Chemia w jedzeniu E-dodatki. Autor : Joanna Kondras

Transkrypt

1 Chemia w jedzeniu E-dodatki Autor : Joanna Kondras

2 Czym jest dodatek E Tajemnicze E to oznaczenie kodów substancji dodawanych do żywności. To głównie barwniki, konserwanty, środki zagęszczające i przeciwzbrylające.

3 E w przemyśle spożywczym Powszechność stosowania E w przemyśle spożywczym stanowi zagrożenie dla naszego zdrowia. Już dziś wiadomo, że wiele z tych substancji może powodować lub nasilić problemy zdrowotne takie jak: astma, migrena, nadpobudliwość, niektóre mogą być nawet toksyczne.

4 Numer E został uznany przez wyspecjalizowane instytucje Unii Europejskiej za bezpieczny i dozwolony do użycia. Nazwa pochodzi od kontynentu Europy. Lista tych numerów (zwana listą E) jest sporządzana przez Komitet Naukowy Technologii Żywności i następnie dołączana do dyrektywy Komisji Europejskiej, która podlega zaaprobowaniu przez Parlament Europejski.

5 Czy strach przed wszechobecnym E jest zawsze uzasadniony? Okazuje się, że nie. Są wśród nich substancje (choć nieliczne), które nie mają negatywnego wpływu na nasze zdrowie m.in. E kurkumina, czy E witamina C. E staje się szczególnie szkodliwe, kiedy: spożywamy je długotrwale i w dużych ilościach, albo w połączeniu z inną substancją tworzą związek, który może być dla nas trujący, np. połączenie E 211 (benzoesanu sodu) z witaminą C, gdyż prowadzi to do powstania rakotwórczego benzenu. Takie połączenie stosuje się w produkcji napojów gazowanych. Do masowo stosowanych E w żywności należą: E 210, E 211, E 220, E E 252, E 621, E 951, E 954.

6 Produkty które zawierają najwięcej dodatków E Istnieje grupa osób bardziej wrażliwych na działanie substancji E, należą do nich: małe dzieci, alergicy, osoby starsze, osoby o wrażliwym układzie pokarmowym. Im krótsza lista E na produkcie, tym lepiej!

7 Cała tajemnica tkwi w etykiecie Kilka prostych zasad, jak czytać etykietę: Zawsze patrzymy na tył opakowania i sprawdzamy: 1.datę ważności, funkcjonuje jako: -Termin przydatności do spożycia (na produkcie znajdziemy napis "Należy spożyć do...", określa dzień, miesiąc i rok) - dotyczy to żywności nietrwałej i łatwo psującej się, Np. mięso, nabiał; oraz -Data minimalnej trwałości ("Najlepiej spożyć przed...", określa miesiąc i rok) - na produktach długoterminowych, suszonych, mrożonych 2. warunki przechowania, Np. w suchym i chłodnym miejscu; 3. wartości odżywcze, kalorie, GDA z ang. Guideline Daily Amounts, czyli wskazane dzienne spożycie; 4. skład produktu - podawany w sposób malejący, czyli od składnika, którego jest najwięcej, do takiego którego jest najmniej (patrz Np. kakao dla dzieci kakao czy cukier?).

8 5. właściwą nazwę produktu; łąkowe, śmietankowe czy prosto z natury nie musi oznaczać masła. Jeśli na pierwszym, drugim lub trzecim miejscu występuje cukier nie kupuj, nie warto! Pamiętaj! Im krótsza lista składu produktu spożywczego, tym zdrowiej.

9 Podział E i ich krótka charakterystyka słodycze Barwnik E E 199 napoje desery galaretki Nadają lub poprawiają barwę produktów

10

11 owoce suszone Konserwanty E E 299 napoje gazowane soki konserwy Zapobiegają psuciu się produktów, przedłużają trwałość i zabezpieczają przed drobnoustrojami

12 masło Płatki śniadaniowe Przeciwutleniacze E E 399 frytki, biszkopty Zapobiegają utlenieniu środków spożywczych, przeciwdziałają np. jełczeniu tłuszczów lub zmianom barwy

13 czekolada Lody Emulgatory E E 499 majonez pieczywo, Odpowiadają za trwałość i konsystencję produktu

14 Lista nieszkodliwych E E 100 KURKUMINA Szczypta kurkumy dodana do placka drożdżowego, ryżu lub rosołu pięknie barwi potrawę na złoty kolor. Kurkuma (ekstrakt kłączy ostryżu) jest rośliną z rodziny imbirowatych, reprezentuje ją aż 70 gatunków.

