Odpowiedź dla Urzędu Komunikacji Elektronicznej na zaproszenie do konsultacji zasadności przeprowadzenia rozdziału funkcjonalnego TP

Transkrypt

1 Odpowiedź dla Urzędu Komunikacji Elektronicznej na zaproszenie do konsultacji zasadności przeprowadzenia rozdziału funkcjonalnego TP Wprowadzenie Wytworzenie rozwiązań przybliŝających warunki konkurencyjne na rynku przez wiele lat zmonopolizowanym, o ile jest moŝliwe, jest zadaniem bardzo trudnym. Z jednej strony podnoszone są słuszne argumenty o społecznych konsekwencjach stanu monopolu i blokowaniu rozwoju kraju w róŝnych aspektach. Z drugiej strony waŝnym jest, aby zachować elementarne relacje między instytucjami państwa a biznesem, aby nie podwaŝyć wiary w system prawny, co miałoby takŝe konsekwencje zarówno w sferach społecznych jak i rozwoju państwa. Rozwiązania naturalne w odniesieniu do konkurencji rynkowej, które mogłyby być oparte o rozdział właścicielski (demonopolizację opartą o podział i sprzedaŝ części aktywów monopolisty), nie moŝe być tutaj zastosowane z wielu powodów. Tym niemniej, rozwaŝając moŝliwe warianty rozwiązania, warto kierować się analogiami i odniesieniami do wyidealizowanego środowiska konkurencyjnego przyjęte rozwiązania powinny regulacyjne być maksymalne zbliŝone do mechanizmów czysto wolnorynkowych, a odstępstwa od tej reguły powinny mieć silne uzasadnienie osadzone w obiektywnych trudnościach i kosztach wdroŝenia takich rozwiązań. ZwaŜywszy, Ŝe kaŝde takie rozwiązanie wprowadza zaburzenie do obszaru konkurencji wolnorynkowej, konieczne jest gruntowne przemyślenie i wdroŝenie mechanizmów pomiarowych i kontrolnych, które pozwolą na ocenę skuteczności stosowania poszczególnych rozwiązań skuteczności odniesionej do interesu społecznego będącego podstawą dla działań Regulatora. W rzeczywistości wszelkie działania regulacyjne w tym zakresie będą więc stanowić symulację warunków wolnorynkowych w odniesieniu do wybranych obszarów działalności operatora zasiedziałego. Nie do końca moŝna przewidzieć skutki poszczególnych ingerencji w odniesieniu do celów nadrzędnych wzrostu konkurencyjności poprawiającej pozycję konsumentów usług telekomunikacyjnych i wzrostu zainteresowania inwestycjami operatorów podnoszącego moŝliwości rozwoju kraju. Prowadząc działania regulacyjne naleŝy mieć na uwadze takŝe drugą stronę równowagi konkurencyjnej: działania Regulatora nie mogą zastępować w pełni mechanizmów konkurencji wolnorynkowej, gdyŝ wprowadziłoby niebezpieczny precedens pomocy operatorom alternatywnym w sposób, który konkurencyjnie mógłby być kwestionowany. Zadanie to ma więc dwie płaszczyzny wymagające zrównowaŝenia: płaszczyznę wypełnienia celów społecznych i stymulacji rozwoju państwa oraz płaszczyznę wywaŝenia głębokości ingerencji w rynek.

2 Autor: Sebastian Konkol 2 / 20 O separacji funkcjonalnej Firma świadcząca usługi telekomunikacyjne buduje pewną część (większą lub mniejszą) łańcucha wartości, który bazuje na posiadaniu infrastruktury telekomunikacyjnej, budując usługi hurtowe, detaliczne i usługi o wartości dodanej. Osadzając separację funkcjonalną w kontekście rynkowym, moŝna ją postrzegać jako taką ingerencję w ten łańcuch wartości kreowanej przez firmę telekomunikacyjną, która ma stworzyć warunki równowaŝnego w znaczeniu sił konkurencyjnych tworzenia dalszej części tego łańcucha. W przypadku ogólnym separacja funkcjonalna moŝe mieć tyle perspektyw, ile jest punktów ingerencji w łańcuch wartości. W przypadku rozpatrywanego zasięgu separacji funkcjonalnej określone zostały dwa punkty ingerencji w ten łańcuch wartości: dostęp do infrastruktury kablowej sieci dostępowej (poziom LLU) oraz dostęp do usług o wyŝszym poziomie agregacji wartości (WLR, BSA). Tak samo jak nie sposób przewidzieć na pewno rozwoju technologii i biznesu telekomunikacyjnego, nie moŝna z pewnością wykluczyć wyłonienia się innych punktów potencjalnej ingerencji. Dla przykładu oddzielenie funkcjonalne sieci dostępowych od sieci szkieletowej umoŝliwiłoby wykupywanie przez jednostki sprzedaŝy detalicznej operatora zasiedziałego przepływności sieci szkieletowych od alternatywnych dostawców takich usług stymulując rozwój takich sieci w kraju i podnosząc konkurencyjność usług dla konsumentów. Rozwój technologii i usług sieci następnej generacji moŝe ujawnić inne punkty o takim charakterze, szczególnie w kontekście bogactwa usług o wartości dodanej moŝliwych do świadczenia w sieci NGN. Rozwiązania pomiarowe, kontrolne i organizacyjne, jakie mogłyby być przyjęte w separacji funkcjonalnej, wynikają z rozkładu w łańcuchu wartości wspomnianych punktów ingerencji, ale nie są przez nie zdeterminowane jednoznacznie. Decydując o wyborze wariantu separacji funkcjonalnej koniecznym jest, aby zapewnić skuteczność ingerencji bądź to metodami a priori wymuszającymi oddzielenie kolejnych elementów łańcucha (np. przez powołanie oddzielnych jednostek biznesowych o daleko posuniętej autonomii), bądź to a posteriori sprawując kontrolę nad wynikami działań (np. przez rachunkowość regulacyjną oraz system kar). Tu takŝe ujawnia się płaszczyzna wymaganego zrównowaŝenia, gdyŝ z jednej strony lepiej jest zapobiegać niŝ leczyć (szczególnie zwaŝywszy na ułomność polskiego systemu prawnego), z drugiej jednak zwiększanie komplikacji struktur organizacyjnych zwiększa koszty prowadzenia działalności i moŝe skutkować osiągnięciem mniejszych od załoŝonych korzyści społecznymi. Biorąc pod uwagę intencje wprowadzenia separacji funkcjonalnej i determinację Regulatora w działaniach podnoszenia konkurencyjności rynku telekomunikacyjnego, zdecydowana większość

3 Autor: Sebastian Konkol 3 / 20 zidentyfikowanych barier rozwoju ma szanse być usunięta dzięki wdroŝeniu rozwiązania separacji funkcjonalnej. Poszczególne warianty proponowanych działań róŝnią się w szczegółach, które mogą wpłynąć na efektywność osiągania postawionych celów społecznych i stymulacji rozwoju państwa. Tym niemniej, przy załoŝeniu stosowania odpowiednich mechanizmów kontrolny i regulacyjnych, kaŝdy z rozwaŝanych wariantów tworzyłby w efekcie rynek telekomunikacyjny o charakterystyce nieporównywalnej z obecnym. NaleŜy jednak pamiętać, Ŝe proces separacji nie wystartuje w próŝni, lecz w sytuacji zastanej. Oznacza to, Ŝe niezaleŝnie od przyjętego wariantu ingerencji w przyszły łańcuch wartości operator zasiedziały posiadać będzie na początku procesu separacji ogromną przewagę konkurencyjną wynikającą nie tylko z posiadania infrastruktury dostępowej, sieci szkieletowej i usług hurtowych budowanych w oparciu o te zasoby. Przewaga konkurencyjna będzie wynikać takŝe z posiadania aktualnej wiedzy o klientach (ich wartości, rozmieszczeniu geograficznym, oczekiwaniach na przyszłość), które nie uda się pozyskać Ŝadnemu z operatorów alternatywnych. Z analogicznych powodów, przewagą konkurencyjną operatora zasiedziałego będzie takŝe lewar finansowy oparty na posiadanej bazie klienckiej, który moŝe być spoŝytkowany dobrze dla celów inwestycyjnych w infrastrukturę lub nieuczciwie, np. dla celów dumpingu.

