6014/16 mb/dh/bb 1 DGG 2B

Transkrypt

1 Rada Unii Europejskiej Bruksela, 12 lutego 2016 r. (OR. en) 6014/16 WYNIK PRAC Od: Sekretariat Generalny Rady Data: 12 lutego 2016 r. Do: Dotyczy: Delegacje FIN 86 FSTR 7 FC 4 REGIO 7 MAP 8 Sprawozdanie specjalne nr 10/2015 Europejskiego Trybunału Obrachunkowego: Należy zintensyfikować wysiłki zmierzające do rozwiązania problemów dotyczących zamówień publicznych w obszarze unijnej polityki spójności Konkluzje Rady (12 lutego 2016 r.) Delegacje otrzymują w załączeniu konkluzje Rady dotyczące sprawozdania specjalnego nr 10/2015 Europejskiego Trybunału Obrachunkowego pt. Należy zintensyfikować wysiłki zmierzające do rozwiązania problemów dotyczących zamówień publicznych w obszarze unijnej polityki spójności, przyjęte przez Radę na jej posiedzeniu w dniu 12 lutego 2016 r. 6014/16 mb/dh/bb 1 DGG 2B PL

2 ZAŁĄCZNIK Konkluzje Rady dotyczące sprawozdania specjalnego nr 10/2015 Europejskiego Trybunału Obrachunkowego Należy zintensyfikować wysiłki zmierzające do rozwiązania problemów dotyczących zamówień publicznych w obszarze unijnej polityki spójności RADA UNII EUROPEJSKIEJ: (1) Z ZADOWOLENIEM PRZYJMUJE sprawozdanie specjalne Europejskiego Trybunału Obrachunkowego (dalej zwanego Trybunałem ) i PRZYJMUJE DO WIADOMOŚCI jego uwagi; (2) PRZYZNAJE, że unijne przepisy dotyczące zamówień publicznych mają zasadnicze znaczenie dla dobrego funkcjonowania jednolitego rynku, przyczyniając się do poprawy efektywności wydatków publicznych i osiągnięcia optymalnych korzyści w stosunku do kosztów; (3) PODKREŚLA, że przepisy dotyczące zamówień publicznych mają znaczący wpływ na realizację polityki spójności, szczególnie w zakresie inwestycji w infrastrukturę i sprzęt; (4) ODNOTOWUJE, że kontrola dotyczyła lat i obejmowała działania podjęte w celu wyeliminowania problemu nieprzestrzegania przepisów dotyczących zamówień publicznych przez Komisję i państwa członkowskie do 2014 r., mając na uwadze, że nowe ramy prawne UE w dziedzinie europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (EFSI) oraz zamówień publicznych powinny znacząco poprawić sytuację w okresie programowania ; (5) ZAUWAŻA ponadto, że wyniki kontroli opierają się głównie na: ankiecie skierowanej do 115 krajowych instytucji audytowych w 27 państwach członkowskich (z wyłączeniem Chorwacji) odpowiedzialnych za programy operacyjne realizowane ze środków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, na którą odpowiedzi udzieliło 69 instytucji; wizytach w czterech państwach członkowskich (Republice Czeskiej, Hiszpanii, we Włoszech i w Zjednoczonym Królestwie); wizycie na Cyprze dotyczącej przede wszystkim korzystania z elektronicznych zamówień publicznych; oraz krótkiej ankiecie wysłanej do 28 najwyższych organów kontroli, z których 18 udzieliło odpowiedzi. 6014/16 mb/dh/bb 2

3 Ustalenia Trybunału (6) PRZYJMUJE DO WIADOMOŚCI ustalenie, że błędy dotyczące zamówień publicznych zostały wykryte w około 40% z 700 projektów skontrolowanych przez Trybunał w obszarze polityki spójności i że poważne błędy stanowiły średnio 29% tych błędów; (7) ZGADZA SIĘ ze stwierdzeniem, że stopień złożoności unijnych przepisów dotyczących zamówień publicznych, rozbudowane przepisy lub wytyczne i różnice w ich wykładni mogą być przyczyną dużej części błędów stwierdzonych przez Trybunał; (8) PODKREŚLA, że jedynie w przypadku niewielkiej części błędów odnoszących się do przepisów dotyczących zamówień publicznych wskazano na związek z nadużyciami finansowymi, co powinno zostać wzięte pod uwagę przez właściwe organy kontrolne; POPIERA jednak politykę zerowej tolerancji dla nadużyć finansowych i UWAŻA, że odpowiednie organy powinny zdecydowanie zajmować się każdym nadużyciem bez względu na jego wagę; (9) ZGADZA SIĘ, że odsetek błędów jest szczególnie wysoki w przypadku: a. Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), gdzie charakter projektów często wymaga zamówień publicznych, b. fazy przed ogłoszeniem zamówienia; (10) MA WĄTPLIWOŚCI co do terminologii stosowanej przez Trybunał do oceny poziomu wagi błędów w zakresie zamówień publicznych; (11) ODNOTOWUJE ustalenie, zgodnie z którym większość błędów w fazie przed ogłoszeniem zamówienia dotyczyła niewłaściwej procedury udzielenia zamówienia z wolnej ręki lub sztucznego podziału zamówień na mniejsze zamówienia, by uniknąć przekroczenia progów, podczas gdy większość błędów w fazie procedury przetargowej dotyczyła specyfikacji oraz stosowania kryteriów kwalifikacji i kryteriów udzielenia zamówienia, zaś w fazie zarządzania zamówieniem zmiany lub poszerzenia zakresu zamówień bez przeprowadzania postępowania o udzielenie zamówienia publicznego; 6014/16 mb/dh/bb 3

