AKADEMIA MŁODEGO EKONOMISTY

Transkrypt

1 AKADEMIA MŁODEGO EKONOMISTY WAHANIA KONIUNKTURY GOSPODARCZEJ OŻYWIENIE I RECESJA W GOSPODARCE DR JAROSŁAW CZAJA Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 17 października 2016 r.

2 KONIUNKTURA GOSPODARCZA DEFINICJA TO WSZELKIE ZMIANY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ WYRAŻONE W POSTACI ZMIAN PODSTAWOWYCH WSKAŹNIKÓW EKONOMICZNYCH NP. PKB, INWESTYCJE, KONSUMPCJA, BEZROBOCIE, INFLACJA.

3 KLASYFIKACJA WAHAŃ KONIUNKTURALNYCH 500-LETNI CYKL WHEELERA POWSTANIE I UPADKI IMPERIÓW CYKL KONDRATIEWA (DŁUGIE LAT) CYKL JUGLARA(KLASYCZNY 8 10 LAT) CYKL KITCHENA (KRÓTKI, TRWA OKOŁO 3,5 LAT) NA GIEŁDACH OBSERWUJE SIĘ TZW. EFEKT STYCZNIA - WZROST INDEKSÓW 28-DNIOWY CYKL HANDLOWY -ODKRYTY W LATACH 30. XX WIEKU NA RYNKU PSZENICY CYKL TYGODNIOWY, TZW. EFEKT PONIEDZIAŁKU

4 SEKWENCJA CYKLU KONIUNKTURALNEGO SZCZYT SPADEK KONIUNKTURY RECESJA (KRYZYS) DNO (DEPRESJA) OŻYWIENIE WYSOKA KONIUNKTURA PRZEGRZANIE SZCZYT.

5 Fazy cykli koniunkturalnych - FAZA RECESJI (KRYZYS) OSŁABIENIE AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ, PRODUKCJA I CENY SPADAJĄ, WZROST STOPY BEZROBOCIA, - FAZA DEPRESJI (DNO) STABILIZACJA PRODUKCJI I CEN NA NISKIM POZIOMIE, WYSOKIE BEZROBOCIE, - FAZA EKSPANSJI (OŻYWIENIE) WZROST PRODUKCJI I CEN, SPADEK BEZROBOCIA, -FAZA ROZKWITU (SZCZYT, BOOM) STABILIZACJA PRODUKCJI I CEN NAWYSOKIM POZIOMIE, PEŁNE ZATRUDNIENIE.

6 JAK MIERZYĆ KONIUNKTURĘ? 1) WSKAŹNIKI PILOTUJĄCE (WYPRZEDZAJĄCE),KTÓRE ZMIENIAJĄ SIĘ (WZRASTAJĄ LUB OBNIŻAJĄ SIĘ) NA KILKA MIESIĘCY PRZED ZMIANĄ TENDENCJI KSZTAŁTOWANIA SIĘ OGÓLNYCH WSKAŹNIKÓW POZIOMU AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ, NP. REALNEGO PRODUKTU NARODOWEGO BRUTTO. PRZYKŁADEM MOGĄ TU BYĆ CENY AKCJI I STOPA BEZROBOCIA. 2) WSKAŹNIKI WSPÓŁBIEŻNE, KTÓRE ZMIENIAJĄ SIĘ MNIEJ WIĘCEJ JEDNOCZEŚNIE Z OGÓLNYM STANEM GOSPODARKI (NP. WSKAŹNIK ZMIAN DOCHODÓW OSOBISTYCH, PRODUKCJI PRZEMYSŁOWEJ, OBROTÓW HANDLOWYCH). 3) WSKAŹNIKI OPÓŹNIONE, KTÓRE WYKAZUJĄ TENDENCJĘ WZROSTU LUB SPADKU KILKA MIESIĘCY PO ZMIANIE TENDENCJI ROZWOJOWEJ GOSPODARKI (NP. PODSTAWOWA STOPA OPROCENTOWANIA, PRZECIĘTNY CZAS POZOSTAWANIA BEZ PRACY). NAJWIĘKSZE ZNACZENIE PRZYPISUJE SIĘ WSKAŹNIKOM PILOTUJĄCYM, DLA KTÓRYCH MOŻNA OBLICZYĆ KOMPLEKSOWY INDEKS WSKAŹNIKÓW PILOTUJĄCYCH, BIORĄC POD UWAGĘ INFORMACJE NA TEMAT NP. CEN AKCJI, WIELKOŚCI ZASOBÓW PIENIĄDZA, ROZMIARÓW KREDYTÓW DLA FIRM HANDLOWYCH I PRZEMYSŁOWYCH, ILOŚCI WYDANYCH ZEZWOLEŃ NA BUDOWĘ, LICZBY ROZPOCZĘTYCH INWESTYCJI, WIELKOŚCI BEZROBOCIA ITP. OBSERWACJA ZMIAN TEGO INDEKSU POZWALA Z DUŻYM PRAWDOPODOBIEŃSTWEM PRZEWIDZIEĆ ZMIANY REALNEGO PRODUKTU NARODOWEGO BRUTTO.

7 PRZYKŁADY WYKRESÓW KONIUNKTURY GOSPODARCZEJ DLACZEGO TE LINIE NIE SĄ PROSTE I IDEALNIE NAŁOŻONE NA SIEBIE?

8 PRZYKŁADY WYKRESÓW KONIUNKTURY GOSPODARCZEJ Co dzieje się w gospodarce na szczytach i w dołach wykresu koniunktury?

9 CZYNNIKI OŻYWIENIA POPYT KONSUMPCYJNY I INWESTYCYJNY, KRAJOWY I ZAGRANICZNY. W DŁUGIM OKRESIE PODAŻ I POPRAWA EFEKTYWNOŚCI CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH. EKONOMIŚCI PODKREŚLAJĄ TEŻ ZNACZENIE HANDLU ZAGRANICZNEGO.

