WYKORZYSTANIE INTERNETU I NOWYCH TECHNOLOGII GEOINFORMATYCZNYCH W AUTOMATYZACJI PRACY POWIATOWYCH O RODKÓW DOKUMENTACJI GEODEZYJNEJ I KARTOGRAFICZNEJ

Transkrypt

1 Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, Vol. 18, 2008 ISBN WYKORZYSTANIE INTERNETU I NOWYCH TECHNOLOGII GEOINFORMATYCZNYCH W AUTOMATYZACJI PRACY POWIATOWYCH ORODKÓW DOKUMENTACJI GEODEZYJNEJ I KARTOGRAFICZNEJ THE USE OF THE INTERNET AND NEW GEOINFORMATION TECHNOLOGY FOR AUTOMATION OF WORK AT COUNTY-LEVEL CENTRES OF GEODETIC AND CARTOGRAPHY DOCUMENTATION Wydzia Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej GEO-SYSTEM Sp. z o.o. SOWA KLUCZOWE: GIS, SIT, WMS, krajowa infrastruktura danych przestrzennych STRESZCZENIE: Powiatowe Orodki Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej s w Polsce podstaw funkcjonowania Krajowego Systemu Informacji o Terenie. Zgromadzone w nich dane s cigle aktualizowane w wyniku realizacji prac geodezyjnych. W przyszoci dane te zapewne bd stanowiy podstaw Krajowej Infrastruktury Danych Przestrzennych. Aby tak si stao musz zosta jednak przetworzenie do postaci numerycznej. W wielu powiatach wymaga to jeszcze duego nakadu pracy, ale s równie takie, w których dane osigny ju pen posta numeryczn. W referacie autor zwraca uwag na wykorzystanie dostpnych technologii geoinformacyjnych nie tylko do prezentacji danych w Internecie, ale równie na usprawnienie procesu zasilania zasobu. W szczególnoci dotyczy to zautomatyzowania procesu wydawania materiaów, dostpu do specjalistycznych informacji i funkcjonalnoci oraz zautomatyzowanego przyjmowania zaktualizowanych danych do zasobu. 1. PRAKTYCZNE REALIZACJE WYKORZYSTANIA ZASOBÓW PODGIK W SERWISACH INTERNETOWYCH Obecnie powstaje wiele rónych inicjatyw zwizanych z udostpnianiem danych przestrzennych. Rzadko kiedy udostpnianie zwizane jest z bezporednim wykorzystaniem danych PODGiK. Wikszo rozwiza bazuje na danych zaimportowanych jednorazowo i ewentualnie okresowo uaktualnianych w sposób manualny bez zastosowania mechanizmów automatycznych. W sposób usystematyzowany dane z PODGiK udostpniane s w serwisach budowanych przez firmy, które od lat tworz oprogramowanie suce do prowadzenia zasobu. Jedn z takich firm jest Geo-System Sp. z o.o., która kilka lat temu uruchomia specjalny serwis dostpny pod adresem umoliwiajcy dostp do zrealizowanych wdroe. Obraz strony startowej serwisu przedstawiono na rysunku 1. Ze wzgldu na mae szybkoci transferów w technologii WWW dostp do danych jest znacznie utrudniony i naley stosowa specjalne techniki, które zoptymalizuj przesyanie danych. W zalenoci od systemu do realizacji zadania stosowane s róne 189

