Akademia Młodego Ekonomisty

Transkrypt

1 Akademia Młodego Ekonomisty Wahania koniunktury gospodarczej Ożywienia i recesje w gospodarce Konrad Walczyk Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 12 października 216 r.

2 Program wykładu: Co to jest koniunktura gospodarcza? W jaki sposób ją mierzyć? Dlaczego w gospodarce nie występują same wzrosty? Wahania aktywności gospodarczej w Polsce i strefie euro W jaki sposób państwo może wpływać na koniunkturę gospodarczą? Czy kryzys gospodarczy może być szansą?

3 Koniunktura gospodarcza W astrologii koniunktura to korzystne lub niekorzystne wzajemne położenie planet, któremu przypisywano wpływ na losy jednostek i całych narodów. Do ekonomii termin trafił poprzez politykę, w której przez stulecia używano określeń sprzyjające lub niesprzyjające koniunktury polityczne. Przedmiotem badania koniunktury gospodarczej jest szeroko rozumiana aktywność gospodarcza. Jej istotnym elementem są wzajemne relacje między zmianami, zachodzącymi we wszystkich sektorach gospodarki

4 Mierzenie zmian aktywności gospodarczej Do badania zmian aktywności gospodarczej wykorzystuje się zmienne makroekonomiczne: ilościowe: PKB, konsumpcja, inwestycje, produkcja przemysłowa, sprzedaż detaliczna jakościowe: wskaźniki nastrojów gospodarczych, barometry koniunktury, wskaźniki koniunktury

5 Cykl koniunkturalny to naprzemienne wzrosty i spadki aktywności gospodarczej powtarzające się co kilka lat

6 Cykl klasyczny rodzaj fluktuacji obserwowanych w ogólnej działalności gospodarczej narodów, które organizują swoją działalność głównie w przedsiębiorstwach, nastawionych na zysk: cykle składają się z ekspansji, występującej w tym samym czasie w różnych obszarach aktywności gospodarczej, po której następują podobnie powszechne recesje, spowolnienia i ożywienia które prowadzą do ekspansji w następnym cyklu; ta sekwencja zmian powtarza się, ale nie periodycznie Burns, A. F., Mitchell, W. C. Measuring business cycles. Nowy Jork: NBER, 1946, s. 3

7 Cykl wzrostowy Cykl stóp wzrostu: zmiany stóp wzrostu poszczególnych zmiennych, opisujących aktywność gospodarczą Cykl odchyleń badanie fluktuacji zagregowanej aktywności gospodarczej wokół długookresowego trendu. Różnica sprowadza się do definiowania średniej stopy wzrostu, która w cyklu stóp wzrostu staje się punktem odniesienia dla rozróżnienia okresów wysokiej i niskiej stopy wzrostu, zaś w cyklu odchyleń pełni rolę długookresowej tendencji wzrostowej w stosunku do której określane są odchylenia

8 Model cyklu koniunkturalnego

9 Fazy cyklu koniunkturalnego Cykl klasyczny: ożywienie ekspansja (wzrost produktu trwający min. 6 miesięcy) spowolnienie recesja (spadek produktu trwający min. 6 miesięcy) Kryzys to drastyczny spadek całkowitego produktu w gospodarce, któremu towarzyszy bezrobocie, trwający kilka lat. Cykl wzrostowy: spowolnienie (spadek aktywności gospodarczej) przyspieszenie (wzrost aktywności gospodarczej) Punkty zwrotne: górny (szczyt) dolny (dno)

10 Dwa teoretyczne podejścia do badania cykli koniunkturalnych Cykle mają charakter deterministyczny przewidywalne (w dużej mierze) i samonapędzające się wahania Cykle mają charakter stochastyczny (podejście współczesne) system gospodarczy odbiera impulsy z zewnątrz, które wywołują wahania

11 Wahania PKB w Polsce i UE Unia Europejska Polska

12 Wahania PKB w EA Niemcy Polska Francja Polska Włochy Polska Wielka Brytania Polska

13 Barometr koniunktury BARIRG średnia składnik cykliczny (prawa skala)

14 Zmiany nastrojów gospodarstw domowych IRGKGD średnia składnik cykliczny (prawa skala)

15 Zmiany koniunktury w rolnictwie IRGAGR średnia trend liniowy składnik cykliczny (prawa skala)

16 Zmiany koniunktury w przemyśle IRGIND średnia składnik cykliczny (prawa skala)

17 Zmiany koniunktury w budownictwie IRGCON średnia składnik cykliczny (prawa skala)

18 Zmiany koniunktury w handlu IRGTRD średnia składnik cykliczny (prawa skala)

19 Zmiany koniunktury w bankowości IRGBAN średnia składnik cykliczny (prawa skala)

20 Czy zmiany koniunktury można przewidzieć? Badania koniunktury metodą testu umożliwiają przewidywanie kierunków zmian aktywności gospodarczej Dane gromadzone w tych badaniach cechuje: szybkość pozyskiwania (obserwacja działalności gospodarczej w czasie niemal rzeczywistym ) ekspercki charakter (informacje z pierwszej ręki ) mikroekonomiczne podstawy wyprzedzający charakter harmonizacja w skali międzynarodowej

21 Wahania wskaźników koniunktury BARIRG PKB w cenach stałych, r/r (dane GUS) - prawa skala IRGCON sprzedaż produkcji budowlano-montażowej w cenach stałych, r/r (dane GUS) - prawa skala IRGIND produkcja sprzedana przemysłu przetwórczego w cenach stałych, r/r (dane GUS) IRGKGD spożycie gospodarstw domowych w cenach stałych, r/r (dane GUS) - prawa skala

22 Wahania wskaźników koniunktury IND_IND CON_IND TRANS_IND TRD_IND 3 P T P T P T P T P 1998Q1 1999Q1 2Q1 22Q3 24Q2 2Q3 28Q1 29Q3 211Q Q1 1996Q1 1997Q1 1998Q1 1999Q1 2Q1 21Q1 22Q1 23Q1 24Q1 2Q1 26Q1 27Q1 28Q1 29Q1 2Q1 211Q1 212Q1 213Q1

23

24 Stabilizowanie koniunktury Oddziaływanie na gospodarkę za pomocą narzędzi polityki pieniężnej i fiskalnej Polityka fiskalna: wydatki publiczne podatki Polityka pieniężna podaż pieniądza stopy procentowe

25 Kryzys jako zagrożenie i szansa Dla wielu uczestników działalności oznacza wzrost niepewności i ryzyka, związanego z działalnością gospodarczą. Może prowadzić do bankructwa Dla innych może być szansą na nowy początek, rozwój nowych metod czy bardziej innowacyjne działania, pobudzające rozwój gospodarki i przyspieszające wychodzenie z kryzysu Szansą na przyspieszenie aktywności gospodarczej jest wprowadzanie innowacji technologicznych, produktowych i procesowych

26 Sposoby na kryzys gospodarczy 1. Czy wahania aktywności gospodarczej są nieuchronne? 2. Czy można je przewidzieć? 3. Czy można im przeciwdziałać?