dr Zofia Sepkowska ANALIZA EKONOMICZNA

Transkrypt

1 dr Zofia Sepkowska ANALIZA EKONOMICZNA 1

2 ANALIZA MAJĄTKU OBROTOWEGO 2

3 CELE KSZTAŁCENIA scharakteryzować aktywa obrotowe, przeprowadzić analizę zapasów, należności i środków pieniężnych przy wykorzystaniu odpowiednich wskaźników, 3

4 PODSTAWOWE SKŁADNIKI AKTYWÓW OBROTOWYCH zapasy (aktywa rzeczowe): materiałów, wyrobów gotowych, towarów, należności krótkoterminowe, środki pieniężne. 4

5 CECHY AKTYWÓW OBROTOWYCH Uczestniczą w cyklicznie powtarzających się operacjach gospodarczych w okresach do 1 roku, zwanych rotacją. W czasie tych operacji nieustannie zmieniają swoją postać. Bezpośrednio przyczyniają się do powstawania zysku w przedsiębiorstwie. Posiadają wysoką płynność (łatwość zamiany na gotówkę i odwrotnie). 5

6 CYKL OBROTOWY Jest to czas, w jakim dokonuje się obrót majątku obrotowego podmiotu gospodarczego. W tym czasie środki pieniężne zamienione zostają na materiały i surowce, które z kolei przez wydatkowanie pracy przybierają postać wyrobów gotowych, a następnie po sprzedaniu ponownie mają postać pieniężną. Cykl obrotowy można mierzyć wskaźnikami rotacji w dniach, rotacji w razach i współczynnikiem zaangażowania majątku obrotowego. 6

7 ZASADA EFEKTYWNEGO GOSPODAROWANIA AKTYWAMI OBROTOWYMI Gospodarując majątkiem obrotowym należy dążyć do utrzymania takiej jego wielkości i struktury, aby: gwarantował ciągłość procesu produkcyjnego, zapewniał ciągłość sprzedaży towarów i usług, zapewniał płynność finansową, kreował minimalne koszty i wysokie korzyści dla przedsiębiorstwa. 7

8 SŁABE STRONY GOSPODAROWANIA MAJĄTKIEM OBROTOWYM niedobory surowców i materiałów, przeterminowane zapasy i należności, należności sporne i wątpliwe, takie, których wysokość jest kwestionowana przez dłużników albo ich spłata, ze względu na sytuację dłużnika, jest wątpliwa, brak gotówki. 8

9 Ćwiczenie Wyszczególnij: negatywne konsekwencje utrzymania nadmiernych zapasów, negatywne konsekwencje stosunkowo niskiego poziomu zapasów. 9

10 ZAKRES ANALIZY AKTYWÓW OBROTOWYCH analiza zapasów, analiza należności, analiza środków pieniężnych. 10

11 ANALIZA ZAPASÓW Głównym celem analizy zapasów jest: analiza ich wielkości, ustalenie tendencji zmian, ocena ich struktury, ocena ich wykorzystania. 11

12 ANALIZA WIELKOŚCI ZAPASÓW Obejmuje: analizę stanu zapasów, analizę udziału w majątku całkowitym lub w majątku obrotowym, analizę zmian: w wielkościach bezwzględnych, w ujęciu relatywnym, 12

13 ANALIZA STANU ZAPASÓW Może być wyrażona według stanu na koniec roku lub według stanu średniego. Stan końcowy danego roku staje się jednocześnie stanem początkowym roku kolejnego. 13

14 ANALIZA UDZIAŁU W MAJĄTKU wskaźnik udziału zapasów w majątku obrotowym Wskaźnik udziału zapasów w majątku obrotowym = Zapasy ogółem x 100% Majątek obrotowy Wysoki udział ww. wskaźnika dopuszczalny jest w przedsiębiorstwach handlowych. Wskaźnik udziału w majątku całkowitym oblicza się według tej samej zasady, ze zmianą w mianowniku na wartość majątku całkowitego. 14

15 ANALIZA ZMIAN W WIELKOŚCIACH BEZWZGLĘDNYCH Zmiany w wielkościach bezwzględnych oblicza się przez porównanie zapasów rozpatrywanego okresu z wielkością zapasów z okresu poprzedniego. ΔZ = Z t Z t-1 Z wielkość zapasów 15

16 ANALIZA ZMIAN W UJĘCIU RELATYWNYM wskaźnik dynamiki zapasów Wskaźnik dynamiki zapasów = zapasy w rozpatrywanym okresie x 100% zapasy w okresie poprzednim Inną relację może stanowić: zapasy materiałów do wielkości produkcji, w handlu zapasy towarów do wielkości sprzedaży. Relacje te uznaje się za prawidłowe, gdy wielkość zapasów wzrasta wolniej od wielkości majątku obrotowego, sprzedaży lub produkcji. 16

