OCENA MOŻLIWOŚCI BADANIA PARAMETRÓW OŚWIETLENIOWYCH NOŚNIKÓW REKLAMOWYCH W SYMULATORACH POJAZDU OSOBOWEGO

Transkrypt

1 PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 118 Transport 2017 Piotr Tomczuk, Marcin Koniak Politechnika Warszawska, Wydział Transportu Marcin Chrzanowicz Politechnika Warszawska, Wydział Elektryczny Piotr Jaskowski Politechnika Warszawska, Koło Naukowe Elektrotechniki w Systemach Transportowych OCENA MOŻLIWOŚCI BADANIA PARAMETRÓW OŚWIETLENIOWYCH NOŚNIKÓW REKLAMOWYCH W SYMULATORACH POJAZDU OSOBOWEGO Rękopis dostarczono: maj 2017r. Streszczenie: Badanie dystrakcji kierującego wiąże się z koniecznością tworzenia scenariuszy sytuacji potencjalnie niebezpiecznych, których nie można realizować w warunkach rzeczywistych. Jednym z narzędzi wykorzystywanych do badań nośników reklamowych są symulatory jazdy pojazdem. Pomimo rozwoju technologicznego i korzystania z coraz wydajniejszej aparatury badawczej, nadal nie można odwzorować wszystkich cech rzeczywistego otoczenia. Jednym z głównych problemów w badaniu reklam w symulatorze jest trudność wytworzenia rzeczywistych warunków oświetleniowych. W artykule przedstawiono możliwości badania nośników reklamowych w symulatorze pojazdu osobowego AS w kontekście odtworzenia oczekiwanych poziomów parametrów oświetleniowych oraz ograniczeń wynikających z użycia tej metody badawczej. Słowa kluczowe: symulator pojazdu, badania kierowców, oświetlenie 1. WSTĘP Dystrakcja kierującego to rozproszenie jego uwagi podczas jazdy pojazdem Jest ono przyczyną 10% zdarzeń drogowych [23]. Przyczyną dystrakcji może być obiekt, osoba, zadanie lub ogólnie czynność niezwiązana z prowadzeniem pojazdu. [11, 12, 24]. Dystrakcje można podzielić na trzy typy, które mieszczą się w przedstawionej wyżej definicji: wzrokowe, fizyczne oraz kognitywne. Dystrakcja wzrokowa obejmuje sytuacje przeniesienia wzroku kierowcy poza obszar drogi. Fizyczne to wykorzystanie jednej lub obu rąk do zadań innych niż prowadzenie pojazdu. Kognitywne natomiast odnoszą się do sytuacji podświadomego kierowania pojazdem. Wynikające przykładowo z rozluźnienia lub

