Rada Unii Europejskiej Bruksela, 3 marca 2017 r. (OR. en) Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej

Transkrypt

1 Rada Unii Europejskiej Bruksela, 3 marca 2017 r. (OR. en) 6914/17 PISMO PRZEWODNIE Od: Data otrzymania: 2 marca 2017 r. Do: Nr dok. Kom.: Dotyczy: ASIM 20 ACP 19 DEVGEN 33 COAFR 86 RELEX 203 CSDP/PSDC 107 ECOFIN 170 MAMA 46 COASI 33 CO EUR-PREP 12 Sekretarz Generalny Komisji Europejskiej, podpisał dyrektor Jordi AYET PUIGARNAU Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej COM(2017) 205 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ I RADY Trzecie sprawozdanie z postępów w realizacji ram partnerstwa z państwami trzecimi w zakresie Europejskiego programu w dziedzinie migracji Delegacje otrzymują w załączeniu dokument COM(2017) 205 final. Zał.: COM(2017) 205 final 6914/17 mg DGD 1B PL

2 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2017) 205 final NOTE The language version reflects the corrections done to the original EN version transmitted under COM(2017) 205 final of and retransmitted (with corrections) under COM(2017) 205 final/2 of SPRAWOZDANIE KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ I RADY Trzecie sprawozdanie z postępów w realizacji ram partnerstwa z państwami trzecimi w zakresie Europejskiego programu w dziedzinie migracji PL PL

3 1. Wstęp Podejście UE do problemu nielegalnej migracji i jej podstawowych przyczyn ujęto obecnie w ramy partnerstwa 1, jako część szerszej współpracy z państwami trzecimi 2. Rada Europejska monitoruje postępy i na swoim ostatnim posiedzeniu w grudniu 2016 r. wezwała państwa członkowskie do kontynuowania i zwiększenia zaangażowania, aby poczynić postęp w powstrzymywaniu przepływów i zwiększaniu odsetka powrotów 3. Niniejsze trzecie sprawozdanie z postępów przedstawia postępy osiągnięte od grudnia. Nadal rozszerzano zaangażowanie wobec pięciu krajów priorytetowych określonych w czerwcowym komunikacie. Zgodnie z konkluzjami Rady Europejskiej z grudnia niniejsze sprawozdanie będzie też wykraczać poza pięć krajów priorytetowych. Sprawozdanie odzwierciedla w szczególności ważną kwestię centralnego szlaku środkowośródziemnomorskiego 4 ze względu na utrzymującą się wysoką liczbę przejazdów na tym szlaku, a także niedopuszczalnie wysoki poziom ofiar śmiertelnych w regionie Morza Śródziemnego. W odpowiedniej sekcji sprawozdania przedstawiono pierwsze kroki podjęte w celu wdrożenia działań uzgodnionych w deklaracji maltańskiej przyjętej przez szefów państw i rządów na nieformalnym szczycie, jaki odbył się na Malcie w dniu 3 lutego br. Chodzi tu zwłaszcza o środki na rzecz ratowania życia, prowadzenia intensywniejszej walki z przemytnikami i handlarzami ludźmi, ochrony migrantów i poprawy zarządzania migracją i granicami, przy ścisłej współpracy z krajami Afryki Północnej, szczególnie z Libią. Z uwagi na ścisły związek występujący między ramami partnerstwa a pracą mającą na celu realizację deklaracji z Valletty i wspólnego planu działania z Valletty 5 w sprawozdaniu uwzględniono wyniki posiedzenia urzędników wyższego szczebla, jakie miało miejsce w lutym br. 6. Ramy partnerstwa są częścią kompleksowej odpowiedzi na wyzwanie związane z migracją. Określono je w Europejskim programie w zakresie migracji, gdzie wszystkie elementy działania są ze sobą wzajemnie powiązane. W tym kontekście niniejsze sprawozdanie jest powiązane z uaktualnionym planem działania na rzecz bardziej skutecznej polityki powrotowej i zaleceniem dotyczącym wdrożenia dyrektywy powrotowej przyjętymi równolegle przez Komisję 7. To, czy nastąpi znaczący postęp w zakresie powrotów, zależy również od uproszczenia i podniesienia skuteczności procesów administracyjnych i prawnych w UE. Znaczenie ma także zapewnienie pełnej współpracy z państwami trzecimi pochodzenia, przy pełnym poszanowaniu wymogów humanitarnych i wysokim poziomie ochrony praw człowieka Komunikat w sprawie ustanowienia nowych ram partnerstwa z państwami trzecimi w ramach Europejskiego programu w zakresie migracji, COM(2016) 385 final z O ile nie wskazano inaczej, liczby imigrantów przybywających do Europy opierają się na danych przekazanych przez Europejską Agencję Straży Granicznej i Przybrzeżnej; dane dotyczące powrotów za 2015 r. oparte są na danych statystycznych Eurostatu, a za 2016 r. na dotychczasowych wynikach specjalnego wezwania do przedstawienia danych wystosowanego do państw członkowskich, które przeprowadzono w styczniu i lutym 2017 r. JOIN (2017) 4 final. Wspólny komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej i Rady: Migracja na szlaku środkowośródziemnomorskim. Zarządzanie przepływami, ratowanie życia. Wspólny plan działania z Valletty opiera się na 5 filarach: korzyści rozwojowe związane z migracją i eliminowanie przyczyn nielegalnej migracji oraz przymusowych wysiedleń; legalna migracja i mobilność; ochrona i azyl; zapobieganie nielegalnej migracji, przemytowi migrantów i handlowi ludźmi oraz zwalczanie ich; oraz powrót, readmisja i reintegracja. Działania podjęte w następstwie szczytu w Valletcie w sprawie migracji w listopadzie 2015 r. Odpowiednio COM(2017) 200 i C(2017) 1600 z