17 Ćwiczenie 1 Ocena gospodarowania zapasami Oceń stopień prawidłowego gospodarowania zapasami w przedsiębiorstwie budowlanym, jeżeli: wartość zapasów materiałowych w tym przedsiębiorstwie na koniec analizowanego roku wynosiła zł, natomiast w analogicznym okresie roku poprzedniego była o niższa, wartość sprzedaży w tym samym okresie zwiększyła się o 8%. 17

18 ANALIZA STRUKTURY W analizie struktury wyodrębnia się zazwyczaj następujące składniki: zapasy materiałów, półprodukty i produkcja w toku, produkty gotowe, towary, pozostałe składniki zapasów. 18

19 ANALIZA WYKORZYSTANIA ZAPASÓW wskaźnik rotacji zapasów Wskaźnik rotacji zapasów = przychody ze sprzedaży średni stan zapasów Przychody ze sprzedaży = sprzedaż materiałów, towarów i wyrobów gotowych Informuje o tym, ile razy w ciągu rozpatrywanego okresu przedsiębiorstwo dokonuje obrotu (rotacji) zapasami. 19

20 ANALIZA WYKORZYSTANIA ZAPASÓW c.d. wskaźnik długości cyklu zapasów w dniach Wskaźnik długości cyklu zapasów w dniach = zapasy x 365 dni przychody ze sprzedaży Określa liczbę dni zalegania zapasów w przedsiębiorstwie (na jaki czas wystarczy zapasów, aby ciągłość działalności nie została przerwana). 20

21 ĆWICZENIE ustalanie cyklu dostaw oraz długości cyklu zapasów Przedsiębiorstwo odzieżowe potrzebuje przeciętnie rocznie mb tkaniny, aby utrzymać ciągłość produkcji. Oblicz: ile razy musi dokonać zakupu partii materiału, jeżeli planowana wartość sprzedaży ma wynieść 1,5 mln zł? na ile dni wystarczy jedna dostawa materiału? 21

22 Rozwiązanie ćwiczenia wskaźnik rotacji zapasów: zł : zł = 15 wskaźnik długości cyklu zapasów: zł x 365 dni / zł = = 24,3 dni 22

23 ANALIZA NALEŻNOŚCI Dotyczy: sprzedanych, ale jeszcze nie rozliczonych (w okresie do 12 m-cy) produktów, towarów oraz z innych tytułów (pożyczki, nadpłaty, kary, odsetki). Obejmuje: analizę wielkości w ujęciu bezwzględnym, analizę w ujęciu relatywnym 23

24 ANALIZA WIELKOŚCI NALEŻNOŚCI W UJĘCIU BEZWZGLĘDNYM Stan należności brutto Stan należności netto = stan należności brutto odpisy aktualizacyjne należności Odpisy aktualizujące należności to rezerwy naliczane w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych lub kosztów finansowych w związku z ryzykiem ich nieuregulowania przez kontrahenta 24

25 ANALIZA WIELKOŚCI NALEŻNOŚCI W UJĘCIU RELATYWNYM wskaźnik udziału należności w majątku obrotowym, wskaźnik udziału należności w majątku całkowitym, wskaźnik dynamiki należności: relacja należności rozpatrywanego okresu do należności okresu poprzedniego wskaźnik udziału należności nieściągalnych w należnościach ogółem informuje o skali ryzyka wskaźnik udziału należności w przychodach ze sprzedaży ukazuje rozmiary straconej sprzedaży 25

26 ANALIZA WIELKOŚCI NALEŻNOŚCI W UJĘCIU RELATYWNYM c.d. wskaźnik cyklu inkasa należności Wskaźnik cyklu inkasa należności = należności x 365 dni przychody ze sprzedaży Informuje o liczbie dni kredytowania odbiorców, czyli o okresie spłaty należności. Im wskaźnik jest mniejszy, tym korzystniejsza sytuacja dla przedsiębiorstwa 26

27 ANALIZA WIELKOŚCI NALEŻNOŚCI W UJĘCIU RELATYWNYM c.d. wskaźnik rotacji należności Wskaźnik rotacji należności = przychody ze sprzedaży produktów i towarów należności z tytułu sprzedaży produktów i towarów Informuje ile razy w roku przedsiębiorstwo odtwarza stan swoich należności. Standard: 7 10 dni. 27

28 ŚRODKI PIENIĘŻNE Obejmują: gotówkę w kasie i na rachunku bankowym Pełnią funkcje: transakcyjną, zabezpieczającą (ostrożnościową), spekulacyjną 28

