Dbanie o zdrowie psychiczne i fizyczne w miejscu pracy. Podręcznik dla multiplikatora. Strona 1

Transkrypt

1 Dbanie o zdrowie psychiczne i fizyczne w miejscu pracy. Podręcznik dla multiplikatora Strona 1

2 Wstęp Podręcznik przeznaczony jest do użycia zarówno przez trenerów prowadzących szkolenia jak i przez osoby, które będą prowadziły zajęcia z zakresu wdrażania w firmie działań na rzecz dbania o zdrowie fizyczne i psychiczne pracowników w miejscu pracy. Zakłada się, że osoby prowadzące szkolenie nie posiadają przygotowania trenerskiego, natomiast powinny posiadać minimalną wiedzę z zakresu zarządzania projektami. Program szkolenia przewidziany jest do przeprowadzenia w ciągu dwóch dni po 8 godzin lekcyjnych lub w ciągu 4 dni po 4 godziny lekcyjne. W zależności od możliwości dysponowania czasem przez osobę prowadzącą szkolenie lub uczestników oraz warunki w organizacji/firmie. Bloki szkoleniowe zorganizowane są według następującego schematu: Strona 2 Cel Wiadomości Umiejętności Przebieg, opis, Z uwagi na to, że w szkoleniu osób dorosłych najlepsze wyniki osiąga się poprzez naukę przez doświadczenie i ćwiczenia praktyczne, podręcznik zakłada pracę warsztatową, jako podstawową formę. Bazuje na analizie ćwiczeń, filmów, studiów przypadku, testów itp. Podstawę omawiania stanowi dyskusja zogniskowana, w której uczestnicy omawiają kolejno poziom faktów, emocji, wyciągają wnioski i podejmują decyzje dotyczące zmiany. Ponieważ prowadzenie szkoleń wykorzystujące metody aktywne jest bardzo dobrze odbierane przez uczestników, taki też charakter mają ćwiczenia opisane w niniejszym podręczniku. Instrukcja, jak korzystać z podręcznika Podręcznik ma układ chronologiczny, po kolei omawia wszystkie elementy programu, mimo pewnej logiki programowej, nie ma potrzeby, aby dokładnie kierować się przedstawioną kolejnością. Osoby prowadzące szkolenie mogą zupełnie dowolnie przekształcać treść załączonego programu jego kolejność i zawartość. Wskazane jest wszelako, aby posiadać doświadczenie w prowadzeniu szkoleń przed dokonywaniem takich zmian. Do podręcznika dołączono spis literatury uzupełniającej, która pozwala na rozszerzenie konkretnego tematu, oraz jego pogłębienie przez trenera w zależności od potrzeb. Opisy poszczególnych elementów programu są szczegółowe i jasno pokazują, jak powinien wyglądać przebieg konkretnego ćwiczenia zarówno na poziomie poznawczym, jak i behawioralnym.

3 Program szkolenia: Działania na rzecz zdrowia fizycznego i psychicznego w miejscu pracy z wykorzystaniem metody projektów I. Nazwa: II. Forma nauczania III. Organizacja działania edukacyjnego a) Czas trwania Dbanie o zdrowie psychiczne i fizyczne w pracy praca metodą projektu Zaleca się aby multiplikator wspólnie ze zlecającym działanie edukacyjne wskazali jaka forma nauczania będzie realizowana, poniżej lista pomocnicza najczęściej wybieranych form działań edukacyjnych zalecane zaznaczone są znakiem x X Szkolenie X Warsztaty Kurs X Szkolenie Indywidualne Coaching Inne (jakie):. Program został przygotowany na 12 godzinne szkolenie (dwa dni po 6 godzin szkoleniowych). Ze względu na wielkość firmy, liczbę pracowników szkolenie można modyfikować. Liczba godzin należy uzależnić możliwości czasowych firmy, zalecany minimalny czas trwania 1,5 godz.(moduł szkoleniowy) Jednostka edukacyjna 45 minut (godzina szkoleniowa) Strona 3 b) Termin c) Liczba godzin zajęć teoretycznych d) Liczba godzin zajęć praktycznych Zaleca się podanie terminu uczestnikom przynajmniej na 7 dni przed planowanym działaniem Zaleca się aby na zajęcia teoretyczne poświęcić maks. 30% planowanego czasu na działanie edukacyjne Zaleca się aby na zajęcia teoretyczne poświęcić maks. 70% planowanego czasu na działanie edukacyjne