4 Przy ustalonym podejściu ujętym w ramach partnerstwa i zidentyfikowanych konkretnych celach i działaniach, które są aktualnie realizowane, zadanie polega obecnie na poprawie wymiernych wyników we wszystkich obszarach współpracy. W obliczu zbliżającego się sezonu letniego należy osiągnąć większe postępy w ograniczaniu przepływów i zwiększaniu liczby powrotów. Należy zwiększyć starania, jeśli chodzi o wypracowanie wspólnego porozumienia między UE a krajami partnerskimi w zakresie omawianych kwestii i radzenia sobie z nimi, przekładanie porozumienia na konkretne rezultaty oraz dalsze zacieśnianie dobrej współpracy między UE a państwami członkowskimi. W czerwcu br., rok po uruchomieniu ram partnerstwa, Komisja, w ścisłej współpracy z Europejską Służbą Działań Zewnętrznych, podsumuje w swoim sprawozdaniu podejście i jego wyniki w ograniczaniu nielegalnych przepływów migracyjnych, eliminowaniu ich przyczyn i zwiększaniu odsetka powrotów. 2. Kraje priorytetowe postępy i wyniki Niger Współpraca z Nigrem, kluczowym krajem tranzytowym, jest nadal skuteczna. Wizyta prezydenta Nigru Mahamadou Issoufou w Brukseli w grudniu 2016 r. była okazją do podkreślenia znaczenia stosunków UE Niger i obopólnego interesu w zwalczaniu przemytu ludzi i zapewnienia lepszego zarządzania migracjami w regionie Sahelu. W styczniu br. kraj ten odwiedził duński minister współpracy rozwojowej; a równocześnie realizowano misję techniczną UE. Kolejna misja techniczna, w lutym br., pozwoliła zebrać dane na temat alternatywnych szlaków i zidentyfikować możliwości ewentualnych nowych projektów. Na koniec marca br. planowana jest w Nigrze misja urzędników wyższego szczebla UE i państw członkowskich. Nastąpił wyraźny spadek wyjazdów migrantów z Agadezu w kierunku Europy (ze szczytowego poziomu wyjazdów w maju do w styczniu 2017 r.) 8. Wzrosła zarówno liczba migrantów kierowanych do Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji celem repatriacji, jak i liczba dobrowolnych powrotów. W 2016 r. liczba migrantów w ośrodkach prowadzonych przez Międzynarodową Organizację ds. Migracji podwoiła się w stosunku do poprzedniego roku, sięgając ponad osób, którym udzielono pomocy 9. W tej grupie 4788 migrantom z państw trzecich i 301 Nigerczykom udzielono pomocy przy dobrowolnym powrocie do ich społeczności pochodzenia w pierwszych jedenastu miesiącach 2016 r. (jest to liczba trzykrotnie wyższa niż w 2015 r.). W celu stworzenia źródeł dochodu w ośrodkach przejściowych oferuje się migrantom i społeczności lokalnej również szkolenia w takich obszarach jak wyrób cegieł i produkcja biżuterii. Do końca 2016 r. z takiego szkolenia skorzystało ponad 600 osób. Nigerskie organy ścigania kontynuowały starania na rzecz rozwiązania problemu nielegalnego tranzytu i przemytu migrantów; skonfiskowano większą liczbę pojazdów, kierowców aresztowano. Z funduszy UE wspiera się egzekwowanie przepisów dotyczących zwalczania przemytu migrantów. Z całą pewnością niezbędne są większe wysiłki w celu skutecznego zlikwidowania siatek przemytniczych, które często działają ponad granicami. 8 9 Źródło: Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji, International Organisation for Migration Niger overview (Przegląd sporządzony przez Międzynarodową Organizację ds. Migracji), styczeń 2017 r. Pomocy udzielono w ten sposób grupie osób, której 70 % stanowili mężczyźni, a 30% kobiety. 3

5 Prace będą koncentrować się na wzmacnianiu wsparcia UE na rzecz realizacji przyjętego w listopadzie planu działania Nigru w sytuacjach nadzwyczajnych przeciwko przemytowi migrantów w regionie Agadezu. W tym kontekście kluczowe znaczenie ma wzmocnienie obecności UE i państw członkowskich w tym obszarze. Wsparcie na rzecz wspólnego zespołu dochodzeniowo-śledczego pozwoli również wzmocnić działania wymierzone przeciwko siatkom przemytniczym. W dniu 1 lutego br. do delegatury UE w Niamey oddelegowano unijnego oficera łącznikowego ds. migracji. Do delegatury oddelegowani zostaną dodatkowi pracownicy instytucji UE, w tym oficer łącznikowy Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej. Krajowym organom w krajach partnerskich położonych wzdłuż szlaku migracyjnego udziela się wsparcia w opracowywaniu analizy ryzyka i oceny przepływów za pośrednictwem wspólnoty wywiadowczej Afryka Frontex. Na początku marca br. w Nigrze ma miejsce posiedzenie wspólnoty wywiadowczej Afryka Frontex, a w późniejszym terminie w 2017 r. zostanie uruchomiona komórka ds. analizy ryzyka. Oprócz planu działania w sytuacjach nadzwyczajnych w uzupełnieniu luk w obecnym systemie ma pomóc również średnioterminowy plan działania przygotowywany obecnie przez władze Nigru. Oba będą kontynuowane w ramach nowej krajowej strategii w dziedzinie migracji, którą władze nigerskie obecnie finalizują. Działania UE ukierunkowane są również na wspieranie Nigru w ogólnym rozwoju oraz eliminacji pierwotnych przyczyn migracji i przymusowych wysiedleń. Oprócz programu wsparcia budżetowego Niger korzysta aktualnie z dziewięciu projektów wspieranych z funduszu powierniczego UE dla Afryki 10. Z końcem stycznia 2017 r. uruchomiono na miejscu w Agadezie trzy nowe projekty. W grudniu zatwierdzono też dalsze projekty, w ramach których ma być udzielona pomoc dla migrantów, zorganizowany powrót osób i akcje uświadamiające 11 dla migrantów. Projekty obejmują ponadto udostępnienie działek, zakwaterowanie i dostęp do wody pitnej dla osób, zakwaterowanie i dostęp do wody pitnej dla osób oraz utworzenie miejsc pracy w sektorze budowlanym. Komisja podpisała również umowy z wysoką władzą ds. konsolidacji na rzecz pokoju, które będzie zapewniać możliwości doraźnego zatrudnienia dla młodzieży, przyczyniając się w ten sposób do zapewnienia alternatywnych źródeł dochodu dla osób. W trakcie opracowywania są też inne projekty, takie jak ocena wykonalności projektu elektrowni hybrydowej w Agadezie, który byłby istotnym czynnikiem zwiększenia zatrudnienia i bezpieczeństwa energetycznego. W ramach funduszu powierniczego UE dla Afryki zatwierdzono już projekt w regionie Diffy, znajdującym się pod wyjątkową presją z powodu rebelii Boko Haram. Problemy związane z bezpieczeństwem utrudniają jednak skuteczność świadczonej pomocy. Choć w ostatnich miesiącach zaobserwowano spadek przepływów przez Agadez, a nigerskie władze zwiększyły kontrolę na głównych szlakach tranzytowych, trzeba będzie monitorować ewentualne alternatywne szlaki, tak w Nigrze jak i krajach sąsiadujących (takich jak Mali, Czad czy Algieria). Ze względu na warunki geograficzne, słabo rozwiniętą infrastrukturą i obecność ugrupowań zbrojnych szlaki te mogą być bardziej niebezpieczne dla migrantów. W styczniu 2017 r. UE przeprowadziła dwie misje w terenie, aby ocenić te szlaki i pomóc w określeniu projektów o szybkim oddziaływaniu w celu stworzenia alternatyw gospodarczych dla lokalnych społeczności uzależnionych od dochodów pochodzących z przemytu. Aby można było skutecznie monitorować i przeanalizować alternatywne szlaki, konieczna jest Decyzja Komisji C(2015) 7293 final; Kryzysowy fundusz powierniczy UE na rzecz stabilności oraz eliminowania przyczyn migracji nieuregulowanej i wysiedleń w Afryce (fundusz powierniczy UE dla Afryki). Akcje uświadamiające oznaczają działania mające na celu podnoszenie świadomości. 4