10 W JAKI SPOSÓB PAŃSTWO MOŻE WPŁYWAĆ NA KONIUNKTURĘ GOSPODARCZĄ? 1. PRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNE ZWIĘKSZAJĄCE ZATRUDNIENIE BEZ WZROSTU PODAŻY DÓBR I USŁUG (NP. ROBOTY PUBLICZNE). 2. DOTACJE DO NIERENTOWNYCH PRZEDSIĘBIORSTW LUB ICH NACJONALIZACJA. 3. PROTEKCJONIZM W ZAKRESIE HANDLU ZAGRANICZNEGO (CŁA, KONTYNGENTY, EMBARGA I BARIERY, POZATARYFOWE NP. UTRUDNIENIA ODPRAW CELNYCH, DOTACJE DLA PRZEDSIĘBIORSTW PODEJMUJĄCYCH PRODUKCJĘ EKSPORTOWĄ). 4. POLITYKA MONETARNA KSZTAŁTOWANIE PODAŻY PIENIĄDZA DOPASOWANEJ DO POTRZEB GOSPODARKI POPRZEZ STOPY PROCENTOWE KREDYTU REFINANSOWEGO, REZERW OBOWIĄZKOWYCH, REZERW SPECJALNYCH, OPERACJE OTWARTEGO RYNKU. 5. POLITYKA FISKALNA WYKORZYSTUJĄC WPŁYWY I WYDATKI BUDŻETU PAŃSTWA POBUDZA SIĘ LUB HAMUJE AKTYWNOŚĆ GOSPODARKI ODPOWIEDNIO DO POTRZEB WYNIKAJĄCYCH Z PRZEBIEGU CYKLUGOSPODARCZEGO. AKTYWNA (DYSKRECJONALNA) POLITYKA FISKALNA MOŻE MIEĆ CHARAKTER: A)EKSPANSYWNY PAŃSTWO POPRZEZ ZWIĘKSZANIE WŁASNYCH WYDATKÓW, OBNIŻANIE KWOT PŁACONYCH PODATKÓW LUB JEDNO I DRUGIE POBUDZA NIEDOSTATECZNY POPYT GLOBALNY, CO WPŁYWA NA UAKTYWNIENIE PROCESÓW GOSPODARCZYCH I WZROST DOCHODU NARODOWEGO; B) RESTRYKCYJNY NADMIERNY POPYT GLOBALNY JEST OGRANICZANY PRZEZ ZMNIEJSZANIE WYDATKÓW BUDŻETOWYCH, PODWYŻSZANIE PODATKÓW LUB OBYDWA TE INSTRUMENTY.

11 ZAJĘCIA WARSZTATOWE, CZYLI ZADANIA DLA GRUP 1.W KTÓREJ GOSPODARCE BĘDĄ DŁUŻSZE FAZY WZROSTU CYKLU KONIUNKTURY? ODPOWIEDŹ UZASADNIJ. A.W GOSPODARCE OTWARTEJ, GDY NA ŚWIECIE JEST DŁUGOTRWAŁY BOOM GOSPODARCZY? B.CZY ZAMKNIĘTEJ, KTÓRA NIE HANDLUJE Z RESZTĄ ŚWIATA? 2.W CZASIE KRYZYSU FIRMY REDUKUJĄ SWĄ DZIAŁALNOŚĆ. CZY PAŃSTWO WÓWCZAS MOŻE BYĆ BARDZIEJ AKTYWNE ZAMIAST FIRM? CZY AKTYWNOŚĆ PAŃSTWA MOŻE W CZASIE KRYZYSU OGRANICZYĆ POGORSZENIE KONIUNKTURY? ODPOWIEDŹ UZASADNIJ. A.ABY AKTYWOWAĆ GOSPODARKĘ, PAŃSTWO MOŻE: OBNIŻYĆ "KOSZT" PIENIĄDZA, CZYLI OBNIŻYĆ STOPY PROCENTOWE, ZWIĘKSZYĆ EKSPORT, OBNIŻYĆ PODATKI, B.CZY RACZEJ: PODWYŻSZAĆ PODATKI BY MIEĆ WIĘCEJ PIENIĘDZY W BUDŻECIE, ZWIĘKSZYĆ IMPORT, PODWYŻSZAĆ STOPY PROCENTOWE. 3.CZY W OBU WARIANTACH (A I B) MOŻE NASTĄPIĆ RECESJA? ODPOWIEDŹ UZASADNIJ. A.JEŚLICENY NIE MOGĄ ROSNĄĆ W NIESKOŃCZONOŚĆ, TO CZY FAZA WZROSTOWA CYKLU KONIUNKTURY MOŻE TRWAĆ W NIESKOŃCZONOŚĆ? (ODP. UZASADNIJ PRZYJMUJĄC ZAŁOŻENIE, ŻE DANY WZROST CEN WYNIKA ZE WZROSTU POPYTU). B.JEŚLIPRODUCENCI PODNOSZĄ CENY, A KONSUMENCI SIĘ NA TO GODZĄ, PŁACĄCCORAZ WYŻSZE CENY, TO CZY ISTNIEJE RYZYKO ZAŁAMANIA KONIUNKTURY, GDY KONSUMENTOM SKOŃCZĄ SIĘ PIENIĄDZE?

12 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ I ZAPRASZAM DO STUDIOWANIA EKONOMII