2 Wykorzystanie internetu i nowych technologii geoinformatycznych w automatyzacji pracy Powiatowych Orodków Dokumentacji Geodezyjneji i Kartograficznej rozwizania majce swoje wady i zalety. W systemie igeomap problem rozwizany zosta przez hierarchiczn organizacj danych i kompresj podczas transferu. Dane pobierane s w postaci geometrycznej i pozostaj w dyspozycji uytkownika podczas caej sesji bez koniecznoci powtórnego ich pobierania. Dodatkowo istnieje moliwo pobierania danych z dowolnego serwisu WMS, co znacznie poszerza wachlarz moliwoci wykorzystania systemu. Aktualno danych w igeomap uzyskuje si dziki oparciu serwisu o biece dane PODGiK. Proces publikacji danych jest cakowicie zautomatyzowany i realizowany codziennie przez funkcjonujce w PODGIK oprogramowanie GEO-MAP. Poniewa PODGIK nie jest jedynym dostawc danych, technologia przewiduje i wykorzystuje pobieranie do serwisu www danych z innych instytucji, np. Urzdów Miast i Gmin. W szczególnoci s to dane czci opisowej ewidencji gruntów i budynków (jeli jest ona prowadzona w innym miejscu) oraz numeracja porzdkowa nieruchomoci czy dane zwizane z miejscowym planem zagospodarowania. Rys. 1. Widok strony gównej serwisu igeomap 2. MOLIWOCI AUTOMATYZACJI PRACY PODGIK Doprowadzenie do publikacji danych zasobu w Internecie nie jest jednak celem samym w sobie. W XXI wieku oczekiwania s znacznie wiksze, zwizane gownie z funkcjonalnoci serwisów wpywajc na usprawnienie pracy geodetów Publikacja osnowy geodezyjnej Mimo coraz szerszego zastosowania technologii GPS, punkty osnowy geodezyjnej s jeszcze obecnie podstaw do wykonania pomiarów geodezyjnych. Przy kadej pracy geodezyjnej zgoszonej do PODGIK, geodeci otrzymuj wspórzdne niezbdnych punktów w rejonie zgoszenia wraz z ich opisami topograficznymi. W toku tradycyjnej obsugi prac wspórzdne s udostpniane w postaci kserokopii z wykazów lub 190

3 wydruków z oprogramowania sucego do prowadzenia bazy osnowy. W przypadku opisów topograficznych udostpnia si równie gownie ich kserokopie bd wydruki. Czsto wydruki s dalej preferowane mimo posiadania opisów zeskanowanych, co umoliwia przecie ich udostpnianie w postaci plików graficznych. Na ogó jest tak, e w kadym PODGIK przynajmniej jedna osoba zajmuje si cigle sprawami wydawania danych zwizanych z punktami osnowy (wybieranie, drukowanie,...). Publikujc dane osnowy w Internecie i udostpniajc je geodetom odzyskujemy ten etat do innych zada i dajemy im wygodne narzdzie dostpu moliwe do wykorzystania nie tylko w biurze, ale dziki Internetowi mobilnemu, równie w terenie. Oprócz samych opisów topograficznych bardzo istotne jest pokazanie punktów na tle ortofotomapy i innych elementów szczegóów terenowych (rysunek 2). Rys. 2. Informacje o osnowie geodezyjnej Dodatkowe funkcjonalnoci serwisów zwizane z moliwociami pobierania wspórzdnych punktów z zaznaczonego obszaru w postaci plików akceptowalnych przez rejestratory polowe daje kolejne moliwoci usprawnie (rysunek3). Analogicznie rzecz dotyczy pobierania opisów topograficznych w zdefiniowanym obszarze. Rys. 3. Ilustracja udostpniania informacji o zaznaczonej grupie punktów osnowy 191

4 Wykorzystanie internetu i nowych technologii geoinformatycznych w automatyzacji pracy Powiatowych Orodków Dokumentacji Geodezyjneji i Kartograficznej 2.2. Automatyzacja procesu zgaszania pracy geodezyjnej Zgaszanie prac drog internetow jest jedn z najbardziej oczekiwanych przez rodowisko wykonawców funkcjonalnoci serwisów internetowych. Analizujc zagadnienie na przykadzie serwisów igeomap i epodgik firmy Geo-system Sp. z o.o., mamy nastpujc sytuacj. Dostp do zgaszania prac uzyskujemy po zarejestrowaniu si w serwisie epodgik dla danego Orodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej oferujcym tego typu usugi. Rejestracja polega na podpisaniu stosownej umowy lub wypenieniu wniosku oraz uzyskaniu hasa dostpu wymaganego przy zgaszaniu pracy i póniejszym dostpie do materiaów. Rys. 4. Ilustracja procesu zgaszania pracy geodezyjnej w serwisu igeomap Podczas zgaszania pracy (w serwisie igeomap dla powiatu) geodeta ma moliwo wykorzystania wszystkich oferowanych w nim informacji (dziaki, budynki, ulice, punkty adresowe, ortofotomapa, itp.) co znacznie uatwia ca procedur. Pierwsz czynnoci zwizan ze zgoszeniem pracy jest okrelenie jej zakresu, czyli obszaru zdefiniowanego zamknitym wieloktem. Czynnoci dokonuje si z wykorzystaniem mechanizmu systemu igeomap, jakim jest marker powierzchniowy. W trakcie tworzenia markera uytkownik moe korzysta z funkcji pomocniczych takich jak wprowadzanie do markera punktów o konkretnych wartociach wspórzdnych BL lub XY czy tworzenia markera jako obiektu przesunitego wzgldem istniejcych obiektów (rysunek 5), w szczególnoci wzgldem dziaek ewidencyjnych. Rys. 5. Wspomaganie okrelania zakresu zgaszanej pracy 192