4 Autor: Sebastian Konkol 4 / 20 Odpowiedzi na postawione pytania Ogólna ocena zasadności wprowadzenia rozdziału funkcjonalnego w Polsce 1. Czy Państwa zdaniem Prezes UKE wykorzystał wszystkie dostępne środki regulacyjne w celu wyeliminowania problemów związanych z niewypełnianiem przez TP S.A. nałoŝonych na nią obowiązków na rynkach właściwych? Jeśli nie, to jakie działania, mając na uwadze ich skuteczność oraz trwałość, mogłyby zostać jeszcze podjęte przez Prezesa UKE? Środki regulacyjne dostępne dla Prezesa UKE były stosowane progresywnie, przy czym ostatnie wykorzystane naleŝą do środków najcięŝszego kalibru. Wobec słabości systemu prawnego obowiązującego w Polsce i wynikającej z tego nieskuteczności środków o nawet najcięŝszych konsekwencjach naleŝy przyjąć, Ŝe dostępne metody nacisku zostały wykorzystane. Podkreślenia tu wymaga uniwersalna zasada, według której o skłonności do stosowania się do regulacji prawnych decyduje nie tyle wysokość kary co jej nieuchronność. 2. Czy któreś z przedstawionych problemów zidentyfikowanych na rynkach hurtowych uwaŝają Państwo za nieaktualne? Proszę je wskazać i uzasadnić swoją odpowiedź. Wszystkie zidentyfikowane problemy pozostają aktualne i nierozwiązane. MoŜna spierać się co do siły ich wpływu na kondycję rynku hurtowego, ale nie moŝna uznać Ŝadnego z przedstawionych problemów za nieaktualny. 3. Które z elementów i rozwiązań dotyczących rozdziału funkcjonalnego powinny być przedmiotem szczególnej uwagi Prezesa UKE podczas nakładania, a następnie wdraŝania i egzekwowania tego obowiązku regulacyjnego? Proszę uzasadnić odpowiedź. Separacja funkcjonalna jest, do pewnego stopnia, eksperymentem na polskim rynku. Składają się na nią róŝne elementy, które sumarycznie mają przynieść oczekiwany efekt. Biorąc pod uwagę nieco eksperymentalny charakter takiego przedsięwzięcia, naleŝy połoŝyć nacisk na zdolność do moŝliwie szybkiego wprowadzenia korekt w przyjętych rozwiązaniach. Spośród przedstawianych elementów separacji funkcjonalnej najistotniejszymi wydają się być rozdzielenie działalności i rozdzielenie dostępu do informacji. Szczególny nadzór nad przygotowaniem, wdroŝeniem i realizacją rozdziału działalności jest kluczowy, gdyŝ jest to właśnie to miejsce, gdzie realizowane będą cele separacji funkcjonalnej. Przyjęcie właściwych rozwiązań procesowych i narzędzi wsparcia dla realizacji

5 Autor: Sebastian Konkol 5 / 20 procesów sprzedaŝy hurtowej (WLR, BSA, LLU) w połączeniu z dobrze dobranymi wskaźnikami pomiaru procesów pozwolą na usunięcie moŝliwości (lub przynajmniej znaczne utrudnienie) prowadzenia działań obstrukcyjnych w najczęściej wykonywanych czynnościach. Tutaj takŝe będzie się odbywać oddzielenie systemów wsparcia operacyjnego. Na szczególną uwagę zasługuje tu konstrukcja wskaźników oceny jakości realizacji procesów, które będą prezentowały nie tylko wartości średnie, ale takŝe zasięg odchyleń i statystyki niepowodzeń wynikające ze zidentyfikowanych problemów rynku hurtowego i antykonkurencyjnej postawy operatora zasiedziałego. Rozwiązania w tym obszarze separacji powinny uwzględniać zarówno dane prezentujące perspektywę operatora zasiedziałego, jak i perspektywę operatorów alternatywnych (Regulator powinien pozostać stroną neutralną). Wreszcie, obszar ten jest istotny, gdyŝ na podstawie danych zbieranych w procesach realizacji usług hurtowych uwikłana jest wiedza o skuteczności realizacji celów konkurencyjnych, społecznych i stymulacji inwestycji. Szczególna uwaga Prezesa UKE powinna dotyczyć takŝe rozdzielenia dostępu do informacji, gdyŝ jest to obszar o strategicznym znaczeniu zarówno dla sprzedaŝy detalicznej operatora zasiedziałego jak i operatorów alternatywnych. Stosunkowo małe wyłomy w kompletności i bezpieczeństwie przyjętych tu rozwiązań mogą prowadzić do katastrofalnych efektów. Taki charakter mogłoby mieć przeoczenie moŝliwości dostępu do danych o ruchu generowanym przez klientów operatorów alternatywnych, gdyby taka moŝliwość była dostępna dla sprzedaŝy detalicznej operatora zasiedziałego. Podobny charakter miałoby przeoczenie moŝliwości dostępu do informacji o planach inwestycyjnych operatorów alternatywnych. Niestety, nie moŝna tu załoŝyć absolutnego poziomu ufności w dobre intencje operatora zasiedziałego, a dostęp do informacji opisujących stan biznesu operatorów alternatywnych i ich planów rozwojowych mógłby uczynić nieatrakcyjnym budowanie konkurencji w takich warunkach, przez co mógłby zniweczyć całe przedsięwzięcie separacji funkcjonalnej. Ocena poszczególnych rozwiązań zaproponowanych w dokumencie 4. Który z wariantów rozdziału funkcjonalnego, zaprezentowanych w dokumencie konsultacyjnym, zawiera zasady podziału zasobów i usług prawidłowo odzwierciedlające obecny kształt rynku i potrzeby konkurujących z TP S.A. operatorów alternatywnych? Jakie ewentualne zmiany i korekty naleŝałoby w Państwa opinii wprowadzić do powyŝszych zasad? Podchodząc doktrynalnie, podziału łańcucha wartości realizowanego przez operatora zasiedziałego naleŝałoby dokonać w kaŝdym miejscu, w którym Regulator chciałby wprowadzić moŝliwości zrównowaŝenia warunków konkurowania, np. w myśl zasady EoI. Nie musi to jednak