6 współpraca z Międzynarodową Organizacją ds. Migracji oraz oficerami łącznikowymi z UE i państw członkowskich. Należy też zwiększać efekty synergii z projektami w takich dziedzinach jak współpraca policyjna i istniejącą współpraca regionalna oraz wzmacniać współpracę w innych obszarach polityki, takich jak zmiany klimatyczne (nawadnianie, rekultywacja gleby, zalesianie) i mobilność edukacyjna. Aby móc reagować na rozwój sytuacji na szlaku, konieczne jest silniejsze zaangażowanie w regionie, w szczególności z Grupą Pięciu na rzecz Sahelu 12. UE udziela już wsparcia, głównie za pośrednictwem misji prowadzonych w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony oraz funduszu powierniczego UE na rzecz Afryki. UE będzie nadal zwiększać swoje wsparcie dla Grupy Pięciu na rzecz Sahelu. Można by też rozważyć nowe działania, które pozwoliłyby zwiększyć zdolność krajów sąsiadujących na południu Libii w dziedzinach takich jak kontrola granic i służby wywiadowcze. Kolejne kroki: szybkie podpisanie umów na wszystkie działania już uzgodnione w ramach funduszu powierniczego UE, aby zapewnić konkretną realizację i dać alternatywne możliwości uzyskania dochodu i w ten sposób zastąpienia gospodarki związanej z przemytem; zintensyfikowanie działań na rzecz walki z przemytem ludzi i handlem ludźmi, w tym wsparcie dla wspólnego zespołu dochodzeniowo-śledczego; zintensyfikowanie monitorowania ewentualnych alternatywnych szlaków i przygotowanie w reakcji na nie wsparcia odpowiednich działań, na wzór podejścia przyjętego w regionie Agadez; przekazanie informacji zwrotnej w stosunku do średnioterminowego planu działania opracowanego przez Niger, co ma nastąpić do końca marca i skoncentrowanie się przy tym na brakach, którymi należy się zająć; ustanowienie porozumienia roboczego między Europejską Agencją Straży Granicznej i Przybrzeżnej a władzami nigerskimi oraz oddelegowanie oficera łącznikowego do delegatury UE; pełna operacyjność personelu UE w Agadezie, w tym do celów szkoleń; działania następcze w związku z posiedzeniem wspólnoty wywiadowczej Afryka Frontex i przygotowanie do uruchomienia komórki ds. analizy ryzyka. Nigeria Nigeria jest najludniejszym krajem w Afryce i Nigeryjczycy stanowią największą grupę nielegalnych migrantów do UE, przy wykrytych przypadkach nielegalnego przekraczania granicy w 2016 r. 13. Głównym czynnikiem skłaniającym do ruchów migracyjnych, zarówno w regionie, jak i w kierunku UE, jest sytuacja gospodarcza i stan bezpieczeństwa. Zgodnie z celem rozszerzenia obszarów polityki wchodzących w zakres współpracy z Nigerią wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Andrus Ansip odwiedził ten kraj w dniach 2 3 lutego, gdzie spotkał się z wiceprezydentem Yemi Osinbajo (pełniącym wówczas obowiązki prezydenta) w celu omówienia obszarów współpracy mających także znaczenie w zakresie zarządzania migracjami. W czasie wizyty przeanalizowano możliwości zainicjowania Kraje Grupy Pięciu na rzecz Sahelu to: Burkina Faso, Czad, Mali, Mauretania, Niger. Zastrzeżenie prawne: Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej przedstawia miesięczne dane na temat liczby osób wykrytych na zewnętrznych granicach Unii Europejskiej. Próby niedozwolonego przekraczania granicy mogą być ponawiane wielokrotnie przez tę samą osobę w różnych miejscach na granicach zewnętrznych. Oznacza to, że ta sama osoba może zatem pojawić się kilkakrotnie w danych statystycznych dotyczących przekroczeń granicy. 5

7 projektów pilotażowych i współpracy w obszarach takich jak e-administracja, bezpieczeństwo cybernetyczne, zwalczanie korupcji, wspieranie inwestycji i handlu oraz zarządzanie migracjami. Odbyły się ponadto niedawno spotkania na wysokim szczeblu z przedstawicielami Holandii i Hiszpanii, natomiast przedstawiciele Nigerii i Włoch dyskutują na temat pomocy technicznej, nad możliwością włączenia nowych rozwiązań w zakresie baz danych zawierających informacje biometryczne. Nigeria pozostaje głównym krajem pochodzenia ofiar handlu ludźmi w UE, niebędących obywatelami UE. Nigeryjscy handlarze ludźmi są też w UE najczęściej zgłaszanymi handlarzami z krajów spoza UE 14. Aby móc zmienić tę sytuację Nigeria aktywnie uczestniczy również we wspólnocie wywiadowczej Afryka Frontex, a niedawno zainicjowana platforma współpracy w zakresie zwalczania przemytu imigrantów, w której uczestniczą agencje UE i państwa członkowskie, ma przyczynić się do poprawy współpracy i koordynacji w zakresie zwalczania przemytu i handlu ludźmi. Współpraca między UE a Nigerią w sprawie migracji jest oparta na wspólnym programie w obszarze migracji i mobilności podpisanym w 2015 r. Jeśli chodzi o kwestie powrotów i readmisji, Nigeria współpracuje z szeregiem państw członkowskich, współpraca ta jest jednak nierówna. W 2015 r. 28 % decyzji nakazujących powrót zakończyło się skutecznym powrotem. Z dotychczas dostępnych danych wynika, że w 2016 r. odsetek powrotów zwiększył się. Poziom współpracy w zakresie readmisji jest zróżnicowany w UE. W 2016 r. Nigeria była głównym celem wspólnych operacji powrotowych Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej i współpraca kształtuje się stosunkowo dobrze: Nigeria odpowiedziała pozytywnie na około 60 % wniosków o dokumenty podróży. Jednak nigeryjskie misje identyfikacyjne do trzech krajów europejskich w listopadzie 2016 r. nie przyniosły jeszcze w pełni oczekiwanych rezultatów: trzy miesiące później Ministerstwo Spraw Zagranicznych nadal nie wydało wskazanym migrantom tymczasowych dokumentów podróży. Postępy w negocjacjach dotyczących umowy o readmisji między UE a Nigerią mają ogromne znaczenie: pierwsza runda odbyła się w październiku 2016 r., jednak druga runda rozmów była już kilkakrotnie odraczana przez Nigerię. UE dąży do tego, aby zawrzeć umowę o readmisji przed posiedzeniem ministerialnym UE Nigeria. Od dnia 1 lutego br. oddelegowano europejskiego oficera łącznikowego ds. migracji. Fundusz powierniczy UE dla Afryki ma duże znaczenie dla projektów w Nigerii, silnie ukierunkowanych na tematykę migracji, prowadzonych zwłaszcza na południu kraju. Stanowi on dodatek do znacznego wkładu krajowego na rzecz eliminowania przyczyn nielegalnej migracji i przymusowych wysiedleń wyasygnowanego z koperty krajowej, finansowanej z Europejskiego Funduszu Rozwoju. Projekty przyjęte w ramach funduszu powierniczego UE dla Afryki w grudniu 2016 r. z Międzynarodową Organizacją ds. Migracji prowadzą do ponownej integracji ponad powracających migrantów z UE i krajów tranzytowych. Ponadto ponad 5 milionów uczniów będzie korzystać z dostępu do książek i lekcji czytania i pisania, a ponad dzieci uzyska dostęp do opieki zdrowotnej w zakresie zdrowia psychicznego. Inne dziedziny, które należy zbadać, obejmują bezpośrednie inwestycje zagraniczne (w tym za pośrednictwem proponowanego Planu inwestycji zewnętrznych zob. sekcja 4) i gospodarkę cyfrową. Dziedziny te są przedmiotem zainteresowania Nigerii i mają bezpośredni wpływ na przyczyny migracji. Komisja zaspokaja również nadal podstawowe potrzeby humanitarne ludności dotkniętej kryzysem w Nigerii. W ciągu ostatnich siedmiu lat konfliktu w północno-wschodniej części Nigerii zginęło ponad osób, a 1,77 miliona zostało przesiedlonych wewnętrznie. 14 Europol, Sprawozdanie sytuacyjne (luty 2016 r.): handel ludźmi w Unii Europejskiej. 6