5 Po utworzeniu wielokt okrelajcy zakres pracy i wprowadzone dane zwizane ze specyfik zgaszanej pracy (wykonawca, asortyment, terminy, formaty wydruków, itp.) s przesyane do odpowiedniego PODGIK, gdzie podlegaj przetwarzaniu przez dziaajce tam oprogramowanie GEO-MAP. W trakcie zgaszania pracy uytkownik decyduje równie (w pewnym zakresie), jakich materiaów oczekuje od PODGiK. Moe to dotyczy rastrów mapy zasadniczej czy punktów osnowy geodezyjnej. Jeeli PODGIK udostpnia tak funkcjonalno, to bezporednio po zgoszeniu pracy w zakresie opracowania mona doczyta warstw uzbrojenia terenu oraz ewentualnie rastry mapy zasadniczej (jeli zasób prowadzony jest w technologii hybrydowej). Rys. 6. Ilustracja dostpu do treci mapy zasadniczej po dokonaniu zgoszenia Na bazie informacji przekazanych przez geodet, oprogramowanie GEO-MAP pracujce w PODGIK odbiera zgoszone prace i generuje dokumenty elektroniczne (rysunek 7). Obecnie s to: zgoszenie pracy, wykaz materiaów, mapa do porównania z terenem, wypisy z ewidencji gruntów oraz dane wsadowe do systemu GEO-MAP. Rys. 7. Dokumenty elektroniczne generowane przez PODGIK dla zgoszonej pracy 193

6 Wykorzystanie internetu i nowych technologii geoinformatycznych w automatyzacji pracy Powiatowych Orodków Dokumentacji Geodezyjneji i Kartograficznej Do obsugi zgosze prac geodezyjnych opracowany zosta wspólny dla wszystkich orodków serwis epodgik ( Wykonawca zalogowany w serwisie uzyskuje dostp do wygenerowanych przez orodki materiaów. Tam te istnieje moliwo ledzenia stanu swoich prac w rónych orodkach dokumentacji, komunikowania si z PODGIK oraz zarzdzania wasnym kontem. Rys. 8. Widok strony serwisu epodgik W systemie igeomap pen funkcjonalno zgaszania prac geodezyjnych wprowadza w padzierniku 2007 roku. Obecn statystyk jej wykorzystania w 7 Orodkach Dokumentacji przedstawiono na poniszym wykresie. Rys. 9. Ilustracja liczby prac zgoszonych w serwisie epodgik do wrzenia 2008 Dotychczas w roku 2008 drog internetow zgoszono ok prac. Dynamika wzrostu jest dosy wysoka, co wynika z przekonywania si do takiej formy zgaszania prac kolejnych geodetów oraz z wdraania systemu igeomap w nowych lokalizacjach. 194