6 Autor: Sebastian Konkol 6 / 20 oznaczać toŝsamego podziału pomiędzy jednostki organizacyjne operatora zasiedziałego. Kluczowymi sprawami tutaj wydaje się być zapewnienie warunków konkurencyjnych dla sprzedaŝy detalicznej operatorów alternatywnych i operatora zasiedziałego. W tym obszarze tkwi takŝe gros problemów zidentyfikowanych w czasie analizy polskiego rynku hurtowego. Realizacja celów separacji będzie w kaŝdym z wariantów oceniana przez obserwację wskaźników KPI procesów obsługi sprzedaŝy hurtowej oraz przez pryzmat rachunkowości regulacyjnej. Siła separacji funkcjonalnej będzie się ujawniać nie tyle w moŝliwości narzucenia rozwiązań, co w skuteczności ich egzekwowania naleŝy załoŝyć takŝe poprzez kary nakładane na operatora zasiedziałego. Wariant podziału z trzema jednostkami byłby właściwy w sytuacji silnego zainteresowania operatorów alternatywnych dostępem do infrastruktury sieci (LLU) lub uzasadnionymi podejrzeniami o antykonkurencyjną działalność wyraŝaną nierównowagą między świadczeniem usług na poziomie infrastruktury (LLU) lub wyŝszych warstw (WLR, BSA). Pierwszy z tych warunków jest obecnie jedynie tezą. Wielkość występowania drugiego z czynników moŝna oceniać przez analizę wskaźników KPI i rachunkowość regulacyjną, bez konieczności fizycznego wydzielenia dodatkowej jednostki organizacyjnej. NaleŜy takŝe pamiętać, Ŝe wariant ten niejako wymusza dodatkową komplikację procesów świadczenia usług hurtowych, co daje dodatkowe pole do rozmywania odpowiedzialności za potencjalnie niepoprawny stan rzeczy. Biorąc pod uwagę oczekiwania operatorów alternatywnych, właściwym kryterium podziału powinno być kryterium łańcucha wartości: (a) sieć dostępowa, (b) usługi agregujące sieć dostępową i sieć szkieletową. Wariant z trzema jednostkami odpowiada tu podziałowi (a), podczas gdy wariant z dwoma jednostkami podziałowi (b). Regulator mógłby jednak załoŝyć stopniową separację funkcjonalną, dokonującą podziału nie w jednym lecz większej liczbie faz. ZwaŜywszy klasę zidentyfikowanych problemów i potencjalne jedynie zainteresowanie dostępem LLU, właściwym do wdroŝenia rozwiązaniem początkowym jest podział na dwie jednostki z jednoczesnym zapewnieniem precyzyjnych mechanizmów pomiaru KPI i rachunkowości regulacyjnej oraz co najwaŝniejsze moŝliwości egzekwowania narzuconych rozwiązań. W przypadku przeniesienia walki konkurencyjnej na grunt infrastruktury sieci dostępowej, w ramach której stosowane byłyby działania antykonkurencyjne, Regulator mógłby wprowadzić drugą fazę separacji funkcjonalnej zapewniającej rozdział EoI na tym poziomie. 5. Który z wariantów rozdziału funkcjonalnego (dwie lub trzy jednostki) uwaŝają Państwo za lepszy i bardziej wskazany, biorąc pod uwagę warunki współpracy operatorów alternatywnych z polskim operatorem zasiedziałym? Proszę uzasadnić swoją odpowiedź.

7 Autor: Sebastian Konkol 7 / 20 Obecny stan współpracy między operatorem zasiedziałym a operatorami alternatywnymi jest wynikiem złoŝonej sytuacji, w której pionowa integracja sprzedaŝy hurtowej i detalicznej odgrywa najwaŝniejszą rolę. Skuteczne i egzekwowalne rozdzielenie tych dwóch obszarów działalności operatora zasiedziałego byłoby znaczącym postępem w sytuacji branŝy telekomunikacyjnej w kraju. Przewaga podziału na trzy jednostki uwidacznia się w moŝliwościach sprawowania kontroli nad konkurencyjnością rynku. Wariant ten posiada jednak szereg wad, które ujawniać się mogą w czasie bezpośredniej współpracy między operatorami alternatywnymi a sprzedaŝą hurtową operatora zasiedziałego. Mogłoby się to objawiać większym skomplikowaniem procesów operacyjnych, niepotrzebnym skomplikowaniem procedur (np. w przypadku przejścia klientów detalicznych z usług WLR lub BSA na LLU), koniecznością prowadzenia niezaleŝnych ustaleń z dwoma jednostkami organizacyjnymi. Daje to takŝe pewne pole dla nieokreśloności decyzyjnych. Egzekwowanie reguł separacji funkcjonalnej wymaga sprawowania nadzoru nad procesami operacyjnymi i rachunkowością regulacyjną. Z tego względu definicje procesów i sposobów pomiaru ich jakości powinny być na tyle precyzyjne, aby nie pozostawiać miejsca do interpretacji o wielkości pomyłki. W takiej sytuacji, im mniejsza jest złoŝoność środowiska realizacji procesów, tym większa transparentność przebiegu procesów świadczenia usług, a co za tym idzie przejrzystość metod oceny i jednoznaczność stawianych diagnoz procesowych. W przypadku podziału na dwie jednostki, sprzedaŝ hurtowa mogłaby być obarczona odpowiedzialnością za całość procesów (end-to-end). W przypadku podziału na trzy jednostki Regulator mógłby być angaŝowany (niechcący lub z premedytacją) w rozwiązywanie niejasności kompetencyjnych i podziału odpowiedzialności pomiędzy jednostkami wewnętrznymi operatora zaśniedziałego. Warto takŝe zaczerpnąć z doświadczeń innych rynków. W badaniach cytowanych w dokumencie konsultacyjnym większość operatorów alternatywnych działających na rynkach, gdzie zastosowano podział odpowiadający wariantowi z trzema jednostkami, uznało taki podział za nieco sztuczny i utrudniający realizację procesów. Oprócz spojrzenia przez pryzmat warunków konkurencyjnych naleŝy wziąć pod uwagę takŝe strategiczny interes Polski, wyraŝający się dąŝeniem do poprawy sytuacji społeczeństwa informacyjnego (to niska jakość istniejącej infrastruktury kablowej sieci dostępowej jest ograniczeniem dla rozwoju dostępu szerokopasmowego, a więc i społeczeństwa informacyjnego). W odniesieniu do rynku telekomunikacyjnego oznacza to imperatyw stymulacji inwestycji w rozwój i unowocześnienie infrastruktury sieci. W wariancie trzech jednostek mielibyśmy do czynienia z dwoma, mniejszymi źródłami finansowania inwestycji: jednostka wydzielona inwestująca w sieć dostępową, a jednostka hurtowa w sieć szkieletową. W wariancie

