. Karolina Kielian WYMAGANIA EDUKACYJNE z przedmiotu BIOLOGIA dla klasy VIII Karolina Kielian 1. Czym jest genetyka? Uczeń: określa zakres badań genetyki wyjaśnia, że podobieństwo dziecka do rodziców jest wynikiem dziedziczenia

Bardziej szczegółowo

Biologia Klasa 3. - określa zakres ekologii, - wymienia biotyczne i abiotyczne

Biologia Klasa 3. - określa zakres ekologii, - wymienia biotyczne i abiotyczne Biologia Klasa 3 Dział :Wzajemne zależności między organizmami a środowiskiem Numer lekcji Temat lekcji Osiągnięcia ucznia podstawowe Osiągnięcia ucznia ponadpodstawowe 1 2 3 4 1. Charakterystyka środowiska

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8 szkoły podstawowej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8 szkoły podstawowej Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8 szkoły podstawowej Dział 1. Czym jest genetyka? określa zakres badań genetyki wyjaśnia, że podobieństwo dziecka do rodziców jest wynikiem dziedziczenia cech

Bardziej szczegółowo

Wynikowy plan nauczania z biologii dla klasy III gimnazjum oparty na podręczniku Puls życia 3. Wymagania podstawowe uczeń poprawnie:

Wynikowy plan nauczania z biologii dla klasy III gimnazjum oparty na podręczniku Puls życia 3. Wymagania podstawowe uczeń poprawnie: I. Genetyka Wynikowy plan nauczania z biologii dla klasy III gimnazjum oparty na podręczniku Puls życia 3 Materiał nauczania L.g. Czym jest genetyka? genetyka jako nauka o dziedziczeniu cech oraz zmienności

Bardziej szczegółowo

Seanse multimedialne w planetarium

Seanse multimedialne w planetarium Seanse multimedialne w planetarium 11.00 Seans multimedialny: Kaluoka hina zaczarowana rafa 12.00 Seans multimedialny: Dwa szkiełka 14.00 Seans multimedialny: Dobór naturalny 16.00 Seans multimedialny:

Bardziej szczegółowo

SPOSOBY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ EDUKACYJNYCH UCZNIA.

SPOSOBY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ EDUKACYJNYCH UCZNIA. PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z BIOLOGII. Przedmiotowy system oceniania z biologii w gimnazjum został opracowany w oparciu o: 1.Nową podstawę programową 2.WSO 3.Program nauczania biologii w gimnazjum -

Bardziej szczegółowo

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO www.prototo.pl

Bardziej szczegółowo

Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca

Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca 24 Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8 szkoły podstawowej w roku szkolnym 2019/2020 oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Czym jest genetyka? Uczeń:

Bardziej szczegółowo