29 ANALIZA ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH Ma na celu ustalenie, czy przedsiębiorstwo ma możliwość generowania środków pieniężnych i czy wystarczy ich na bieżące wydatki. Obejmuje: ustalenie wielkości środków pieniężnych, określenie ich zmian w czasie, ustalenie sposobu ich wykorzystania (przeznaczenia) 29

30 ŹRÓDŁA WZROSTU ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH zysk netto amortyzacja zmniejszenie należności wzrost zadłużenia 30

31 WYKORZYSTANIE ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH W UJĘCIU RELATYWNYM Wskaźnik udziału środków pieniężnych w aktywach obrotowych informuje o udziale środków pieniężnych w majątku obrotowym Wskaźnik udziału środków pieniężnych w inwestycjach krótkoterminowych określa rolę, jaką środki pieniężne odgrywają w inwestycjach krótkoterminowych; Niski wskaźnik oznacza, że przedsiębiorstwo posiada inne krótkoterminowe aktywa finansowe, które może szybko uruchomić. 31

32 dr Zofia Sepkowska ANALIZA EKONOMICZNA 32

33 ANALIZA SPRZEDAŻY 33

34 CELE KSZTAŁCENIA wyjaśnić znaczenie analizy sprzedaży, rozróżnić zakresy analizy sprzedaży, obliczyć oraz zinterpretować wybrane wskaźniki analizy sprzedaży. 34

35 CZYNNIKI STANOWIĄCE O RANDZE SPRZEDAŻY Sprzedaż jako czynnik efektywności bieżącej działalności przedsiębiorstwa, jak i możliwości jego rozwoju (źródło dopływu środków pieniężnych). Obiektywna trudność sprzedaży w warunkach gospodarki rynkowej. Sprzedaż jako podstawa kreowania dochodów do budżetu państwa kreowania dochodów do budżetu państwa (poprzez system podatkowy). Sprzedaż jako determinant kształtowania wielkości i struktury sprzedaży. Sprzedaż jako najważniejsza kategoria ekonomiczna, która rozstrzyga o efektywności funkcjonowania przedsiębiorstwa na rynku. 35

36 ZNACZENIE ANALIZY SPRZEDAŻY Ułatwia podjęcie decyzji w zakresie: możliwości wzrostu wielkości sprzedaży, ustalenia struktury sprzedaży i strategii jej kształtowania w przyszłości, poprawy opłacalności sprzedaży, poprawy pozycji przedsiębiorstwa na rynku. 36

37 PODSTAWOWY CEL I ZAKRES ANALIZY SPRZEDAŻY Podstawowy cel analizy sprzedaży - ukazanie możliwości wzrostu sprzedaży oraz poprawy jej opłacalności. Zakres analizy sprzedaży: wielkość sprzedaży, ocena struktury sprzedaży, dynamika sprzedaży, opłacalność sprzedaży. 37

38 ZNACZENIE ANALIZY WIELKOŚCI SPRZEDAŻY Rozmiary wielkości sprzedaży są wyrazem pozycji przedsiębiorstwa na rynku i jego siły dochodowej. Każdy wzrost sprzedaży prowadzi do umocnienia pozycji przedsiębiorstwa na rynku i przyczynia się do poprawy wyników finansowych. 38

39 ZAKRESY ANALIZY WIELKOŚCI SPRZEDAŻY dokonanie pomiaru rozmiarów sprzedaży, ustalenie zmian sprzedaży, określenie czynników powodujących zmiany, ukazanie możliwości wzrostu wielkości sprzedaży. 39

40 SPOSOBY POMIARU WIELKOŚCI SPRZEDAŻY w jednostkach ilościowych (dotyczy wyłącznie produktów jednorodnych), w ujęciu wartościowym, pomiar wartościowo-ilościowy. 40

41 POMIAR WIELKOŚCI SPRZEDAŻY W UJĘCIU WARTOŚCIOWYM Ustalenie wartości sprzedaży Wartość sprzedaży = liczba sprzedanych produktów x cena Ustalenie wartości sprzedaży netto Jest to wartość sprzedaży pomniejszona o podatek od towarów i usług VAT 41

42 POMIAR WARTOŚCIOWO- ILOŚCIOWY SPRZEDAŻY Polega na porównaniu przychodów ze sprzedaży z wielkością sprzedaży w ujęciu ilościowym i ustaleniu średniej ceny sprzedaży. Średnia cena sprzedaży: Wartość sprzedaży = Liczba sprzedanych wyrobów Spadek ww. wskaźnika oznacza, że aby uzyskać zaplanowaną wartość sprzedaży, należy sprzedać większą liczbę wyrobów i odwrotnie wzrost informuje o możliwości osiągnięcia zaplanowanej wartości sprzedaży przy mniejszej liczbie wyrobów. Średnia cena sprzedaży 42