4 (12) WYRAŻA UBOLEWANIE z powodu stwierdzenia, że brak wystarczająco szczegółowych, wiarygodnych i spójnych danych dotyczących charakteru i zakresu błędów w zamówieniach publicznych uniemożliwia organom państw członkowskich, a także Trybunałowi przeprowadzenie całościowej analizy przyczyn leżących u podstaw tych błędów w zakresie zamówień publicznych; (13) Z ZADOWOLENIEM PRZYJMUJE stwierdzenie, że państwa członkowskie zaczynają zajmować się tym problemem przy użyciu rozmaitych środków oraz że niektóre państwa członkowskie zaczynają w szczególności gromadzić dane w bardziej systematyczny sposób; (14) ZWRACA UWAGĘ NA stwierdzenie, że większość działań zapobiegawczych podjętych przez skontrolowane państwa członkowskie zaczęto wdrażać pod koniec okresu programowania , w związku z czym nie można ich w pełni uwzględnić w uwagach Trybunału; (15) PODKREŚLA, że unijne dyrektywy w sprawie zamówień publicznych przewidują minimalne progi wartości, poniżej których zamówienia podlegają przepisom krajowym; te jednak muszą być zgodne z zasadami traktatowymi; (16) ODNOTOWUJE stwierdzenie, że jedynie 40% spośród 69 instytucji audytowych, które odpowiedziały na ankietę, wyraziło pogląd, że nowe dyrektywy w sprawie zamówień publicznych mogą pomóc w ograniczeniu błędów; (17) Z ZADOWOLENIEM PRZYJMUJE ocenę Trybunału stwierdzającą, że zmienione unijne dyrektywy w sprawie zamówień publicznych, które państwa członkowskie muszą transponować do dnia 18 kwietnia 2016 r., dadzą większą pewność prawa, zapewnią lepszy dostęp do zamówień publicznych w praktyce i lepsze monitorowanie nieprawidłowości, ale jednocześnie że niektóre nowe przepisy, np. wprowadzenie nowego systemu dla niektórych usług, takich jak świadczenia zdrowotne, edukacyjne i socjalne, mogą natomiast wprowadzać nowe elementy złożoności; (18) JEST ZANIEPOKOJONA stwierdzeniem, że zakres, w jakim stosowane są unijne przepisy dotyczące zamówień publicznych, znacznie się różni pomiędzy państwami członkowskimi, przy średniej całkowitej wartości zamówień objętych dyrektywami UE na poziomie 3,1% PKB UE w 2012 r., podczas gdy w niektórych państwach członkowskich wartość ta jest znacznie niższa, i UWAŻA, że kwestia ta zasługuje na dalszą analizę; 6014/16 mb/dh/bb 4

5 (19) ZWRACA ponadto UWAGĘ NA stwierdzenie, że około 38% nieprawidłowości zgłoszonych do OLAF przez państwa członkowskie dotyczy zamówień publicznych, podczas gdy niektóre państwa członkowskie nie zgłaszają Urzędowi żadnych nieprawidłowości w zamówieniach publicznych; ta kwestia również powinna zostać poddana dalszej analizie. Zalecenia Trybunału (20) Kierując się zaleceniami Trybunału, APELUJE do Komisji o: a. opracowanie bazy danych dotyczącej nieprawidłowości, która to baza będzie w stanie dostarczać dane do przeprowadzenia wiarygodnej analizy błędów związanych z udzielaniem zamówień publicznych i kompleksowo analizować częstotliwość, powagę i przyczyny błędów związanych z udzielaniem zamówień publicznych w obszarze polityki spójności, b. skorzystanie z jej uprawnień do zawieszania płatności na rzecz państw członkowskich, które przed końcem 2016 r. nie spełnią związanych z udzielaniem zamówień publicznych warunków wstępnych, do czasu skorygowania odnośnych niedociągnięć, c. zaktualizowanie i opublikowanie jej wewnętrznego planu działania w dziedzinie udzielania zamówień publicznych, d. usprawnienie koordynacji między jej służbami zajmującymi się kwestiami związanymi z udzielaniem zamówień publicznych, e. utworzenie wewnętrznej grupy na szczeblu politycznym, aby zapewnić wiodącą rolę w walce z problemem błędów związanych z udzielaniem zamówień publicznych, f. nakładanie korekt finansowych każdorazowo, gdy stwierdzi, że prowadzone przez państwa członkowskie kontrole pierwszego szczebla nie są wystarczająco skuteczne i, w razie potrzeby, prowadzenie postępowań w sprawie naruszenia przepisów, g. dalsze zbadanie możliwości, jakie dają elektroniczne zamówienia publiczne oraz narzędzia do eksploracji danych i dobre praktyki; (21) PRZYPOMINA, że środki zapobiegawcze ze strony Komisji i państw członkowskich (budowanie zdolności, mechanizm wczesnego ostrzegania, dzielenie się informacjami na temat wykładni i powtarzających się błędów itp.) są bardzo ważnym elementem uproszczenia; 6014/16 mb/dh/bb 5