15 gumy do żucia jogurty Pozostałe (m.in. wzmacniacze smaku, substancje słodzące) E E 1500 napoje light Wzmacniają smak, zamienniki cukru przyprawy

16 E 101 RYBOFLAWINA -WIT. B2 Witaminy z grupy B są odpowiedzialne przede wszystkim za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego - łagodzą napięcie nerwowe, poprawiają nastrój i sprawność intelektualną.

17 E 140 CHLOROFIL Chlorofil, zielony barwnik biorący udział w procesie fotosyntezy u roślin fotoautotroficznych (autotrofy), zlokalizowany w chloroplastach. Energia świetlna pochłaniana przez chlorofil warunkuje fotosyntezę.

18 E 300 KWAS ASKORBINOWY - WIT.C Witamina C (kwas askorbinowy) to związek, którego właściwości są wykorzystywane nie tylko w medycynie. Witamina C znalazła zastosowanie także w kosmetyce.

19 E 160- E 163 KAROTENY Beta-karoten, czyli prowitamina A, to związek, który nie tylko przyśpiesza opalanie. Beta-karoten zapewnia prawidłowe funkcjonowanie wzroku, wzmacnia odporność, a także wspomaga leczenie trądziku i opóźnia pojawianie się zmarszczek.

20 E 306 WITAMINA E Witamina E to związek, którego właściwości od dawna są wykorzystywane w medycynie, gdzie znana jest m.in. jako "witamina płodności", gdyż jest niezbędna do jej zachowania.

21 E 322 LECYTYNA Znajduje się w każdej komórce naszego organizmu, gdyż wchodzi w skład błon komórkowych. Występuje w wielu spożywczych produktach zwierzęcych i roślinnych: wątrobie, jajach, soi, orzeszkach ziemnych, kiełkach pszenicy. Niestety, w śladowych ilościach.

22 E 412 GUMA GUAR Guma guar pęcznieje w żołądku, co daje uczucie sytości. Jako rozpuszczalny w wodzie błonnik, pomaga w leczeniu zaparć, sprzyja namnażaniu się korzystnej flory bakteryjnej, jest pomocna w utrzymaniu optymalnego ph w jelitach oraz w prewencji nowotworów jelita grubego.

23 E 440 PEKTYNA Pektyny to mieszanki węglowodanów. Najczęściej i najwięcej jest ich w roślinach, zwłaszcza w ścianach komórkowych. Dzięki właściwościom wiążącym bardzo często wykorzystywane są do produkcji dżemów oraz powideł. Ale nie tylko, z niezwykłych właściwości pektyn korzysta również medycyna.

24 Barwniki grupa E100 E 102 tartrazyna Występowanie: napoje w proszku, sztuczne miody, esencje owocowe, musztardy, napoje bezalkoholowe, zupy w proszku, galaretki, dżemy; Działanie: u astmatyków może powodować reakcje alergiczne, bezsenność, depresję, nadpobudliwość i dekoncentrację. W połączeniu z benzoesanami jest podejrzewany o wywoływanie ADHD u dzieci. E 104 żółcień chinolinowa Występowanie: napoje gazowane, cukierki na kaszel, lody, galaretki do ciast; Działanie: powoduje wysypkę, zaczerwienienie, nadpobudliwość u dzieci, podejrzewany o wywoływanie nowotworów wątroby. Niebezpieczny dla astmatyków i osób uczulonych na aspirynę. E 110 żółć pomarańczowa Występowanie: gumy do żucia, żele, musztardy, zupy w proszku, marmolady, płatki zbożowe, marmolady; Działanie: powoduje nasilenie objawów astmy, podejrzewany o wywoływanie nowotworów wątroby i nadpobudliwości u dzieci. E 122 azorubina Występowanie: aromatyzowane napoje, lody, budynie, wyroby piekarnicze i cukiernicze; Działanie: niebezpieczny dla astmatyków, może powodować nadpobudliwość.