8 Obejmuje to przede wszystkim pomoc w postaci żywności i wyżywienia, ochrony, wody, infrastruktury sanitarnej i higienicznej, schronienia, artykułów nieżywnościowych i ochrony zdrowia. Kolejne kroki: zakończenie do czerwca 2017 r. negocjacji w sprawie umowy o readmisji; kontynuowanie aktywnej współpracy w zakresie zwalczania przemytu i handlu ludźmi w ramach wspólnoty wywiadowczej Afryka Frontex oraz niedawno zainicjowanej platformy współpracy w zakresie zwalczania przemytu nielegalnych migrantów; identyfikacja projektów prowadzonych w ramach funduszu powierniczego UE dla Afryki, silnie ukierunkowanych na tematykę migracji. Senegal Senegal jest ważnym partnerem politycznym UE w tym regionie i poza nim. Jest jednym z głównych podmiotów w procesie z Rabatu i działaniach podejmowanych w następstwie szczytu w Valletcie, prowadzi także współpracę w dziedzinach takich jak Międzynarodowy Trybunał Karny i zwalczanie radykalizacji i terroryzmu. Priorytetami Senegalu są obszary takie jak legalna migracja, walka z przemytem migrantów oraz eliminowanie przyczyn nielegalnej migracji. Działania prowadzone z Senegalem w zakresie zarządzania migracjami muszą uwzględniać kontekst polityczny: w zaplanowanych na lipiec 2017 r. wyborach parlamentarnych senegalska diaspora będzie mogła po raz pierwszy bezpośrednio wybierać członków Zgromadzenia Narodowego. Dzięki temu interesy długoterminowych rezydentów senegalskich za granicą uzyskają szczególną wagę. Ogólnie rzecz biorąc, odzwierciedla to również gospodarcze, kulturalne i społeczne znaczenie migracji w Senegalu: fundusz na rzecz wspierania inwestycji finansowany przez senegalską diasporę 15 jest namacalnym dowodem na to, w jaki sposób może ona przyczyniać się do tworzenia możliwości zatrudnienia w Senegalu, a tym samym stwarzać dla młodych ludzi perspektywy w kraju. Uwzględniając ten kontekst, kontynuowano dialog z Senegalem na szczeblu politycznym, m.in. poprzez spotkania wysokiej przedstawiciel/wiceprzewodniczącej Federiki Mogherini z prezydentem Macky Sallem w Dakarze w grudniu 2016 r. oraz wizytę prezydenta Macky Salla we Francji. Jednak większość państw członkowskich, których dotyczy kwestia powrotów do Senegalu, nadal napotyka trudności, jeśli chodzi o współpracę w zakresie identyfikacji i dokumentowania nielegalnych migrantów, w przypadku których można założyć, że są obywatelami Senegalu, a szereg przewidzianych misji identyfikacyjnych nie doszło do skutku. Nawet w przypadkach, kiedy zidentyfikowano już migrantów celem powrotu, uzyskiwanie koniecznych dokumentów podróży od senegalskich organów administracyjnych okazywało się trudne. W 2016 r. do Senegalu powróciło tylko 563 Senegalczyków nielegalnie przebywających w Europie. Liczba ta kontrastuje z liczbą ponad obywateli Senegalu, którzy przybyli nielegalnie szlakiem środkowośródziemnomorskim w 2016 r. Poczyniono pewne postępy we współpracy dwustronnej, jeśli chodzi o powrót nielegalnych migrantów przybyłych niedawno szlakiem środkowośródziemnomorskim. Jeśli te wstępne działania zaowocują w najbliższych tygodniach namacalnymi rezultatami we współpracy, zostaną one skonsolidowane w drodze wymiany urzędników i szkoleń organizowanych na 15 Z funduszu Fonds d'appui à l'investissement des Sénégalais de l'extérieur sfinansowano w 2016 r. 170 projektów na łączną kwotę 1,3 mln EUR. 7

9 zasadzie dwustronności w ramach UE, w tym poprzez wspieranie projektów reintegracji. W 2017 r. mają się jeszcze odbyć misje do innych państw członkowskich. Na tej podstawie analizowane będą możliwości dalszej współpracy w różnych dziedzinach, w tym w zakresie legalnej migracji i mobilności, począwszy od możliwości w ramach programu Erasmus+. W dniu 1 lutego 2017 r. do delegatury UE w Dakarze oddelegowano unijnego oficera łącznikowego ds. migracji. Senegal wskazał także w odpowiednich ministerstwach punkty kontaktowe do celów identyfikacji. Między Europejską Agencją Straży Granicznej i Przybrzeżnej a władzami senegalskimi rozpoczęły się także negocjacje dotyczące poprawy porozumień roboczych na rzecz bliższej współpracy. W wysiłkach na rzecz eliminowania przyczyn nielegalnej migracji Senegal może korzystać ze wsparcia w postaci dziewięciu projektów finansowanych z funduszu powierniczego UE dla Afryki, z których cztery przyjęto w grudniu 2016 r. 16. Te nowe projekty będą wspierać reintegrację, tworzenie miejsc pracy oraz prace na rzecz krajowego biometrycznego systemu ewidencji. Rezultaty tych nowych projektów mają obejmować reintegrację osób oraz akcje uświadamiające na rzecz 200 wspólnot i migrantów. Oczekuje się, że utworzonych zostanie ponad nowych miejsc pracy. Senegal korzysta z regionalnego projektu wspierającego służby bezpieczeństwa wewnętrznego sześciu krajów regionu Sahelu. W oparciu o trwającą współpracę działania te mogłyby zostać zintensyfikowane poprzez ukierunkowane zaangażowanie na przykład w dziedzinie rybołówstwa, zmiany klimatu, energii ze źródeł odnawialnych, rolnictwa i mobilności edukacyjnej. Kolejne kroki: przedsięwziąć działania następcze względem podjętych misji, by zapewnić skuteczne powroty zidentyfikowanych nielegalnych migrantów; usprawnienie regularnej współpracy w dziedzinie identyfikacji i wydawania dokumentów podróży; ukończenie i podpisanie do połowy 2017 r. postanowień roboczych między Senegalem i Europejską Agencją Straży Granicznej i Przybrzeżnej; w oparciu o osiągnięte dotychczas wyniki, zintensyfikowanie współpracy w innych obszarach, w tym zarządzania granicami. Mali Mali nadal pozostaje jednym z głównych krajów zarówno pochodzenia, jak i tranzytu migrantów. W 2016 r. na terytorium Włoch dotarło nielegalnie szlakiem środkowośródziemnomorskim malijskich obywateli 17. Dialog i współpraca w zakresie powrotów z Mali pogorszyły się z powodu nieprecyzyjnych doniesień mediów na temat podpisania w grudniu 2016 r. formalnego porozumienia w sprawie powrotów z UE, co nigdy nie nastąpiło, i Mali nie podpisało procedur operacyjnych dotyczących readmisji. Liczba decyzji nakazujących powrót skierowanych do obywateli Mali w 2016 r. (3 302) utrzymała się mniej więcej na tym samym poziomie jak w 2015 r. (3 505) 18. Jednak tylko niewielka część z tej liczby osób faktycznie powróciła do kraju (6,5 % w 2016 r.). Nadal występują trudności przy potwierdzeniu obywatelstwa i wydawaniu konsularnych dokumentów podróży przez konsulaty Mali osobom zidentyfikowanym jako malijscy Cztery projekty zatwierdzone w grudniu opiewają na kwotę 89 mln EUR, a całkowita kwota na dziewięć projektów, z których może korzystać Senegal, wynosi 161,8 mln EUR. W 2017 r., do dnia 20 lutego, do Włoch przybyło nielegalnie już niemal 500 Malijczyków. (źródło: Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna). Ocena ta opiera się na częściowych danych, w szczególności z wyłączeniem Niemiec, uwzględnienie których mogłyby zmienić tę tendencję. 8