6 (22) PODKREŚLA, że Komisja, audytorzy na szczeblu europejskim i krajowym, jak również instytucje zarządzające i inne organy koordynujące, są właściwymi podmiotami mogącymi uczestniczyć w działaniach na rzecz uproszczenia i lepszej realizacji polityki spójności poprzez wykrywanie zbędnych procesów i procedur niezależnie od tego, czy wynikają one z rozporządzenia czy nie oraz proponowanie skuteczniejszych rozwiązań opartych na dobrych praktykach. (23) Kierując się zaleceniami Trybunału, APELUJE do odpowiednich organów w państwach członkowskich o: a. przeanalizowanie własnych nieprawidłowości w obszarze polityki spójności, w celu wskazania, gdzie i w jaki sposób powstają błędy związane z udzielaniem zamówień publicznych, b. przeanalizowanie sposobów dalszego wykorzystania możliwości, jakie dają elektroniczne zamówienia publiczne oraz narzędzia do eksploracji danych, aby ograniczyć liczbę tych błędów. Działania w zakresie polityki (24) POPIERA apel Trybunału o dalsze uproszczenie przepisów dotyczących zamówień publicznych oraz zwiększenie zdolności administracyjnych zarówno instytucji zamawiających, jak i organów kontrolnych, ODNOTOWUJE również, że inicjatywa Komisji dotycząca lepszych uregulowań prawnych obejmuje m.in. kwestie związane z udzielaniem zamówień publicznych; (25) ZWRACA SIĘ DO Komisji, zgodnie z zasadą tylko raz, aby zapewniła, by systemy sprawozdawczości i systemy informatyczne umożliwiały skuteczne wykorzystywanie już przekazanych przez państwa członkowskie danych dotyczących zamówień publicznych o ile pozwala na to ich jakość i kompletność oraz zapewniła jednorodne i rzetelne przedstawienie sytuacji we wszystkich państwach członkowskich; (26) ZACHĘCA Komisję, by w przypadku powtarzania się co jakiś czas pewnych błędów związanych z udzielaniem zamówień publicznych w większości państw członkowskich, analizowała, do jakiego stopnia można stwierdzić, że błędy wynikają z niejasnego sformułowania odnośnych przepisów UE, oraz informowała Radę o swojej ocenie; 6014/16 mb/dh/bb 6

7 (27) PRZYPOMINA jednocześnie, że nowe ramy prawne EFSI na lata wprowadzają warunki wstępne mające bezpośrednie znaczenie dla ograniczenia liczby błędów związanych z udzielaniem zamówień publicznych, co prowadzi do lepszej realizacji polityki spójności; RAZ JESZCZE POTWIERDZA swoje zaangażowanie na rzecz ścisłej realizacji tych warunków wstępnych, WZYWA Komisję do aktywnego monitorowania postępów i wspierania państw członkowskich w wypełnieniu ich odnośnych obowiązków przed końcem 2016 r., w związku z czym ZACHĘCA Trybunał do uaktualnienia jego oceny do połowy 2019 r. w świetle tych zmian; (28) PODKREŚLA, że środki zapobiegawcze powinny zostać wzmocnione w celu uniknięcia dwuznacznych interpretacji nowych przepisów i procedur i ZWRACA SIĘ DO Komisji o odgrywanie aktywniejszej roli w tej dziedzinie, zapewnienie pełnej koordynacji działań wszystkich służb we wszystkich fazach zarządzania środkami finansowymi, a także zagwarantowanie przejrzystości w odniesieniu do metody wyboru państw członkowskich, w których ma zostać przeprowadzona kontrola, do działań podejmowanych w dziedzinie udzielania zamówień publicznych, oraz wyników tych działań; (29) PRZYWOŁUJE konkluzje Rady w sprawie uproszczenia: Priorytety i oczekiwania państw członkowskich względem europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych 1 ; oraz (30) ZACHĘCA w tym kontekście grupę wysokiego szczebla niezależnych ekspertów ds. monitorowania uproszczenia dla beneficjentów europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, aby zapewniała wsparcie na rzecz eliminowania błędów związanych z udzielaniem zamówień publicznych, które to błędy wynikają ze zbyt skomplikowanych przepisów lub wytycznych. 1 Dok / /16 mb/dh/bb 7