KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ I RADY

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2016) 700 final KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ I RADY Pierwsze sprawozdanie z postępów w realizacji ram partnerstwa z państwami trzecimi w ramach Europejskiego programu w zakresie migracji PL PL

2 1. WPROWADZENIE Działania zewnętrzne to istotny element kompleksowej strategii UE służącej zarządzaniu wyzwaniami związanymi z migracją, którą określono w Europejskim programie w zakresie migracji 1. Czynniki, które napędzają dzisiaj przepływy migracyjne, będą się utrzymywać. UE potrzebuje w związku z tym długofalowej odpowiedzi. Kluczowe kroki podjęto już podczas szczytu w Valletcie w listopadzie 2015 r. Następnie w czerwcu 2016 r. Komisja zaproponowała nowe ramy partnerstwa z państwami trzecimi w ramach Europejskiego programu w zakresie migracji 2 3. W czerwcu 2016 r. Rada Europejska poparła te ramy partnerstwa i wezwała do ich szybkiego wdrożenia, początkowo w ograniczonej liczbie państw. We wrześniu w planie z Bratysławy podkreślono, że proces ten powinien doprowadzić do zmniejszenia napływu nielegalnej migracji i zwiększenia odsetka osób powracających, a także przypomniano, że w grudniu Rada Europejska oceni osiągnięte postępy 4. Ramy partnerstwa to ambitne i wybiegające w przyszłość podejście do pogłębiania współpracy z państwami pochodzenia, tranzytu i przeznaczenia na skalę europejską. Jego powodzenie będzie zależało od pełnego zaangażowania wszystkich stron. Oznacza to wspólny wysiłek UE i państw członkowskich przy wykorzystaniu pełnego zakresu dźwigni dostępnych w UE, aby w perspektywie krótkoterminowej znaleźć rozwiązania dla bezpośredniej presji migracyjnej i dokonać dalej sięgających inwestycji w eliminowanie pierwotnych przyczyn nielegalnej migracji, wspieranie zrównoważonego rozwoju i stabilności oraz umożliwianie legalnej migracji. Wspomnianemu wysiłkowi musi towarzyszyć prawdziwe partnerstwo z każdym państwem trzecim, ukierunkowane na rezultaty i stworzone w taki sposób, by uwzględniało ono poszczególne potrzeby i interesy. We wszystkich przypadkach wymogi polityk unijnych dotyczące prawa humanitarnego i praw człowieka muszą stanowić najważniejszą cześć tego podejścia. W tym kontekście niniejsze pierwsze sprawozdanie przedstawia postępy, jakie poczyniono, oraz opisuje, w jaki sposób wysoka przedstawiciel, Komisja i państwa członkowskie współpracowały ze sobą w realizacji ram partnerstwa 5. Doprowadzenie do skutecznego zarządzania migracjami to długotrwałe przedsięwzięcie, jednak konieczność ratowania życia, przerwania działalności przemytników i uporządkowania nielegalnej migracji wymaga natychmiastowych rezultatów. W pierwszym etapie za priorytetowe wyraźnie uznano stworzenie nowych struktur i instrumentów niezbędnych do zrealizowania celów ram partnerstwa; w tym czasie osiągnięto także jednak wymierne wyniki. W niniejszym sprawozdaniu przedstawiono najważniejsze wyzwania, jakim jeszcze 1 COM(015) 240 final z COM(2016) 385 final z W czerwcu wysoka przedstawiciel przedstawiła globalną strategię na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej. Ważnym aspektem tej strategii jest zarządzanie migracjami w ramach partnerstwa z państwami trzecimi W celu realizacji partnerstwa stworzono nowe struktury. W Komisji, pod auspicjami wysokiej przedstawiciel pełniącej funkcję wiceprzewodniczącego powołano specjalny zespół projektowy składający się z komisarzy. Aby zapewnić szybką i bezpośrednią współpracę operacyjną ze stolicami państw członkowskich uruchomiono sieć specjalnych przedstawicieli. Dzięki istotnemu wsparciu ze strony prezydencji Rady UE za pośrednictwem Coreper oraz regularnym spotkaniom Grupy Roboczej Wysokiego Szczebla ds. Azylu i Migracji Rada odegrała kluczową rolę koordynatora. Delegatury Unii również zostały w pełni włączone w lokalną koordynację. 2

3 należy sprostać, a także kolejne kroki służące realizacji partnerstwa na grudzień i kolejne miesiące REALIZACJA RAM PARTNERSTWA Porozumienia Podejście oparte na ramach partnerstwa oznacza zmianę sposobu w jaki UE wraz z jej państwami członkowskimi zarządza stosunkami w zakresie migracji z krajami trzecimi pochodzenia i tranzytu. Najważniejszym elementem tego podejścia jest koncepcja porozumień. Porozumienia stanowią ramy polityczne stałej i operacyjnej współpracy, łączą różne dziedziny prac, co ma służyć rozwijaniu kompleksowych partnerstw z krajami trzecimi; umożliwiają one także połączenie instrumentów, narzędzi i dźwigni dostępnych UE i państwom członkowskim, aby realizować jasno określone cele i wspólne zobowiązania. Z porozumień mogą powstać oficjalne umowy międzynarodowe, takie jak umowy o readmisji. Podejście oparte na porozumieniach pozwala jednak uniknąć ryzyka, że osiągnięcie konkretnego rezultatu napotka opór ze względu na negocjacje techniczne dotyczące pełnoprawnej umowy formalnej. Podczas gdy elementy wzajemnie korzystnego stosunku do zarządzania migracjami są stopniowo określane, wzajemne zrozumienie przekłada się na porozumienia, odpowiednio dostosowane do konkretnej sytuacji panującej w poszczególnych krajach partnerskich. Porozumienia te z kolei doprowadzą do zrównoważonego osiągania wspólnie uzgodnionych celów. Podczas posiedzenia Rady Europejskiej w grudniu br. ocenione zostaną postępy osiągnięte w zakresie przedmiotowych porozumień.. Główną zasadą tej koncepcji jest partnerstwo. Po pierwsze, aby porozumienia okazały się sukcesem, konieczne jest wspólne podejście UE i państw członkowskich. Ramy partnerstwa mogą w pełni i z powodzeniem funkcjonować tylko w przypadku zaangażowania państw członkowskich, zarówno pod względem politycznym aby podkreślić priorytet tego działania jak i pod względem wsparcia praktycznego mianowicie w kwestiach readmisji i powrotu, ale także w obszarach takich jak legalna migracja. Po drugie, wzajemne zrozumienie dotyczące interesów UE i krajów partnerskich ma kluczowe znaczenie. Aby zapewniać obopólne korzyści, zarządzanie migracjami musi godzić interesy i priorytety obu stron. Działalność krajów partnerskich na rzecz zachowania tempa realizacji pozwoli UE na dalsze pogłębianie współpracy i stosunków z krajami partnerskimi w ramach wszystkich obszarów polityk UE. Należy zintegrować wszystkie środki zachęty, aby przekonać wszystkie strony do współpracy, co wymaga również gotowości do zapewnienia większego wsparcia tym krajom partnerskim, które podejmują największe wysiłki, jak również gotowości do wyciągnięcia konsekwencji w przypadku niewystarczających postępów. Ogólniej rzecz biorąc, wyzwania związane z migracją wymagają globalnego podejścia. W nowojorskiej deklaracji w sprawie uchodźców i migrantów 7 podkreślono konieczność globalnego podziału odpowiedzialności. Aby pokazać, że podejście oparte na ramach partnerstwa oraz podjęte inicjatywy służą jako przykłady do naśladowania w ramach działań następczych po szczycie ONZ, konieczne jest utrzymanie przywództwa UE. Praktyczne funkcjonowanie nowych ram partnerstwa wdrożenie nowej struktury W pierwszej kolejności UE i państwa członkowskie działały wspólnie, by opracować szczegóły odpowiednio dostosowanych podejść dotyczących pierwszych krajów 6 Zob. załącznik. 7 Przyjęte na szczycie ONZ w celu rozwiązania kwestii dużych przepływów uchodźców i migrantów (refugeesmigrants.un.org/). 3