43 USTALENIE ZMIAN SPRZEDAŻY Metodą porównań: w czasie, w stosunku do poniesionych kosztów, w relacji do zaangażowanych zasobów, w odniesieniu do wielkości produkcji, w stosunku do sprzedaży innych przedsiębiorstw. Metodami badania przyczynowego: wpływ liczby sprzedanych wyrobów, wpływ cen sprzedaży, zmiana struktury sprzedaży. 43

44 ANALIZA SPRZEDAŻY W CZASIE Pozwala na ustalenie zmian sprzedaży w rozpatrywanym okresie (S 1 ) w stosunku do wielkości sprzedaży w okresie przyjętym za podstawę porównania (S 0 ). Obliczamy poprzez odchylenie bezwzględne: ΔS = S 1 S 0 44

45 ANALIZA ZMIAN SPRZEDAŻY W STOSUNKU DO PONIESIONYCH KOSZTÓW wskaźnik poziomu kosztów Wskaźnik poziomu kosztów = Koszty własne sprzedaży Przychody ze sprzedaży Im niższa wartość tego wskaźnika, tym wyższa efektywność działalności przedsiębiorstwa. Każdy wzrost wskaźnika oznacza pogorszenie efektywności. 45

46 ANALIZA ZMIAN SPRZEDAŻY W RELACJI DO ZAANGAŻOWANYCH ZASOBÓW Wskaźnik zasobochłonności sprzedaży Wskaźnik zasobochłonności sprzedaży Wskaźnik obrotowości majątku = Majątek ogółem Przychody ze sprzedaży Wskaźnik obrotowości majątku = Przychody ze sprzedaży Majątek ogółem Im niższe zaangażowanie zasobów na jednostkę przychodów lub im więcej przychodów przypada na jednostkę zasobów, tym sytuacja finansowa przedsiębiorstwa jest lepsza. 46

47 ANALIZA ZMIAN SPRZEDAŻY W STOSUNKU DO PRODUKCJI Sprzedaż = zapas początkowy + produkcja zapas końcowy Jeżeli wielkość zapasu wyrobów gotowych na początek i koniec analizowanego okresu jest jednakowa, to przychody ze sprzedaży są równe wielkości wytworzonej w tym okresie produkcji. Jeżeli wielkość zapasów na koniec okresu jest mniejsza w stosunku do okresu początkowego, to sprzedaż przewyższa rozmiary produkcji. Wzrost zapasów końcowych oznacza zmniejszenie wielkości sprzedaży w stosunku do wytworzonej produkcji w analizowanym okresie. 47

48 ANALIZA STRUKTURY SPRZEDAŻY Określa udział poszczególnych rodzajów sprzedaży w sprzedaży ogółem. Sposoby oceny struktury sprzedaży: w ujęciu poziomym (przy dużej dywersyfikacji asortymentu), w ujęciu pionowym (gdy przedsiębiorstwo sprzedaje niewiele produktów, ale w wielu odmianach i rodzajach) 48

49 KRYTERIA ANALIZY STRUKTURY SPRZEDAŻY W UJĘCIU POZIOMYM Kryteria rodzajowe pozwalają ustalić udział poszczególnych rodzajów przychodów w przychodach ogółem. Kryteria przestrzenne - sprzedaż krajowa i zagraniczna, sprzedaż wg zasięgu rynku lub wg województw. Kryterium rynkowe według odbiorców. Kryteria finansowe wg pozycji rynkowej wyrobów i ich cyklu życia 49

50 ANALIZA DYNAMIKI SPRZEDAŻY wskaźnik dynamiki sprzedaży (wds) Wskaźnik dynamiki sprzedaży Sprzedaż analizowanego okresu x 100 = Sprzedaż poprzedniego okresu Informuje o zmianie sprzedaży w czasie. Jeżeli wds > 100%, tzn., że sprzedaż wzrosła w stosunku do poprzedniego okresu. Jeżeli wds < 100% - sprzedaż zmalała. Może być analizowana w cenach bieżących i stałych 50

51 ANALIZA OPŁACALNOŚCI SPRZEDAŻY wskaźnik sprzedaży na 1 zatrudnionego Wskaźnik sprzedaży na 1 zatrudnionego = Przychody ze sprzedaży Liczba pracowników wskaźnik sprzedaży na jednostkę majątku Wskaźnik sprzedaży na jednostkę majątku = Przychody ze sprzedaży Majątek ogółem 51