Dr hab. Andrzej Pankalla Instytut Psychologii WNS UAM Poznań

Transkrypt

1 Dr hab. Andrzej Pankalla Instytut Psychologii WNS UAM Poznań Seminarium magisterskie Przedmiotem seminarium są transgraniczne problemy psychologii: historia, teoria, kultura/religia. Seminarium służyć będzie eksploracji teoretycznych problemów psychologii za pomocą metodologii badań historycznych zaadaptowanych do ich specyfiki, w tym podstaw psychologii jako nauki, historii jej myśli oraz filozoficzno-kulturowego kontekstu jej rozwoju. Problematyka seminarium to m.in.: historia nowożytnej, polskiej i światowej myśli psychologicznej, w tym niszowych /alternatywnych wobec głównego nurtu postaci, idei i koncepcji; psychologia jako nauka humanistyczna/dyscyplina historyczno-kulturowa oraz proweniencja i rozwój tzw. drugiej psychologii; europejska tradycja metodologii analitycznodeskryptywnej; psychologia mitu i religii; aplikacja teorii działania symbolicznego i metody analizy konotacyjnej. Wymagania wstępne: dobra, bierna znajomość j. angielskiego (lub innego języka obcego), poważne zainteresowanie teoretycznymi podstawami psychologii, historii tej dyscypliny i/lub problemami nauk o kulturze/religii. Celem seminarium jest pomoc w wyborze obszaru badawczego i sformułowaniu tematu pracy; przygotowanie teoretyczne i metodologiczne do przeprowadzania badań (metaanaliza literatury przedmiotu, praca ze źródłami; opracowanie konspektu pracy; zaplanowanie i przeprowadzenie badań; opracowanie wyników; redagowanie tekstu naukowego wg standardów APA). Kategorie analizy metodologicznej i etapy pracy teoretycznej w perspektywie historyczno-kulturowej (tzw. metoda historyczna): 1. Praca heurystyczna, czyli ustalenie dziedziny i problematyki badawczej (tematu, planu badania i wstępnych pytań/hipotez badawczych) oraz zebranie materiału do naukowego opracowania zagadnienia historycznego (zbieranie i wybór źródeł historycznych oraz wykorzystanie wiedzy pozaźródłowej, m.in. literatury naukowej - biblioteki, bibliografie, archiwa, bazy danych). 2. Praca krytyczna, czyli opracowanie (w tym tłumaczenie) i analityczna praca nad źródłami i literaturą przedmiotu w celu wstępnej weryfikacji postawionych hipotez badawczych. 3. Praca systematyczna i interpretacyjna, czyli selekcja, porządkowanie, wyjaśnianie i wiązanie faktów w syntezę historiograficzną, a w efekcie próba odpowiedzi na postawione pytania badawcze. 4. Praca redakcyjna i korekcyjna, czyli prezentacja wyników badania w postaci pisemnej, według standardów pracy naukowej: struktura i logika narracji/pracy historycznej; zasady przygotowania pracy magisterskiej (spis treści, przypisy, cytaty, ryciny, bibliografia, załączniki).

