Ziemia to planeta wody

Transkrypt

1 Ziemia to planeta wody 70 % jej powierzchni stanowią zbiorniki wodne i rzeki będące środowiskiem życia gatunków roślin i zwierząt

2 Środowisko morskie

3 Ziemia to planeta wody Wody występujące na Ziemi, bez względu na ich stan skupienia i miejsce występowania, tworzą hydrosferę. W skład hydrosfery wchodzą: morza i oceany, rzeki, jeziora i bagna, wody podziemne, lodowce, śnieg i grad, para wodna w atmosferze i skorupie ziemskiej.

4 Ziemia to planeta wody Hydrosfera rozmieszczona jest na powierzchni Ziemi bardzo nierównomiernie: ogólne zasoby wody 1400,0 mln km 3 morza i oceany 1370,0 mln km 3 lodowce, śnieg i grad 30,0 mln km 3 rzeki, jeziora 0,4 mln km 3 para wodna i inne < 0,001%

5 Wody słodkie Wody słodkie charakteryzują się niską zawartością soli mineralnych (0,1-0,5 g/dm 3 ). Zawierają dużo związków wapnia i krzemu a mało chlorków. Wody słodkie mają zwykle odczyn bardzo słabo alkaliczny. W wodach śródlądowych występują liczne substancje organiczne stające się pokarmem fauny i flory. Składnikiem wody słodkiej, przy powierzchni, są też rozpuszczone gazy w następujących proporcjach: azot 1,3%, tlen 0,7%, CO 2 0,06%.

6 Wody słone Wody słone powstały na skutek opadów deszczów (gwałtownego skraplania wody) i wymywania przez nie z powierzchni gruntu związków mineralnych. Zasolenie wód morskich sięga wynosi 1,2 do 3,5. Występujące w wodzie morskiej praktycznie wszystki minerały nadają jej słonogorzki smak. Wysoka zawartość minerałów, a co za tym idzie duża gęstość wody, powoduje że płetwonurek musi zabrać więcej obciążenia niż w wodach słodkich.

7 Jezioro naturalne zagłębienie terenu o powierzchni większej niż 1 ha, bez bezpośrodniego połączenia z morzem oraz posiadające trzy strefy biologiczne

8 Jezioro Zbiorniki wodne dzielimy geomorficznie na: polodowcowe, przymorskie, starorzecza, deltowe, krasowe, górskie, zapadliskowe, tektoniczne, wulkaniczne.

9 Jezioro Zbiorniki wodne, ze względu na żyzność dzielimy na: oligotroficzne: ubogie w składniki pokarmowe, bogate w tlen eutroficzne: żyzne, średni poziom tlenu, zasadowe mezotroficzne: dystroficzne: przeżyźnione, niski poziom tlenu, siarkowodór i metan na dnie ubogie w tlen, kwaśne, dużo humusu

10 Jezioro Misę jeziora dzielimy na trzy części: litoral : pelagial : profundal : część przybrzeżna strefa toni wodnej strefa denna

11 Strefy jeziora / Budowa misy

12 Jezioro Zbiorniki wodne, pod względem temperatur całorocznych, dzielimy na: tropikalne ciepłe umiarkowane zimne temp. > 20 o stałe uwarstwienie letnie zmienne uwarstwienie stałę uwarstwienie zimowe

13 Uwarstwienie termiczne jeziora Warstwa nadskokowa - epilimnion Skok termiczny metalimnion- termoklina Warstwa podskokowa - hypolimnion

14 Środowisko wodne Termoklina (metalimnion) temperatura Uwarstwienie termiczne głębokość Warstwa nadskokowa - epilimnion Skok termiczny - termoklina Warstwa podskokowa - hypolimnion

15 Jezioro Ruchy wód w jeziorach dzielimy na: powierzchniowe : falowanie, sejsze i prądy pionowe : konwekcja

16 Oceany / morza Zbiornik posiadający: własny układ prądów, samodzielny system dopływów typowy poziom zasolenia i temperatur nazywamy: OCEANEM

17 Oceany / morza Ocean cechuje się: falowaniem: na skutek działania wiatru, prądami: wiatr, zasolenie i różnice temperatur pływami: oddziaływanie Księżyca na masy wody

18 Parametry fali morskiej Długość fali Kierunek fali Głębokość Ruch kołowy Wysokość fali Ruch kołowy Szczyt

19 Załamanie fali w strefie brzegowej - przybój

20 Prądy morskie ciepłe

21 Prądy morskie zimne

22 Pływy morza Na skutek wzajemnego oddziaływania grawitacyjnego Słońca, Ziemi i Księżyca obserwujemy periodyczne zmiany kształtu Ziemi. Zmiany te powodują przemieszczanie się mas wody w morzach i oceanach, co skutkuje zmianami poziomu morza. Zjawisko to nazywa się pływami.