7 3. KORZYCI PYNCE Z AUTOMATYZACJI PRACY PODGIK Przedstawiona koncepcja (realizowana od lat) w aden sposób nie jest sprzeczna z ide budowy geoportalu infrastruktury przewidywanego w projekcie ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej (implementujcy dyrektyw INSPIRE), jako centralnego punktu dostpowego do usug danych przestrzennych. Niewtpliwie jedn z funkcjonalnoci takiego geoportalu bdzie wykorzystywanie istniejcych serwisów powiatowych WMS, WFS zamiast gromadzenia replik baz na wasnych serwerach. Ilustracj takiego schematu przedstawiono na poniszym rysunku. Rys. 10. Schemat ilustrujcy moliwo wykorzystania serwisów lokalnych w geoportal.gov.pl Dziki standardowi jakim jest WMS dane z serwisów mog by wykorzystywane w bardzo prosty sposób. Kilka linków do serwisów WMS udostpniajcych podstawowe dane przestrzenne z powiatów umieszczono na stronie internetowej Serwisy opracowane zostay zgodnie z wytycznymi opracowanymi na pocztku 2008 roku przez Zespó ds. Krajowej Infrastruktury Danych Przestrzennych powoany przez Gównego Geodet Kraju. Rys. 11. Strona serwisu 195

8 Wykorzystanie internetu i nowych technologii geoinformatycznych w automatyzacji pracy Powiatowych Orodków Dokumentacji Geodezyjneji i Kartograficznej Tak wic technologia igeomap zapewnia moliwo wczenia zasobów powiatu do krajowej SDI i jednoczenie wspomaga rodowisko geodezyjne w procesie komunikacji i wymiany danych z PODGiK. Jeli oprogramowanie nazywane potocznie geodezyjnym bdzie miao moliwo korzystania z danych WMS wtedy dostp wykonawców do PODGiK nabiera nowego znaczenia, pozwalajc widzie zasób PODGiK w dowolnym miejscu powiatu, bez jego fizycznego posiadania na wasnym komputerze. Rys. 12. Ilustracja wykorzystanie systemu GEO-MAP jako klienta WMS Dla ogólnego uytkownika danych przestrzennych dostpno serwisów WMS oraz innych standaryzowanych danych umoliwia ogldanie zasobu w popularnym oprogramowaniu jakim jest Google Earth, co przedstawiono poniej na przykadzie Szczecinka. Rys. 13. Wykorzystanie serwisu WMS w oprogramowaniu Google Earth 196

9 Z przedstawionych rozwiza wprost wynika przynajmniej po kilka korzyci dla geodetów jak i dla Orodków Dokumentacji. Dla geodetów: oszczdnoci czasu i pienidzy w zwizku z wyeliminowaniem koniecznoci odwiedzania orodków w celu zgoszenia pracy, a potem kolejny raz po odbiór materiaów, otrzymywanie materiaów bezporednio po zgoszeniu, cigy dostp do danych orodka, 7 dniu w tygodniu, 24 godziny na dob, obiektywno systemu automatycznego przetwarzania danych w kwestii kolejnoci opracowania zgosze, zwolnienie etatów zwizanych z obsug osnowy geodezyjnej, moliwo zaoferowania klientom wiarygodnych terminów realizacji zlecenia. Dla orodków: automatyzacja pracy, zmniejszenie obcienia pracowników, wzrost prestiu orodka dokumentacji, który jest postrzegany jako nowoczesny, zmniejszenie obcie urzdze drukujcych oraz zapotrzebowania na papier i materiay eksploatacyjne. Na koniec nasuwa si pytanie. Kiedy taka automatyzacja jest moliwa? Odpowied jest prosta. Wtedy kiedy Orodki wewntrz bd dysponowa danymi w postaci numerycznej. Jeszcze nikt nie wymyli technologii publikacji w Internecie szaf z materiaami papierowymi. 4. LITERATURA Izdebski W., Wykorzystanie zasobów PODGiK i technologii internetowej w tworzeniu lokalnych systemów informacji przestrzennej. Materiay I Ogólnopolskiej Konferencji Naukowo-Technicznej, Polaczyk wrzenia 2005 Izdebski W., Wykorzystanie zasobów PODGiK w serwisach internetowych. Materiay Konferencji Orodków Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. Wisa wrzenia 2006 Izdebski W., Rola internetu w nowoczesnym orodku dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej. Materiay Konferencji Narzdzia Informatyczne Geodezji i Kartografii. Nowe regulacje geoinformacyjne. Warszawa 30 sierpnia 2007 s Iwaniak A. liwiski A., Tobjasz M. Budowa infrastruktury danych przestrzennych na poziomie powiatowym. Roczniki Geomatyki 2007 s