4 priorytetowych, określonych w komunikacie z czerwca 8. W celu dotarcia do priorytetowych krajów partnerskich przedmiotowym pakietom nadano rozmach dzięki istotnym wysiłkom politycznym i dyplomatycznym zarówno ze strony UE, jak i państw członkowskich. Działania te były koordynowane, również przy pełnym zaangażowaniu delegatur UE i ambasad państw członkowskich, aby zagwarantować przekazanie spójnej wiadomości. W poziomie koordynacji pomiędzy instytucjami UE a państwami członkowskimi doszło do stopniowej zmiany, przejawiającej się planowaniem strategicznym wizyt na wysokim szczeblu w krajach priorytetowych, przekazywaniem spójnych wiadomości podczas wspólnych briefingów w przypadku najważniejszych wydarzeń takich jak Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych, dzieleniem się informacjami zwrotnymi i sprawozdawczością. W wyniku powyższego kwestie związane z migracją znajdują się obecnie w centrum ogólnych relacji z priorytetowymi krajami partnerskimi, podobnie jak inne najważniejsze zagadnienia polityki zagranicznej takie jak bezpieczeństwo, handel i ograniczanie ubóstwa. Zaangażowane kraje priorytetowe obecnie dobrze rozumieją wagę, jaką UE przykłada do kwestii związanych z migracją. Tym zewnętrznym wysiłkom musi towarzyszyć udoskonalenie procedur i operacji wewnątrz Unii Europejskiej na przykład przeciwdziałanie możliwym przeszkodom na szczeblu krajowym i UE, które mogłyby utrudniać szybki powrót i funkcjonowanie procedur readmisji, a także przeznaczenie specjalnych mocy na zidentyfikowanie i ściganie grup zajmujących się przemytem imigrantów. Nowy mandat Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej przedstawi dalsze możliwości w tym zakresie. Najważniejszym wkładem państw członkowskich w realizację tych ram była rekrutacja europejskich oficerów łącznikowych ds. migracji, którzy zostaną oddelegowani do kluczowych państw trzecich. Oficerowie łącznikowi będą funkcjonować jako zasadnicze punkty kontaktowe, a pierwsi z nich rozpoczną wykonywanie swoich obowiązków przed końcem roku. Pracując z oficerami łącznikowymi ds. migracji państw członkowskich, agencjami UE, właściwymi władzami krajowymi i regionalnymi oraz organizacjami międzynarodowymi, będą oni służyć za główne punkty kontaktowe w delegaturach UE, których celem jest utrzymanie odpowiedniego tempa realizacji, nawiązywanie kontaktów i zapewnianie współpracy z partnerami oraz wspieranie osiągnięcia wymiernych rezultatów. Podejście oparte na ramach partnerstwa oferuje stabilną drogę do osiągnięcia wyników w perspektywie długoterminowej. Wysiłki te już zaczęły przynosić pierwsze rezultaty. Ramy partnerstwa nadały nowy impuls nowy naszemu dialogowi z krajami partnerskimi, co umożliwiło lepsze zrozumienie priorytetów UE i większą gotowość do współpracy. W ostatnich miesiącach osiągnięto więcej konkretnych rezultatów w odniesieniu do powrotów i readmisji niż w ciągu wielu minionych lat. Aby nadać bieg sprawom w przypadkach, gdy nie dochodziło do powrotów, organizowane są misje identyfikacyjne 9. Postępują dyskusje na temat ogólnoeuropejskich standardowych procedur operacyjnych dotyczących identyfikacji i powrotu. Po latach impasu wkrótce rozpoczną się rokowania z ważnymi partnerami w sprawie readmisji. Aby wesprzeć dialog polityczny, uruchomiono pomoc finansową i techniczną, obejmującą środki wspomagające i ukierunkowane wsparcie. Zapewni ona odporność społeczności najbardziej dotkniętych migracją i przemytem oraz wzmocni działania służące wyeliminowaniu ich pierwotnych przyczyn. 3. KRAJE PARTNERSKIE 8 Priorytety określone w czerwcu obejmowały Niger, Nigerię, Senegal, Mali i Etiopię. 9 Do państw członkowskich, które w chwili obecnej uczestniczą w tym działaniu, należą: Belgia, Francja, Hiszpania, Malta, Niderlandy i Włochy. 4