4 e) Osoby uprawnione do prowadzenia szkolenia f) Warunki niezbędne do prowadzenia działania edukacyjnego IV. Sytuacje, w których rekomendowane jest wykorzystanie działania edukacyjnego Multiplikator/trener wewnętrzny, który pracuje na podstawie materiałów dydaktycznych: Podręcznik dla multiplikatora - Dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne w miejscu pracy", Materiały dla uczestników - Dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne w miejscu pracy", Materiałów własnych, dostępnej literatury wybranej samodzielnie przez prowadzącego, Zaleca się aby: Zajęcia teoretyczne były realizowane w pomieszczeniach zapewniających odpowiednie warunki higieny oraz wyposażonych zarówno w proste, jak i techniczne środki dydaktyczne, Zajęcia praktyczne odbywały się w miejscach, które umożliwiają ich sprawną i bezpieczną realizację, Organizator działania edukacyjnego przekazywał uczestnikom materiały pomocnicze do każdego z tematów, Działanie edukacyjne może być przeprowadzane przy wykorzystaniu materiałów i narzędzi dodatkowych tj. e- learning, materiały własne multiplikatora, inne materiały utworzone w ramach projektu. Zaleca się skorzystanie z tej formy edukacji w przypadku gdy w przedsiębiorstwie zauważa się takie zjawiska jak: Wzrost absencji wśród pracowników, Spadek motywacji do pracy, Spadek wydajności, Zgłaszanie potrzeb szkoleniowych przez pracowników, Inne zdiagnozowane przez pracodawcę, Pracownicy znajdujących się grupie ryzyka chorób związanych z niedostatecznym poziomem aktywności fizycznej, Czynniki środowiskowe, Inne, jakie:.. Strona 4

5 V. Co po zakończeniu działania edukacyjnego słuchacz powinien wiedzieć/umieć VI. Maksymalna liczba uczestników w grupie VII. Grupa docelowa VIII. Wymagania wstępne dla uczestników Po zakończeniu działania edukacyjnego uczestnik powinien umieć: Przeprowadzić diagnozę potrzeb pracowników w zakresie działań sprzyjających zdrowiu, Przygotować mapę zasobów, którymi dysponuje firma w zakresie działań prozdrowotnych, Zaplanować działania prozdrowotne w firmie zgodnie z metodologią tworzenia projektów, Przeprowadzić ewaluację zaplanowanych i zrealizowanych działań prozdrowotnych w firmie Zaleca się aby: Wielkości grupy uzależnić od ilości osób zatrudnionych w przedsiębiorstwie, Możliwości wynikających w organizacji czasu pracy, Nie należy przekraczać 15 osób na szkoleniu/warsztacie/kursie, W przypadku prowadzenia działań w formie coachingu prowadzić zajęcia sam na sam lub grupowo. Mikro, małe, średnie przedsiębiorstwa, w tym PES (podmioty ekonomii społecznej) i ich pracownicy, współpracownicy, wolontariusze oraz inne osoby współpracujące z przedsiębiorstwem. Działanie edukacyjne nie wymaga od uczestników posiadania szczególnego poziomu wiedzy, uprawnień, kwalifikacji, umiejętności zawodowych, każda osoba z firmy może być uczestnikiem. Kluczem doboru do grupy szkoleniowej może być rodzaj wykonywanej pracy np. pracownicy administracyjni, pracownicy produkcyjni i inne grupy wg uznania pracodawcy. Strona 5 IX. Cele kształcenia Zaleca się aby multiplikator po uzgodnieniu ze zlecającym szkolenie (np. właściciel firmy, bezpośredni przełożony) zdefiniował cele kształcenia czyli to, czego mają się dowiedzieć lub nauczyć uczestnicy działania edukacyjnego na różnych poziomach. Należy pamiętać, że podane niżej cele są jedynie wskazówką i każdorazowo zlecający szkolenie i multiplikator mogą