8 Autor: Sebastian Konkol 8 / 20 dwóch jednostek byłoby to pojedyncze źródło, które dysponowałoby większym lewarem finansowym przez co inwestycje mogłyby być lepiej dostosowane do potrzeb rynku hurtowego jako całości (przy załoŝeniu skuteczności egzekwowania separacji działalności sprzedaŝy hurtowej operatora zasiedziałego od jego sprzedaŝy detalicznej). 6. Czy zgadzają się Państwo z zaproponowanym w dokumencie konsultacyjnym podziałem zasobów sieciowych? Jak oceniacie Państwo jego wpływ na rozwój usług opartych na bazie sieci NGN/NGA? Które elementy infrastruktury sieciowej są najwaŝniejsze dla prawidłowego rozwoju rynku nowych technologii z punktu widzenia podziału zasobów w ramach rozdziału funkcjonalnego? Zaproponowany w dokumencie konsultacyjnym podział zasobów sieciowych (rozumiany jako wyróŝnienie punktów architektury sieci operatora zasiedziałego, w których moŝliwe jest połączenie z infrastrukturą sieci operatora alternatywnego) jest adekwatny do stawianych celów. Nie sposób przewidzieć pełnego spektrum usług, jakie będą świadczone na bazie sieci NGN, więc nie moŝna tu ferować jednoznacznych wyroków odnośnie słuszności podziału. Co do pryncypiów, argumentacja zawarta w dokumencie konsultacyjnym zarówno w odniesieniu do wpływu na przyszłe usługi NGN/NGA jak i wagi elementów sieciowych jest słuszna. NaleŜy jednak pamiętać, aby w rozwiązaniach regulacyjnych ująć moŝliwość modyfikacji / uzupełnienia reguł określania punktów dołączania operatorów alternatywnych do infrastruktury sieci operatora zasiedziałego. Uzasadnienie dla wprowadzenia takiej konieczności wzrasta w sytuacji wyboru wariantu podziału z trzema jednostkami z powodu potencjalnej konieczności ustalania odpowiedzialności za inne punkty dostępu pomiędzy jednostki organizacyjne operatora zasiedziałego. 7. Czy samo powiązanie wynagrodzeń pracowników JW z wynikami monitorowanych wskaźników efektywności KPI zagwarantuje według Państwa skuteczne wdroŝenie i stosowanie zasady EoI? Ingerencja w system wynagrodzeń pracowników jednostki wydzielonej wydaje się być zbyt daleko posuniętym Ŝądaniem. Dokonując świadomego przerysowania mogłoby to oznaczać, Ŝe warunki zatrudnienia liniowego pracownika jednostki wydzielonej byłyby ustalane na drodze rozporządzenia lub negocjowane przez Prezesa UKE z zatrudnianym pracownikiem. Taka ingerencja prowadzi takŝe do nierównowagi wewnątrz organizacji operatora zasiedziałego wszak systemy wynagrodzeń pozostałych jednostek organizacyjnych tego operatora nie będą podlegać tak samo skrupulatnej kontroli. Efektem takiej nierównowagi mogłoby być potraktowanie pracy w jednostce wydzielonej jako pewnego rodzaju kary, co mogłoby doprowadzić do sytuacji odwrotnej od oczekiwanej (identyfikacji pracowników z celami jednostki wydzielonej). Wynagrodzenia pracowników jednostki

9 Autor: Sebastian Konkol 9 / 20 wydzielonej powinny podlegać takim samym zasadom kształtowania, jak w pozostałych jednostkach organizacyjnych operatora zasiedziałego. W nowoczesnych organizacjach powiązanie wynagrodzenia pracowników (nawet liniowych) ze stopniem wypełnienia stawianych przed jednostką organizacyjną celów jest naturalne, a stosowanie KPI i MBO rutynowe. Stosowanie takich mechanizmów musi być jednak pochodną kultury zarządzania biznesem jednostki wydzielonej nie zaś być narzucone przez Regulatora. Zadaniem Regulatora wydaje się tu być raczej umiejscowienie odpowiedzialności za jakość obsługi (np. mierzonej wskaźnikami KPI) w jednostce wydzielonej jako całości i skuteczność egzekwowania ewentualnych kar za nierówne traktowanie poszczególnych podmiotów przez jednostkę wydzieloną. Kontrola wynagrodzeń kierownictwa jednostki wydzielonej jest takŝe zagadnieniem problematycznym w realiach implementacyjnych. Oprócz czysto finansowych składników wynagrodzenia waŝnym elementem są składniki pozapłacowe, jakie mogą być przekazywane kierownictwu jednostki wydzielonej w sposób uznaniowy. Nie sposób wyobrazić sobie kontroli, jaką musiałby sprawować Regulator, aby wyeliminować moŝliwości wpływania taką drogą na decyzje kierownictwa jednostki wydzielonej. W sytuacji skrajnej mogłoby to oznaczać konieczność prowadzenia rejestru korzyści majątkowych na rzecz kaŝdego pracownika jednostki wydzielonej i skrupulatnego kontrolowania takiego rejestru. Podobna argumentacja ma miejsce takŝe w odniesieniu do program opcji managerskich, który nie powinien być modyfikowany mimo potencjalnego związku ze stosowaniem praktyk antykonkurencyjnych. Operator zasiedziały, choć podlegający działalności Regulatora, jest jednak firmą komercyjną, która powinna mieć autonomię w kształtowaniu formuły działalności. Program opcji managerskich powinien być kształtowany dokładnie tak samo dla wszystkich zatrudnionych, bez względu na to, jaką częścią biznesu zarządza dany manager. Ostatecznie zarówno jednostka wydzielona jak i inne jednostki wypracowują wspólnie wartość akcji operatora zasiedziałego, a działalność Regulatora nie moŝe dyskryminować niektórych pracowników operatora zasiedziałego. Realizacja zasady EoI moŝe być istotnie wspierana przez system wynagrodzeń jednostki wydzielonej o ile nie będzie on dyskryminujący w stosunku do systemu wynagrodzeń w pozostałych jednostkach organizacyjnych operatora zasiedziałego oraz o ile będzie on wynikał z wewnętrznego przekonania kierownictwa jednostki wydzielonej, Ŝe równe traktowanie wszystkich podmiotów jest niezbędne i leŝy w interesie tejŝe jednostki. Tego sprzęŝenia naleŝy jednak szukać w mechanizmach pośrednich: powiązania puli wynagrodzenia kierownictwa jednostki wydzielonej z bilansem tej jednostki, na który wpływ miałyby takŝe potencjalne kary nakładane przez Regulatora za

10 Autor: Sebastian Konkol 10 / 20 niestosowanie się do zasady EoI wyraŝanej przez wskaźniki KPI, przy załoŝeniu samodzielności finansowej tej jednostki wydzielonej i braku moŝliwości zasilenia budŝetu premiowego ze źródeł zewnętrznych. Zasady EoI nie uda się jednak zagwarantować wyłącznie przy wykorzystaniu powiązania wynagrodzeń czy to kierownictwa, czy pracowników liniowych jednostki wydzielonej z wartościami wskaźników KPI. 8. Co w Państwa opinii powinien zawierać (poza elementami wymienionymi w konsultowanym dokumencie) system motywacyjny JW, aby skutecznie zagwarantować istnienie równowaŝnego i niedyskryminującego traktowania innych operatorów przez TP? System motywacyjny dla jednostki wydzielonej (jako całości) powinien zawierać zarówno obietnicę nagród za właściwe wypełnianie narzuconych obowiązków, jak i groźbę nieuchronnych kar w przypadku niestosowania się do tych zasad. Podstawą więc jest tu wprowadzenie do systemu motywacyjnego takŝe konsekwencji niestosowania się do zasad wynikających z celu przeciwdziałania antykonkurencyjnym postawom operatora zasiedziałego. Biorąc pod uwagę dotychczasowe doświadczenia, system nagród powinien wspomagać podnoszenie jakości realizacji usług hurtowych jako całości (premiować podnoszenie jakości wykazanej dopiero dla wszystkich klientów hurtowych, nie dla niektórych z nich) oraz piętnować kaŝdy przejaw antykonkurencyjnego traktowania któregokolwiek z klientów (karać przejawy dyskryminacji choćby jednego z klientów hurtowych). Dla przykładu, wysokość budŝetu premiowego w przypadku stosowania się do reguł niedyskryminacji mogłaby być uzaleŝniona od utrzymywania odpowiedniego poziomu usług w dłuŝszym okresie, z podstawą dla wyliczania określoną jako średnia wartość ze średnich uzyskanych na rzecz poszczególnych klientów sprzedaŝy detalicznej operatora zasiedziałego i operatorów alternatywnych). Komplementarnie, w przypadkach naruszania zasad niedyskryminacji budŝet premiowy mógłby być ograniczany w oparciu o wartość minimalną ze średnich wartości wskaźników jakości. W uzupełnieniu do Kodeksu Praktyk moŝliwym (i skutecznym) rozwiązaniem jest publikacja informacji o osiągnięciach zespołów wchodzących w skład jednostki wydzielonej a nawet poszczególnych pracowników osiągnięciach związanych z jakością usług mierzoną z nastawieniem na wzmacnianie zasad niedyskryminacji. Komplementarnym rozwiązaniem powinno być takŝe piętnowanie postaw zespołów i pojedynczych osób, które zasad niedyskryminacji nie uszanują, włącznie z konsekwencjami dyscyplinarnymi wynikającymi z Kodeksu Pracy. 9. Czy zgadzają się Państwo ze stwierdzeniem, Ŝe zastosowanie zdefiniowanej w dokumencie zasady EoI pozwoli w moŝliwie najszerszym zakresie

