Objawy chorób nerek Podstawowe badania diagnostyczne. Dr. hab.med. Jacek Zachwieja Z-ca Kierownika Kliniki Kardiologii i Nefrologii Dziecięcej

Transkrypt

1 Objawy chorób nerek Podstawowe badania diagnostyczne Dr. hab.med. Jacek Zachwieja Z-ca Kierownika Kliniki Kardiologii i Nefrologii Dziecięcej

2

3 Funkcje nerki Oczyszczanie krwi usuwanie KPPM Regulacja gospodarki wodno- elektrolitowej Regulacja gospodarki kwasowo-zasadowej Produkcja hormonów Degradacja hormonów

4 Objawy chorób nerek u dzieci (1) Ból pochodzenia nerkowego Dyzuria hematuria i zmiany zabarwienia moczu Zaburzenia oddawaniamoczu Moczenie nocne i dzienne Wielomocz i wzmożone pragnienie niedokrwistość Guz w jamie brzusznej

5 Objawy chorób nerek u dzieci (2) Obrzęki białkomocz Nadciśnienie Zaburzenia wzrostu Zaburzenia mineralizacji kości Zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej

6 Ból pochodzenia nerkowego!!!! Większość chorób nerek przebiega bezboleśnie # objawy chorób nerek u dzieci mogą dawać niespecyficzne objawy # Choroby układu moczowego stanowią główną przyczynę bólu brzucha u dzieci

7 Ból pochodzenia nerkowego Ból zlateralizowany przyczyną jest zwykle naciąganie torebki nerki Przyczyny: # ZUM # Ostre KZN # Nefropatia IGA # Guz Wilmsa (20%-30%) # zastój w układzie zbiorczym

8 Ból pochodzenia nerkowego Ból pochodzenia moczowodowego ostry promieniujący do pachy zwykle bardzo mocny, kolkowy PRZYCZYNY: # 16% kamica moczowodowa # skrzepy krwi # RVU wysokiego stopnia

9

10

11 Ból pochodzenia nerkowego Ból pochodzenia pęcherzowego okolica nadłonowa związany z dużym rozciągnięciem lub odczynem zapalnym Ból moszny skręt jąder

12 Dyzuria Ból w trakcie oddawania moczu: pieczenie, szczypanie, uczucie dyskomfortu Jest najczęstszym objawem ZUM

13 Hematuria Ciemne zabarwienie moczu Prawdziwa hematuria Rzekoma hematuria Definicja: umowna zależy od metody stosowanej do rozpoznania hematurii # Hematuria vs Erytrocyturia

14 Nieprawidłowy kolor moczu

15 Hematuria Pochodzenia nerkowego Pochodzenia z dolnych pięter układu moczowego Pochodzenia hematologicznego

16 Krwinkomocz pochodzenia pęcherzowego

17 Krwinkomocz pochodzenia kłebuszkowego

18 Zaburzenia oddawania moczu Zatrzymanie moczu # Trudności w rozpoczęciu mikcji # słaby strumień moczu # przerywany strumien moczu Konieczne nadanie urologiczne by wykluczyć obstrukcję pęcherz neurogenny ZUM

19 Zaburzenia oddawania moczu Moczenie vs nietrzymanie moczu Zaburzenia czynności zwieraczy Rozwój świadomego oddawania moczu wiek lat

20 Uroflowmetria Pudełkowaty zarys krzywej przepływu cewkowego zwężenie cewki Zapis prawidłowy Spłaszczony zarys krzywej osłabiona czynność skurczowa wypieracza

21 Cystometria Prawidłowy zapis Schematyczny zarys krzywej cystometrycznej Nadaktywna czynność wypieracza w fazie gromadzenia moczu

22 Zaburzenia oddawania moczu Polydipsia Zwiekszone pragnienie Polyuria Oddawanie zwiększonej objętości moczu 1 litr u małych dzieci 2 litr u szkolnych dzieci 3 litr u dorosłych

23 Poliuria Przyczyny: Polidypsja Pierwotna polidipsia - behawioralna Pochodzenia podwzgórzowego Hyperreninemia Zwiększony ładunek osmotyczny: Glukoza, Mocznik, Mannitol Nephrogenic diabetes insipidus Leki: Diuretyki mannitol Zespół nerczycowy w remisji Okres po ostrej niewydolności nerek

24 Test zagęszczania moczu u dzieci starszych wstrzymanie podaży płynów (ok.17 godz.) dzieci mniejsze test z Adiuretyną oznaczenie: ciężar właściwy moczu, osmolalność moczu

25 Niedokrwistość # typowa dla niewydolności nerek # normochromiczna (?) and normocytarna Przyczyny: skrócony czas przeżycia krwinek Zmniejszona produkcja erytropoetyny Utrata krwi Niedobór żelaza i kwasu foliowego