23 Półksiężyc Pływy morskie Crescent moon Waning moon HT Height LT Ziemia Oceany Księżyc Pełnia Nów HT Wysokość LT

24 Pływy morza Każdorazowo, przed nurkowaniem w morzu, należy się zapoznać z występowaniem pływów w danej okolicy. Nurkowanie należy wykonywać w czasie gdy nie ma pływów lub, w ostateczności, rozpoczynać w trakcie trwania przypływu. Prądy pływów są bardzo silne i mogą wyciągnąć płetwonurka daleko w morze.

25 Oceany / morza Toń morską dzielimy na strefy: epilagial mezopelagial bartypelagial abyspelagial

26 Środowisko morskie - strefy morza

27 Rzeka naturalny słodkowodny ciek stały lub okresowy, większy od strugi, strumienia i potoku, płynący w łożysku lub dolinie wyżłobionej przez jego własną siłę erozyjną spowodowaną grawitacją.

28 Rzeka Podstawową cechą rzek jest stały ruch wody. Prędkość ich przepływu jest zmienna i zależna od spadku terenu i tarcia wody o dno. Główny prąd, nie zawsze biegnący środkiem rzeki, nazywamy nurtem rzecznym.

29 Rzeka Cały bieg rzeki dzielimy na trzy części: górny: środkowy: dolny: duże spadki i szybkość, płytkie i kamieniste, małe spadki, średnia prędkość, dno piaszczysto-muliste, duży przepływ wód powolny, piaszczyste dno, duża masa wody, starorzecza.

30 Rzeka

31 Rzeka

32 Życie w wodach śródlądowych i morskich

33 Biologia wód Woda to wielkie środowisko życia na kuli ziemskiej. W porównaniu do środowiska lądowgo cechuje się kilkoma istotnymi właściwościami: skrócony okres naświetlania lub jego brak małe amplitudy temperatury - dobowe i roczne obecność składników odżywczych w całym otoczeniu zmniejszoną ilością tlenu

34 Biologia wód Organizmy środowiska wodnego można podzielić na faunę i florę, które tworzą zamknięty łańcuch pokarmowy o następujących głównych ogniwach: producenci konsumenci reducenci - rośliny zielone produkujące subst. organiczne - zwierzęta pobierające subst. organiczne - bakterie przetwarzające resztki organiczne

35 Biologia wód Zasadniczą rolę w życiu organizmów wodnych stanowią gazy rozpuszczone w wodzie: O 2, CO 2 i H 2 S. Tlen pochodzi z atosfery i fotosyntezy roślin. Szybkie zanikanie światła powoduje, że ilość tlenu maleje wraz z głębokością, wówczas dominującą rolę przejmują bakterie beztlenowe wytwarzające siarkowodór. Siarkowodór zabija, poza bakteriami siarkowymi, wszelkie życie.

36 Biologia wód Organizmy wodne, w zależności od sposobu poruszania się i zdobywania pożywienia, dzielimy na: plankton: drobne organizmy roślinne (fitoplankton) i zwierzęce (zooplankton) unoszące się biernie w wodzie nekton: organizmy z czynną zdolnościa poruszania bentos: organizmy żyjące na dnie zbiornika peryfiton: organizmy na roślinach

37 Biologia wód - flora Roślinność jest naturalną ozdobą zbiorników wodnych. Jej znajomość pozwala zorientować się w jakości środowiska wodnego i ocenić jego przydatność do nurkowania. Roślinność wodna stanowi źródło pokarmu dla pozostałych organizmów wodnych oraz doskonałe schronienie dla zwierząt. Roślinność na stałe przytwierdzona do dna występuje tylko w litoralu i na płyciznach wodnych. Jest ona rozmieszczona strefowo.

38 Strefy jeziora

39 Biologia wód - fauna Organizmy wodne produkują znacznie więcej materii organicznej niż organizmy lądowe. Odpowiedzialny jest za to fitoplankton, mikroskopijne organizmy unoszone biernie w toni wodnej. Odpowiada on także za zjawisko zakwitu czyli masowego jego rozwoju. Podczas zakwitu następuje zmiana smaku, koloru i przezroczystości wody oraz poziomu tlenu, co może powodować pogorszenie warunków życia w zbiorniku wodnym.

40 Biologia wód - litoral Strefa litoralna odznacza się szczególnym bogactwem fauny ze względu na korzystne warunki rozwoju: duża ilość pokarmu mała ruchliwość wody szybkie nagrzewanie wody oświetlenie Przebywają tu, najczęściej ukryte pomiędzy roślinami, mięczaki, owady, ryby (szczupak, sandacz, okoń, węgorz).