11 Autor: Sebastian Konkol 11 / 20 wyeliminować pojawiające się na rynku problemy, wynikające z nierównego traktowania OZ przez TP? Czy zasada EoO moŝe w Państwa ocenie przynieść zbliŝone rezultaty? W jakiej sytuacji? Bez wątpienia, skuteczność równouprawnienia na polu konkurencji będzie znacznie mocniej zapewniona przez stosowanie reguły EoI, niŝ EoO. Przy załoŝeniu nieco wyidealizowanego rozumienia reguły EoI, czyli przede wszystkim absolutnej równości w zakresie usługi hurtowej, procesów obsługi klientów hurtowych, dostępu do informacji i ochrony informacji poufnych poszczególnych klientów, reguła EoI jest dość dobrym przybliŝeniem stanu konkurencji wolnorynkowej daje moŝliwości walki konkurencyjnej w oparciu o wykazanie przez dostawców usług detalicznych zarówno innowacyjnego podejścia do budowy produktów, jak i efektywności operacyjnej. Wynikiem jest podniesienie atrakcyjności usług i obniŝenie ich cen detalicznych. WdroŜenie tej reguły pozostawia takŝe mniejsze pole do róŝnic interpretacyjnych i konieczności ingerencji Regulatora dla zapewnienia niedyskryminacji klientów hurtowych operatora zasiedziałego. Reguła EoO nie daje niemal Ŝadnych zachęt do działań konkurencyjnych. Odnosząc się do idei EoO (propozycja operatora zasiedziałego w tym obszarze nie spełnia nawet załoŝeń dla tej reguły), równowaŝność uzyskana dopiero na poziomie usług detalicznych jest zachętą do maksymalizacji marŝy przez minimalizację kosztów, gdyŝ cena usług detalicznych byłaby niejako z góry określona. Taka sytuacja wprowadza kilka powaŝnych problemów w egzekwowaniu załoŝeń antykonkurencyjnych. Po pierwsze kaŝda sytuacja potencjalnie antykonkurencyjna musiałaby być rozstrzygana na gruncie rozproszonej odpowiedzialności skoro EoO, to zarówno dostawca hurtowy jak i detaliczny odpowiadają za wynik ostateczny. Nie trudno sobie wyobrazić, jakim zadaniem byłoby dochodzenie prawdy w takich sporach. Po wtóre, reguła EoO nie mobilizuje operatora hurtowego do działań inwestycyjnych w infrastrukturę, ani do podnoszenia jakości świadczonych usług. Przede wszystkim jednak, reguła EoO nie zapewnia równego traktowania operatorów alternatywnych w stosunku do działalności detalicznej operatora zaśniedziałego, gdyŝ odpowiedzialność za zapewnienie równowaŝności spoczywa na obu stronach umowy sprzedaŝy hurtowej, więc operator zasiedziały mógłby dowolnie kształtować te relacje, bez zachowania reguł niedyskryminacji. Podsumowując, moŝna sobie wyobrazić wyidealizowane warunki rynku telekomunikacyjnego, w którym wszystkie podmioty traktują się nawzajem w sposób równy i uczciwy. W takich warunkach reguła EoO mogłaby przynieść zbliŝone rezultaty w odniesieniu do zapobiegania postawom antykonkurencyjnym. W takich warunkach jednak ingerencja Regulatora nie byłaby w ogóle potrzebna. Nawet jednak w tym wyidealizowanym obrazie reguła EoO nie zapewni motywacji

12 Autor: Sebastian Konkol 12 / 20 działalności hurtowej operatora zasiedziałego do zwiększenia inwestycji w infrastrukturę i podniesienie jakości oferowanych usług. 10. Czy zgadzają się Państwo ze stwierdzeniem, Ŝe fizyczny rozdział systemów IT jest trwałym i skutecznym środkiem zapewniającym zablokowanie przypływu informacji pomiędzy JW, a podmiotami Grupy TP? Czy i przy jakich załoŝeniach wystarczający moŝe być jedynie podział systemów informatycznych na bazie ustalania poziomów dostępu do określonych informacji? Wkraczając na grunt bezpieczeństwa informacji i zabezpieczenia dostępu do niej naleŝy pamiętać o zagadnieniu podstawowym. Obecnie stosowane rozwiązania technologii teleinformatycznych zapewniają, przy relatywnie niskich kosztach, jakość zabezpieczeń na poziomie niemoŝliwym do złamania przez człowieka wyposaŝonego w nawet dość wyrafinowaną technologię. Od dłuŝszego juŝ czasu, najsłabszym ogniwem w systemach zabezpieczeń jest człowiek. W propozycji separacji funkcjonalnej mówi się o wprowadzeniu szczelnego muru informacyjnego między działalnością detaliczną i hurtową operatora zasiedziałego. W rzeczywistości oznacza to wprowadzenie blokady informacyjnej między ludźmi, którzy przez długi czas pracowali wspólnie, identyfikują się ze wspólnym interesem operatora zasiedziałego i niejednokrotnie są powiązani takŝe relacjami prywatnymi (prywatnymi, emocjonalnymi). W takich warunkach trudno się tu spodziewać zmiany nastawienia o charakterze porównywalnym ze zmianą koloru światła sygnalizacji drogowej. Niezwykle trudnym zadaniem jest zagwarantowanie braku przekazywania waŝnych informacji w kanałach komunikacyjnych poza systemami informatycznymi, nawet bez załoŝenia świadomych intencji. W opisanych powyŝej warunkach stosunków międzyludzkich chce się jednak wprowadzić mechanizmy zabezpieczające przed przekazywaniem waŝnych informacji, choć moŝna załoŝyć z pewną dozą ufności, Ŝe obie strony mogą chcieć świadomie takie informacje wymieniać. Oczywiście, koniecznym jest wprowadzenie zasad, które usuwają najbardziej oczywiste moŝliwości działań obstrukcyjnych, ale naiwnością byłoby myślenie, Ŝe moŝliwe jest systemowe usunięcie takich działań jedynie przy zastosowaniu narzędzi technologii teleinformatycznych. Kłopotem w tej sytuacji moŝe być zachowanie typu friend or foe, w wyniku którego zachowania o charakterze szpiegostwa przemysłowego (bo tym byłoby poszukiwanie dostępu do informacji będącej w posiadaniu jednostki wydzielonej) prowadzone przez operatorów alternatywnych byłyby traktowane jako łamanie prawa, podczas gdy analogiczne działania prowadzone przez sprzedaŝ detaliczną operatora zasiedziałego jako koleŝeńska przysługa. Sprowadzając zagadnienie na grunt czysto technologiczny, poprawne ustalenie reguł dostępu do informacji moŝe być bardzo zbliŝone w

