Wpływ logistyki na sytuację finansową przedsiębiorstwa

Transkrypt

1 ZIMON Grzegorz 1 Wpływ logistyki na sytuację finansową przedsiębiorstwa WSTĘP Logistyka to obszar zarządzania, który obecnie stanowi podstawę budowania przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw. Zarządzanie logistyczne jest tą częścią zarządzania łańcuchem dostaw, które zajmuje się planowaniem, wdrażaniem oraz kontrolą skutecznego efektywnego obustronnego przepływu i przechowywania towarów, usług oraz odpowiednich informacji, między miejscem pochodzenia a miejscem konsumpcji, w celu spełnienia wymagań klientów [7,s..22]. Logistyka zajmuje się, więc głównie dwoma obszarami przepływem towarów, materiałów, wyrobów gotowych, półproduktów oraz procesem ich magazynowania. Zastosowanie odpowiednich systemów zarządzania logistyką będzie wpływało na czas, jakość, terminowość dostaw oraz na proces przechowywania zapasów, czyli na koszty. Widać, więc że logistyka jest w pewien sposób związana ze wszystkimi obszarami firmy, a zwłaszcza działem finansowym i księgowością, ponieważ odgrywa znaczącą rolę w zarządzaniu takimi aktywami firmy jak zapasy i magazyny. [1,s.67] Celem artykułu jest przedstawienie, w jaki sposób organizacja logistyki w przedsiębiorstwie wpływa na poszczególne obszary finansów firmy. 1. OCENA SYTUACJI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA W celu dokonania oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa najczęściej przeprowadza się analizę finansową w czterech obszarach zarządzania finansami: Płynności finansowej Efektywności zarządzania Rentowności Zadłużenia Płynność finansową można definiować na wiele sposobów. Najczęściej rozumiana jest, jako wypłacalność przedsiębiorstwa. [6, s.40]. Inna definicja płynności finansowej wyraża zdolność przedsiębiorstwa do regulowania zobowiązań krótkoterminowych w wyznaczonym terminie [5, s.10] Utrzymanie płynności finansowej to podstawowy cel, jaki przedsiębiorstwo powinno sobie wyznaczyć. Utrata płynności oznacza brak możliwości do regulowania zobowiązań, co w długim okresie oznacza upadłość przedsiębiorstwa. W celu dokonania podstawowej oceny zarządzania płynnością finansową należy wykorzystać podstawowe wskaźniki dla pomiaru bieżącej płynności finansowej. Podstawowy wskaźnik w analizie płynności finansowej to wskaźnik płynności bieżącej. Jest to relacja aktywów obrotowych do zobowiązań krótkoterminowych. Informuje nas ile razy aktywa obrotowe pokrywają zobowiązania krótkoterminowe.[2, s. 351]. Płynność finansową uznaje się na zadawalającym poziomie, gdy znajduje się w przedziale 1,2-2,0. 1 Dr inż. Zimon Grzegorz, Politechnika Rzeszowska, Wydział Zarządzania, Zakład Finansów Bankowości i Rachunkowości 7058

2 Drugi obszar informujący o sytuacji finansowej jednostki gospodarczej to efektywności zarządzania przedsiębiorstwem. Sytuacja finansowa przedsiębiorstwa jest zależna od sprawności działania, czyli umiejętności efektywnego wykorzystania posiadanych zasobów w istniejących uwarunkowaniach zewnętrznych. [3, s.265]. Do podstawowych mierników efektywności zarządzania przedsiębiorstwem zaliczamy wskaźnik obrotowości majątku obrotowego. Jego rezultat jest zależny od charakteru i działalności przedsiębiorstwa. Huta nigdy nie będzie miała takich obrotów aktywów jak sklep spożywczy.[1,s.43] Ważne więc jest sporządzenie analizy porównawczej dla firm z tej samej branży w przypadku wskaźników obrotowości aktywów. Jeżeli on jest wysoki, sytuacja finansowa przedsiębiorstwa powinna być dobra, ponieważ w kreowaniu przychodów i osiągania zysku przyczynia się majątek obrotowy [3,s.265]. Kolejne wskaźniki, na które warto zwrócić uwagę to wskaźniki rotacji zapasów, należności krótkoterminowych i zobowiązań krótkoterminowych. Wskaźniki rotacji zapasów powinny być osobno konstruowane dla poszczególnych kategorii zapasów: dla materiałów, towarów i produktów [8, s.210] Kolejnym miernikiem efektywności zarządzania przedsiębiorstwem jest wynik finansowy jednostki. Wskaźniki, które pozwalają ocenić poziom zyskowności należą do grupy wskaźników rentowności. Informują one ile procent zysku osiągnęło przedsiębiorstwo z uzyskanego przychodu ze sprzedaży. Ile zysku przypada na jednostkę zaangażowanego majątku? Ile zysku jest przedsiębiorstwo zdolne wypracować z kapitału własnego? 7059