10 obywatele. Kwestia ta będzie wymagać szerszego omówienia w kontaktach z władzami malijskimi w celu znalezienia płaszczyzny porozumienia i praktycznych rozwiązań. Można by także zwiększyć rolę diaspory w Europie, aby pomagała w takich obszarach, jak dobrowolne powroty i reintegracja nielegalnych migrantów malijskich w ich lokalnych społecznościach. Pozytywnym aspektem jest fakt, że nadal trwa walka z przemytem migrantów oraz prowadzony jest dialog na wysokim szczeblu. Mali nadal odgrywa konstruktywną rolę, jeśli chodzi o działania następcze względem szczytu w Valletcie z 2015 r.: jako przewodniczący procesu z Rabatu i podczas niedawnego spotkania wysokiej przedstawiciel/wiceprzewodniczącej Federiki Mogherini z ministrem ds. Malijczyków przebywających za granicą, Abdourhamane Syllą, określono wspólne priorytety dla dalszej współpracy w zakresie zarządzania migracjami. Priorytetowymi obszarami działań krótkoterminowych jest zwalczanie przemytu migrantów i handlu ludźmi oraz usprawnienie zarządzania granicami Mali. Współpraca z władzami Mali w odniesieniu do zarządzania granicami jest już w toku. W ostatnich miesiącach prace skupiały się na współpracy z podmiotami z Mali i partnerami międzynarodowymi na rzecz wsparcia krajowej strategii granicznej i powiązanego z nią planu działania. Powinny one zostać wkrótce przyjęte. W nadchodzących miesiącach trwać będzie budowanie zdolności sił policyjnych zaangażowanych w proces zarządzania granicami w Mali, w koordynacji z innymi regionalnymi inicjatywami dotyczącymi zarządzania granicami oraz przestępczości zorganizowanej. Misja w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO) działa już w Mali i w nadchodzących miesiącach jej wymiar migracyjny zostanie zintensyfikowany. Mali jest jednym z głównych odbiorców środków udostępnianych w ramach funduszu powierniczego UE dla Afryki, z dziewięcioma projektami zatwierdzonymi do tej pory 19. Projekty przyjęte w grudniu 2016 r. są obecnie na etapie zawierania umów. Obejmują one projekty mające na celu poprawę biometrycznej ewidencji ludności, projekty na rzecz reintegracji osób powracających i na rzecz zatrudnienia młodzieży. Oczekiwane wyniki obejmują bezpośrednie utworzenie miejsc pracy oraz pośrednie utworzenie miejsc pracy. Udzielone zostanie wsparcie na rzecz migrantów, przeprowadzone zostanie powrotów i osób zostanie reintegrowanych. Ponadto migrantów objętych zostanie akcją uświadamiającą. W trakcie realizacji jest pozostałych sześć projektów zatwierdzonych wcześniej w 2016 r., do których należy program wsparcia w zakresie zarządzania granicami oraz w zakresie przywrócenia malijskich sił bezpieczeństwa w regionach wrażliwych. Oprócz tych projektów udzielane jest wsparcie w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju, istnieją też dalsze możliwości współpracy w dziedzinach takich jak rolnictwo, przystosowanie się do zmiany klimatu i mobilność edukacyjna. Problemem pozostaje nadal sytuacja w zakresie ochrony przy ponad osób wewnętrznie przesiedlonych w Mali oraz niemal uchodźcach malijskich w krajach sąsiadujących z tym krajem 20. Mimo pogarszającej się sytuacji w zakresie bezpieczeństwa w środkowej i północnej części Mali Komisja będzie nadal współpracować z organizacjami humanitarnymi, aby nieść pomoc społeczności malijskiej na tych obszarach, a także w krajach sąsiadujących udzielających schronienia uchodźcom. Dalsze działania wysłanie misji technicznej w celu zbadania możliwości współpracy i wzmocnienia zdolności na potrzeby zarządzania granicami i zwalczania przemytu; W grudniu przyjęto trzy projekty na kwotę 61 mln EUR spośród w sumie dziewięciu projektów o wartości 151,6 mln EUR. Ponad w Mauretanii, w Nigrze i w Burkina Faso. Źródło: Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców. 9

11 zintensyfikowanie prac prowadzonych z Mali dotyczących wymiaru tranzytu, ze szczególnym uwzględnieniem dobrowolnych powrotów migrantów przejeżdżających przez terytorium kraju; zacieśnienie dalszej współpracy dotyczącej skutecznego powrotu nielegalnych migrantów, w tym Malijczyków usiłujących nielegalnie przekroczyć południową granicę Libii; utrzymanie bliskiego dialogu z Mali jako przewodniczącym procesu z Rabatu. Etiopia W 2016 r. liczba obywateli Etiopii na szlaku środkowośródziemnomorskim osiągnęła osób. Tymczasem około Etiopczyków legalnie przebywa w Europie, przy czym corocznie wydawane jest do nowych dokumentów pobytowych. Etiopia jest również głównym krajem tranzytowym dla migrantów i uchodźców z Rogu Afryki, w tym dla erytrejskich uchodźców i osób ubiegających się o azyl. Ich liczba wprawdzie maleje, jednak w 2016 r. ponad Erytrejczyków dotarło do wybrzeży Europy szlakiem środkowośródziemnomorskim. Znaczenie Etiopii dla stabilności w regionie jest wprawdzie powszechnie uznawane, wewnętrzna sytuacja polityczna w tym kraju jest nadal trudna. Trwający stan wyjątkowy doprowadził do spadku przemocy, a rząd rozpoczął nawiązywanie relacji z partiami opozycyjnymi. Dopiero się jednak okaże, czy będzie to wystarczające, aby rozwiązać problemy, które doprowadziły do wybuchu przemocy w październiku ubiegłego roku. UE będzie nadal współpracować ze wszystkimi zainteresowanymi stronami, aby zapobiec ponownemu wybuchowi przemocy, wspierać konieczne reformy polityczne i ułatwiać szeroki dialog. Od czerwca 2016 r. stosunki UE z Etiopią zostały ujęte w kadr strategicznej współpracy UE Etiopia, która obejmuje dialog sektorowy na temat migracji. Etiopia odgrywa aktywną i konstruktywną rolę w regionalnym zarządzaniu migracjami w następstwie szczytu w Valletcie z 2015 r., szczególnie jako przewodniczący procesu chartumskiego od grudnia 2016 r. Kontynuowano zaangażowanie na wysokim szczeblu poprzez spotkanie komisarza do spraw współpracy międzynarodowej i rozwoju Nevena Mimicy z premierem Hailemariam Desalegn w styczniu br., spotkanie wysokiej przedstawiciel/wiceprzewodniczącej Federiki Mogherini i ministra spraw zagranicznych Etiopii Workeneya Gabeyehu przy okazji konferencji dotyczącej bezpieczeństwa w Monachium w lutym 2017 r. oraz wizytę ministra Gabeyehu w Brukseli, która także miała miejsce w lutym br. Na marzec br. zaplanowana jest podróż wysokiej przedstawiciel/wiceprzewodniczącej Federiki Mogherini do Etiopii. Etiopia już teraz korzysta z regionalnego programu na rzecz lepszego zarządzania migracją, przyjętego w grudniu 2015 r., wspieranego w ramach funduszu powierniczego UE dla Afryki. Będzie też korzystać z dodatkowych programów regionalnych w ramach funduszu powierniczego przyjętych w grudniu 2016 r. Należą do nich regionalne centrum operacyjne ds. procesu chartumskiego oraz instrument w celu wpierania powrotów i pomocy dla migrantów, którzy utknęli na danym obszarze, i ich trwałej reintegracji w społeczności. Etiopia pozostaje jednym z największych krajów przyjmujących uchodźców w Afryce: przebywa w niej ponad uchodźców z regionu 22. W dalszym ciągu korzysta ona ze wsparcia UE dla tych uchodźców i przyjmujących ich społeczności w postaci środków finansowych na pomoc humanitarną i regionalnego program rozwoju i ochrony. Kolejne programy aktualnie przygotowywane mają przyczynić się do eliminowania przyczyn Źródło: Eurostat, dane za 2015 r. Źródło: Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców, grudzień 2016 r. 10