5 3.1 Kraje priorytetowe Migracja jest obecnie głównym elementem stosunków Afryka UE. Podczas szczytu w Valletcie w listopadzie 2015 r. z powodzeniem połączono we wspólnym programie interesy wszystkich stron, a przywódcy 35 państw afrykańskich oraz państw członkowskich UE uzgodnili wspólny zbiór zasad dotyczących zarządzania migracjami. Wydano złożone oświadczenie polityczne i zobowiązano się do wdrożenia ambitnego planu działania, zgadzając się na szeroko zakrojoną i zrównoważoną współpracę obejmującą prowadzenie równoległych działań w pięciu obszarach działalności 10. Możliwość łączenia szerokich rozwiązań, które odpowiadają wszystkim uczestniczącym państwom oraz które obowiązują wszystkie uczestniczące państwa z uwzględnieniem możliwości ściślejszej współpracy poszczególnych państw ze sobą, utorowała drogę do ram partnerstwa. Kraje określone jako pierwsze kraje priorytetowe w odniesieniu do działań to ważne kraje pochodzenia lub tranzytu nielegalnej migracji. Niektóre z nich przyjęły także dużą liczbę uchodźców i mają do czynienia z sytuacjami wewnętrznych przesiedleń. Dodatkowo większość z nich stoi w obliczu wyzwań rozwojowych lub związanych z bezpieczeństwem. Niger Niger to główny kraj tranzytowy na szlaku środkowośródziemnomorskim dla migrantów z Afryki Zachodniej. Znajdujący się na skrzyżowaniu dróg przebiegających przez Saharę region Agadez jest centralnym węzłem dla dziesiątek tysięcy nielegalnych migrantów, którzy próbują dotrzeć do Morza Śródziemnego i Europy, głównie przez Libię. Migranci ci są narażeni na ogromne niebezpieczeństwo, a wielu z nich straci życie w tej podróży. Niger to jednocześnie wyjątkowo ubogi kraj, podatny na poważne zagrożenia dla bezpieczeństwa, związane między innymi z Boko Haram, które uszczuplają niezwykle ograniczone zasoby budżetowe tego państwa. Działalność siatek przestępczych zajmujących się przemytem migrantów i handlem ludźmi na granicach północnych pozostaje istotnym wyzwaniem. Niger wykazał się dużym zaangażowaniem na rzecz rozbudowania ściślejszej współpracy w zakresie migracji z UE. Odnośne prace prowadzono już przed zastosowaniem ram partnerstwa. Wizyty w Nigrze wysokiej przedstawiciel/wiceprzewodniczącej we wrześniu 2015 r., a także komisarza Nevena Mimicy w listopadzie 2015 r. były niezwykle istotne dla rozpoczęcia dialogu, który spowodował podjęcie konkretnych działań ograniczających napływ nielegalnych migrantów przez terytorium Nigru. W maju 2016 r. ministrowie spraw zagranicznych Niemiec i Francji przeprowadzili również dialog wysokiego szczebla, czego wynikiem była wspólna deklaracja w sprawie migracji. Podejście to zastosowano następnie podczas spotkania wysokiej przedstawiciel/wiceprzewodniczącej z ministrem spraw zagranicznych Nigru przy okazji ministerialnego spotkania G5 UE w czerwcu. Od czerwca 2016 r. ramy partnerstwa znacząco dodawały tempa istniejącej współpracy. Migracja była najważniejszym zagadnieniem podczas misji komisarza Christosa Stylianidesa w lipcu; towarzyszyły jej działania następcze na poziomie technicznym. Dało to impuls do stworzenia lokalnej platformy koordynacyjnej w zakresie migracji ( Cadre de Concertation ), której współprzewodniczy minister spraw wewnętrznych oraz szef delegatury UE w Nigrze. Pierwsze spotkanie platformy, w którym uczestniczyli też wyżsi urzędnicy z państw członkowskich, odbyło się w dniu 6 października 2016 r. Władze Nigru stworzyły specjalną agencję ds. zwalczania handlu ludźmi. Wsparcie UE może koncentrować się na tej agencji. Migracja była również kluczowym tematem podczas sierpniowej wizyty niemieckiego 10 Korzyści rozwojowe związane z migracją i eliminowanie pierwotnych przyczyn nielegalnej migracji oraz przymusowego wysiedlenia; legalna migracja i mobilność; ochrona i azyl; zapobieganie nielegalnej migracji, przemytowi migrantów i handlowi ludźmi oraz zwalczanie ich; oraz powrót, readmisja i reintegracja. 5

6 federalnego ministra ds. współpracy gospodarczej i rozwoju oraz wizyty niemieckiej kanclerz w październiku. Władzom Nigru, w ścisłej współpracy z UE, udało się również prawie zakończyć realizację planu działania na rzecz zwalczania przemytu, zmniejszenia nielegalnej migracji oraz zapewnienia alternatywnych perspektyw gospodarczych społecznościom, które są najbardziej zaangażowane w przemyt. Od sierpnia rząd w Nigrze znacząco intensyfikował swoje działania przeciwko przemytowi migrantów. W rezultacie aresztowano 47 osób podejrzanych o przemyt (osoby te oczekują teraz na procesy) oraz zatrzymano co najmniej 63 pojazdy. Rząd Nigru stosuje surowsze środki mające służyć kontrolowaniu nielegalnych migrantów udających się do Libii lub Algierii bez ważnych dokumentów oraz prowadzi kampanie uświadamiające, które mają zniechęcać do niebezpiecznej podróży do Europy. Kilkuset nielegalnych imigrantów wróciło do Agadezu i zostało zwolnionych lub przekazanych do ośrodka przejściowego Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji w celu zorganizowania ich dobrowolnego powrotu do krajów pochodzenia. Po stronie UE trwa mobilizacja różnych instrumentów. Istniejąca misja WPBiO w Nigrze (misja Unii Europejskiej w dziedzinie WPBiO w Nigrze) stworzyła stałe biuro terenowe (antenę) w Agadezie, umieszczając w nim dziesięciu pracowników międzynarodowych. Biuro oferuje konkretne szkolenia (na przykład na temat fałszowania dokumentów, handlu ludźmi oraz metod prowadzenia dochodzeń) i doradztwo skierowane do cywilnych sił bezpieczeństwa i prokuratorów. Biuro terenowe osiągnie pełną zdolność operacyjną do końca roku. UE znacząco zwiększyła wsparcie w zakresie zarządzania granicami i działań skierowanych przeciwko siatkom przestępczym. Zintensyfikowała także wysiłki w celu wyeliminowania pierwotnych przyczyn nielegalnej migracji poprzez na przykład tworzenie miejsc pracy dla młodych osób. Kryzysowy fundusz powierniczy na rzecz stabilności oraz eliminowania pierwotnych przyczyn migracji nieuregulowanej i wysiedleń w Afryce 11 ( fundusz powierniczy UE dla Afryki ) również wypełnia swoją rolę w Nigrze w zakresie lepszego zarządzania migracjami, bezpieczeństwem i granicami. Projekty obejmują mechanizm dotyczący zasobów i reagowania w związku z migrantami ( Migrant Resource and Response Mechanism ), budowanie zdolności, a także wsparcie dla lokalnej gospodarki Agadezu, która w dużym stopniu zależy od przychodów generowanych przez migrantów przejeżdżających przez terytorium. Wsparcie państw członkowskich obejmuje dostarczenie najważniejszych narzędzi w celu zapewnienia pomocy władzom Nigru. 11 C(2015) 7293 final z