2 302 Piotr Tomczuk, Marcin Koniak, Marcin Chrzanowicz, Piotr Jaskowski znużenia kierującego. Kombinacja różnych typów dystrakcji powoduje gwałtowny wzrost możliwości wystąpienia sytuacji niebezpiecznych na drodze [10]. Badania pokazały korelację pomiędzy obecnością reklam w polu widzenia kierowcy, a zwiększoną liczbą zdarzeń drogowych [3, 9, 30]. Wnioski te odnoszą się do skrzyżowań, gdzie wykonanie manewru przez kierującego powoduje wyższe obciążenie poznawcze niż w przypadku prostego odcinka drogi. Dostrzeżona zależność pomiędzy reklamami, a zdarzeniami drogowymi stanowi podstawę do przeprowadzenia badań laboratoryjnych. Metody eksperymentów z wykorzystaniem symulatora pojazdu pozwalają na wyekstrahowanie określonych, poszukiwanych cech zachowania kierującego. Podstawową zaletą tej metody jest bezpieczeństwo uczestników badania. Pozwala na prowadzenie badań niemożliwych do wykonania w warunkach rzeczywistych. Narzędziem badawczym, coraz powszechniej wykorzystywanym w badaniach z użyciem symulatora pojazdu, jest okulograf. Okulograf pozwala na weryfikację ilościową i jakościową zainteresowań wzrokowych badanego. Analizując parametry okulograficzne udowodniono, że reklama jest elementem powodującym dystrakcję u kierującego [1, 5, 16, 26]. Wadą eksperymentów z wykorzystaniem symulacji komputerowej jest brak możliwości wytworzenia dziennych warunków oświetleniowych identycznych z rzeczywistymi [20], w konsekwencji brak podstaw do badania bodźców o wysokich wartościach natężenia oświetlenia (powyżej 500lx). W niniejszym artykule przedstawiono badania parametrów oświetleniowych występujących w warunkach rzeczywistych i w symulatorze pojazdu. Celem prowadzonych prac jest ustalenie czy możliwe jest odtworzenie rzeczywistych warunków nocnej obserwacji nośnika reklamowego w warunkach symulacyjnych. 2. BADANIA NOŚNIKÓW REKLAMOWYCH Z UŻYCIEM SYMULATORA POJAZDU Do istotnych zadań zarządcy drogi należy uniemożliwienie lokalizowania elementów potencjalnie dystrakcyjnych w pasie drogowym, które mogą znaleźć się w polu widzenia kierowcy. Niejednoznaczne przepisy skutkują instalacją elementów nienależących do infrastruktury drogowej w pasie drogowym. Przykładem są nośniki reklamowe różnych typów (np. bilbordy LED). Pomimo wprowadzenia tzw. ustawy krajobrazowej [29], w myśl której problem reklam powinien zostać unormowany, nastąpił wzrost ich liczby [14]. Celem informacji wizualnej przedstawionej na nośniku reklamowym jest dotarcie do jak największego grona potencjalnych odbiorców. Co powoduje lokalizację reklam przy drogach o wysokim natężeniu ruchu. Ważnym z punktu widzenia bezpieczeństwa jest jednoznaczne ustalenie wpływu reklam na kierującego pojazdem. Złożoność oceny dystrakcji kierowcy, spowodowanej przez nośnik reklamowy, jest przedmiotem wielu badań [2, 6, 8, 15, 17, 18, 19, 21, 22, 25, 32]. Eksperymenty te potwierdziły tezy, że w niektórych sytuacjach rozproszenie kierującego może powodować znaczne ryzyko wypadku. W ramach prac badawczych podjęto próby wyekstrahowania czynnika lub sytuacji drogowej, w których prawdopodobieństwo

3 Ocena możliwości badania parametrów oświetleniowych nośników reklamowych 303 wystąpienia sytuacji niebezpiecznej jest znaczne. Prace dotyczyły obciążenia poznawczego kierowcy na drodze i poboczach [17] oraz wieku i doświadczenia kierowcy [6, 8]. Wyniki badań uzyskane przy pomocy symulatorów pojazdu wskazują negatywny wpływ reklam na zachowanie kierującego, szczególnie przy zmianie pasa drogowego, a także zmniejszanie prędkości pojazdu podczas mijania reklam elektronicznych [4, 5, 13]. Stwierdzono również wzrost czasu reakcji kierowcy i liczby błędów popełnianych przez niego na drodze [8]. Na rysunku 1 przedstawiono przykładowy obraz z symulatora pojazdu oraz luminancję powierzchni ekranu projekcyjnego. Rys. 1. Przykład scen symulatora pojazdu: tradycyjny wygląd [8], zamodelowana scena o określonej luminancji [35] Zagadnienie oddziaływania reklam na kierowców powinno być analizowane wielokryterialnie. Kluczowe we wpływie na percepcję kierowcy są parametry techniczne nośników, takie jak: luminancja powierzchni reklamy, kontrast luminancji powierzchni reklamy z tłem, natężenie oświetlenia na płaszczyźnie oczu kierowcy wytworzone przez powierzchnię świecącą reklamy, rozkład barwy światła, sposób emisji światła (ciągły lub zmienny), usytuowanie geometryczne względem obserwatora, lokalizacja reklamy (obszar miejski, pozamiejski) wymiary geometryczne powierzchni świecącej, powierzchnię pozorną i rozmiar kątowy reklamy. Równie istotnymi czynnikami są: treść reklamy, wymiary, kształt i liczba liter. Wyniki badań przeprowadzonych w kraju [7, 28, 34, 35, 36] oraz na świecie [2, 5, 27, 31, 33] wskazują na negatywny wpływ reklam emitujących światło na komfort widzenia kierowców, szczególnie w porze nocnej. W dalszej części artykułu przedstawiono badania reklam emisyjnych w symulatorze pojazdu osobowego. 3. POMIARY WARUNKÓW OŚWIETLENIOWYCH Ocenę warunków oświetleniowych przeprowadzono poprzez pomiar wartości natężenia oświetlenia na płaszczyźnie oczu kierowcy. Pomiar wykonano w rzeczywistych warunkach jazdy pojazdem w porze dziennej i nocnej oraz dla trzech różnych scenariuszy badawczych w warunkach symulacyjnych. Wartości rejestrowano w sposób ciągły, przy użyciu