6 a) Cele na poziomie wiedzy wybrać cele z przedstawionej listy lub przygotować własne cele kształcenia. Multiplikator określa, co powinien wiedzieć uczestnik po zakończeniu działania edukacyjnego, np. uczestnik potrafi wymienić sposoby dbania o zdrowie, uczestniczka potrafi wymienić.. Poniżej przykładowe cele, które można zaplanować w procesie edukacyjnym. Cele na poziomie wiedzy: Poznanie sposobów badania potrzeb działań prozdrowotnych w firmie, Poznanie zasad planowania i realizacji działań prozdrowotnych w firmie, Poznanie zasad monitorowania i ewaluacji działań prozdrowotnych w firmie Zaleca się aby cele na poziomie wiedzy były tworzone na podstawie materiałów edukacyjnych: Podręcznik dla multiplikatora - Dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne w miejscu pracy", Materiały dla uczestników -Dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne w miejscu pracy", Oraz przy wykorzystaniu materiałów własnych, dostępnej literatury wybranej samodzielnie przez prowadzącego. Strona 6 b) Cele na poziomie umiejętności Multiplikator/trener definiują, co uczestnik szkolenia powinien potrafić zrobić po jego zakończeniu, np. Uczestnik będzie potrafił sparafrazować wypowiedź rozmówcy, Uczestniczka będzie potrafiła poprawnie zaprojektować moduł szkoleniowy Poniżej przykładowe cele, które można zaplanować na potrzeby działania edukacyjnego. Cele na poziomie umiejętności: Uczestnik będzie potrafił skutecznie zaplanować działania prozdrowotne w firmie na bazie rzeczywistych potrzeb, Uczestnik/czka będzie umiała dostrzegać i nazywać potrzeby działań prozdrowotnych w firmie,

7 Uczestnik/czka będzie potrafiła ocenić skuteczność wdrażanych w firmie rozwiązań prozdrowotnych. Zaleca się aby cele na poziomie umiejętności były tworzone na podstawie materiałów edukacyjnych: Podręcznik dla multiplikatora - Dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne w miejscu pracy", Materiały dla uczestników -Dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne w miejscu pracy", Oraz przy wykorzystaniu materiałów własnych, dostępnej literatury wybranej samodzielnie przez prowadzącego. Strona 7 c) Cele na poziomie postaw Cele na poziomie postaw: Większa świadomość potrzeb prozdrowotnych w grupie współpracowników/pracowników oraz różnych potrzeb i możliwości w zależności od wieku, Przekonanie, że warto rozmawiać i wyjaśniać sprawy mające wpływ na pracę i relacje, Przekonanie, że nawet w sytuacjach, gdzie pozornie nic nie można zrobić można znaleźć rozwiązania, które przyniosą efekty prozdrowotne. Zaleca się aby cele na poziomie postaw były tworzone na podstawie materiałów edukacyjnych: Podręcznik dla multiplikatora - Dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne w miejscu pracy", Materiały dla uczestników -Dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne w miejscu pracy", Oraz przy wykorzystaniu materiałów własnych, dostępnej literatury wybranej samodzielnie przez prowadzącego.