2 Dr hab. Andrzej Pankalla Instytut Psychologii WNS UAM Poznań Seminarium fakultatywne: Kulturowa i stosowana psychologia religii Seminarium dostarcza wiedzy na temat kształtowania się psychologii religii, przedmiotu jej zainteresowań, różnorodności metod i założeń głównych orientacji badawczych, ze szczególnym akcentem na specyfikę doświadczenia religijnego oraz nurt kulturowy i wymiar aplikacyjny (praktyczny) psychologii religii. Wybrane zagadnienia szczegółowe to: determinanty podmiotowe i uwarunkowania kulturowe religijności, religia w ontogenezie, postawy religijne i typologie religijności, religia a zdrowie psychiczne, tzw. odmienne stany świadomości a religia, psychologia mitu a rytuał i magia w kulturach tradycyjnych, psychologia doświadczeń i wierzeń religijnych: różnice międzykulturowe, (trans)religijna tożsamość naszych czasów. I Zagadnienia ogólne: 1. Zarys historyczny: geneza psychologii religii (dalej PR) jako dyscypliny naukowej. 2. Działy PR i jej miejsce w strukturze nauk. 3. PR jako dyscyplina psychologiczna. 4. PR a psychologia kulturowa (dalej PK) - kulturowa PR (dalej (KPR). 5. Przedmiot zainteresowań KPR: podstawowe kategorie badawcze. 6. Metody badawcze KPR. 7. Główne orientacje badawcze i teorie w ramach KPR. 8. Kategoria doświadczenia religijnego (dalej DR) w psychologii i KPR. II Wybrane zagadnienia szczegółowe KPR przedmiot analizy 1. Determinanty podmiotowe i uwarunkowania społeczno-kulturowe religii/religijności. 2. Religia w ontogenezie (psychologia, w tym stadia rozwoju religijnego). 3. Specyfika osobowości i zachowań (działania) homo religiosus. 4. Postawy religijne i typologie religijności a kontekst kulturowy. 5. Religia a zdrowie psychiczne (salutogenne/terapeutyczne działanie religii, religia a psychopatologia, uwarunkowania, diagnoza i terapia psychoz religijnych). 6. Tzw. odmienne stany świadomości a religia (techniki prowokujące doświadczenia parareligijne: enteogeny, medytacja, muzyka): sacrum czy profanum? 7. Psychologia mitu religijnego a rytuał i magia w kulturach tradycyjnych. 8. Szamanizm jako protoreligia a psychoszamanizm (psychologia transpersonalna). 9. Psychologia doświadczeń duchowych i wierzeń religijnych: różnice międzykulturowe. 10. Egzorcysta a/i psycholog kliniczny: możliwości współpracy oraz różnice. 11. Metody wywierania wpływu stosowane w sektach religijnych. Strategie wsparcia i pomocy psychologicznej dla ofiar sekt. III Wybrane aplikacje KPR w badaniu DR 1. Elementy numinosum w autyzmie? 2. Blessed fools w kulturze Olmeków z Jukatanu. 3. Wykorzystanie w praktyce interpretacyjnej i słabości założeń PR S. Freuda i C. G. Junga. 4. Mistyczny charakter czynności umysłowych i osobowości tzw. człowieka pierwotnego w koncepcji L. Levy-Bruhla. 5. Religia i religijność a psychotranskulturowość (cyberbycie, transwersalne ja i płynna tożsamość) naszych czasów. 6. Doświadczenia graniczne a DR i mistyczne. 7. Teoria działania symbolicznego SAT i PK E. E Boescha a mit religijny i rytuał.

3 8. Metoda Analizy Konotacji E.E. Boescha w badaniu DR. 9. Irracjonalizm systemowy J. M. Fericgli a DR. 10. Teoriometoda mitu personalnego S. Keena a rozwój religijny. 11. Prezentacja materiału badawczego pochodzącego z autorskich badań terenowych dotyczących DR (Buriaci Syberia, Korea Północna, Indianie Kofan, Huaorani i Siona - Amazonia Ekwadorska, Lacandoni Meksyk i Gwatemala, taoizm i buddyzm - Chiny). Analiza autorskich filmów dokumentalnych.