25 E 110 żółć pomarańczowa Występowanie: gumy do żucia, żele, musztardy, zupy w proszku, marmolady, płatki zbożowe, marmolady; Działanie: powoduje nasilenie objawów astmy, podejrzewany o wywoływanie nowotworów wątroby i nadpobudliwości u dzieci. E 122 azorubina Występowanie: aromatyzowane napoje, lody, budynie, wyroby piekarnicze i cukiernicze; Działanie: niebezpieczny dla astmatyków, może powodować nadpobudliwość. E 123 amarant Występowanie: ciasta w proszku, płatki zbożowe, kasze, kolorowe napoje alkoholowe, kawior, galaretki, napoje, przetwory z czarnej porzeczki; Działanie: niebezpieczny dla astmatyków, ma działanie mutogenne, podejrzewany o działanie rakotwórcze. E 124 czerwień koszenilowa Występowanie: kolorowe napoje alkoholowe, lody, wyroby piekarnicze i cukiernicze, desery, budynie w proszku; Działanie: niebezpieczny dla astmatyków, może powodować nadpobudliwość u dzieci. E 127 erytrozyna Występowanie: owoce konserwowane zawierające wiśnie, koktajle wiśniowe; Działanie: dekoncentracja, trudności w nauce, niebezpieczny dla osób z chorą tarczycą. E 131 błękit patentowy Występowanie: barwione słodycze, lody; Działanie: niebezpieczny dla alergików, powoduje uwalnianie histaminy.

26 E 124 czerwień koszenilowa Występowanie: kolorowe napoje alkoholowe, lody, wyroby piekarnicze i cukiernicze, desery, budynie w proszku; Działanie: niebezpieczny dla astmatyków, może powodować nadpobudliwość u dzieci. E 127 erytrozyna Występowanie: owoce konserwowane zawierające wiśnie, koktajle wiśniowe; Działanie: dekoncentracja, trudności w nauce, niebezpieczny dla osób z chorą tarczycą. E 131 błękit patentowy Występowanie: barwione słodycze, lody; Działanie: niebezpieczny dla alergików, powoduje uwalnianie histaminy. E 132 indygotyn Występowanie: słodycze, herbatniki, lody, wypieki, napoje; Działanie: reakcje alergiczne, nadpobudliwość, podejrzewany o działanie rakotwórcze. E 142 zieleń Występowanie: słodycze, lody, kremy; Działanie: reakcje alergiczne, astmatyczne. E 150a E150d karmel Występowanie: słodycze, alkohole, herbaty rozpuszczalne; Działanie: problemy żołądkowo-jelitowe, może prowadzić do nadpobudliwości.

27 E 151 czerń brylantowa Występowanie: wyroby cukiernicze, ikra rybia (farbowanie kawioru), galaretki; Działanie: niebezpieczny dla osób nadwrażliwych na salicylany, może być przekształcony w jelicie do szkodliwych związków. E 150a E150d karmel Występowanie: słodycze, alkohole, herbaty rozpuszczalne; Działanie: problemy żołądkowo-jelitowe, może prowadzić do nadpobudliwości. E 151 czerń brylantowa Występowanie: wyroby cukiernicze, ikra rybia (farbowanie kawioru), galaretki; Działanie: niebezpieczny dla osób nadwrażliwych na salicylany, może być przekształcony w jelicie do szkodliwych związków. E 173 aluminium Występowanie: stosowany tylko do powlekania cienką warstwą powierzchni zewnętrznych ozdób ciast i tortów; Działanie: może powodować chorobę Alzheimera, choroby nerek i płuc, toksyczny dla układu krwionośnego, rozrodczego i nerwowego. E 180 litorlubina Występowanie: sery; Działanie: reakcje alergiczne, nadpobudliwość, bezsenność, pokrzywka, katar sienny, problemy żołątkowo-jelitowe.