3 Ostatni obszar poddawany analizie dotyczy analiza zadłużenia przedsiębiorstwa. Podstawowym miernikiem informującym zarządzających o poziomie zadłużenia jest wskaźnik ogólnego zadłużenia. Jest to stosunek zobowiązań ogółem do pasywów ogółem. Pożądany wynik powinien znajdować się w przedziale 0,57 do 0,67. Wysoki wskaźnik oznacza duże ryzyko finansowe. 2. GŁÓWNE OBSZARY ZARZĄDZANIAA LOGISTYCZNEGO Zarządzanie logistyczne jest więc proces przepływu i przechowywania towarów, materiałów lub wyrobów gotowych. Do najważniejszych działań z zakresu logistyki należy wymienić:[1, s.72] Transport Składowanie Pakowanie Manipulacja materiałami Realizacja zamówień Prognozowanie Planowanie produkcji Zakupy Obsługa klienta Lokalizacja Inne działania logistyczne, np. obsługa poza sprzedażowa Z punktu widzenia finansów najistotniejszy wpływ na finanse przedsiębiorstw będą miały następujące działania transport i składowanie. Transport najważniejszy element logistyki jest ściśle związany z fizycznym przepływem dóbr. Będzie on miał kluczowe znaczenie dla obrotowości i zyskowności. Drugi element, który jest mocno związany z definicją logistyki to składowanie. W tym obszarze firmy mają najwięcej możliwości na optymalizacje kosztów. Te dwa elementy będą wpływały na najważniejsze obszary związane z zarządzaniem finansami tj. płynność, efektywność zarządzania majątkiem, zyskowność. W mniejszym stopniu na finanse będą wpływać pozostałe elementy związane z zarządzaniem logistycznym: realizacja zamówień, czyli stopień sprawności wykonywania otrzymanych zleceń. Jest to czas od momentu złożenia zlecenia przez klienta do jego realizacji. [1, s. 69] Zakupy, czyli ich organizacja. Rozmieszczenie dostawców, odległości będą miały wpływ na koszty transportu jak również czas. Wszystkie te elelemnety tworzące zarządzanie logistyczne są oparte na prognozowaniu. Prognozowanie zamówień. Czyli ustalenie odpowiedniego poziomu zapasów jest podstawą do przeprowadzenia efektywnego przepływu dostaw. Prognozowanie i ustalanie optymalnej wielkości dostaw, zapasów bezpieczeństwa znajduje później potwierdzenie w wynikach dotyczących płynności, zyskowności, obrotowości i zadłużenia. Dotyczy więc wszystkich głównych obszarach finansów, które są poddawane analizie podczas oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa. 3. WPŁYW LOGISTYKI NA GŁÓWNE OBSZARY ZARZĄDZANIA FINANSAMI PRZEDSIĘBIORSTW Oceniając wpływ logistyki na sytuacje finansową przedsiębiorstw należy stwierdzić, że ma ona największy wpływ na rentowność płynność finansową. Zachowanie zdolności do regulowania bieżących zobowiązań to podstawa funkcjonowania przedsiębiorstw. Jednym z kluczowych elementów pozwalających utrzymać płynność finansową bieżącą są zapasy. Im wyższy ich poziom tym mniejsze ryzyko utraty płynności finansowej. Należy jednak pamiętać, że wysoka płynność finansowa idzie w parze z obniżeniem rentowności. Wyniki 7060