12 nielegalnej i przymusowej migracji, z naciskiem na tworzenie miejsc pracy. Wsparcie zostanie przeznaczone w szczególności na działania Etiopii służące poprawie warunków bytowych uchodźców w tym kraju, w tym poprzez zarezerwowanie dla uchodźców 30 % ze miejsc pracy w dwóch planowanych parkach przemysłowych. Z Europejskiego Funduszu Rozwoju wsparto również do wysiłki Etiopii na rzecz poprawy zarządzania migracjami, zwłaszcza poprzez wspieranie nowego zdecentralizowanego systemu zarządzania migracjami. W 2016 r. miały wprawdzie miejsce intensywne kontakty na szczeblu technicznym i politycznym, a w 2015 r., w ramach wspólnego programu w obszarze migracji i mobilności, zainicjowano obiecujący dialog w dziedzinie powrotów i readmisji, jednak konkretne postępy są wciąż bardzo słabe. W 2016 r. do Etiopii powróciło tylko 122 Etiopczyków nielegalnie przebywających w państwach UE. W lutym 2016 r. przedłożono władzom etiopskim niewielką liczbę dobrze udokumentowanych spraw w dziedzinie powrotów jako projekt pilotażowy do przetestowania współpracy w dziedzinie migracji. Jednak jak dotąd nie wydano dokumentów podróży, a proces powrotu migrantów utknął w martwym punkcie. Przy zajmowaniu się tymi przypadkami wyszły na jaw negatywne skutki istnienia różnych pakietów reintegracyjnych wśród państw członkowskich UE w zakresie powrotów do danego kraju. Terminy proponowanych warsztatów poświęconych readmisji muszą jeszcze zostać potwierdzone. Europejski oficer łącznikowy ds. migracji zostanie oddelegowany do Etiopii w marcu 2017 r. Dalsze działania zakończenie pilotażowych spraw w dziedzinie powrotów i wykorzystywanie ich w przyszłości jako model szybszych powrotów; dalsze wspieranie Etiopii jako kraju tranzytu i przeznaczenia migrantów i uchodźców, w tym poprzez działania finansowane w ramach funduszu powierniczego UE dla Afryki; rozpoczęcie strategicznego dialogu sektorowego dotyczącego migracji (docelowa data kwiecień 2017 r.); utrzymanie bliskiego dialogu z Etiopią jako przewodniczącym procesu chartumskiego. 11

13 3. Wyniki prac i dalsze działania z innymi krajami Szlak środkowośródziemnomorski Wykres: główne kraje pochodzenia nielegalnej migracji z Afryki i Azji w 2016 r. (źródło: Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej) 23 Szlak środkowośródziemnomorski stał się dla migrantów i uchodźców głównym szlakiem prowadzącym do Europy. Niemal 90 % spośród osób wykrytych na szlaku w 2016 r. wyruszyło z Libii, gdzie przemytnicy korzystają z niestabilnej sytuacji politycznej i gospodarczej. Znalezienie trwałego rozwiązania problemów dotyczących ładu administracyjno-regulacyjnego i bezpieczeństwa w Libii pozostaje jednym z głównych priorytetów Unii Europejskiej, jej państw członkowskich i partnerów międzynarodowych. W przyjętym w styczniu br. wspólnym komunikacie Migracja na szlaku środkowośródziemnomorskim. Zarządzanie przepływami, ratowanie życia 24 zaproponowano szereg konkretnych działań operacyjnych mających pomóc w rozwiązaniu tego problemu. Powodzenie tych działań wymaga ścisłej współpracy z odpowiednimi partnerami w Afryce Północnej i wspólnych wysiłków instytucji UE, państw członkowskich, a także współpracy z kluczowymi partnerami takimi jak Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców oraz Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji. Do proponowanych działań Użyte nazwy i sposób prezentacji materiałów zamieszczonych na tej mapie nie są równoznaczne z wyrażeniem przez Unię Europejską jakiejkolwiek opinii co do statusu prawnego któregokolwiek z państw, terytoriów, miast, regionów czy organów władzy, ani też co do przebiegu którychkolwiek granic. JOIN (2017) 4 final z