4 304 Piotr Tomczuk, Marcin Koniak, Marcin Chrzanowicz, Piotr Jaskowski specjalistycznego miernika natężenia oświetlenia w klasie A, z częstotliwością 10Hz. Głowica pomiarowa miernika zamocowana była w pozycji usytuowania oczu kierowcy w samochodzie. 3.1 POMIAR RZECZYWISTYCH WARUNKÓW OŚWIETLENIOWYCH W celu ustalenia możliwości odwzorowania warunków oświetleniowych w symulatorze pojazdu w pierwszej kolejności wykonano pomiary zmian parametrów natężenia oświetlenia, występujących na płaszczyźnie oczu kierowcy w rzeczywistych warunkach jazdy (rys. 2, 3). Pierwszy z przejazdów został przeprowadzony w porze dziennej, w słoneczny dzień. W zależności od pozycji słońca względem głowicy pomiarowej miernika widoczne są znaczne różnice w poziomach natężenia oświetlenia. Dla jazdy bez bezpośredniego oddziaływania promieni słonecznych można zauważyć stabilizację warunków oświetleniowych. Rys. 2. Przejazd w warunkach dziennych słoneczny dzień, godziny popołudniowe Przejazd w rzeczywistych warunkach pory nocnej przedstawiono na rys. 3. Wskazano wartości uzyskiwane poza terenem zabudowanym oraz podczas przejazdu przez miejscowości i zaznaczono zmiany wytworzone przez światła pojazdów jadących z przeciwka. Na podstawie przeprowadzonych rejestracji można przyjąć, że najniższa wartość natężenia oświetlenia na płaszczyźnie twarzy kierowcy dla przedstawionego przypadku

5 Ocena możliwości badania parametrów oświetleniowych nośników reklamowych 305 wynosi ok. 1lx. Można zaobserwować, zdecydowanie wyższe wartości wynikające z występowania w polu widzenia kierowcy źródeł olśnienia np. oświetlenia ulicznego, świateł pojazdów samochodowych, które generują dynamiczne zmiany rejestrowanej wartości. Rys. 3. Przykładowe rzeczywiste warunki oświetleniowe w porze nocnej 3.2 POMIAR W SYMULATORZE POJAZDU Następnie przeprowadzono badania w symulatorze pojazdu osobowego znajdującego się w Instytucie Transportu Samochodowego. Symulator AS (rys. 4) wykonany jest na bazie pełnowymiarowej kabiny pojazdu marki Opel Astra IV. Urządzenie posiada układ sześciu stopni swobody, generuje podobne do rzeczywistych wrażenia prowadzenia pojazdu. Badany odczuwa przyśpieszenia, najechanie na przeszkody oraz zmiany widoczności w zależności od warunków atmosferycznych (np. mgła lub deszcz). Cylindryczny ekran do wizualizacji zapewnia pole widzenia w zakresie 200 stopni. Umożliwia to płynną zmianę generowanych scen symulacji oraz szerokie pokrycie pola widzenia kierującego. Zadawane przez operatora systemu różne parametry, wygenerowane przez komputer, dają możliwość tworzenia nieskończenie wielu scenariuszy badawczych. Pierwszy przejazd dotyczył wstępnego scenariusza badawczego nośników reklamowych wykonanego w porze dziennej (rys. 5). Badany miał za zadanie poruszać się wskazanym przez tablice (tablica ze znakami XX ) pasem ruchu, zgodnie z przepisami ruchu drogowego.