7 Wykres: Tendencje dotyczące liczby migrantów opuszczających terytorium Nigru i przyjeżdżających do tego państwa (źródło: Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji) Jest jeszcze wcześnie, by w pełni ocenić wpływ wzmocnionej współpracy UE z Nigrem w zakresie migracji od czerwca 2016 r. Dotychczasowe wysiłki mogły jednak przyczynić się do odczuwalnego zmniejszenia strumienia migracyjnego z Nigru, które obserwowano do początku października, kiedy to nastąpiło odwrócenie wcześniejszej tendencji. Znacząco zwiększyła się liczba dobrowolnych powrotów, z powrotów w 2015 r. do ponad powrotów w pierwszych ośmiu miesiącach 2016 r. Cztery ośrodki przejściowe dla migrantów w Nigrze wspierane przez UE, w których ogółem znajduje się miejsc, pomogły ponad migrantów w okresie od listopada 2015 r. do lipca 2016 r. Do wspomnianych pozytywnych zmian dochodzi w kontekście trudnej sytuacji w zakresie bezpieczeństwa w kraju naznaczonym skrajnym ubóstwem. UE jest zdecydowana opierać się na już poczynionych postępach i w dalszym ciągu wspierać Niger, aby państwo to mogło sprostać wielu różnorodnym wyzwaniom. Główne wyzwania i kolejne działania: ciągłe zaangażowanie w ramach platformy Cadre de Concertation oraz wizyt na wysokim szczeblu, pełna zdolność operacyjna biura terenowego w Agadezie i ściślejsza współpraca w ramach WPBiO, oddelegowanie europejskiego oficera łącznikowego ds. migracji, wsparcie dla społeczności i poszczególnych osób, których dotyczy działalność związana z przemytem i handlem ludźmi, poprzez zapewnienie alternatywnych źródeł utrzymania, wsparcie dla wprowadzenia w życie planu działania na rzecz wyeliminowania przemytu w regionie Agadez, w tym na potrzeby ochrony granic i współpracy w dziedzinie egzekwowania prawa, stały dostęp do szkoleń i wyposażenia, utworzenie specjalnego biura w celu zwiększenia krajowych zdolności w zakresie analizy ryzyka, usprawnienia współpracy regionalnej i wymiany informacji, większa pomoc finansowa na rzecz reintegracji powracających migrantów i społeczności przyjmujących. Nigeria Nigeria to najbardziej zaludniony kraj Afryki, którego populacja gwałtownie rośnie 12. Jest to także istotny kraj pochodzenia nielegalnej migracji do UE, w którym odnotowano ponad przypadków nielegalnego przekroczenia granicy w 2015 r. W pierwszych ośmiu miesiącach 2016 r. liczba tych przekroczeń wyniosła niemal tyle samo Zjawisko handlu ludźmi jest w nim poważnym problemem. Liczba powrotów zmniejszała się w ostatnich latach, lecz poziom ponad 34 % powrotów w 2015 r. odzwierciedla jednak istniejącą współpracę. Choć Nigeria cieszyła się dużym wzrostem gospodarczym w ostatnich latach, państwo to stoi w obliczu licznych wyzwań, w tym wyzwań w zakresie bezpieczeństwa (rebelia Boko Haram). Jest ono także głównym ośrodkiem uzyskiwania sfałszowanych paszportów i innych dokumentów tożsamości, co stanowi istotny problem zarówno dla Nigerii, jak i UE. Nigeria jest również ważnym krajem pochodzenia ofiar handlu ludźmi. W nadchodzących tygodniach należy się zatem szczególnie skoncentrować na zintensyfikowaniu współpracy miliony w 2015 r., prognozowane 400 milionów w 2050 r. 7

8 W marcu 2015 r. Nigeria i UE podpisały wspólny program w obszarze migracji i mobilności (pierwszy tego rodzaju program z państwem trzecim), który stworzył solidne ramy wzmocnionej współpracy. Objął on kwestie legalnych dróg migracji do UE, w szczególności poprzez uznawanie kwalifikacji i migrację cyrkulacyjną, ułatwienie mobilności między państwami afrykańskimi, inwestycje w infrastrukturę krytyczną i tworzenie możliwości ekonomicznych oraz zatrudnienia w kluczowych sektorach takich jak rolnictwo. Ramy partnerstwa nadały tej współpracy nową głębię. Przyspieszono rokowania w sprawie umowy o readmisji między UE a Nigerią; formalne przyjęcie mandatu negocjacyjnego przez Radę odbyło się we wrześniu 2016 r., a podjęcie rokowań przewidziano na dzień 25 października. Nigeria jest szczególnie zainteresowana uproszczeniem współpracy w zakresie readmisji poprzez zawarcie ogólnounijnego porozumienia. Ministrowie spraw zagranicznych Włoch i Niemiec również odwiedzili Nigerię i podkreślili znaczenie zaangażowania w zakresie migracji. Współpraca praktyczna objęła wyznaczenie punktów kontaktowych w dziedzinach takich jak readmisja i przemyt oraz działania na rzecz poprawy najlepszych praktyk w odniesieniu do wspólnych operacji powrotowych. W międzyczasie rozwinęła się również współpraca operacyjna w zakresie powrotów, a strona nigeryjska weźmie udział w wydarzeniu Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej dotyczącym powrotów i misjach identyfikacyjnych w państwach członkowskich, które zaplanowano na listopad. Aby osiągnięto sukces, konieczna jest pełna współpraca państw członkowskich. Aby współpraca operacyjna była skuteczna, konieczna jest pełna współpraca państw członkowskich. W ramach funduszu powierniczego UE dla Afryki, podobnie jak w ramach ciągłej współpracy pod egidą Europejskiego Funduszu Rozwoju, uruchomiono projekty, które dotyczą konkretnych kwestii zarządzania migracjami, a także pierwotnych przyczyn nielegalnej migracji. W przygotowaniu jest projekt, który przyczyni się do lepszego zarządzania migracjami i ułatwienia powrotów, a także do zrównoważonej reintegracji. Główne wyzwania i kolejne działania: postępy w negocjacjach w sprawie umowy o readmisji z myślą o szybkim jej zakończeniu, dalsza poprawa współpracy operacyjnej w dziedzinie powrotów i readmisji, w tym poprzez misje identyfikacyjne, nasilenie prac w zakresie zwalczania handlu ludźmi i przemytu ludzi, zwiększenie liczby inicjatyw w dziedzinie współpracy gospodarczej, również w celu wyeliminowania pierwotnych przyczyn nielegalnej migracji, oddelegowanie europejskiego oficera łącznikowego ds. migracji, uruchomienie unijnej platformy współpracy w zakresie zwalczania przemytu migrantów, wykorzystanie możliwości w zakresie legalnych kanałów migracji, możliwości oferowanych przez program ERASMUS oraz inne polityki i narzędzia. Senegal Senegal jest ważnym partnerem politycznym UE w regionie Afryki Zachodniej. Poziom nielegalnej migracji z tego kraju do UE jest wysoki (ponad nielegalnych przyjazdów w 2015 r.), przy czym wskaźnik powrotów jest zbyt niski (22,4 % w 2015 r.). Migracja w obrębie Afryki, a także migracja do UE, ma długą tradycję w Senegalu i duże znaczenie dla gospodarki kraju: przekazy emigrantów wynoszą ok. 10 % PKB. Legalne drogi wjazdu już istnieją i są w znacznym zakresie wykorzystywane: w 2014 r. ponad Senegalczyków przebywało legalnie na terenie UE, a średnia liczba nowych zezwoleń na pobyt wydawanych co roku przez państwa członkowskie obywatelom Senegalu wynosi Senegal odgrywa kluczową rolę w ramach procesu rabackiego, odegrał również kluczową rolę 8