13 Autor: Sebastian Konkol 13 / 20 efektach do fizycznego rozdzielenia systemów informatycznych. Taki podział powinien wynikać z reguł wynikających z kształtu procesów operacyjnych, jakie byłyby realizowane przez jednostkę hurtową i jednostkę detaliczną operatora zasiedziałego i być deklaratywnie rozdzielony na dane hurtowe i detaliczne dla poszczególnych operatorów alternatywnych. NaleŜy tu pamiętać, Ŝe choć w mniejszym stopniu waŝnym jest tu takŝe zapewnienie braku moŝliwości dostępu do informacji o działalności operatorów alternatywnych między sobą. Dla podniesienia bezpieczeństwa danych moŝna wprowadzić partycjonowanie danych dotyczących poszczególnych operatorów alternatywnych połączone z zastosowaniem zabezpieczeń kryptograficznych niezaleŝnych dla kaŝdej z partycji. Zarówno w sytuacji rozdziału fizycznego systemów informatycznych jak i podziału na poziomie praw dostępu koniecznym jest wprowadzenie mechanizmów audytowalnego logu dostępu do danych (tzw. audit log), który mógłby być weryfikowany w ramach kontroli prowadzonej przez Regulatora. Takie zabezpieczenie powinno stanowić ostrzeŝenie dla administratorów wraŝliwych systemów informatycznych, aby nie uŝywali oni swoich umiejętności i uprawnień w sposób łamiący zasady dostępu do informacji. W kontekście dostępu do informacji naleŝy jednak pamiętać o całej wiedzy, którą aktualnie posiadają struktury Grupy TP na temat zarówno swoich klientów, jak i klientów operatorów detalicznych. Bardzo długi czas upłynie, zanim będzie moŝna powiedzieć choćby o zauwaŝalnym zbliŝeniu poziomu tej wiedzy u operatorów alternatywnych. Nierównowaga wiedzy o detalicznym rynku usług telekomunikacyjnych w momencie wprowadzenia separacji funkcjonalnej będzie przez dług czas obowiązywania tej separacji istotnym elementem przewagi konkurencyjnej działalności detalicznej operatora zasiedziałego elementem przewagi, którego nie uda się zniwelować przez reguły separacji funkcjonalnej. 11. Jak oceniają Państwo zaproponowane w dokumencie rozwiązania dotyczące przyszłego kształtu Kodeksu praktyk"? Jakie ewentualnie zagadnienia powinny dodatkowo zostać w nim uwzględnione, aby w moŝliwie najpełniejszym stopniu przyczynić się do eliminacji działań obstrukcyjnych ze strony pracowników TP? Prawdziwym polem bitwy o wprowadzenie reguł niedyskryminacji w działalności hurtowej operatora zasiedziałego będą właśnie standardy etyczne i zawodowe, jakich przestrzegać będą pracownicy jednostki wydzielonej. Kodeks praktyk (w połączeniu z budowaniem oddzielnej marki dla działalności hurtowej operatora zasiedziałego) jest tu dobrym punktem dla budowania właściwych nastawień wśród pracowników. Kodeks praktyk powinien prezentować uzasadnienie dla separacji funkcjonalnej osadzone w celach społecznych tej działalności (wśród

14 Autor: Sebastian Konkol 14 / 20 rodziny, przyjaciół i znajomych pracowników jednostki wydzielonej są przecieŝ takŝe tacy, którzy chcieliby skorzystać z oferty operatorów alternatywnych) i priorytetach rozwoju państwa (dzieci pracowników jednostki wydzielonej będą cierpieć na opóźnieniach w rozwoju społeczeństwa informacyjnego). Takie wprowadzenie powinno obiektywnie uzasadniać konieczność prowadzenia działań w na pierwszy rzut oka sztucznych warunkach podziału. Reguły etyczne i zasady postępowania zawodowego opisywane następnie w Kodeksie praktyk powinny wynikać z uzasadnienia rozpoczynającego Kodeks praktyk. W miarę moŝliwości (np. poprzez przejście od ogółu do szczegółu) powinny one prezentować związek między uzasadnieniem separacji funkcjonalnej a codziennymi działaniami pracowników jednostki wydzielonej. Kodeks praktyk nie powinien takŝe pominąć (choć nie powinien poświęcać temu nadmiernej uwagi) kar, jakie mogą być zastosowane w przypadku odstępstw od reguł w Kodeksie praktyk opisywanych, włącznie z przejściem do postępowania w trybie prawa pracy. 12. Jak oceniają Państwo zaproponowane w dokumencie instrumenty nadzoru nad wdraŝaniem obowiązku rozdziału funkcjonalnego? Czy w Państwa ocenie istnieją jeszcze inne instrumenty nadzoru, które Prezes UKE powinien wprowadzić? Jakiego rodzaju konsekwencje powinny być przewidziane w przypadku naruszenia przez TP S.A. warunków rozdziału? Nadzór nad wdraŝaniem rozdziału funkcjonalnego, zarówno w fazie przygotowawczej, jak obowiązywania powinien opierać się nie tyle na obowiązku raportowym nałoŝonym na operatora zasiedziałego, co na obiektywnych danych oceniających skuteczność separacji. W tym celu, w ramach tworzenia zasad separacji funkcjonalnej, powinny powstać systemowe mechanizmy weryfikacji tych danych i uzgadniania ich stanu pomiędzy operatorem zasiedziałym a operatorami alternatywnymi. Powinno to zapewnić uwzględnienie w ocenie analizowanej przez Regulatora pomiarów i pochodzących obu stron umowy hurtowej. W idealnym przypadku obowiązek uzgodnienia tego stanu w odpowiednim terminie powinien spoczywać na operatorze zasiedziałym, a Regulator powinien otrzymywać wynik uzgodnień poczynionych przez strony umowy hurtowej. Całość nadzoru nad realizacją separacji funkcjonalnej powinien cechować obiektywizm. Względy historyczne uzasadniają nacisk na operatora zasiedziałego w tym zakresie, ale Regulator powinien zachować dystans i obarczając operatora zasiedziałego obowiązkami realizacji separacji funkcjonalnej oceniać zarówno wypełnianie reguł separacji przez operatora zasiedziałego, jak i efekty (społeczne i strategiczne) działań całości systemu powstałego w wyniku separacji funkcjonalnej, włączając w to działalność operatorów alternatywnych. Wysiłek przygotowania, wdroŝenia i nadzoru separacji funkcjonalnej nie jest wszak podejmowany w celu nieco innego podziału przychodów