6 306 Piotr Tomczuk, Marcin Koniak, Marcin Chrzanowicz, Piotr Jaskowski Rys. 4. Symulator pojazdu AS Źródło: Instytut Transportu Samochodowego Rys. 5. Przykład sceny symulacji Rys. 6. Przejazd 1 dla wstępnego scenariusza badawczego nośników reklamowych

7 Ocena możliwości badania parametrów oświetleniowych nośników reklamowych 307 Jak wynika z rys. 6 zarejestrowane wartości natężenia oświetlenia są niskie (ok 6lx) i nie odpowiadają rzeczywistym warunkom oświetleniowym. Przejazd drugi odnosi się do badania właściwego, które dotyczy oceny dystrakcji kierującego spowodowanej nośnikami reklamowymi, obserwowanymi w ciągu dnia. Trasa przejazdu składała się z dwóch odcinków drogi, z których na jednym znajdowały się reklamy, a na drugim nie. Z przeprowadzonego pomiaru (rys. 7) wynika, że nie ma istotnych zmian natężenia oświetlenia spowodowanego pojawieniem się nośnika reklamowego w polu widzenia kierowcy, a otrzymane wartości (ok 6 lx) wskazują, że odtworzenie dziennych warunków oświetleniowych na ekranie projekcyjnym jest niemożliwe. Rys. 7. Przejazd 2 dla wstępnego scenariusza badawczego nośników reklamowych W dalszej kolejności przeprowadzono badania z wykorzystaniem scenariusza realizującego odtworzenie nocnych warunków jazdy. Na rysunku 8 przedstawiono pomiar parametru natężenia oświetlenia, zarejestrowanego w porze nocnej dla możliwych do wygenerowania warunków atmosferycznych w symulatorze AS Uzyskane niskie średnie poziomy natężenia oświetlenia (ok. 1lx) w warunkach symulacyjnych (rys. 8) są zbieżne z wynikami uzyskanymi w warunkach rzeczywistych (rys. 3). Zatem można uznać, że podstawowy warunek uzyskania niskich poziomów natężenia oświetlenia został spełniony. Natomiast nie jest możliwe odwzorowanie wartości generowanych przez światła pojazdów jadących z naprzeciwka, a tym samym oddziaływania reklam emitujących światło w sposób kierunkowy. Celowe zatem będzie zainstalowanie w symulatorze dodatkowego, kontrolowanego przez operatora źródła olśnienia, którego zadaniem będzie wygenerowanie szybkozmiennych zmian natężenia

8 308 Piotr Tomczuk, Marcin Koniak, Marcin Chrzanowicz, Piotr Jaskowski oświetlenia na gałce ocznej kierowcy odwzorowujących emisję światła z nośnika reklamowego. Rys. 8. Przejazd 3 dla różnych scenariuszy pogodowych w warunkach nocnych 4. PODSUMOWANIE Wykonane pomiary natężenia oświetlenia w płaszczyźnie oczu kierowcy, dla poszczególnych scenariuszy badawczych, z użyciem symulatora pojazdu osobowego AS dowodzą istnienia istotnych różnic pomiędzy wirtualnymi warunkami oświetleniowymi a rzeczywistymi. Znaczące różnice warunków oświetleniowych są widoczne w porze dziennej. Właściwości rzutników odpowiedzialnych za wyświetlenie treści scen symulatora nie pozwalają na uzyskanie wartości powyżej 25 lx na płaszczyźnie twarzy kierowcy. W przypadku pory nocnej uzyskane wartości parametrów oświetleniowych są zbliżone do warunków rzeczywistych. Należy więc przyjąć, że symulator pojazdu prawidłowo odwzorowuje warunki oświetleniowe dla scenariuszy badań w porze nocnej, z tym że bez uwzględnienia olśniewających źródeł światła. Warunki takie można uzyskać stosując dodatkowe, kontrolowane przez operatora systemu, źródło olśnienia. Pomiar parametrów natężenia oświetlenia nie odpowiada na pytanie czy warunki obserwacji ekranu projekcyjnego w porze nocnej mogą być zbliżone do rzeczywistych warunków obserwacji drogi i reklam przez kierowców. W przyszłości planowane jest