8 d) Cele organizacyjne szkolenia X. Korzyści dla uczestnika z udziału w szkoleniu XI. Sposób badania potrzeb edukacyjnych/szkoleni owych Poniżej przykładowe cele, które można zaplanować na potrzeby działania edukacyjnego. Zwiększenie stopnia wydajność pracowników, Zmniejszenie poziomu absencji wśród pracowników, Podniesienie poziomu motywacji, Ograniczenie występowanie zagrożeń psychofizycznych w danym miejscu pracy, Podniesienie wiedzy na temat czynników środowiskowych mających wpływ na zachowanie aktywności zawodowej, Zmiana poziomu wiedzy i zachowań pracowników znajdujących się w grupie ryzyka chorób związanych z poziomem obciążenia zagrożeniami psychospołecznymi, Podniesienie stopnia atrakcyjności oferty edukacyjnej dla pracowników, Podniesienie poziomu postrzegania firmy jako przyjaznej pracownikom, Podniesienie poziomu wiedzy pracodawców na temat potrzeby i wartości wdrażania wypracowanych rozwiązań; dbałość o pracownika. Wzrost zainteresowania własnym zdrowiem, Podniesienie wiedzy na temat metod dbania o zdrowie psychiczne i fizyczne w miejscu pracy i poza nim, Poznanie prostych narzędzi umożliwiających planowanie aktywności ruchowej, planowania dnia z uwzględnieniem działań wpływających na utrzymanie zdrowia psychicznego i fizycznego, Wymiana doświadczeń, dobra praktyka w działaniach prozdrowotnych. Zaleca się aby multiplikator wspólnie ze zlecającym działanie edukacyjne wybrali narzędzie do zbadania rzeczywistych potrzeb edukacyjnych w firmie. Działaniu temu mogą posłużyć mogą następujące narzędzia: X Ankieta mailowa wśród uczestników, X Wywiad z zamawiającym, Wywiad ze wskazanymi uczestnikami szkolenia zamkniętego, Strona 8

9 Wywiad z częścią uczestników (obligatoryjne dla szkoleń otwartych) Zadanie wstępne dla uczestników przed szkoleniem Inne Ważne! Nieodpowiedni dobór narzędzia lub złe przygotowanie właściwego narzędzia badania potrzeb szkoleniowych pozwala jedynie na poznanie preferencji pracowników, które nie zawsze idą w parze z rzeczywistymi potrzebami związanymi z wykonywaniem pracy. Strona 9 XII. XIII. Sposoby ewaluacji szkolenia Możliwość indywidualnych zajęć Zaleca się aby multiplikator wspólnie ze zlecającym działanie edukacyjne narzędzia do ewaluacji przeprowadzonych działań. Wykorzystać można takie narzędzia jak: X Ankieta oceniająca szkolenie/warsztat/spotkanie na koniec zajęć X Ankieta ewaluacyjna dla szkolenia/spotkania/warsztatów X Wywiad z uczestnikami Wywiad z zamawiającym Inne (jakie) W zależności od specyfiki przedsiębiorstwa oraz możliwości przeprowadzenia działania edukacyjnego w pełnym zalecanym wymiarze czasowym można dodatkowo wprowadzić możliwość skorzystania przez pracowników (w wyznaczonym limicie) z indywidualnych form wsparcia tj. konsultacji np. telefonicznych, mailowych, bezpośrednich (po uprzednim uzgodnieniu) przed lub po zajęciach. Element zalecany XIV. Ramowy program działania edukacyjnego Zaleca się aby planowanie działania edukacyjnego odbywało się jednostkami szkoleniowymi (moduł), która powinna stanowić minimum 1,5 godziny zajęć (2 godz. szkoleniowe po 45 minut) Przykładowy moduł edukacyjny powinien zawierać: Wprowadzenie do tematu, Ćwiczenie wprowadzające

10 Dyskusja, Ćwiczenie sprawdzające, Podsumowanie. Blok może składać się z dowolnej liczby modułów. Zaleca się zajęcia w oparciu o Cykl Kolba. Do skonstruowania modułów zajęć w obrębie danego bloku zaleca się skorzystanie z podręcznika trenera i materiałów uczestnika Podręcznik dla multiplikatora - Dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne w miejscu pracy" Materiały dla uczestników -Dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne w miejscu pracy" Materiałów własnych, dostępnej literatury wybranej samodzielnie przez prowadzącego Strona 10 XV. Harmonogram Nazwy bloków szkoleniowych wraz z zalecanym czasem trwania w godzinach szkoleniowych, Liczba bloków szkoleniowych może być dostosowana do realnych możliwości czasowych, organizacyjnych w firmie. l.p. Nazwa bloku szkoleniowego C z a s t r w a n i a w h Wprowadzenie do szkolenia. Rola pracodawcy w działaniach prozdrowotnych w organizacji. Analiza zasobów i potrzeb w zakresie utrzymania aktywności psychicznej i fizycznej w organizacji. Drzewo problemów. Planowanie działań prozdrowotnych w firmie. Drzewo celów prozdrowotnych w firmie. Wdrażanie działań prozdrowotnych w firmie