9 podczas szczytu w Valletcie i przyjętego tam planu działania, zwłaszcza w odniesieniu do legalnej migracji, zwalczania przemytu nielegalnych migrantów i pierwotnych przyczyn migracji nieuregulowanej. Dzięki ramom partnerstwa obecnie prowadzony jest z Senegalem intensywny dialog dotyczący problemów migracyjnych. W lipcu 2016 r. komisarz Dimitris Avramopoulos złożył wizytę w Dakarze, aby zaproponować współpracę w odniesieniu do wszystkich aspektów zarządzania migracjami. Wizyta ta miała zasadnicze znaczenie dla przyspieszenia prac dotyczących misji identyfikacyjnych, zaplanowanych obecnie na koniec listopada. W ramach ogólnego podejścia UE wiele państw członkowskich podjęło lub zaproponowało negocjacje w sprawie dwustronnych umów o powrotach i readmisji. Od lipca miało miejsce kilka wizyt na wysokim szczeblu. W sierpniu do Senegalu udał się niemiecki federalny minister ds. współpracy gospodarczej i rozwoju, zaś w październiku francuski minister spraw wewnętrznych. Na zaawansowanym etapie są negocjacje między Europejską Strażą Graniczną i Przybrzeżną a władzami Senegalu dotyczące lepszych ustaleń roboczych w sprawie powrotów. Wspomniane inicjatywy przyczynią się do zacieśnienia współpracy w dziedzinie migracji, w tym w dziedzinie powrotów i wydawania dokumentów podróży. Aby wesprzeć wysiłki Senegalu na rzecz eliminowania przyczyn nielegalnej migracji, w ramach funduszu powierniczego UE dla Afryki przyjęto projekty mające na celu tworzenie miejsc pracy dla młodych ludzi. Senegal jest również beneficjentem projektów regionalnych wspierających organy ścigania. Ponadto w przygotowaniu są też projekty mające umożliwić lepsze zarządzanie migracjami, ułatwić powroty i wesprzeć konsolidację systemów ewidencji ludności oraz projekty zapewniające perspektywy gospodarcze i możliwości zatrudnienia w regionach o wysokim potencjale migracyjnym. Główne wyzwania i kolejne działania: Mali przeprowadzenie zaplanowanych misji identyfikacyjnych w państwach członkowskich, współpraca w dziedzinie dokumentów podróży, zwiększenie możliwości współpracy dwustronnej zgodnie z ramami UE, oddelegowanie europejskiego oficera łącznikowego ds. migracji, wspieranie działań w zakresie dalszej rozbudowy systemów ewidencji ludności i danych biometrycznych, przyjęcie ustaleń roboczych z Europejską Strażą Graniczną i Przybrzeżną, wykorzystanie możliwości w zakresie legalnych kanałów migracji, możliwości oferowanych przez program ERASMUS oraz inne polityki i narzędzia. Mali jest ważnym krajem pochodzenia i tranzytu. Kraj ten ma długą tradycją emigracji, a przekazy pieniężne emigrantów stanowią 7,7 % jego PKB (2014 r.). Szacuje się, że w Afryce Zachodniej przebywa obecnie 1,5 mln malijskich migrantów. Obywatele Mali są jedną z najważniejszych grup nielegalnych migrantów o nieuregulowanym statusie przybyłych do Europy z Afryki Zachodniej: w 2015 r. odnotowano nielegalnych przekroczeń granicy. Liczba powrotów nielegalnych migrantów do Mali jest niższa od oczekiwanej: w 2015 r. odsetek powrotów wyniósł zaledwie 11,4 %. Ze względu na obecność zbrojnych ugrupowań w ciągu ostatnich czterech lat Mali borykało się z kryzysem i niepokojami wewnętrznymi. W czerwcu 2015 r. podpisano porozumienie pokojowe. Postępy w ramach trwającego procesu pokojowego są niewielkie, co prowadzi do niestabilnej sytuacji politycznej i w zakresie bezpieczeństwa. Ewentualne wydarzenia mogą utrudnić podejmowane wysiłki w zakresie zarządzania migracjami. UE i państwa członkowskie zapewniają szerokie wsparcie polityczne, dyplomatyczne oraz w zakresie bezpieczeństwa w celu stabilizacji sytuacji w tym kraju. 9

10 Szczyt w Valletcie, a następnie pierwszy dialog na wysokim szczeblu na temat migracji prowadzony przez holenderskiego ministra spraw zagranicznych w imieniu UE w kwietniu 2016 r. miały kluczowe znaczenie dla zacieśnienia współpracy z Mali w odniesieniu do różnych aspektów migracji. Prace te zintensyfikowano dzięki ramom partnerstwa. W Mali złożono szereg wizyt na wysokim szczeblu. W ostatnim czasie wizyty złożyli premier Estonii (na początku września), komisarz Neven Mimica (pod koniec września) i kanclerz Niemiec (w październiku). Mali wyznaczyło krajowy punkt ds. migracji, który będzie pełnić funkcję pojedynczego punktu kontaktowego i koordynatora operacyjnego na potrzeby dialogu operacyjnego na temat migracji. Finalizowane są prace nad obowiązującymi procedurami działania, które poprawią współpracę między malijskimi konsulatami i organami ds. migracji w państwach członkowskich oraz pozwolą przyspieszyć procedury identyfikacji i powrotów. Ponadto pod koniec listopada przeprowadzona zostanie misja rozpoznawcza. Te konkretne działania utrzymały tempo dzięki staraniom dyplomatycznym, m.in. wizytom komisarza Nevena Mimicy we wrześniu 2016 r. oraz kanclerz Niemiec w październiku. Na chwilę obecną Mali jest jednym z najważniejszych beneficjentów projektów finansowanych w ramach funduszu powierniczego UE dla Afryki. Zatwierdzono już sześć projektów, m.in. projekt dotyczący zarządzania granicami. W przygotowaniu są kolejne projekty przyczyniające się do lepszego zarządzania migracjami, ułatwiające powroty i trwałą reintegrację, wspierające konsolidację systemów ewidencji ludności oraz zapewniające perspektywy gospodarcze i możliwości zatrudnienia w regionach o wysokim potencjale migracyjnym. Główne wyzwania i kolejne działania: sfinalizowanie umowy w sprawie obowiązujących procedur działania oraz rozpoczęcie jej wdrażania, przeprowadzenie zaplanowanych misji identyfikacyjnych w państwach członkowskich, zwiększenie zaangażowania w terenie unijnych agencji (Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej oraz Europolu); oddelegowanie europejskiego oficera łącznikowego ds. migracji, wykorzystanie możliwości w zakresie legalnych kanałów migracji, możliwości oferowanych przez program ERASMUS oraz inne polityki i narzędzia. Etiopia Etiopia jest kluczowym krajem pochodzenia i tranzytu migrantów z Rogu Afryki, i przyjęła największą społeczność uchodźców w Afryce (ponad uchodźców). Czynniki skłaniające do migracji (tzw. czynniki wypychające) obejmują brak bezpieczeństwa żywnościowego w połączeniu z gwałtownym wzrostem liczby ludności, presją na zasoby naturalne, brakiem możliwości zatrudnienia oraz brakiem ładu politycznego i swobód politycznych. W związku z nasileniem się gwałtownych protestów, w dniu 9 października Etiopia ogłosiła stan wyjątkowy na okres do sześciu miesięcy. UE i państwa członkowskie podejmują starania dyplomatyczne wraz z partnerami w Etiopii, aby pomóc w znalezieniu rozwiązania obecnej sytuacji. Licząca 100 mln ludności Etiopia jest również źródłem nielegalnej migracji do Europy 13. W 2015 r. odnotowano tylko przypadków nielegalnego przekroczenia granicy, szacuje się jednak, że liczba nielegalnych migrantów z Etiopii może być wyższa, ponieważ wielu z nich prawdopodobnie deklaruje obywatelstwo erytrejskie (w przypadku którego wskaźnik przyznawania azylu jest wyższy). Przekazy pieniężne migrantów stanowią istotną część 13 Duża część ruchów migracyjnych skierowana jest jednak na wschód (do krajów takich jak Jemen lub Arabia Saudyjska). 10