9 Ocena możliwości badania parametrów oświetleniowych nośników reklamowych 309 przeprowadzenie pomiarów parametrów luminancyjnych ekranu projekcyjnego oraz warunków rzeczywistych i ustalenie tych zależności. Zagadnienia prezentowane w niniejszym artykule są przedmiotem badań i analiz w realizowanym przez Wydział Transportu Politechniki Warszawskiej projekcie pod tytułem: Wpływ reklam na poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego, umowa numer: DZP/RID-I-33/4/NCBR/2016 (Rozwój Innowacji Drogowych), finansowanym przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju oraz Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad. Bibliografia 1. Beijer, D., Smiley, A., Eizenman, M., Observed driver glance behaviour at roadside advertising signs. Transportation Research Record 1899, 96e Bendak, S., Al-Saleh, K.: The role of roadside advertising signs in distracting drivers. In: International Journal of Industrial Ergonomics, vol. 40, nr. 3, p , Cairney, P., Gunatillake, T., Roadside Advertising Signs e A Review of the Literature and Recommendations for Policy. ARRB Transport Research for RACV. 4. Chattington M., Reed N., Basacik D., Flint A., & Parkes A. Investigating driver distraction: The effects of video and static advertising (No. CPR208). Crowthorne, UK: Transport Research Laboratory, Crundall D., Van Loon E., & Underwood G.: Attraction and distraction of attention with Accident Analysis and Prevention, 38 (4), pp , Divekar, G., Pradhan, A., Pollatsek, A., & Fisher, D. (2012). External distractions: Evaluation of their effect on younger and experienced driver s behaviors and vehicle control. Paper presented at the Transportation Research Board, Washington, DC. 7. Domke K., Wandachowicz K., Zalesińska M., Mroczkowska S., Skrzypczak P.: Ocena zagrożeń występujących w ruchu drogowym powodowana przez wielkopowierzchniowe reklamy z diodami świecącymi, Nr pracy , Urząd Miasta Poznania, grant nr RoM. III/ /10, Poznań Edquist, J., Horberry, T., Hosking, S., & Johnston, I. (2011). Effects of advertising billboards during simulated driving. Applied Ergonomics, 42(4), Farbry, J.,Wochinger, K., Shafer, T., Owens, N., Nedzesky, A., Research Review of Potential Safety Effects of Electronic Billboards on Driver Attention and Distraction. Federal Highway Administration, Washington, DC. 10. Goodwin, A. H., Foss, R. D., Harrell, S. S., & O Brien, N. P. (2012). Distracted driving among newly licensed teen drivers (pp. i 43). Washington, DC: AAA Foundation for Traffic Safety. 11. Hanowski, R. J. (2011). Towards developing a US-EU common distracted driving taxonomy: Updating a naturalistic driving data coding approach (pp. 1 25). Blacksburg, VI: Virginia Tech Transportation Institute, The National Surface Transportation Safety Center for Excellence. 12. Horberry T., Anderson J., Regan M. A., Triggs T. J., & Brown J. Driver distraction: The effects of concurrent in-vehicle tasks, road environment complexity and age on driving performance. Accident Analysis & Prevention, 2006, 38, Hughes P. K., & Cole B. L. What Attracts Attention When Driving? Ergon, 1986, 29(6), Izba Gospodarcza Reklamy Zewnętrznej, Reklama OOH w Polce Raport Kaber D., Pankok C. J., Corbetta B., Maa W., Hummerb J., & Rasdorfc W. Driver behavior in use of guide and logo signs under distraction and complex roadway conditions. Applied Ergonomics, 2015, 47, Pages Lee, S.E., McElheny, M.J., Gibbons, R., Driving Performance and Digital Bill- boards Final Report. Virginia Tech Transportation Institute e Centre for Auto- motive Safety Research (Prepared for Foundation for Outdoor Advertising Research and Education).