28 Podział barwników By dobrze poruszać się w świecie etykietek spożywczych produktów, należy zapoznać się z rodzajami potencjalnie znajdujących się w nich barwników oraz ich charakterystyką. Barwniki dzielą się na: barwniki naturalne barwniki identyczne z naturalnymi barwniki syntetyczne organiczne barwniki syntetyczne nieorganiczne Barwniki naturalne i identyczne z naturalnymi Barwniki naturalne to barwniki pochodzenia roślinnego bądź zwierzęcego. Produkuje się je ekstrahując wybrane surowce z liści czy kwiatów roślin bądź np. ze zwierzęcej krwi. Poddany odpowiedniej laboratoryjnej procedurze wyciąg staje się gęsty i skondensowany. Można również nadać mu odpowiednią strukturę. Barwniki naturalne mają, oprócz swoich własnych nazw, przydzielony konkretny symbol zaczynający się od demonizowanego przez zwolenników zdrowego odżywiania "E" - są to symbole przydzielone dodatkom do żywności. I tak np. betanina (pozyskiwana z buraków) ma symbol E162, kurkumina E100, a naturalny karmel E160a. Warto zwrócić na to szczególną uwagę, gdyż barwniki naturalne nie są szkodliwe, co sugerowałaby np. ich sugerująca chemiczne pochodzenie nazwa. Barwniki zwane identycznymi z naturalnymi wytwarza się w procesach chemicznych, ale ich struktura jest dokładnie taka sama jak związków naturalnych.

29 Barwniki "domowe" By domowe wypieki czy słodkości miały odpowiedni kolor, do ich przygotowania możemy wykorzystać tradycyjne produkty o barwiących właściwościach. I tak: Do uzyskania koloru czerwonego wykorzystać można: sok z buraków sok wiśniowy sok malinowy pestki z granatu Sok z jagód natomiast pozwoli nam na otrzymanie koloru fioletowego, a sok ze szpinaku - zielonego (bez obaw- szpinak będzie w masie na ciasto czy lukrze niewyczuwalny). Żółcie i pomarańcze otrzymamy dzięki użyciu orientalnych przypraw jak np. kurkuma czy szafran, a brązową barwę nadadzą wszystkim znane kakao lub kawa. Wiadomo, że kolory uzyskane dzięki wykorzystaniu takich dodatków nie będą aż tak intensywne jak te otrzymane dzięki dosypaniu do np. masy na ciasto kupnego barwnika, ale będziemy mieć absolutną pewność, że będzie ono, po upieczeniu, pozbawione jakiejkolwiek domieszki tzw. chemii. Puśćmy więc wodze fantazji i bawmy się w kuchni, a efekty naszej pracy będą naprawdę zadziwiające!

30 Konserwanty grupa E200 E 210 kwas benzoesowy i benzoesany (E211, E 212, E213) Występowanie: soki owocowe, galaretki, napoje, margaryny, sosy owocowe i warzywne, konserwy rybne, koncentraty pomidorowe; Działanie: reakcje alergiczne, wysypki, podrażnia śluzówkę żołądka i jelit, podejrzewany o działanie rakotwórcze, niebezpieczny dla osób uczulonych na aspirynę. E 214 ester etylowy kwasu p-hydroksybenzoesowego Występowanie: przetwory rybne, margaryny, żelatyna spożywcza, warzywa i owoce, pasty do zębów; Działanie: reakcje alergiczne, podejrzewany o działanie odurzające i wywoływanie skurczów mięśni. E 220 dwutlenek siarki i siarczany (E221, E222, E223, E224, E226, E227, E228) Występowanie: suszone owoce, wiórki kokosowe, przyprawy, naturalne soki owocowe, koncentraty owocowe, chrzan, przetwory ziemniaczane; Działanie: powodują stratę witaminy B12, reakcje alergiczne, nudności, bóle głowy, zakłócają pracę jelit, podejrzewane o wywoływanie ataków astmy. E 230 bifenyl, E 231 ortofenylofenol, E 232 ortofenylofenolan sodu Występowanie: owoce cytrusowe (stosowane przeciwko rozwojowi grzybów na owocach, do impregnowania skórek, jako środek insektobójczy); Działanie: reakcje alergiczne, zakłócenie czynności skóry. E 249 azotyn III potasu E 249 i E 250 azotyn III sodu Występowanie: mięsa, wędliny, ryby; Działanie: powstawanie nowotworów, astmy, zapalenie nerek, zawroty głowy, problemy behawioralne, szkodzą przy nadciśnieniu, E250 utrudnia transport tlenu przez krew. E 251 azotan V sodu i E 252 azotan V potas Występowanie: wędliny, mięsa, sery; Działanie: duszności, sinienie powłok skórnych, astmę, zapalenie nerek, zawroty głowy, problemy behawioralne, mogą przekształcić się w azotyny, niebezpieczne przy nadciśnieniu.