11 5. Monitorowanie wdrażanych działań, wskaźniki realizacji postawionych celów. 2 XVI. Materiały wspomagające kształcenie (indywidualne wskazanie) 6. x Skrypt x Prezentacja x Filmy Ewaluacja zrealizowanych działań prozdrowotnych w firmie. Inne (jakie):.. 2 Strona 11 XVII. Forma wsparcia w utrwalaniu efektów uczenia Obligatoryjne: Dostęp do bazy wiedzy projektu Zarządzanie aktywnością zawodową pracowników 50+ (artykuły, ćwiczenia, materiały audiowizualne) wspierającej dalsze samodzielne uczenie. Fakultatywne: XVIII. Wykaz literatury Rekomendacje i wskazówki dotyczące samokształcenia po zakończeniu szkolenia Dodatkowe ćwiczenia i zadania do wykonania po szkoleniu Spotkania i sesje poszkoleniowe Osobiste, telefoniczne lub mailowe konsultacje z kadrą szkoleniową Polecana literatura: Podręcznik dla multiplikatora - Dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne w miejscu pracy" Materiały dla uczestników -Dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne w miejscu pracy" Zarządzanie cyklem projektu - Przewodnik opracowany na podstawie dokumentu Komisji Europejskiej pt. Partnership Development Toolkit. A partnership oriented planning, monitoring and evaluation quide for facilitators of EQUAL Development and Transnational Partnerships, Wrzesień 2005 Więcej informacji na temat promowania ochrony zdrowia w miejscu pracy można znaleźć pod

12 adresem: Więcej informacji na temat promowania ochrony zdrowia w miejscu pracy w Polsce można znaleźć pod następującymi adresami : Strona 12 XIX. Metody pracy 1. Zaleca się by multiplikator zamieścił w tym polu listę materiałów źródłowych wykorzystanych do przygotowania danej formy edukacyjnej, np. opracowania, publikacje, książki, strony internetowe, inne. 2. Warto wskazać materiały dla uczestnika pogłębiające zdobytą wiedzę i umiejętności. 3. Literaturę dla uczestników można podzielić na tytuły obligatoryjne i dodatkowe. Zaleca się aby multiplikator podczas zajęć edukacyjnych wykorzystywał różnorodne metody pracy podczas każdego z modułów minimum 3. Poniżej lista najczęściej wykorzystywanych metod pracy x Miniwykład x Prezentacja narzędzi x Ćwiczenia grupowe i w parach x Ćwiczenia indywidualne Scenki x Analiza przypadków x Burza mózgów x Dyskusje zogniskowane Sesja kreatywna Analiza materiału filmowego Symulacja x Gry szkoleniowe x Sesja pytań i odpowiedzi

13 Pytania coachingowe Inne (jakie): XX. Wykaz środków i narzędzi dydaktycznych do zastosowania podczas zajęć Zaleca się aby multiplikator wykorzystywał podczas zajęć narzędzia dydaktyczne, poniżej proponowana lista najczęściej wykorzystywane: x Laptop Strona 13 Kamera Dyktafon x Flipchart Rzutnik Telewizor x Ekran Inne (jakie):.. XXI. Sposób i forma zaliczenia (fakultatywnie) Multiplikator i zlecający działanie edukacyjne mogą wprowadzić potwierdzenie zaliczenia udziału w działaniu edukacyjnym, może to być: x Test wiedzy Zadanie domowe Egzamin praktyczny Egzamin ustny ximinimum 80% obecności Inny (jaki) XXII. Autor programu Imię: Joanna Nazwisko: Kalińska XXIII. Data

