POLITYKA TRANSPORTOWA W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH UNII EUROPEJSKIEJ

Transkrypt

1 POLITYKA TRANSPORTOWA W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH UNII EUROPEJSKIEJ Modele finansowania nowoczesnych inwestycji transportowych Krzysztof Kałuża An ARCADIS company

2 Model finansowy zakładający współpracę z sektorem prywatnym przy projektach infrastrukturalnych jest skuteczną formą rozwoju tego sektora na całym świecie. Mamy nadzieję na popularyzację tych modeli na szerszą skalę również w Polsce. Źródło:

3 Spis treści I. Modele finansowania projektów infrastrukturalnych II. Charakterystyka wybranych modeli III. Etapy projektu IV. Studia przypadków - szanse i zagrożenia V. Podsumowanie Źródło:

4 Modele finansowania projektów infrastrukturalnych I.

5 Modele finansowania I. Model tradycyjny vs Partnerstwo publiczno-prywatne: Model tradycyjny Koncentracja na pojedynczym etapie/ poszczególnych etapach Zapewnianie środków finansowych należy do zadań podmiotu publicznego Stałe obciążenie finansowe podmiotu publicznego Wszystkie rodzaje ryzyka spoczywają na podmiocie publicznym Partnerstwo publiczno-prywatne Koncentracja na całym cyklu życia danego projektu Zapewnianie środków finansowych należy do zadań partnera prywatnego (w całości lub części) Obciążenie finansowe dla podmiotu publicznego (wynagrodzenie partnera prywatnego) przybiera różne formy, a cały mechanizm zależy od poziomu wydajności i jakości realizowanego przedsięwzięcia Ryzyko związane z przedsięwzięciem dzieli się pomiędzy podmiot publiczny i partnera prywatnego

6 Modele realizacji i finansowania oparte na PPP I. Model brytyjski Stworzenie specjalnego programu dla wdrażania i rozwoju PPP - PFI Ustalenie krajowych standardów dla przetargów Dotyczy wszystkich systemów infrastruktury Ocena projektów na bazie wskaźników wartości pieniądza (VfM) przy zastosowaniu formuły PSC (public sector comparator) Procedury nadzoru ustalone przez ministra skarbu Model kontynentalny Odpowiedź na precyzyjnie określone potrzeby i cele polityczne sektora publicznego Oparcie na ustalonych podstawach prawnych Priorytetem jest infrastruktura transportowa Ocena dokonywana przez powoływane w trybie ad hoc komitety i komisje Techniczne wsparcie, doradztwo i nadzór Partnerstwo typu brytyjskiego Mobilizacja sektora publicznego Żródło: Modele PPP i ich zastosowanie w sferze finansowania rozwoju infrastruktury transportu w krajach UE (A. S. GRZELAKOWSKI, 2009):

7 Udział modeli PPP na rynku inwestycji UE I. Źródło: Market Update Review of the European PPP Market in 2011:

8 Udział PPP w poszczególnych krajach UE I. Żródło: Market Update Review of the European PPP Market in 2011:

9 Charakterystyka wybranych modeli II.

10 Stosowane wskaźniki porównawcze w modelu brytyjskim II. Walidacja założeń opłacalności Inwestycji Skanowanie Projektu PPP Komparator publiczno-prywatny Kompleksowa analiza efektywności wykonania projektu w proponowanym kształcie Etap prekwalifikacji i rozpisania przetargu Komparator sektora publicznego Wybór partnera prywatnego, na poszczególnych etapach wyłaniania najlepszej z ofert Żródło: Modele PPP i ich zastosowanie w sferze finansowania rozwoju infrastruktury transportu w krajach UE (A. S. GRZELAKOWSKI, 2009):

11 Stosowane formy realizacji PPP II. Design, Bid, Build Build, Own, Operate (BOO) Design, Build Build, Operate, Transfer (BOT) Design, Build, Finance, Private Contract Fees Long Term Lease Operate Agreement (DBFO)

12 Przykładowy model struktury projektu II. Partner Prywatny Partner Publiczny Doradcy Techniczny,prawny,finansowy Projektant i Wykonawca S.P.V. Firma Administrująca Zarządzająca Eksploatacją Kapitał Finansujący Pożyczka

13 Formy opłat za użytkowanie infrastruktury transportu II. Firma prywatna (z koncesją) 1) Odrębne koncesje BOT(F, UK, ESP, IRL, GR, HU, PL) Firma publiczna (z koncesją) 1) Sieć płatnych autostrad (F,I, P, ESP częściowo) 2) Kompleksowe oddzielne projekty (DK, SWE) Prywatne koncesje 1) UK, FIN shadow tolls DBFO Inne pozabudżetowe formy finansowania 1) Metody niemieckie (DBF) 2) Metody holenderskie (D&B i F) 3) Metody belgijskie Intercommunales Tradycyjne publiczne finansowanie 1) Winiety (CH, CZ, SK, PL) 2) Fundusz drogowy ( L, NL, PL ) 3) Typowo tradycyjne metody (D, UK, ESP, DK,I) Żródło: Modele PPP i ich zastosowanie w sferze finansowania rozwoju infrastruktury transportu w krajach UE (A. S. GRZELAKOWSKI, 2009):