26 Guz w jamie brzusznej (I) Wodonercze Zwyrodnienie torbielowate nerki Torbielowatość nerek (autosomalna i recesywna) Pojedyncze torbiele Hypertrofia KZN Zakażenia

27

28 Obustronne: Guz w jamie brzusznej (II) # KZN # Zespół nerczycowy # Zakrzepica żylna # Ostra martwica brodawek nerkowych # Ostra martwica cewek nerkowych Guzy: Wilmsa rak nerki ropnie nerki

29 Białkomocz Podział (I) Białkomocz fizjologiczny # ortostatyczny # gorączkowy # wysiłkowy Białkomocz patologiczny

30 Białkomocz Podział (II) Białkomocz patologiczny Kłębuszkowy guzy leki wrodzony zespół nerczycowy

31 Białkomocz Białkomocz przemijający # Ortostatyczny # Inny Zanieczyszczenia moczu (pochwa) Fałszywie dodatnie wynik:: penicilliny, sulfonamidy, tolbutamide, środki kontrastowe Gorączka KZN Zaburzenia budowy układu moczowego

32 Obrzęki Przyczyny w pediatrii: Choroby nerek Zespół nerczycowy KZN Ostra i przewlekła niewydolnośc nerek Niewydolność krążenia Niewydolnośc wątroby Inne Zaburzenia hemodynamiczne Niedoczynność tarczycy

33 Nadciśnienie W 80-90% przypadków przyczyną nadciśnienia u dzieci są choroby nerek!!!

34 Nadciśnienie Definicja: Ciśnienie tętnicze krwi przekraczające wartości 95 percentyla dla wieku a nie wartości bezwzględne

35 Nadciśnienie Nadciśnienie przemijające: Ostre KZN Henoch-Schoenlein purpura Haemolytic uremic syndrome Ostra niewydolność nerek Ostre przewdnienie Choroby CUN; Guzy, zakażenia Hypercalcemia Leki: Corticosteroidy, Sympathomimetyki, środki antykoncepcyjne

36 Nadciśnienie Nadciśnienie trwałe: CoA renino-zależne sodo-zależne (CRF) nadmiar katecholamin pheochromocytoma neuroblastoma Nadmiar sterydów Pierwotne nadciśnienie

37 Ocena przesączania kłębuszkowego (GFR)

38 Ocena przesączania kłębuszkowego (GFR) Stężenie kreatyniny i mocznika Problemy Stężenie zależy też od produkcji nie tylko wydalania Produkcja zależy od masy mięśniowej (kreatynina) oraz funkcji wątroby i diety (mocznik) Odwrotna zależność od GRF małe wahania stężenia duże zmiany GRF Trudności w określeniu prawidłowych wartości w stosunku do wieku

39 Ocena przesączania kłębuszkowego (GFR) Pojęcie klirensu Objętość osocza oczyszczona z danej substancji w jednostce czasu i wydalona z moczem

40 Klirens kreatyniny Po co??? Stwierdzenie upośledzonej funkcji nerek Monitorowanie postępu choroby Monitorowanie odpowiedzi na leczenie Klirens kreatyniny < 80 ml/min/1.73m 2 niewydolność nerek < 15 ml/min/ 1.73m 2 schyłkowa niewydolność nerek (ESRD) < ml/min/ 1.73m 2 wskazanie do leczenia nerkozastępczego

41 Klirens kreatyniny endogennej Wykonanie ocena wydalania kreatyniny w 24-godzinnej zbiórce moczu określenie stężenia kreatyniny w osoczu w okresie zbiórki moczu Trudności niekompletna zbiórka moczu niedokładne określenie czasu zbiórki

42 Klirens kreatyniny endogennej Clcr = U x V/P : 1440 x 1,73/p.c. Gdzie: U - stężenie kreatyniny w moczu V - objętość moczu w ml P - stężenie kreatyniny w osoczu minuty w dobie 1,73/p.c. - normalizacja powierzchni ciała

43 Badania funkcji cewek nerkowych

44 Badania funkcji cewek nerkowych Cewek proksymalnych reabsorbcja fosforanów aminoacyduria glikozuria frakcyjne wydalanie HCO - 3 Cewek dystalnych test zakwaszania test zagęszczania

45 Podejrzenie zaburzenia zakwaszania moczu Kwasica metaboliczna Hiperchloremia Prawidłowa luka anionowa surowicy [Na+ - (Cl- + HCO3-)] = 8 16 mmol/l

46 Renografia

47 Renografia Faza wydzielnicza zależna od ukrwienia nerki Faza miąższowa czas tranzytu miąższowego (zależy od stanu czynnościowego miąższu nerkowego) Faza wydalnicza miara szybkości i swobody odpływu moczu z układu kielichowomiedniczkowego

48

49 Renografia Prawidłowe krzywe renograficzne

50 Renografia Asymetryczne krzywe renograficzne

51 Renografia Obustronnie spłaszczone krzywe renograficzne