14 zatwierdzenia programu aktualizacji programu Przez osobę odpowiedzialną za działania edukacyjne w firmie Imię: Nazwisko: Strona 14

15 HARMONOGRAM SZKOLENIA Poniżej przedstawiony jest szczegółowy harmonogram przeprowadzenia szkolenia, zawierający opis tego, co powinno być w danym czasie zrealizowane, jakie metody pracy należy zastosować oraz jakie materiały służące realizacji celu będą potrzebne Strona Moduł - wprowadzenie do szkolenia Czas trwania Zagadnienie Metoda realizacji Potrzebne materiały 2 x 45 minut (grupa od 10 do 16 osób) lub 1 x 45 (grupa mniejsza niż 9 osób) Wprowadzenie do szkolenia, Rola pracodawcy w działaniach na rzecz zdrowia psychicznego i fizycznego pracowników, Projekt jako metoda pracy. Powitanie uczestników, przedstawienie siebie, celu szkolenia, zawarcie kontraktu z uczestnikami, Miniwykład Dyskusja moderowana, w trakcie której uczestnicy powinni odkryć rolę i znaczenie zarządzania zdrowiem i aktywnością pracowników Flipchart, Markery, pretesty, inne dokumenty związane ze szkoleniem. a) Cel modułu: Celem jest takie rozpoczęcie szkolenia, aby ukazać jego wartość dla pracowników, zachęcić do aktywnego uczestnictwa w zajęciach. Ważne jest aby prowadzący zajęcia trener/multiplikator nawiązał dobrą relację z grupą poprzez zastosowanie kontraktu szkoleniowego, aby uczestnicy szkolenia wiedzieli dlaczego uczestniczą w szkoleniu, jakie będą wobec nich oczekiwania i czego mogą oczekiwać od prowadzących szkolenie/warsztat. b) Wiedza: Trener/multiplikator podczas modułu, kieruje dyskusją w ten sposób aby uczestnicy doszli do wniosku, że dbanie o zdrowie psychiczne i fizyczne w pracy to nie tylko obowiązek pracodawcy ale i pracowników. Brak takich działań skutkuje obniżeniem wydajności pracy, wzrost zachorowań skutkujących wzrostem absencji. Trener wprowadza uczestników do tematu metodologii projektowej, która będzie wykorzystywana podczas planowania działań prozdrowotnych w firmie. Trener może się posłużyć dobrymi praktykami (publikacje, które powstały w ramach realizacji projektu, może także wykorzystać swoje własne doświadczenie, wiedzę. c) Umiejętności: Dzięki modułowi uczestnicy nabędą umiejętności prowadzenia analizy i poszukiwania rozwiązań, bazujących na proaktywnym i pozytywnym podejściu, polegającym na poszukiwaniu możliwości rozwiązania danej sprawy d) Przebieg: W trakcie omawiania zagadnień trener może wykorzystać prezentację dobrych praktyk w przedsiębiorstwach i wywołać dyskusję moderowaną nad sposobami wdrażania sprawdzonych sposobów w firmach/organizacjach