15 Autor: Sebastian Konkol 15 / 20 ze świadczenia usług detalicznych lecz po to, aby dzięki wzrostowi konkurencji zyskiwało polskie społeczeństwo oraz dzięki stymulowaniu inwestycji zyskiwał kraj jako całość. Nadzorowi rozdziału powinny podlegać wszystkie, bez wyjątku, rozwiązania wdraŝane w ramach separacji funkcjonalnej, gdyŝ rzeczy nie podlegające pomiarom nie mogą być zarządzane. Część z rozwiązań moŝe być objęta obowiązkami raportowymi, a rozwiązania nieobjęte takim obowiązkiem powinny być nadzorowane w ramach działań kontrolnych prowadzonych przez Regulatora. Wysiłek włoŝony w zbudowanie reguł nadzoru obejmowanych przez obowiązki raportowania będzie procentował w przyszłości kaŝda kontrola prowadzona przez Regulatora będzie mogła obejmować mniejszy obszar szczegółów poszczególnych rozwiązań. Pośród zagadnień, jakie powinny podlegać obowiązkowi raportowemu powinny się znajdować przede wszystkim: jakość świadczenia usług przez działalność hurtową operatora zasiedziałego, skuteczność rozdziału dostępu do informacji oraz analityka kosztów i rozliczeń hurtowych. Pierwsze z zagadnień powinno być opisywane odpowiednio dobranym zestawem wskaźników KPI. Drugie z zagadnień powinno być przedmiotem audytu niezaleŝnej firmy specjalizującej się w zabezpieczeniach systemowych. Trzecie z zagadnień powinno znajdować miejsce w raportach rachunkowości regulacyjnej. Dobór właściwych wskaźników KPI jest w rzeczywistości zadaniem bardzo trudnym zarówno ze względu na konieczność takiego ich zdefiniowania aby mierzone wielkości były powiązane ze stawianym celem, jak i ze względu na oczekiwania akceptowalnych wartości tych wskaźników oraz wielość moŝliwości dokonywania pomiarów i interpretacji wyników. Lista wskaźników musi być więc dobrze przemyślana i obejmować powinna dwa poziomy: wskaźniki operacyjne odnoszące się wprost do sposobu świadczenia usług hurtowych oraz wskaźniki strategiczne mierzące efektywność separacji funkcjonalnej jako narzędzia dla poprawy sytuacji konkurencyjnej na polskim rynku telekomunikacyjnym. Dodatkowo, wskaźniki KPI powinny być wyliczane dla kaŝdego z klientów działalności hurtowej operatora zasiedziałego (sprzedaŝ detaliczna tego operatora i operatorzy alternatywni). Oparcie się o proste wartości średnie oznaczać moŝe zaciemnienie wyników przez nierównowagę reprezentacji danych opisujących poszczególnych klientów wynikające z róŝnic w skali ich działania. Poza mechanizmami nadzoru (pomiar KPI, obowiązek raportowy), konieczne jest zapewnienie systemowych mechanizmów inicjujących działania naprawcze w wypadku wystąpienia nieprawidłowości. Wśród takich mechanizmów powinny się znaleźć co najmniej: proces inicjowania i prowadzenia ustaleń dla działań naprawczych oraz proces wprowadzania modyfikacji do reguł pomiaru (np. zmiany w liście KPI lub definicji sposobu ich pomiary czy oczekiwanych ich wartości).

16 Autor: Sebastian Konkol 16 / 20 Całość systemu nadzoru powinna być skonstruowana tak, aby niewypełnienie reguł prowadziło do konfliktu wewnątrz struktur operatora zasiedziałego, gdyŝ jest to skuteczny sposób zarówno na terminowość działań naprawczych, jak i na zmniejszenie zaangaŝowania Regulatora w zapewnienie skuteczności separacji funkcjonalnej. Podstawowymi sankcjami, jakimi powinien móc skutecznie operować Regulator są kary finansowe nakładane bezpośrednio na jednostkę wydzieloną będąc niezaleŝną finansowo, z wydzielonym z operatora zasiedziałego rachunkiem i budŝetem, jednostka wydzielona dotkliwiej odczuje nakładane kary niŝ w przypadku odniesienia ich do całego bilansu operatora zasiedziałego. Kary powinny być nakładane takŝe bezpośrednio na zarządzających jednostką wydzieloną i całością operatora zasiedziałego. Ostateczną sankcją powinno być realne zagroŝenie eskalacją separacji funkcjonalnej na przykład przez kolejne rozdzielenie infrastrukturalny sieci dostępowej i szkieletowej, czy podział regionalny aktywów firmy, a w ostateczności wręcz konieczność rozdziału właścicielskiego tych elementów na gruncie prawa handlowego (sprzedaŝ aktywów sieciowych innemu podmiotowi prawa handlowego, z zachowaniem rozdzielności właścicielskiej). Dobrym pomysłem uzupełniającym mechanizmy nadzoru byłoby powołanie forum dyskusyjnego między wszystkimi zainteresowanymi stronami, nad którym patronat sprawowałby Regulator biorąc aktywny udział w pracach forum. Cel istnienia takiego forum powinien być jednak dobrze określony i powinien dotyczyć strategicznych zagadnień związanych z realizacja separacji funkcjonalnej, jak np. ocena efektywności rozwiązań separacji funkcjonalnej, czy kształtowanie rynku w obliczu przyjętych rozwiązań. Funkcjonowanie forum mogłoby być rozszerzone o zadania powszechnej publikacji informacji o stanie rozwoju warunków konkurencyjności i realizacji priorytetów rozwoju infrastruktury w wyniku działań separacji funkcjonalnej. Ocena wpływu i skutków wprowadzenia rozdziału funkcjonalnego 13. Na jakie kwestie Prezes UKE powinien zwrócić szczególną uwagę zwaŝywszy na wpływ rozdziału funkcjonalnego na rozwój sieci NGN/NGA? Znane obecnie perspektywy rozwoju sieci NGN/NGA mogą być poprawnie umieszczone w kontekście separacji funkcjonalnej i jej konsekwencji. ZwaŜywszy jednak na brak moŝliwości pełnego i pewnego przewidzenia przyszłości technologii telekomunikacyjnej i modeli biznesowych rynku telekomunikacyjnego, Prezes UKE powinien zwrócić szczególną uwagę na to, czy w wyniku powstawania nowych rozwiązań nie pojawiają się w łańcuchu wartości usług telekomunikacyjnych nowe punkty, dla których konieczne byłoby zapewnienie reguły równowaŝności, np. EoI.

