Thorstein Bunde Veblen. Teoria klasy próżniaczej. Agnieszka Bednarczuk Marek Sylwestrzak Piotr Broniec Magda Strąk

Transkrypt

1 Thorstein Bunde Veblen Teoria klasy próżniaczej Agnieszka Bednarczuk Marek Sylwestrzak Piotr Broniec Magda Strąk

2 Plan prezentacji: Krótka biografia Rozwój struktury społecznej w historii Czynniki determinujące rozwój społeczeństw Instytucje Postęp społeczny, powody jego nieefektywności Rodzaje instytucji ekonomicznych Rola klasy próżniaczej w kapitalizmie Dlaczego klasa próżniacza opóźnia postęp społeczny? Ocena klasy próżniaczej?

3 Thorstein Bunde Veblen Urodzony 30 lipca 1857r. w Cato, zmarł 3 sierpnia 1929r. w Palo Alto. 1899r. Teoria klasy próżniaczej (The Theory of the Leisure Class) Wykładał na Stanford University i University of Missouri. Wyróżnił 4 stadia rozwoju kulturalnego człowieka.

4 W jaki sposób następuje rozwój struktury społecznej w historii wg Veblena? Rozwój struktury społecznej odbywa się poprzez zmianę nawyków myślenia jednostek składających się na społeczeństwo Rozwój struktury odbywa się pod naciskiem warunków, w których ukształtowany kiedyś sposób myślenia nie może się utrzymać

5 Ścieżki rozwoju struktury społecznej: 1) poprzez proces adaptacyjny polegający na selektywnym doborze gotowych typów etnicznych 2) poprzez przystosowane jednostek i dziedziczeniu cech nabytych

6 Co jest głównym czynnikiem determinującym rozwój społeczeństw? Głównymi czynnikami wpływającymi na rozwój społeczeństwa są: Postęp techniczny Innowacje Reformy

7 Instytucje Według Veblena: Instytucje to utarte zwyczajowo sposoby regulowania procesów życiowych społeczeństwa w odniesieniu do środowiska materialnego.

8 Instytucje zmiana i rozwój Instytucje są zostawiane przez poprzedników, dlatego można je zmieniać i rozwijać Bodźce zewnętrzne wpływają na zmiany instytucji Ich rozwój to rozwój społeczeństwa

9 Podział instytucji Instytucje jutra oddziaływanie selektywne wpływa na utwierdzenie lub zmianę poglądów poprzednich pokoleń Instytucje społeczne pochodzą z przeszłości i odpowiadają tamtym czasom. Są czynnikiem zachowawczym

10 Instytucje społeczne - definicja Instytucje społeczne to dominujące sposoby myślenia, uwzględniające poszczególne warunki społeczne, poszczególne funkcje jednostki i społeczeństwa.

11 Instytucje społeczne Wyznaczają sposób życia i stosunki między ludzi przez co są istotnymi czynnikami selekcji i adaptacji Przemiany powodują dalszą selekcję i adaptację w zmieniającym się środowisku

12 Jakie dwa rodzaje instytucji ekonomicznych powstają w kapitalizmie? Wyróżnione zostały w zależności od celów jakim służą: PIENIĘŻNE PRODUKCYJNE mają do czynienia z biznesem związane z zawłaszczeniem służące antagonistycznym interesom ekonomicznym mają do czynienia z przemysłem związane z produkcją służące nieantagonistycznym interesom ekonomicznym

13 Instytucje pieniężne Stosunek pasożytniczy i łupieżczy- zatrzymanie dla siebie wszystkiego co możliwe do osiągnięcia Ma odzwierciedlenie w instytucjach zabezpieczających posiadanie, regulujących dotrzymywanie kontraktów, ułatwiających transakcje pieniężne Kierując rozwojem kształtują właściwy proces produkcyjny Na nich spoczywa konieczność zajmowania się sprawami całej społeczności i rozstrzygania o nich Bezpośrednio związane z klasą rządzącą

14 Instytucje produkcyjne Nie jest bezpośrednio związana z klasą rządzącą i dlatego rzadko bywa przedmiotem regulacji prawnej lub regulacji za pomocą przepisów Niższy prestiż niż w przypadku zawodów finansowych Praca produkcyjna jako dziedzina pogardzana przez klasę próżniaczą

15 Instytucje podsumowanie Instytucje, które działały prawidłowo np. w sensie efektywności lub ułatwiając życie zbiorowości, po zmianach nie muszą dalej się tak zachowywać W społeczeństwie nowoczesnym zmiany instytucji wywołane są przez czynniki ekonomiczne

16 Cechy procesu dopasowywania się instytucji do zmieniającego się "środowiska materialnego" Wymaga zmiany sposobu myślenia jednostki, kiedy to każda zmiana sposobu myślenia i życia jest przykra i denerwująca i wzbudza lęk Wymagają zmian w sposobie życia, co może być trudne w odniesieniu do tradycyjnego stylu życia Dokonują się pod presją konieczności finansowych Wymaga nakładu energii, lecz nie wszystkie jednostki mogą ją posiadać Trudniej jest przystosować się do czegoś zupełnie nowego, a dużo łatwiej jest powrócić do utartych zwyczajów

17 Co to jest postęp społeczny wg Veblena? Postęp społeczny, z punktu widzenia teorii ekonomicznej, to nieustanne i stopniowe zbliżanie się do względnie całkowitego przystosowania stosunków wewnętrznych do stosunków zewnętrznych, czyli sposobu myślenia do warunków zewnętrznych.