41 Biologia wód - pelagial Strefa pelagiczna różni się warunkami życia w porównaniu do litoralu: brak punktów odniesienia brak kryjówek zanikanie falowania mała ruchliwość wody i niewielkie zmiany temperatury słabe oświetlenie Przebywające tu organizmy przystosowują się do zaniku światła i tlenu oraz wykształcają mechanizmy obronne.

42 Biologia wód - głębia Strefa głębinowa, zaczynająca się w naszych warunkach geograficznych, na głębokości 8-10m ma zupełnie odmienne warunki. Praktyczny brak oświetlenia, stała temperatura 4 o C i brak ruchu wody pwoduje zanik roślin wytwarzających tlen. Jego brak przyczynia się do zmniejszenia ilości fauny zamieszkującej te głębokości. Pokryte mułem dno stanowi doskonałe warunki dla zwierząt pełzających i osiadłych (bentos).

43 Biologia wód - morze Morze to największy ośrodek życia na Ziemi. Rozmieszczenie życia nie jest w nim jednak jednolite. Środowisko morskie dzielimy na: pelagial (wody otwarte) obszar neretyczny obszar oceaniczny bental (dno) litoral obejujący granice pływów dno głębokie

44 Biologia wód - morze Świat roślinny morza nie jest tak bogaty jek w wodach słodkich. Tworzony jest głównie przez plankton, glony oraz niewielką ilość roślin kwiatowych. Plankton składa się głównie z sinic, okrzemek, brunatnic i wiciowców. Glony spotykane są głównie na podłożu twardym lub skalistym, do którego przymocowane są przylgą lub chwytnikiem. Największe glony morskie to brunatnice tworzące podwodne lasy. Brunatnice to najbardziej zróżnicowany gatunek glonów morskich.

45 Biologia wód - morze Świat zwierząt morskich jest bardzo urozmaicony. Spotykamy w nim pierwotniaki, gąbki, jamochłony, pierścienice, stawonogi, mięczaki, szkarłupnie i kręgowce (ryby, gady i ssaki morskie). Stanowią one wraz z florą zamknięty i samowystarczalny łańcuch pokarmowy. Jednym z atrakcyjnieszych elementów morza dla płetwonurka są rafy koralowe. Są one zbudowane ze szkieletów korali madreporowych i stanowią doskonałe środowisko życia dla innych organizmów morskich.

46 Ochrona środowiska

47 Ochrona środowiska Zbiorniki wodne są naturalnym odbiorcą ścieków. Mimo zdolności każdego zbiornika do samooczyszczania wiele z nich nie jest w stanie usunąć wszystkich zanieczyszczeń. Podstawowym warunkiem samooczyszczenia jest zawartość tlenu oraz samoistny ruch wód. Ilość substancji odżywczych spływająca do zbiorników powoduje nadmierny rozwój fitoplanktonu a co za tym idzie jego zakwit i zmniejszenie ilości tlenu, co z kolei powoduje zamieranie innych form życia.

48 Ochrona środowiska Zanieczyszczeniem nazywamy każdą zmianę wywołaną przez człowieka w naturalnym procesie krążenia materii, szczególnie jeśli powoduje to pogorszenie jakości środowiska lub wartości użytkowej danego obszaru.

49 Ochrona środowiska Zanieczyszczenia dostające się do zbiorników wodnych podlegają szeregowi przemian prowadzących do ich utylizacji (być może tylko częściowej). Wyróżniamy cztery główne procesy: dyspersja - rozproszenie zanieczyszczeń w wodzie depozyt - odkładanie zanieczyszczeń degradacja - rozkład zanieczyszczeń na związki proste transformacja - przemiany w inne związki

50 Ochrona środowiska Wzrastające stężenie zanieczyszczeń chemicznych powoduje brak możliwości samooczyszczenia jezior. Skutkiem tego jest stopniowe zanikanie życia w jeziorach. Brak roślin powoduje zmniejszanie się ilości tlenu a to powoduje zanik fauny. Efektem jest przerwanie łańcucha pokarmowego, co prowadzi do braku możliwości samoistnego odnowienia życia. Niezbędna jest w tym momencie interwencja człowieka.

51 Środowisko wodne

52 Wybór miejsca nurkowania

53 SZANUJ ŚRODOWISKO JESTEŚ JEGO CZĘŚCIĄ CIĄ

54 SZKOLENIE PŁETWONURKÓW KDP/CMAS Przygotowanie materiałów Mirosław Kierepka Bartosz Polednia