11 dochodów Etiopii (szacuje się, że ich wkład w gospodarkę kraju jest trzy razy wyższy niż wkład współpracy na rzecz rozwoju). Wskaźnik powrotów jest bardzo niski (12,2 % w 2015 r.). W październiku 2015 r. rozpoczęto dialog na wysokim szczeblu na temat migracji, natomiast w listopadzie 2015 r. podpisano wspólny program w obszarze migracji i mobilności. W następstwie zwiększonego zaangażowania w czerwcu 2016 r. w ramach strategicznej współpracy UE-Etiopia ustanowiono sektorowy dialog na temat migracji. Ponadto Etiopia będzie w przyszłości przewodniczyła procesowi chartumskiemu i stanie na czele regionalnych wysiłków na rzecz walki z handlem ludźmi i przemytem ludzi. W ramach partnerstwa szczególny nacisk położono na wykorzystanie tego dialogu do prac nad konkretnymi przypadkami powrotów, jako przykładu skutecznego partnerstwa. Odbyły się również wizyty na wysokim szczeblu oraz wizyty państw członkowskich, m.in. złożone przez ministra spraw zagranicznych Słowacji i kanclerz Niemiec w październiku. Kontynuowane będą wysiłki dyplomatyczne w celu dalszego zacieśnienia współpracy w zakresie szeregu kwestii związanych z migracją, szczególnie w zakresie powrotów, gdzie współpraca nie przyniosła jeszcze konkretnych rezultatów. Etiopski rząd ogłosił, że zidentyfikował większość przypadków przedstawionych wcześniej w ciągu roku, co stanowi pierwszy ważny krok. Władze etiopskie ustanowiły punkt kontaktowy na potrzeby współpracy z państwami członkowskimi w kwestiach identyfikacji i powrotów UE zapewnia wsparcie finansowe w celu poprawy zarządzania mieszanymi przepływami migracyjnymi w Etiopii. Oprócz programów regionalnych zatwierdzono szereg projektów w ramach funduszu powierniczego UE dla Afryki. Obecnie trwają prace nad projektami dotyczącymi biometrii i reintegracji. Z pomocą Unii Etiopia czyni postępy w działaniach na rzecz zapewnienia uchodźcom możliwości utrzymania: we wrześniu 2016 r. oświadczyła, że udostępni miejsc pracy dla uchodźców dzięki utworzeniu dwóch parków przemysłowych (mających zapewnić łącznie miejsc pracy). Główne wyzwania i kolejne działania: sfinalizowanie procedury w odniesieniu do spraw będących w toku, wprowadzenie uzgodnionej procedury dotyczącej zatwierdzania powrotów i przeprowadzania operacji powrotowych, zwiększenie pomocy przeznaczonej na projekty, których celem jest zapewnianie uchodźcom możliwości utrzymania i zatrudnienia, zwiększenie pomocy na rzecz wzmocnienia systemów ewidencji ludności i dokumentów tożsamości, oddelegowanie europejskiego oficera łącznikowego ds. migracji, wykorzystanie możliwości w zakresie legalnych kanałów migracji, możliwości oferowanych przez program ERASMUS oraz inne polityki i narzędzia. 3.2 Jordania i Liban W czerwcowym komunikacie podkreślono, że Jordania i Liban stoją przed poważnymi wyzwaniami w związku ze skutkami kryzysu w Syrii. W Jordanii przebywa obecnie blisko 1,4 mln Syryjczyków, co odpowiada około 20 % ludności tego kraju syryjskich uchodźców zostało zarejestrowanych przez Biuro UNHCR, z czego 70 % stanowią kobiety i dzieci. Liban to państwo o najwyższym na świecie odsetku uchodźców w przeliczeniu na jednego mieszkańca: obecnie przebywa w nim ponad 1 mln syryjskich uchodźców zarejestrowanych przez Biuro UNHCR (stan z czerwca 2016 r.). Biuro UNHCR szacuje jednak, że rzeczywista liczba uchodźców syryjskich w tym kraju może sięgać nawet 1,3 mln. 11

12 Obecna sytuacja oznacza poważne obciążenie dla zasobów naturalnych takich jak woda, pogorszenie stosunków między uchodźcami a społecznością lokalną oraz ograniczanie dostępu do edukacji, świadczeń zdrowotnych i zatrudnienia 14. Zmieniona europejska polityka sąsiedztwa określa nowe ramy stosunków dwustronnych z partnerami, Są one również odzwierciedlone w priorytetach partnerstwa, które określają podstawy stosunków z poszczególnymi krajami i wyznaczają ograniczoną liczbę ukierunkowanych priorytetów na kolejne lata. UE uzgodniła z Libanem, jak również z Jordanią, że do dokumentu dotyczącego priorytetów partnerstwa załączony zostanie dokument zwany Porozumieniem, definiujący wzajemne zobowiązania UE, Jordanii i Libanu w związku ze skutkami kryzysu syryjskiego. Dokumenty te są obecnie gotowe do formalnego zatwierdzenia przez odpowiednie rady stowarzyszenia. UE zawarła już partnerstwo na rzecz mobilności z Jordanią i stara się szybko zakończyć negocjacje w sprawie podobnego partnerstwa z Libanem. W dniu 8 listopada rozpoczną się rokowania w sprawie unijnej umowy o readmisji, równolegle do negocjacji w sprawie umowy o ułatwieniach wizowych. Odnośne prace były już w toku w momencie opublikowania komunikatu w sprawie ram partnerstwa. Właśnie dlatego mają inną formę, choć odzwierciedlają to samo podejście. Opierają się w dużej mierze na priorytetach określonych przez obydwa kraje oraz na szeregu polityk w różnych dziedzinach i mają na celu dalsze wsparcie obu krajów. Są one ukierunkowane na wzmocnienie odporności gospodarczej i instytucjonalnej obu krajów, przy jednoczesnym zwiększeniu świadczeń i możliwości gospodarczych dla uchodźców syryjskich i przyjmujących ich społeczności dzięki zwiększonej ochronie, dostępowi do zatrudnienia, wysokiej jakości edukacji i podstawowym świadczeniom. Dotyczy to również umowy z Jordanią zawartej w lipcu br. w celu uproszczenia reguł pochodzenia wykorzystywanych przez jordańskich eksporterów w handlu z UE. Umowa ta ułatwi dostęp do rynku UE, a tym samym pomoże Jordanii znaleźć miejsca pracy dla syryjskich uchodźców przebywających na jej terytorium. Działania priorytetowe będą finansowane z dodatkowych funduszy UE przeznaczonych na Liban i Jordanię, zadeklarowanych na konferencji w Londynie 15, obejmujących kwotę w wysokości co najmniej 1 mld EUR na 2016 r. i 2017 r. oraz dodatkowe fundusze, które UE mogłaby udostępnić w przyszłości, w szczególności za pośrednictwem regionalnego funduszu powierniczego Unii Europejskiej w odpowiedzi na kryzys w Syrii. Główne wyzwania i kolejne działania: zatwierdzenie porozumień na forum rad stowarzyszenia, rozpoczęcie negocjacji w sprawie umów o ułatwieniach wizowych i o readmisji między UE a Jordanią, zakończenie negocjacji w sprawie partnerstwa na rzecz mobilności między UE a Libanem. 3.3 Stan prac w odniesieniu do innych krajów Równolegle do intensywnych wysiłków podjętych w stosunku do krajów priorytetowych dokonano postępów w realizacji ram partnerstwa z szeregiem krajów o dużym znaczeniu dla 14 Komisja podjęła działania na rzecz partnerstwa w dziedzinie badań i innowacji w regionie Morza Śródziemnego (PRIMA) w celu wypracowania wspólnych innowacyjnych rozwiązań w zakresie zrównoważonej produkcji żywności i zaopatrzenia w wodę w regionie Morza Śródziemnego. 15 Na konferencji w Londynie, która odbyła się w dniu 4 lutego 2016 r., UE zadeklarowała 2,39 mld EUR na wsparcie Syrii i sąsiednich państw najbardziej dotkniętych kryzysem uchodźczym. 12