4 Dr hab. Andrzej Pankalla IP WNS UAM Poznań Lek. med. specjalista psychiatra Sławomira Kwiatkowska NZOZ Altermed Wykład i konwersatorium/sem. fakult.: Psychologia i psychiatria kulturowa teorie, metody, aplikacje. Program zajęć i wykładów obejmuje prezentację zaburzeń psychicznych w perspektywie historycznej, kulturowej i holistycznej. Przedstawia także szkoły i koncepcje psychologiczne i terapeutyczne obejmujące aspekt biologiczny, psychiczny, egzystencjalny i noetyczny człowieka. Umożliwia szerokie spojrzenie na etiologię i etiopatogenezę zaburzeń psychicznych z uwzględnieniem roli czynników środowiskowych, kulturowych i religijnych. Prezentuje potencjalny, rozwojowy aspekt kryzysów psychicznych. Ma na celu przekazanie wiedzy na temat poziomów zaburzeń psychicznych, poziomów rozwoju i świadomości oraz prezentację skutecznych metod terapeutycznych. Omawia cechy i kompetencje skutecznego i wszechstronnego terapeuty, coacha i mentora, z uwzględnieniem terapeutycznej roli czynników kulturowych (symbol, mit, baśń). 1/Historia psychologii i psychiatrii kulturowej. Proweniencja psychologii i psychiatrii kulturowej, ich specyfika oraz relacja do psychologii i psychiatrii głównego nurtu (mainstream). Przegląd podstawowych, klasycznych i niszowych, nurtów psychologii i psychiatrii kulturowej. 2/Psychologia i psychiatria transkulturowa. Inność w kulturach świata. Norma i patologia w aspekcie kulturowym( płynność granic) - podobieństwa i różnice kulturowe. Rola i znaczenie kultury w diagnozie, profilaktyce i leczeniu zaburzeń. Formy psychoterapii różnice kulturowe. Problemy diagnostyczne, różnicowanie. Kulturowe i środowiskowe uwarunkowania zaburzeń psychicznych (model rodziny, więź społeczna, wyznanie, tradycja). Transkulturowe znaczenie ceremonii i rytuału, rytuały przejścia. (Sati, kodeks Bushido dusza Japonii). Religia a choroba psychiczna (Hinduizm. Buddyzm. Islam). Psychiatryczne projekty holistyczne na świecie (trauma - pojęcie i leczenie, testamentowa terapia). Mity w kulturach świata. Symbol i jego znaczenie. Inicjacja patologiczna( schizofrenia) a inicjacja rozwojowa. 3/Metody psychoterapii a kultura. Psychologia integralna. Przegląd nurtów holistycznych w psychologii oraz szkół psychoterapeutycznych. Teorie zaburzeń psychicznych. Zdrowie psychiczne jako umiejętność aktywizacji procesów samoregulacji psychiki. Spektrum zaburzeń psychicznych- od uwarunkowań somatycznych po kryzys egzystencjalny i tożsamościowy. M.in. koncepcje Wundta, Jamesa, Tarta, Vedfelta, Junga, Assagiollego, Wilbera, Grofa. 4/Psychologia analityczna C.G. Junga. Podstawowe struktury i podsystemy psyche: ego, persona, świadomość, nieświadomość indywidualna i zbiorowa. Typy, funkcje, postawy psychologiczne. Pojęcie kompleksu. Archetyp. Symbol. Proces indywiduacji, etapy rozwoju (biologiczny, kulturowy). Synchroniczność. Koncepcja libido wg Junga. Metody diagnozy i terapii. 5/Etiologia i etiopatogeneza w klinicznej psychologii kulturowej na przykładzie schizofrenii (czynniki endogenne, egzogenne, środowiskowe, psychogenne).teorie psychoanalityczne (regresja do stadium narcystycznego, koncepcje schizofrenicznej matki, teoria podwójnego wiązania Gregory'ego Batesona.)Teoria dyssolucji Jacksona. Teoria