4 płynności finansowej zależny są od strategii zarządzania zapasami, jakie menedżerowie wybrali dla swojej jednostki. Wyróżnia się trzy podstawowe strategie zarządzania zapasami: Defensywna, polega na utrzymywaniu zapasów na wysokim poziomie. Ich udział w porównaniu do należności jest wyższy w strukturze aktywów obrotowych. Firmy, które ją stosują posiadają bezpieczny poziom płynności finansowej. Znajduje to odbicie w niskim poziomie rentowności przedsiębiorstw. Płynność finansowa jest na wysokim poziomie. Często może przewyższać wskaźnik 2,0. Ofensywna, polega na utrzymywaniu zapasów na niskim poziomie. Ich udział w aktywach obrotowych jest niski. Firmy stosujące tego typ zarządzania korzystają z metod opartych na zasadach Just In Time. Niski poziom zapasów minimalizuje koszty utrzymania ich. Jednak zastosowanie specjalistycznych systemów sterujących zapasami jest kosztowne. Tego typu strategia powinna przynosić wysokie zyski. Płynność finansowa w przypadku tej strategii jest na niskim poziomie, może przyjmować wartości w okolicy rezultatu 1,0 Umiarkowana, jest to strategia pośrednia pomiędzy ofensywną i defensywną. Płynność finansowa na średnim poziomie Oceniając efektywność zarządzania widać bezpośredni wpływ logistyki na obrotowość zapasów. Ustalenie odpowiedniego, optymalnego poziomu zapasów ma kluczowe znaczenie dla efektywności zarządzania nimi. Menedżerowie mają do wyboru szereg metod sterowania zapasami np. Just In time,, mogą obliczać ekonomiczną partię dostaw itp. Mogą też wspomóc proces zarządzania zapasami poprzez wprowadzenie odpowiednich metod klasyfikacji zapasów jak metody ABC, XYZ czy połączenie ABC i XYZ. Mogą zastosować metodę polegającą na ustaleniu ekonomicznej wielkości dostaw, zapasu bezpieczeństwa. Wszystkie te działania znajdują odzwierciedlenie w poziomie obrotowości zapasów. Wskaźnik ten jest doskonałym miernikiem umiejętności organizowania działań logistycznych w przedsiębiorstwie. Wybór strategii zarządzania zapasami plus zastosowanie odpowiednich metod sterowania zapasami, klasyfikacja grup asortymentowych ma wielki wpływ na koszty logistyczne tj. koszty zamawiania i przechowywania zapasów. Jeżeli wzrost tych kosztów nie powoduje wzrostu przychodów to taka sytuacja oznacza spadek rentowności w przedsiębiorstwie. Wszelkie systemy związane z organizacją logistyki są kosztowne. Jednak korzyści, które mają przynosić powinny prowadzić do obniżenia kosztów w przyszłości, oraz do zapewnienie ciągłości sprzedaży, produkcji. Brak zastojów, przerw w procesie sprzedaży, produkcji pozytywnie wpływa na poziom przychodów ze sprzedaży. Oceniając zadłużenie przedsiębiorstwa można pośrednio powiązać logistykę z tą grupą mierników tylko poprzez zobowiązania bieżące dotyczące usług logistycznych. Bardziej szczegółowa analiza mogłaby być przeprowadzona gdyby wprowadzono zespół kont pomocniczych dla np. kosztów rodzajowych. Przykładowy zespół kont analitycznych przedstawia tabela 1 Tab. 1. Typowy plan kont zespołu nr 4 z uwzględnieniem kosztów logistyki konta syntetyczne konto analityczne logistyczne Amortyzacja Zużycie materiałów i energii Usługi obce Amortyzacja środków transportu Amortyzacja pozostałych środków trwałych związanych z logistyką Zużycie materiałów logistycznych i energii na potrzeby logistyczne Transport Załadunek i rozładunek Wynagrodzenia Wynagrodzenia kierowców Wynagrodzenia pozostałych pracowników logistyki 7061