13 urzeczywistnienia skutecznej polityki migracyjnej. Skutkowało to podjęciem konkretnych działań na rzecz realizacji celów ram partnerstwa. Kluczowym przykładem jest dokument Wspólna droga naprzód w kwestiach migracji w stosunkach między Afganistanem a UE podpisany w dniu 2 października br. Jest to wyraźny dowód na to, że Afganistan chce nadać nowy priorytet współpracy w tej dziedzinie, realizowanej w postaci kompleksowych ram przynoszących korzyści obu stronom i ułatwiających im przezwyciężenie przeszkód, które dotychczas utrudniały postępy. UE oczekuje ścisłej współpracy z Afganistanem w celu zapewnienia skutecznej realizacji. W pozostałych przypadkach zintensyfikowano kontakty z partnerami UE, aby podkreślić nowe miejsce migracji w stosunkach zewnętrznych. W trakcie regularnych posiedzeń Wspólnego Komitetu ds. Readmisji zajmowano się rozwiązaniem problemu utrzymujących się trudności w wdrażaniu umowy o readmisji zawartej między UE a Pakistanem, która to kwestia nabrała szczególnego znaczenia. W lipcu natomiast ustanowiono platformę współpracy dedykowaną kwestii przemytu nielegalnych migrantów. Należy pilnie wprowadzić konieczne usprawnienia i potraktować tę kwestię priorytetowo. Ważnym krokiem naprzód są również środki uzgodnione z Bangladeszem w kwietniu 2016 r., obejmujące zobowiązanie do opracowania obowiązujących procedur działania w zakresie powrotów, misje identyfikacyjne, kampanie informacyjne i projekty w zakresie reintegracji. Rzeczywiste postępy poczynione od tego czasu następują jednak powoli. Do innych krajów, gdzie istnieje konieczność podjęcia nowych inicjatyw w celu osiągnięcia konkretnych rezultatów, należy Iran kraj pochodzenia, tranzytu i przeznaczenia. Planuje się podjęcie z nim kompleksowego dialogu na temat migracji. Szczególnej uwagi wymagają również Algieria i Maroko. Kwestie związane z migracją przesunęły się na pierwszy plan w unijnej pomocy finansowej dla kluczowych partnerów. Pojawiły się też oznaki wzrostu przemytu migrantów z Egiptu 16, choć liczba przemycanych osób jest nadal niewielka. Zacieśniono kontakty z władzami tego kraju, m.in. dzięki niedawnej wizycie komisarza Johannesa Hahna. Przeznaczono środki pieniężne na projekty w zakresie budowania zdolności, wspierania grup szczególnie wrażliwych oraz innych grup, w przypadku których prawdopodobieństwo migracji jest wyższe, jak również na wspólne działania przeciwko przemytowi ludzi. Środki te pochodziły zarówno z regionalnego funduszu powierniczego UE w odpowiedzi na kryzys w Syrii, jaki z funduszu powierniczego UE dla Afryki. Podobny kierunek działań będzie również jednym z kluczowych aspektów nowych stosunków z Tunezją 17, aby budować odporność w warunkach braku stabilnej sytuacji społeczno-gospodarczej oraz pod względem bezpieczeństwa. Podjęto negocjacje z Tunezją w sprawie umowy o ułatwieniach wizowych i umowy o readmisji: szybkie zawarcie tych umów należy traktować priorytetowo. Libia ma zasadnicze znaczenie jako główny punkt wyjścia na szlaku środkowośródziemnomorskim. Najlepszym sposobem uporania się z bieżącą sytuacją byłoby zapewnienie stabilnego i zjednoczonego rządu libijskiego, który zarządzałby wszystkimi siłami bezpieczeństwa. Chodzi tu nie tylko o zaradzenie sytuacji na wybrzeżu, lecz również o zdolność przyjęcia bardziej prewencyjnego podejścia do zarządzania migracjami w tym kraju. Operacja EUNAVFOR MED Sophia to jedna z głównych inicjatyw europejskich podjętych w 16 Na chwilę obecną w 2016 r. we Włoszech zarejestrowano około osób, które przybyły z Egiptu, co oznacza wzrost o ponad 25 % w porównaniu z 2015 r. Migranci przeprawiający się przez Morze Śródziemne z Egiptu to zarówno Egipcjanie, jak i obywatele innych państw. W sierpniu i wrześniu 2016 r. Egipcjanie byli największą narodową grupą migrantów przybywających z Libii. 17 W komunikacie pt. Wzmocnienie wsparcia UE dla Tunezji, opublikowanym we wrześniu 2016 r. (JOIN(2016) 47) podkreślono znaczenie zacieśnienia współpracy z Tunezją w dziedzinie migracji, zwłaszcza w celu zapobiegania nielegalnej migracji oraz zwalczania jej pierwotnych przyczyn. W Tunezji przebywa duża liczba uchodźców libijskich. 13