10 310 Piotr Tomczuk, Marcin Koniak, Marcin Chrzanowicz, Piotr Jaskowski 17. Marciano, H., & Yeshurun, Y. (2012). Perceptual load in central and peripheral regions and its effects on driving performance: Advertising billboards. Work, 41(Suppl. 1), Megías A., Di Stasi L. L., Maldonado A., Catena A., & Candido A. Emotion-laden stimuli influence our reactions to traffic lights. Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour, 2014, 22, Megías A., Maldonado A., Cándido A., & Catena A. Emotional modulation of urgent and evaluative behaviors in risky driving scenarios. Accident Analysis & Prevention, 2011, 43(3), Merkisz J., Orszulak B., Budych K., Badania pomiarów natężenia oświetlenia stymulujące kierowcę w symulatorze pojazdu osobowego. Symulacja w Badaniach i Rozwoju, 2014, vol.5, nr 4, Metz B., & Krüger H.-P. Do supplementary signs distract the driver? Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour, 2014, 23, Milloy S. L., & Caird J. K. External Driver Distractions: The Effects of Video Billboards and Wind Farms on Driving Performace, In D. L. Fisher, M. Rizzo, H. K. Caird, & J. D. Lee (Eds.), Handbook of Driving Simulation for Engineering Medicine and Psychology (pp ). Taylor & Taylor Group, LLC. 23. National Highway Traffic Safety Administration [NHTSA] (2013). Traffic safety facts: Research Note (DOT HS ).Washington, DC: National Highway Traffic and Safety Administration s National Center for Statistics and Analysis. 24. Olsen, E. O., Shults, R. A., & Eaton, D. K. (2013). Texting while driving and other risky motor vehicle behaviors among US high school students. Pediatrics, 131 (6), e1708 e Scheiber F., Limrick K., McCall R., & Beck A. Evaluation of the Visual Demands of Digital Billboards Using a Hybrid Driving Simulator. In Proceedings of the Human Factors and Ergonomics Society 58th Annual Meeting, 2014, pp Smiley, A., Smahel, T., Eizenman, M., Impact of video advertising on driver fixation patterns. Transportation Research Record 1899, 76e Tantala M.W. & Tantala P.J.:An examination of the relationship between advertising signs and traffic safety. 84th Annual Meeting of the Transportation Research Board TRB, Washington, D.C Targosiński T. Praca statutowa Instytutu Transportu Samochodowego Badania zakłócania percepcji kierowców poprzez reklamy obecne w ich polu widzenia. Warszawa, Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015r. O zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu Dz.U. poz. 774 pos. nr 91 z 2015r. 30. Wallace, B., External-to-vehicle Driver Distraction. Scottish Executive Social Research, Edinburgh. 31. Young M.S. et al: Conflict of interest: the implications of roadside advertising for driver attention, Transportation Research: Part F, vol. 12, nr.5, str , Young, M., & Mahfoud, J. (2007). Driven to distraction: Determining the effects of roadside advertising on driver attention. Brunel University: Ergonomics Research Group. 33. Young, M.S., Mahfoud, J.M., Stanton, N.A., Walker, G.H., et al.: Eyes front! Are roadside billboards bad for driver attention? In: Traffic Engineering & Control, vol. 48, nr. 8, p , Zalesińska M., Wandachowicz K.: Badanie reklam zewnętrznych z diodami świecącymi za pomocą miernika rozkładu luminancji, Poznan University of Technology, Academic Journals, Electrical Engineering, Issue 69, ISSN , , Poznań Zalesińska M., Wandachowicz K.: Odtworzenie na stanowisku laboratoryjnym rozkładów luminancji występujących w polu widzenia kierowców, Przegląd Elektrotechniczny, ISSN , R. 90 NR 1/2014, doi: /pe Zalesińska M.: Badania pilotażowe wpływu reklam elektronicznych na wydolność wzrokową kierowców w warunkach laboratoryjnych z wykorzystaniem symulatora pojazdu, Poznan University of Technology, Academic Journals, No 73, Electrical Engineering, str , Zhang Y., Harris E., Rogers M., Kaber D., Hummer J., Rasdorf W., & Hu, J. Driver distraction and performance effects of highway logo sign design. Applied Ergonomics, 2013, 44(3),

11 Ocena możliwości badania parametrów oświetleniowych nośników reklamowych 311 EVALUATION OF TESTING PARAMETERS ILLUMINANCE OF ADVERTISING IN VEHICLE SIMULATORS Summary: Investigation of distraction involves the need to create scenarios of potentially dangerous situations. The tools used for this type of research are vehicle simulators. Despite technological advances and better and better research equipment, it is still not possible to reproduce all the features of the real environment. One of the main problems In simulated ad research, it is difficult to produce a high level of advertising luminance on a projection screen. The article presents the possibilities of testing advertising media In the simulators of the passenger car and restrictions resulting from the use of this test method. Keywords: simulator vehicle, driver research, lighting