31 Przeciwutleniacze grupa E300 E 310 galusan propyl, E 311 galusan oktylu, E 312 galusan dodecylu Występowanie: płatki ziemniaczane, guma do żucia; Działanie: reakacje alergiczne, wysypka. E 320 BHA, E 321 BH Występowanie: frytki, ciastka i ciasta wieloowocowe; Działanie: zwiększają poziom cholesterolu we krwi. E 335 winiany sodu, E 336 winiany potasu Występowanie: wyroby cukiernicze i piekarskie; Działanie: mogą działać przeczyszczająco.

32 Emulgatory grupa 400 E 400 kwas alginowy Występowanie: dodawany do produktów dla niemowląt, dżemów, galaretek, marmolad, budyniów; Działanie: obniżenie poziomu składników mineralnych w organizmie, niebezpieczny dla kobiet w ciąży. E 407 karagen Występowanie: śmietanki pasteryzowane, dżemy, galaretki, marmolady, mleka w proszku, mleka zagęszczone; Działanie: owrzodzenia układu pokarmowego, zmniejszenie wchłaniania składników mineralnych (np. potasu), działa przeczyszczająco. Nie powinien być spożywany przez dzieci. E 450 difosforany Występowanie: sól, przetwory mięsne, aromatyzowane napoje, sosy, owoce kandyzowane, chipsy, mleka zagęszczone, zupy i herbaty w proszku, gumy do żucia, cukier puder; Działanie: może zmiejszać przyswajalność żelaza, magnezu i wapnia, pogłębia osteoporozę, pogarsza metabolizm.

33 Wzmacniacze smaku grupa 600 E621 glutaminian sodu MSG Występowanie: koncentraty spożywcze, zupy i dania w proszku, przyprawy, sosy w proszku, sosy sojowe, wędliny, konserwy; Działanie: może nasilać problemy astmatyczne, powodować bóle głowy, przyspieszone bicie serca, pogorszenie wzroku, nudności, bezsenność, osłabienie, otyłość. E622 glutaminian potasu Występowanie: koncentraty spożywcze, zupy i dania w proszku, przyprawy, sosy w proszku, sosy sojowe, wędliny, konserwy; Działanie: bóle głowy, przyspieszone bicie serca, pogorszenie wzroku, nudności, bezsenność, osłabienie, otyłość. E631 inozydian sodu Występowanie: koncentraty spożywcze, zupy i dania w proszku, przyprawy, sosy w proszku, sosy sojowe, wędliny, konserwy, produkty o obniżonej zawartości soli; Działanie: niewskazany dla osób z kamicą nerkową.

34 Preparaty zastępujące cukier E 951 aspartam Występowanie: napoje bez cukru, dietetyczne produkty mleczne, soki owocowe bez cukru, desery bez cukru, wybory cukiernicze, piwa bezalkoholowe, dżemy, marmolady, musztardy, galaretki, sosy, konserwy rybne, pieczywo, płatki zbożowe; Działanie: może powodować białaczkę, choroby układu nerwowego, raka płuc, raka piersi. Niewskazany dla osób w wrażliwym przewodem pokarmowym. E 954 sacharyna Występowanie: napoje bez cukru, dietetyczne produkty mleczne, soki owocowe bez cukru, desery bez cukru, wybory cukiernicze, piwa bezalkoholowe, dżemy, marmolady, musztardy, galaretki, sosy, konserwy rybne, pieczywo, płatki zbożowe; jako dodatek do produktów dla dietetyków;

35 Biografia Opiekun : Przemysław Ziemiński Szkoła : Akademickie Liceum Mistrzostwa Sportowego