17 Autor: Sebastian Konkol 17 / Czy zgadzają się Państwo z zawartą w dokumencie oceną spodziewanego wpływu wdroŝenia rozdziału funkcjonalnego na rynek telekomunikacyjny oraz na rozwój konkurencji? Bez wątpienia, skuteczne przeprowadzenie separacji funkcjonalnej operatora zasiedziałego doprowadziłoby do istotnej poprawy kondycji rynku telekomunikacyjnego w Polsce. Biorąc pod uwagę doświadczenia z innych krajów, poprawa moŝe objąć kaŝdy z elementów opisanych w dokumencie konsultacyjnym. Podstawowym warunkiem osiągnięcia stanu poprawy jest jednak zapewnienie skuteczności w egzekwowaniu zasad i rozwiązań separacji funkcjonalnej słabość polskiego systemu prawnego nie pozwala na pełną wiarę w przeniesienie sukcesów z innych rynków na grunt naszego kraju. DuŜą uwagę naleŝy zwrócić na pragmatyzm w myśleniu o moŝliwościach przeprowadzenia i skuteczności wdroŝenia separacji funkcjonalnej. W sytuacjach rozwaŝania tak szerokich zagadnień pojawiają się tendencje do myślenia Ŝyczeniowego, które moŝe nie znaleźć odzwierciedlenia w przyszłych efektach. Z duŝym prawdopodobieństwem moŝna załoŝyć, Ŝe część celów stawianych przed separacją funkcjonalną uda się zrealizować trwale. Z pewnym prawdopodobieństwem jednak wypełnienie części Ŝyczeń będzie wymagało sprawowania ciągłej kontroli i wdroŝenia mechanizmów poprawy tejŝe kontroli w miarę zmian zachodzących w organizacji operatora zasiedziałego skuteczność wypełniania tej grupy Ŝyczeń będzie miała bowiem charakter wyścigu między pomysłowością zarządzających w organizacji operatora zasiedziałego a dociekliwością i skutecznością narzędzi kontrolno-regulacyjnych stosowanych przez Regulatora. Z takiego powodu niestety, część ze stawianych Ŝyczeń moŝe nie być spełniona nigdy. 15. Proszę przekazać takŝe inne uwagi i spostrzeŝenia dotyczące dokumentu. W uzupełnieniu odpowiedzi na postawione pytania, pojawia się szereg zagadnień, które warte są zaadresowania w przypadku dalszych, szczegółowych prac nad rozwiązaniami separacji funkcjonalnej operatora zasiedziałego: Dla zachowania spójności rozwiązań rozdziału naleŝałoby uzupełnić go o ustalenia dotyczące zadań zarządzania siecią odpowiednie rozdzielenie systemów zarządzania infrastrukturą sieci i elementami sieci, zapewnienie spójności procesów operacyjne zarządzania siecią (fault, configuration, performance), zapewnienie spójności procesów obsługi klienta hurtowego realizowanych w ramach zarządzania siecią (usuwanie awarii, planowanie rekonfiguracji i działań rozbudowy sieci) W ramach ustalania standardu komunikacji elektronicznej, jak byłaby stosowana dla wszystkich klientów hurtowych (zasada

18 Autor: Sebastian Konkol 18 / 20 EoI), warto przemyśleć moŝliwość anominizacji zapytań o moŝliwość świadczenia usług, aby realizacja takich działań była pozbawiona cech określających klienta hurtowego składającego zapytanie W ramach sprawowania nadzoru nad separacją funkcjonalną warto rozwaŝyć powołanie podlegającej Regulatorowi organizacji non-profit, która zajmowałaby się pomiarami procesów obsługi klientów hurtowych i analizą przypadków nieprawidłowości, przy czym organizacja ta byłaby finansowana przez wszystkich klientów detalicznych np. w proporcjach wynikających z udziału w rynku Zakres rynkowej oferty hurtowej powinien być dobrze określony przez katalog usług, jakie moŝe oferować działalność hurtowa operatora zasiedziałego, a nowe usługi, zanim zostaną zaoferowane jakiemukolwiek klientowi działalności hurtowej (operatorowi alternatywnemu lub działalności detalicznej operatora zasiedziałego) będą musiały być zdefiniowane w katalogu usług definicja usług powinna obejmować takŝe procesy ich świadczenia, interfejsy (organizacyjne, procesowe, narzędziowe) i warunki ich świadczenia (SLA) Anonimizacja procesów obsługi powinna być stosowana wszędzie tam, gdzie posiadanie wiedzy o odbiorcy nie jest absolutnie niezbędne dotyczyć to powinno zarówno danych i procesów operacyjnych funkcjonowania działalności hurtowej operatora zasiedziałego, jak i poufności planów rozwojowych poszczególnych operatorów alternatywnych

19 Autor: Sebastian Konkol 19 / 20 Podsumowanie Dokument poddany konsultacjom stanowi szeroki opis środowiska, celów i rozwiązań separacji funkcjonalnej polskiego operatora zasiedziałego. Dokonując retrospekcji działań podejmowanych przez Regulatora i skuteczności obrony pozycji operatora zasiedziałego trudno nie zgodzić się z tezą o konieczności podjęcia zdecydowanych i nadzwyczajnych środków dla zapewnienia poprawy sytuacji. Co ciekawe, wydarzenia w tym zakresie obserwowane na rynku polskim nie odbiegają zbytnio od standardów, jakie zapewne udałoby się zidentyfikować na podstawie doświadczeń innych krajów. Przegląd działań prowadzonych w tym zakresie na świecie pokazuje, Ŝe rozdział funkcjonalny sprawdza się lepiej, niŝ jakiekolwiek inne metody, choć jeśli celem jest konkurencyjność w sensie wolnorynkowym, to kaŝde rozwiązanie zakładające odstępstwa od zasady kapitałowego (właścicielskiego) rozdziału działalności detalicznej od hurtowej osłabia tę skuteczność. DuŜa część problemów zarządzania dotykanych separacją funkcjonalną jest na tyle standardowych, Ŝe znane są rozwiązania tych problemów dla części z nich jednak rozwiązania są raczej eksperymentalne, więc naleŝy je wypracować i mieć moŝliwość ich poprawy juŝ w ramach funkcjonującego tworu regulacyjnego. RozwaŜając szczegółowe rozwiązania separacji funkcjonalnej warto pamiętać takŝe o tym, Ŝe Telekomunikacja Polska S.A., poza byciem operatorem zasiedziałym, ma takŝe wiele innych cech, które mogłyby być rozwaŝane jako wpływające ostatecznie na ceny usług i moŝliwości ich świadczenia (np. posiadane nieruchomości i zarządzanie nimi). W warunkach rynków pozostających w równowadze konkurencyjnej kaŝdy interwencjonizm państwa źle wpływa na gospodarkę rynkową, dlatego teŝ bardzo waŝnym aspektem (niestety trudnym do oceny gdyŝ obserwowalnym dopiero w dłuŝszej perspektywie) jest ustalenie granic interwencji Regulatora przywrócenie warunków konkurencyjności mające na uwadze dobro społeczne oraz priorytety rozwoju państwa. W zakresie nadzoru przygotowania i wdraŝania separacji funkcjonalnej, szczególnie biorąc pod uwagę historię działań i strukturę polskiego rynku telekomunikacyjnego, łatwo o sytuację sprzyjającą przekształceniu monopolu w oligopol w niepisanym porozumieniu między operatorem zasiedziałym a istotnymi graczami spośród operatorów alternatywnych. Takie rozstrzygnięcie dla separacji funkcjonalnej zdecydowanie nie jest ani w interesie społecznym, ani nie sprzyja stymulowaniu rozwoju infrastruktury technicznej dla społeczeństwa informacyjnego. Ocena sukcesu działań Regulatora wykorzystującego nadzwyczajne narzędzie, jakim niewątpliwie jest separacja funkcjonalna operatora zasiedziałego, powinna opierać się nie o liczbę LLU, BSA czy WLR, ale o wskaźniki mające znaczenie społecznie, jak na przykład penetrację dostępu do Internetu szerokopasmowego, średnią cenę takiego

20 Autor: Sebastian Konkol 20 / 20 dostępu w porównywalnych kategoriach usług, czy teŝ mniej kwantyfikowalną innowacyjność usług dodanych i ich penetrację. Ostateczna ocena działalności Regulatora będzie, tak czy inaczej, postrzegana przez pryzmat celów społecznych : konkurencyjności rynku hurtowego (spójność i stabilność reguł prowadzenia biznesu), konkurencyjność rynku detalicznego (determinacja wprowadzania zachęt do inwestycji), priorytety rozwoju Państwa (powszechność szerokopasmowego dostęp do Internetu).