18 Jakie są powody "nieefektywności" postępu społecznego? Stosunki wewnętrzne i zewnętrzne ulegają nieustannym zmianom Stopień przybliżania się tych stosunków zależy od łatwości przystosowywania się Łatwość przystosowywania się zależy od swobody z jaką każdorazowa sytuacja może oddziaływać na poszczególnych członków społeczeństwa, czyli od stopnia nacisku środowiska zewnętrznego Część społeczeństwa zabezpieczona przed oddziaływaniem jakiś istotnych czynników będzie miała większe trudności z przystosowaniem swoich poglądów i stylu życia do zmienionej sytuacji, co opóźni proces przemiany społecznej (odporność na czynniki wywołujące zmiany) Warto zauważyć iż główne czynniki wywołujące zmiany są natury ekonomicznej

19 Jaka jest rola klasy próżniaczej w kapitalizmie? Stosunek klasy próżniaczej (czyli posiadaczy nie produkujących) do procesu ekonomicznego jest stosunkiem finansowym i polega na posiadaniu, a nie na wytwarzaniu, na eksploatacji, a nie na działalności użytecznej.

20 Rola klasy próżniaczej... Zmiany w produkcji wymagają zmian w systemie zawłaszczania, a klasy posiadające są zainteresowane w takiej adaptacji instytucji pieniężnych, aby osiągać największe efekty w zawłaszczaniu prywatnego zysku, co jest zresztą zgodne z całym procesem przemysłowym [ ]. Na tym właśnie polega [ ] rola kierownicza klasy próżniaczej [ ].

21 Rola klasy próżniaczej... Regulacje zabezpieczające posiadanie Regulacje dotyczące dotrzymywania kontraktów Ułatwienia dla transakcji pieniężnych Zabezpieczenie praw majątkowych

22 Rola klasy próżniaczej... Uregulowanie bankructwa i zarządu masy upadłościowej Uprawnienia i obowiązki Sp. z o.o. Zasady bankowości i obrotu gotówkowego Tworzenie związków pracowników i pracodawców Funkcjonowanie trustów i pooli

23 Rola klasy próżniaczej... Z chwilą gdy transakcje pieniężne zostaną sprowadzone do czystej rutyny, można obyć się bez kapitanów przemysłu. Spółki akcyjne efekt działań klasy próżniaczej, a jednocześnie, wg Veblena, kres roli posiadania własności

24 Dlaczego klasa próżniacza opóźnia postęp społeczny? Postęp społeczny Przystosowywanie stosunków wewnętrznych do stosunków zewnętrznych Stosunki wewnętrzne zwykle są mniej lub bardziej opóźnione względem wewnętrznych Ludzie z oporami przyjmują zmiany

25 Konserwatyzm klasy próżniaczej Klasa próżniacza jako grupa wolna od nacisków gospodarczych Chęć zachowania status quo Funkcja klasy próżniaczej w ewolucji społecznej polega na opóźnianiu postępu i zachowaniu tego co przestarzałe. Klasa próżniacza jako zły przykład dla reszty społeczeństwa

26 Konserwatyzm klasy próżniaczej c.d. Najbiedniejsi [ ] są konserwatywni, bo nie stać ich na wysiłek myślenia, co będzie pojutrze Bogacze są natomiast konserwatywni, gdyż mają zbyt mało okazji do niezadowolenia z istniejącego stanu rzeczy. [ ] klasa próżniacza utrzymuje konserwatyzm klas niższych, pozbawiając je [ ] środków do życia [ ].

27 Konserwatyzm klasy próżniaczej c.d. Zmiany jako czynnik dezorganizujący Konserwatyzm broni społeczeństwo przed rozkładem i upadkiem?

28 Jak Veblen ocenia klasę próżniaczą? Konserwatyzm jest oznaką dobrego tonu, jest przyzwoity, zyskał znamię szlachetności i elegancji Opóźnia nie tylko postęp społeczny, ale i kulturowy to opór dający się przełamać tylko pod silnym naciskiem rzeczywistości Nie podporządkowuje się zbyt łatwo presji zmian Pełni rolę kierowniczą w rozwoju instytucji Utrwala przywiązanie do starych, dobrych instytucji dziedziczonych po przodkach Utrzymuje konserwatyzm klas niższych pozbawiając ich niezbędnych środków do życia, by stały się niezdolne do przyjęcia nowego sposobu myślenia

29 Dziękujemy za uwagę!