14 odpowiedzi na kryzys migracyjny w regionie Morza Śródziemnego 18. Działaniom tym towarzyszą również działania podejmowane w ramach misji UE dotyczącej pomocy w zintegrowanym zarządzaniu granicami w Libii, obejmującej plany misji cywilnych na rzecz budowania zdolności w zakresie zarządzania kryzysowego, w tym komitet UE Libia ds. zintegrowanego zarządzania granicami lądowymi. Zakończono lub realizuje się projekty o łącznej wartości 30 mln EUR. Projekty te koncentrują się głównie na zapewnianiu ochrony i pomocy migrantom znajdującym się w szczególnie trudnej sytuacji i uchodźcom wewnętrznym przebywającym w społecznościach i ośrodkach detencyjnych, a także na poprawie stabilności sytuacji społeczności oraz zwalczaniu przemytu nielegalnych migrantów. Prowadzone są również prace w celu wzmocnienia humanitarnej repatriacji i reintegracji. Na szczeblu regionalnym podjęto prace nad ramami współpracy, przy wsparciu ze strony UE. Było to następstwem trójstronnego spotkania ministrów spraw zagranicznych Libii, Nigru i Czadu poświęconego zarządzaniu granicami 19. Należy zauważyć, że pojawia się coraz więcej doniesień na temat znacznego pogorszenia warunków humanitarnych, w jakich żyją migranci zablokowani w Libii. 3.4 Horyzontalne ramy współpracy Podejście oparte na ramach partnerstwa odwołuje się do istniejącej współpracy w zakresie migracji i przyspieszyło osiągnięcie jej rezultatów. Plan działania z Valletty stworzył podwaliny dla wzmocnionej współpracy w dziedzinie migracji z państwami afrykańskimi. Na szczycie w Valletcie ustalono, że monitorowanie realizacji uzgodnionego tam planu będzie się odbywać w ramach dialogu europejsko-afrykańskiego w sprawie migracji i rozwoju (tzw. procesu rabackiego ) oraz procesu chartumskiego. W ramach procesu rabackiego realizowane są projekty wspierające inwestycje diaspory w krajach pochodzenia migrantów. W ramach partnerstwa uwzględniono również prace prowadzone w ramach procesu budapeszteńskiego. Projekt Jedwabny szlak partnerstwo na rzecz migracji doprowadził do otwarcia w Pakistanie dwóch centrów zasobów na potrzeby migracji. Na potrzeby tego projektu Komisja Europejska zatwierdzi wkrótce nowy instrument finansowy o budżecie 12 mln EUR, zasilany z unijnych zasobów. Jego celem jest ułatwianie dialogu politycznego, budowanie potencjału i rozwijanie inicjatyw przewodnich w dziedzinie migracji z krajami jedwabnego szlaku. 3.5 Instrumenty finansowe: fundusz powierniczy UE dla Afryki Aby wspierać ramy partnerstwa, UE zmobilizowała środki pochodzące z szeregu instrumentów finansowych, w szczególności Europejskiego Funduszu Rozwoju 20, Instrumentu Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju 21, Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa 22 oraz Instrumentu na rzecz Przyczyniania Się do Stabilności i Pokoju Od czasu jej uruchomienia w 2015 r. dzięki operacji Sophia uratowano życie ponad osobom. W ramach tej operacji uratowano kolejnych migrantów i przechwycono189 łodzi przemytników na pełnym morzu. W czerwcu br. Rada do Spraw Zagranicznych przedłużyła działanie operacji Sophia do lipca 2017 r. oraz rozszerzyła jej mandat o szkolenia libijskiej straży przybrzeżnej oraz wdrażanie embarga ONZ na broń na morzu pełnym u wybrzeży Libii. 19 Posiedzenie to zostało zwołane przez wysoką przedstawiciel/wiceprzewodniczącą i obyło się w czerwcu 2016 r. przy okazji szczytu G Europejski Fundusz Rozwoju powstał w ramach umowy międzynarodowej zawartej przez UE i jej kraje partnerskie. Rzeczona umowa o partnerstwie UE AKP, znana również jako umowa z Kotonu, została zawarta w 2000 r. i jest aktualizowana co pięć lat. 21 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 233/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające Instrument Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju na lata , Dz.U. L 77 z , s Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 232/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające Europejski Instrument Sąsiedztwa, Dz.U. L 77 z , s

15 Szczególnie ważną rolę odgrywa fundusz powierniczy UE dla Afryki, ustanowiony podczas szczytu w Valletcie. Fundusz ten ma wspierać stabilność oraz eliminować pierwotne przyczyny migracji w regionach Sahelu i Jeziora Czad, Rogu Afryki i Afryki Północnej obejmie w sumie 23 kraje 24. Na potrzeby funduszu powierniczego UE dla Afryki UE zarezerwowała ogólną kwotę 1,8 mld EUR 25. Od momentu jego utworzenia niespełna rok temu przyjęto łącznie 59 programów o wartości 927 mln EUR. W ciągu niecałego roku podpisano umowy o wartości niemal 400 mln EUR na wsparcie działań przewidzianych w planie działania z Valletty, a do końca 2016 r. zakontraktowanych będzie ponad 90 % środków pieniężnych zatwierdzonych przez komitety operacyjne. Podejście zakładające wykorzystanie funduszu powierniczego jest szczególnie korzystne dla nowych ram partnerstwa. Fundusz powierniczy jest bowiem elastycznym narzędziem umożliwiającym szybkie i dokładne ukierunkowanie środków na cele związane z migracją. Do końca 2016 r. w pięciu krajach priorytetowych uruchomionych zostanie w sumie 24 projektów na kwotę ponad 425 mln EUR, finansowanych z funduszu powierniczego UE dla Afryki. Komisja podjęła, w porozumieniu z państwami członkowskimi, decyzję o zwiększeniu środków na fundusz powierniczy UE dla Afryki o kolejne 0,5 mld EUR z rezerwy Europejskiego Funduszu Rozwoju w celu finansowania działań w ramach wspomnianych partnerstw w dziedzinie migracji. Na chwilę obecną kwota zebrana z wkładów państw członkowskich oraz innych darczyńców wynosi zaledwie 81,8 mln EUR. Jest ona nieadekwatna w stosunku do wezwania skierowanego do państw członkowskich w komunikacie w sprawie ram partnerstwa, aby ich wkłady odpowiadały udziałowi budżetu UE. 4. EUROPEJSKI PLAN INWESTYCJI ZEWNĘTRZNYCH Zgodnie z obietnicą złożoną w czerwcu br. Komisja przedstawiła we wrześniu nowy Plan inwestycji zewnętrznych 26. Plan ten zakłada nowe podejście do sposobu, w jaki Unia wspiera zrównoważony rozwój, wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu, rozwój gospodarczy i społeczny oraz integrację regionalną poza Europą. Plan ten jest ukierunkowany na szerokie spektrum dziedzin rozwoju, koncentrując się jednocześnie na pierwotnych przyczynach migracji. Plan inwestycji zewnętrznych będzie stymulować tworzenie miejsc pracy działając jako katalizator inwestycji publicznych i prywatnych w celu stworzenia godnego i stabilnego zatrudnienia. Zapewnia również nowe możliwości inwestycyjne w krajach partnerskich oraz realny potencjał wzrostu gospodarczego dzięki gwarancjom mającym na celu skompensowanie potencjalnie wyższego ryzyka prowadzenia inwestycji w tych krajach. Stworzy bardziej skuteczne partnerstwa pozwalające łączyć pomoc, inwestycje, handel, uruchomienie zasobów krajowych i dobre rządy. Będzie stanowić uzupełnienie tradycyjnych dotacji i umożliwi zwielokrotnienie rezultatów w terenie dzięki uruchomieniu funduszy przekazywanych przez UE, darczyńców, instytucje finansowe i sektor prywatny, przy czym państwa członkowskie będą również mogły wnosić swój wkład. Plan ten wspiera również 23 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 230/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające Instrument na rzecz przyczyniania się do Stabilności i Pokoju, Dz.U. L 77 z r., s Z uwagi na regionalny i transgraniczny charakter wyzwań związanych z migracją beneficjentami projektów o wymiarze regionalnym mogą być również kraje sąsiadujące z kwalifikującymi się krajami. 25 Za pośrednictwem funduszu powierniczego UE dla Afryki przekazanych zostanie również dodatkowe 100 mln EUR ze środków specjalnych dla Sudanu. 26 COM(2016) 581 final z