14 Etapy projektu III.

15 Zadania na poszczególnych etapach inwestycji III. Konsultacje Przygotowanie Inwestycji Programowanie Przetarg Etap Realizacji Etap Użytkowania Studium wykonalności Prognozy ruchu pasażerskiego Wyznaczenie trasy Określenie parametrów technicznych Realizacja prac Monitoring wskaźników produktywności Oddanie do użytkowania Weryfikacja modelu popytu Określenie struktury realizacji projektu Modelowanie finansowe Rejestr i alokacja ryzyk Wybór modelu finansowania Opracowanie szacunkowego harmonogramu robót oraz strategii realizacji prac Integracja systemów Integracja kontraktów Wyznaczenie strategii utrzymywania obiektów Nawiązanie współpracy pomiędzy najemcą i właścicielem Modernizacja

16 Studia przypadków - szanse i zagrożenia IV.

17 Studia przypadków szanse i zagrożenia IV. Latin America Europe Europe Europe Europe Salvador Metro London Underground South Hampshire LRT Thessaloniki LRT London HS1 Brazylia Wielka Brytania Wielka Brytania Grecja Wielka Brytania

18 HS1 Przedmiot i zakres analizy projektu i procesów IV. Zakres tematyczny analizy: Zakres funkcjonalny z podziałem na tzw. I. Analiza ruchu (ocena realizacji założeń prognoz ruchu, w tym ruchu krajowego, zagranicznego i zgodność z rozkładami, bariery i mozliwość ich przełamywania II. Analiza komercyjna (atrakcyjność dla pasażerów, partnerów biznesowych, zasadnoścćadekwatność polityki taryf III. Analiza techniczna i kosztowa (Capex, Opex, analiza efektywności wykorzystania struktury IV. Weryfikacja analizy ryzyk Wnioski we wszystkich obszarach i zalecenia a) Obszary bezposrednio regulowane w ramach projektu I. Program Zarządzania aktywami projektu II. Zarządzanie Kontraktami (techniczne, komercyjne) b) Obszary aktywności poza projektem, ale powiązane I. Obiekty komercyjne handlowe i biurowe II. Infrastruktura teletechniczna III. Parkingi IV. Obiekty logistyczne/przemysłowe Analiza ryzyk Wnioski i zalecenia Rezultat w postaci wytycznych do programu zwiększenia efektywności funkcjonowania projektu w nowej strukturze

19 HS1 Przedmiot i zakres analizy projektu i procesów IV.

20 Studia przypadków - zagrożenia IV. Niepowodzenia i ich przyczyny Błędy w fazie przygotowawczej Nieadekwatne szacunki kosztów budowy na etapie studium wykonalności lub/oraz wpływ nacisku partnera publicznego na wyniki analiz Nieodpowiedni rozdział ryzyk pomiędzy partnerem prywatnym a publicznym Bilans zbyt optymistyczny w oszacowaniu wpływów przez Wykonawcę, który często prowadzi do rezygnacji instytucji finansującej (przeważnie banku) przed zakończeniem inwestycji Nierealistyczne wymagania partnera publicznego co do gwarancji Błędy w fazie wykonawczej Nieadekwatne szacunki czasu budowy oraz zmiany projektowe specyfikacji inwestora Nieadekwatny projekt prowadzący do zwiększenia kosztów oraz wydłużenia czasu budowy; w wyniku czego prognozy stadium wykonalności przestają być aktualne Opóźnienia, a w konsekwencji wzrost kosztów ziemi, zmiana wymagań w przepisach, wzrost kosztów robocizny, itp. w porównaniu do założeń

21 Podsumowanie V.

22 Podsumowanie V. Obserwacje i wnioski z dotychczasowych realizacji projektów w PPP Stosowane tam gdzie model publiczny nie będzie wystarczająco efektywny W praktyce z reguły droższe z uwagi na pozyskanie finansowania na komercyjnych zasadach tańsze z punktu widzenia obciąąenia budżetu, ale droższe w wartościach bezwzględnych Oparte o SPV jako dominującą formułę realizacji Działające w warukach zmniejszenia ryzyk politycznych (udział agend rządowych w SPV, transgraniczność, zainteresowanie rządu, samorządu) W miarę wzrostu liczby zrealizowanych projektów zmniejsza się liczba projektów atrakcyjnych (o mniejszym ryzyku) Projekt przed wyborem formuły realizacji powinien zostać poddany weryfikacji rynku Powinno dominować podejście projektowe, a nie modelowe (formuła modelowa, ale projekt niepowtarzalny)

23 Dziękuję za uwagę Krzysztof Kałuża Partner Dyrektor ds. Rozwoju Biznesu Królewska, Warszawa Tel.: +48 (22) Tel. kom Prawa do prezentacji zastrzeżone dla EC Harris An ARCADIS company