14 należą: zmniejszenie liczby przepraw i ratowanie życia na morzu, walka z przemytnikami i handlarzami, ochrona migrantów, intensyfikacja przesiedleń i promowanie wspomaganych dobrowolnych powrotów, zarządzanie przepływami migracyjnymi poprzez południową granicę libijską oraz zacieśnienie współpracy z Egiptem, Tunezją i Algierią, w tym poprzez inicjatywy regionalne, takie jak sieć Seahorse w basenie Morza Śródziemnego 25. Niektóre z proponowanych działań mogą zostać przeprowadzone z powodzeniem tylko wtedy, gdy poprawi się sytuacja w zakresie bezpieczeństwa. Podczas szczytu na Malcie szefowie państw lub rządów przyjęli deklarację maltańską 26, w której określili szereg konkretnych działań, które mają zostać podjęte w odniesieniu do tego szlaku zgodnie z propozycjami przedstawionymi w komunikacie. Jest ona obecnie realizowana według planu wdrażania przez prezydencję maltańską w ścisłej koordynacji z Komisją, wysoką przedstawiciel oraz państwami członkowskimi. Libia Wsparcie w zakresie zarządzania przepływami migracyjnymi w krajach Afryki Północnej położonych na szlaku środkowośródziemnomorskim jest wyraźnym priorytetem. W 2017 r. zostanie uruchomiona kwota 200 mln EUR na projekty, ze szczególnym naciskiem na projekty dotyczące migracji w Libii. Już w 2016 r. projekty koncentrowały się na Libii w celu zapewnienia ochrony migrantom znajdującym się w najtrudniejszym położeniu i tworzenia możliwości społeczno-gospodarczych na szczeblu lokalnym. Misja rozpoczynająca się na początku marca br. nawiąże do wspólnego komunikatu i planu wdrażania deklaracji maltańskiej. Jest ona następstwem wizyty premiera Fayeza el-serraja do UE, która miała miejsce w lutym br. Trwają dyskusje nad skoncentrowaniem wsparcia na ochronie w punktach zejścia na ląd, jak również na pomocy humanitarnej dla tych migrantów, którzy przebywają w ośrodkach recepcyjnych/detencyjnych, przy jednoczesnym zwiększonym wsparciu dla rozwiązań innych niż osadzenie w ośrodkach detencyjnych. Nadal będą realizowane działania na rzecz przyczynienia się do stabilizacji społeczno-gospodarczej w Libii, w szczególności poprzez prace na szczeblu gminnym. Uzupełnią one wysiłki mające na celu udoskonalenie akcji ratowniczych na morzu, w tym poprzez szkolenie libijskiej straży przybrzeżnej. W ramach operacji Sophia oraz sieci Seahorse w basenie Morza Śródziemnego przeszkolono członków libijskiej straży przybrzeżnej. W ramach operacji Sophia zakończono pierwszy pakiet działań, w wyniku których przeszkolono 93 pracowników, i rozpoczęto drugi pakiet polegający na specjalistycznych szkoleniach na Malcie. Obecnie intensyfikuje się działania. Prowadzone są prace nad określeniem wszystkich trwających działań szkoleniowych w celu uzgodnienia kompleksowego planu szkoleń dla libijskiej straży przybrzeżnej. Istnieją szczegółowe mechanizmy koordynacji. Natychmiastowe działania Komisji obejmują rozszerzenie szkoleń libijskiej straży przybrzeżnej w ramach sieci Seahorse; na okres luty lipiec 2017 r. zaplanowano 15 nowych kursów szkoleniowych. Dodatkowo zapewnia się wsparcie na rzecz zarządzania migracjami w ramach programu rozwoju regionalnego i ochrony regionalnej. Poprawiono także koordynację z kilkoma organizacjami w ramach ONZ takimi jak Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców, Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji, Światowa Organizacja Zdrowia, Światowy Program Żywnościowy, Program Regionalna sieć wymiany informacji i współpracy, w zakresie nielegalnej migracji i przestępczości transgranicznej, między punktami kontaktowymi w państwach Afryki Północnej i państwach członkowskich w regionie Morza Śródziemnego. 13

15 Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci, aby omawiać pomysły na temat ewentualnej współpracy. W ramach projektu wspieranego z funduszu powierniczego UE dla Afryki wyznaczono Międzynarodową Organizację ds. Migracji do egzekwowania dobrowolnych powrotów oraz reintegracji migrantów w Libii, których początkowo założona docelowa liczba wynosi Ważne jest, by plan ten szybko wdrożyć i dążyć do dalszego jego rozszerzenia, m.in. poprzez udzielanie wsparcia w trwałej reintegracji większej liczbie migrantów, na zasadzie komplementarności z działaniami państw członkowskich. Wsparcie reintegracji osób powracających będzie zapewnione na całym obszarze objętym powierniczym. W grudniu 2016 r. Komisja i Międzynarodowa Organizacją ds. Migracji podpisały wspólną inicjatywę na rzecz ochrony i reintegracji migrantów w Afryce na drogach migracyjnych wzdłuż szlaku środkowośródziemnomorskiego (100 mln EUR). UE będzie nadal ułatwiać prace Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji m.in przez promowanie współpracy z partnerami afrykańskimi w celu przyspieszenia wspomaganych dobrowolnych powrotów migrantów, którzy nie mogą wydostać się z Libii. Coraz więcej migrantów w Libii otrzymuje w ten sposób wsparcie. W 2015 r. chęć dobrowolnego powrotu do kraju zgłosiło migrantów, głównie z krajów Afryki subsaharyjskiej, w 2016 r , a w 2017 r., jak dotąd, pomoc w powrocie zaproponowano 744 zablokowanym migrantom; głównymi krajami pochodzenia są Nigeria i Senegal 27. Migranci znajdujący się w najtrudniejszej sytuacji otrzymali dodatkowe wsparcie w reintegracji ukierunkowane na założenie małego przedsiębiorstwa, kontynuowanie kształcenia lub umożliwienie leczenia. Z państwami członkowskimi, w szczególności z Włochami, zostanie nawiązana ścisła koordynacja w terenie. Włochy zapowiedziały, że zamierzają utworzyć fundusz dla Afryki w wysokości 200 mln EUR, z którego część przyczyni się do wdrożenia protokołu ustaleń Włochy Libia 28. Egipt W ciągu ostatnich miesięcy liczba migrantów wyruszających z Egiptu przez Morze Śródziemne do Europy znacznie spadła 29, Egipt pozostaje kluczowym partnerem strategicznym w dziedzinie migracji. Stanowi on jedno z głównych geograficznych skrzyżowań i władze egipskie podejmują wysiłki w celu zapobiegania nielegalnemu przedostawaniu się do Libii oraz zapewnienia szybkiego powrotu swoich obywateli przybywających do UE szlakiem środkowośródziemnomorskim. Stałe i zwiększone zaangażowanie Egiptu ma kluczowe znaczenie. Na podstawie przyszłych priorytetów partnerstwa budowana będzie konkretna, zacieśniona współpraca w dziedzinie zarządzania migracjami ukierunkowana w szczególności na pomoc we wdrażaniu krajowych strategii w zakresie eliminowania przyczyn nielegalnej migracji. Zaangażowanie to będzie podjęte w marcu br. w przemowie Ministra Spraw Zagranicznych Egiptu przed Radą do Spraw Zagranicznych. Aktualnie prowadzone są także konkretne działania następcze w związku ze styczniową wizytą przeprowadzoną na poziomie urzędników wyższego szczebla. Określany jest obecnie zakres formalnego dialogu dotyczącego migracji między UE a Egiptem, a pierwsze posiedzenie powinno odbyć się w marcu lub kwietniu 2017 r. Prowadzone są także dyskusje na temat projektów w ramach funduszu powierniczego UE dla Afryki. Zacieśniona współpraca mogłaby obejmować wspieranie współpracy z władzami w Źródło: Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji. Podpisany w dniu 2 lutego 2017 r. między premierem Paolo Gentilonim a przewodniczącym Rady Prezydenckiej Libii Fayezem el-serrajem. Od połowy 2016 r. nastąpił gwałtowny spadek liczby nielegalnych migrantów przybywających do UE z Egiptu. Od początku 2017 r. odnotowano tylko trzy przypadki. 14