5 Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia Podatki i opłaty Pozostałe koszty rodzajowe Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia kierowców Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia pozostałych pracowników logistyki Podatki od środków transportu Podatki od nieruchomości dotyczących logistyki Ubezpieczenia Podróże służbowe pracowników logistyki Źródło: Zimon G., Koszty logistyki w przedsiębiorstwach handlowych tworzących grupy zakupowe [w:] Modern Management Review, Quaterly, Volume XVIII, Research Journal 20 (1/2013), Rzeszów 2013, s.149 Posiadając informacje o kosztach i zobowiązaniach dotyczących logistyki, można wyodrębnić informacje dotyczące zobowiązań wobec dostawców, z tytułu wynagrodzeń, podatków. Tego typu baza danych pozwala dokonać szczegółowej analizy wpływu działań logistycznych na finanse przedsiębiorstw. Jest to jedyny sposób aby zbudować rachunek kosztów logistyki i dokonać prawidłowej kalkulacji kosztów świadczonych usług lub sprzedanych dóbr. WNIOSKI Organizacja logistyki ma kluczowy wpływ na sytuacje finansową przedsiębiorstw. Dobrze zorganizowane procesy związane z dostawą i przechowywaniem zapasów stanowią podstawę do budowania przewagi konkurencyjnej. Zarządzanie dostawami i organizacja przechowywania zapasów mają przede wszystkim wpływ na zachowanie płynności finansowej. Wysoki poziom bezpieczeństwa jest charakterystyczny dla strategii defensywnej zarządzania zapasami. Płynność jest ściśle związana z rentownością. Menedżerowie decydują czy chcą realizować strategie bezpieczną czy ryzykowną, która powinna przynosić duże zyski. Organizacja logistyki ma duży wpływ na koszty. Sprawnie przeprowadzona logistyka pozwala uniknąć marnotrawstwa kosztów. Miernikiem, który pokazuje w najdokładniej efektywność przeprowadzenia procesów logistyki jest wskaźnik z grupy efektywności zarządzania wskaźnik rotacji zapasów w dniach. Informuje on ile dni upływa od momentu zakupu towarów do momentu ich sprzedaży. Jest podstawowym wskaźnikiem oceny zarządzania zapasami. Podsumowując można stwierdzić, że logistyka ma duży wpływ na kształtowanie kondycji finansowej firmy. Kierujący firmą mogą poprzez organizowanie logistyki wpływać na poziom płynności finansowej, obniżać koszty, co kształtuje wynik finansowy i wskaźniki rentowności, ustalać poziom zapasów, co informuje o efektywności zarządzania magazynem. Poziom zysków, efektywność zarządzania majątkiem oraz stopień bezpieczeństwa to kluczowe elementy informujące w danym momencie o sytuacji finansowej firm. Rola logistyki i jej wpływ na zarządzanie finansami jest, więc bardzo istotna i stale rośnie. The impact of logistics on the company's financial situation Abstract This article aims to show how the organization of logistics in the company affects the finances of the company. The article outlines the main areas of financial management. The paper presents the basic measures to assess the performance of the company's financial situation and the impact of logistics on specific areas of corporate financial management Keywords: logistics, finance companies BIBLIOGRAFIA 1. Coyle.J.J, Bardi E.J, Langley Jr C.J, Zarządzanie logistyczne, PWE, Warszawa 2010, 2. Gabrusewicz W., Analiza finansowa przedsiębiorstwa. Teoria i zastosowanie., PWE, Warszawa

6 3. Gabrusewicz W., Podstawy analiza finansowej, PWE, Warszawa Higgins R.C, Analysis for financial management, McGraw Hill Irwin, New York, Kusak A., Płynność finansowa. Analiza i sterowanie, WWZ, Warszawa Michalski G., 7. Murphy P.R jr., Wood D.F, Nowoczesna logistyka, One Press Helion, Gliwice Nowak E., Analiza sprawozdań finansowych, PWE, Warszawa Zimon G., Koszty logistyki w przedsiębiorstwach handlowych tworzących grupy zakupowe [w:] Modern Management Review, Quaterly, Volume XVIII, Research Journal 20 (1/2013), Rzeszów 2013, s