5 Mazurkiewicza. Osobowość schizoidalna. Podzielone Ja Ronalda Davida Lainga. Kulturowe koncepcje zaburzeń. 6/Postmodernizm w psychologii i psychiatrii. Kultura i tożsamość ponowoczesna a psychologia i psychoterapia. Koncepcje cybernetyczne. Stany świadomości o zagęszczonej informacji (Ole Vedfelt). Zaburzenia psychiczne jako kryzys rozwojowy. Doświadczenia graniczne. Kryzys tożsamości problem integracji doświadczenia(integracja pozytywna, trudności w integracji, fiksacja na doświadczeniu(brak integracji). Współczesne systemy diagnostyczne. ICD 10, DSM IV (S. i i C. Grof spiritual emergence i spiritual emergency, DSM -IV "problem religijjny lub duchowy" kod v62.89) 7/Integracja nauk i jej znaczenie dla rozwoju potencjału ludzkiego. Zaburzenia psychiczne w świetle aktualnych odkryć naukowych. Holistyczne koncepcje( szkoły) w psychiatrii a współczesne odkrycia naukowe ( fizyka kwantowa / EPR, eksperyment Aspecta/,teoria pola, teoria nieświadomości filogenetycznej (Grof), koncepcja ukrytej zmiennej (Bohm), holograficzna koncepcja mózgu. 8/ Rozwojowy aspekt psychoterapii, coachingu i mentoringu - rozwój potencjału jako kontinuum podstawowego procesu terapeutycznego. Coaching i mentoring w psychiatrii i psychoterapii. Psychoterapeuta integralny. Rola terapeuty. Cechy i kompetencje terapeuty holistycznego. Rola i znaczenie doświadczeń jednostkowych w psychologii, psychiatrii i psychoterapii. Potencjał człowieka. Rozwojowy aspekt kryzysu psychicznego (kryzysu tożsamości). Przyczyny zaburzeń i czynniki leczące. Profilaktyka. 9/Kulturowe uwarunkowania psychoterapii. Znaczenie mitologii w rozpoznawaniu, diagnozowaniu i psychoterapii kryzysów psychicznych. Joseph Campbell mit podróży Bohatera jako metafora rozwoju człowieka (Seperacja inicjacja powrót). Historia przypadku Mitologiczna podróż. Bohater z 1000mg thorazine. Wątki mitologiczne w doświadczeniu psychotycznym i rozwojowym. Znaczenie mitu w integracji doświadczenia spiritual emergence i spiritual emergency. 10/Współczesne metody oddziaływania psychologicznego i ich aspekt rozwojowy. Poziomy/rodzaje zaburzeń. Adekwatność terapii. Terapia integralna. Psychoterapia psychoz. Rola czynników kulturowych w terapii. Nowe metody terapeutyczne. 11/Stosowana psychologia i psychiatria kulturowa. Doświadczenie mitu - spotkanie z nieświadomością. Mit jako mapa niezbadanych/nieznanych obszarów psyche. Mitycznopoetycka funkcja psychiki. Spójność narracji mitów a niespójność narracji psychotycznej. Podróż Bohatera - jako narzędzie terapeutyczne w inicjacji psychotycznej. Inicjacja patologiczna a inicjacja twórcza ( wyłonienia duchowe, mistycy, proces twórczy). Terapia integralna - czynniki kulturowe: literatura, film/kinematografia, sztuka. Terapeutycznorozwojowa rola twórczości. Świadomość a zdrowie psychiczne/dobrostan psychiczny. Religia a zdrowie psychiczne/dobrostan psychiczny /tożsamość. Rozwój psychiczny. Katalizatory przemiany psychicznej/rozwoju psychicznego. Trauma i jej (podwójna) rola w integracji i dezintegracji psyche. Doświadczenia graniczne w kulturach świata. 12/ Psychologia, psychiatria i psychoterapia a religie. Kontekst historyczny i kulturowy relacji psychologia, psychiatria i psychoterapia a religia. Kulturowa psychologia religii. Zaburzenia psychiczne a religia. Religijne czynniki leczące w psychoterapii. Wymiar noetyczny osoby ludzkiej. Znaczenia duchowości. Magia-mit-rytuał a psychologia kulturowa.

6 Szamanizm jako protoreligia i protopsychoterapia? Specyfika transreligijnośći: koktajlowej religijności naszych czasów, prywatnych, synkretycznych religii XXI wieku.