16 celu wdrożenia krajowych strategii, eliminowanie przyczyn nielegalnej migracji poprzez wspieranie lokalnego rozwoju gospodarczego oraz zapewnienie migrantom i społecznościom przyjmującym dostępu do zatrudnienia oraz zwiększenie ochrony osób znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji. Inne obszary prac obejmują wizytę w Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej w Warszawie w marcu br., wyznaczenie punktu kontaktowego w Egipcie dla operacji Sophia i zbadanie możliwości wymiany informacji w ramach projektu Seahorse w basenie Morza Śródziemnego. Kluczowe znaczenie ma zwiększenie zdolności władz krajów Afryki Północnej w dziedzinie zwalczania nielegalnej migracji i handlu ludźmi przez wzmocnienie ich systemów nadzoru granic. W tym kontekście zaangażowanie Egiptu w ramach projektu Seahorse w basenie Morza Śródziemnego będzie miało kapitalne znaczenie. Egipt wyraził wreszcie także ogólne zainteresowanie budowaniem zdolności w zakresie zarządzania migracjami, w szczególności po to, by wesprzeć wdrażanie nowej ustawy o zwalczaniu przemytu przyjętej w październiku 2016 r. Afryka Zachodnia W lutym 2017 r. Komisja rozszerzyła zasięg geograficzny funduszu powierniczego UE dla Afryki na Wybrzeże Kości Słoniowej, Ghanę i Gwineę 30. Obecnie trwa planowanie wizyt technicznych w tych krajach w celu zidentyfikowania ich potrzeb pod kątem możliwego wsparcia. W lutym br. komisarz Neven Mimica udał się do Gambii w celu złożenia wizyty nowo wybranemu prezydentowi Adamowi Barrow na znak poparcia dla pokojowych i demokratycznych przemian. Wkrótce podjęte zostaną działania następcze względem dyskusji w obszarze migracji. Azja Azja jest jednym z głównych regionów pochodzenia migrantów do UE. Problemy w zakresie bezpieczeństwa, niestabilność polityczna i ubóstwo powodują, że stan ten będzie prawdopodobnie trwać dalej. W ramach procesu budapeszteńskiego Jedwabny szlak partnerstwo na rzecz migracji oferuje zorganizowany dialog z UE, a działanie przyjęte w grudniu 2016 r. 31 nastawione na maksymalizację potencjału rozwojowego migracji i mobilność wewnątrz regionu stanowi odpowiedź na poziomie regionu. Afganistan jest bardzo znaczącym krajem pochodzenia. W 2016 r. do Europy przybyło nielegalnie Afgańczyków, co stanowiło wprawdzie znaczny spadek od 2015 r., liczba Afgańczyków pozostaje jednak wysoka. Afgańczycy stanowią obecnie drugą co do wielkości grupę osób ubiegających się o ochronę międzynarodową w UE (ponad w 2016 r.), chociaż odsetek Afgańczyków uznanych za potrzebujących ochrony międzynarodowej zmniejszył się 32. Znacznie wzrosła liczba wspomaganych dobrowolnych powrotów, sięgając w 2016 r. niemal Liczba powrotów z państw członkowskich i państw trzecich musi wzrosnąć, aby zmniejszyła się wysoka liczba Afgańczyków zablokowanych w krajach na Decyzja Komisji C(2017)772 z zmieniająca decyzję Komisji C(2015)7293 z w sprawie utworzenia kryzysowego funduszu powierniczego Unii Europejskiej na rzecz stabilności oraz eliminowania przyczyn migracji nieuregulowanej i wysiedleń w Afryce. Finansowane w ramach Instrumentu Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju. Wskaźnik przyznawania azylu wnioskodawcom afgańskim zmniejszał się stale w okresie od września 2015 r. (68 %) do grudnia 2016 r. (33 %). 15

17 szlaku zachodniobałkańskim. Komisja współpracuje z zainteresowanymi krajami oraz z władzami afgańskimi, aby osiągnąć postępy w tej kwestii. Współpraca z Afganistanem w zakresie powrotów jest kontynuowana w ramach inicjatywy Wspólna droga naprzód podpisanej w październiku 2016 r. oraz umów dwustronnych z państwami członkowskimi. Od grudnia 2016 r. zorganizowano cztery loty powrotne (w sumie 75 osób powracających). Komisja uważnie monitoruje wdrażanie postanowień Wspólnej drogi naprzód, a pod koniec marca odbędzie się drugie spotkanie grupy roboczej ds. ich wdrażania. Współpracy w dziedzinie nielegalnej migracji towarzyszy pomoc na rzecz długoterminowej reintegracji powracających migrantów. Jeśli chodzi o pomoc w reintegracji, Afganistan będzie największym pojedynczym beneficjentem programu regionalnego. UE będzie wspierać trwałą reintegrację obywateli afgańskich, którzy powrócili do Afganistanu z Pakistanu i Iranu, ułatwiając im dostęp do usług wsparcia w zakresie źródeł utrzymania i spójność społeczną w społecznościach przyjmujących, co odzwierciedla podejście regionalne służące ochronie i trwałej reintegracji obywateli Afganistanu wysiedlonych ze swojego regionu. Migracja jest na pierwszym miejscu, jeśli chodzi o ogólne stosunki UE z Pakistanem, a skuteczna realizacja umowy o readmisji między UE a Pakistanem jest omawiana podczas regularnych posiedzeń wspólnych komitetów ds. readmisji. Na ostatnim posiedzeniu w dniu 28 lutego br. zapoznano się z trudnościami napotykanymi przez państwa członkowskie w związku z readmisją i postanowiono utworzyć platformę elektroniczną mającą na celu zmniejszenie problemów w przetwarzaniu wniosków o readmisję, która zacznie działać po zatwierdzeniu jej przez władze pakistańskie. W marcu br. do delegatury UE w Islamabadzie oddelegowany zostanie unijny oficer łącznikowy ds. migracji. Trwają także działania mające na celu zacieśnienie współpracy operacyjnej z rządem Pakistanu w zakresie zwalczania przemytu migrantów. Będą one obejmować wizyty w agencjach UE służące poprawie wymiany informacji i danych wywiadowczych, lepszemu wsparciu dochodzeń operacyjnych i lepszemu zrozumieniu regionalnych czynników ryzyka i zagrożeń. W 2016 r., w odpowiedzi na nagły wzrost liczby powrotów z Pakistanu, zmobilizowano dodatkowe środki pieniężne, przygotowywane są też nowe środki, aby zapewnić trwałą reintegrację, dostęp do usług wsparcia w zakresie źródeł utrzymania i spójność społeczną w społecznościach przyjmujących w regionie. W lutym br. upłynął termin składania wniosków w ramach zaproszenia dotyczącego projektów wzdłuż jedwabnego szlaku, mających na celu zwiększenie potencjału i zdolności organów ścigania w Afganistanie i Pakistanie. Zwycięski projekt będzie umożliwiał zwiększenie zdolności do prowadzenia dochodzeń, ścigania oraz likwidowania siatek przestępczości zorganizowanej i siatek przemytniczych. W sprawie Bangladeszu zaangażowanie polityczne UE i uzgodnione działania następcze względem dialogu na temat migracji z kwietnia 2016 r. nie przyniosły dotąd postępów w zakresie powrotów. Władze Bangladeszu nie wykazały gotowości do omówienia standardowych procedur operacyjnych. Trwają rozmowy w sprawie nowego podejścia i potrzeby włączenia współpracy w dziedzinie migracji w szerszą współpracę obejmującą inne obszary polityki, takie jak bezpieczeństwo, edukacja, pomoc rozwojowa i handel; takie rozmowy prowadzone są też z państwami członkowskimi. Po przeprowadzonych niedawno konsultacjach na marzec br. zaplanowana została wspólna misja UE i państw członkowskich w celu omówienia konkretnie kwestii powrotu i reintegracji. Na początku 2017 r. zainicjowano kampanię na rzecz zwiększenia świadomości w kwestii niebezpieczeństw związanych z nielegalną migracją, na etapie opracowywania są natomiast projekty dotyczące reintegracji. 16