16 e) Materiały: Strategia zarzadzania zdrowiem w przedsiębiorstwach, katalogi dobrych praktyk działań prozdrowotnych w firmach/organizacjach, foldery, materiały informacyjne. 2. Moduł Diagnoza potrzeb na potrzeby planowania działań prozdrowotnych w firmie/organizacji Strona 16 Czas trwania Zagadnienie Metoda realizacji Potrzebne materiały 2 x 45 minut (grupa od 10 do 16 osób) lub 1 x 45 (grupa mniejsza niż 9 osób) Pojęcie diagnozy potrzeb działań prozdrowotnych w firmie/organizacji, Cele diagnozy potrzeb działań prozdrowotnych w firmie/organizacji, Narzędzia wykorzystywane w diagnozie potrzeb prozdrowotnych w firmie/organizacji, Wykorzystanie wyników diagnozy potrzeb działań prozdrowotnych w firmie/organizacji, Warsztat, Miniwykład, Dyskusja moderowana, Testy Flipchart, Rzutnik i komputer, Opisy ćwiczeń, Materiały z wcześniejszych modułów a) Cel modułu celem modułu jest ukazanie znaczenia diagnozy potrzeb w zakresie działań prozdrowotnych w firmie. Szczególnie ważne jest wskazanie diagnozy potrzeb jako pierwszego i zarazem najważniejszego etapu w planowaniu działań projektowych, których celem będzie wdrożenie w firmie/organizacji działań na rzecz zdrowia psychicznego i fizycznego w miejscu pracy. b) Wiedza: uczestnicy po szkoleniu/warsztacie będą znali pojęcie diagnozy potrzeb oraz wiedzieli dlaczego jest to jeden z najważniejszych etapów tworzenia projektów. Podczas szkolenia uczestnicy dowiedzą się jakie narzędzia można wykorzystywać podczas diagnozy potrzeb, będą znali metody ilościowe i jakościowe zbierania informacji, poznają podstawowe zasady prowadzenia diagnozy. Dowiedzą się jak wykorzystywać metody pracy metodą burzy mózgów, world cafe, badania focusowego, dowiedzą się jak przygotować ankiety, sondaże. c) Umiejętności: Dzięki modułowi uczestnicy nabędą umiejętności prowadzenia analizy i poszukiwania rozwiązań, bazujących na proaktywnym i pozytywnym podejściu, polegającym na poszukiwaniu możliwości rozwiązania danej sprawy. d) Przebieg: trener rozpoczyna zajęcia od BURZY MÓZGÓW. Na wstępie tłumaczy na czym polega, zasady i jako temat wiodący może być wskazane takie pojęcie jak: diagnoza, zdrowie psychiczne, zdrowie fizyczne. Po zakończeniu ćwiczenia trener podsumowuje wraz z

17 uczestnikami przydatność tej metody badawczej, omawia się ilość i jakość zebranego materiału. Następnie może być wprowadzenia do tematu miniwykład na temat badań ilościowych i jakościowych stosowanych w badaniach oraz zasady jakie trzeba zachować aby badania były wiarygodne. Jeżeli grupa liczy więcej niż 12 osób trener zaprasza do wykonania ćwiczenia opartego o metodę WORD CAFE. Z materiału zebranego w trakcie burzy mózgów wybiera się nr 4 tematy, które zapisywane sa na oddzielnych flipchartach, które należy powiesić na ścianie lub wykorzystać stoły, podłogę. Każda z podgrup wybiera spośród siebie moderatora, który zapisuje to co będą zapisywać uczestnicy. Następnie rotacyjnie, zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara grupy podchodzą i zapisują swoje odpowiedzi na wskazany temat, które nie mogą się powielać z tym co zapisała poprzednia grupa. Po zakończonym ćwiczeniu uczestnicy wracają do swoich macierzystych flipchartów, podsumowanie ćwiczenia. Uczestnicy widzą jakie wiadomości udało im się zebrać, wspólnie podczas dyskusji wskazują mocne i słabe strony tej metody oraz w jakich sytuacjach można stosować taką metodę i jakie informacje dzięki temu można zdobyć. Jeżeli ze względu na liczebność grupy nie ma możliwości przeprowadzenia tego ćwiczenia trener może zaproponować ćwiczenie WYWIAD ZOGNISKOWANY podczas którego uczestnicy wciela się w różne role ze swojej firmy i będą dyskutować na temat tego jak wygląda dbanie o zdrowie psychiczne i fizyczne w miejscu pracy. Po ćwiczeniu dyskusja nad skutecznością tej metody, jej plusach, minusach oraz możliwościach wykorzystania jej w miejscu pracy. Alternatywnie, w zależności od czasu, którym dysponuje trener i wielkości grupy, jej zaangażowania można dodatkowo przygotować ankietę, która będzie wykonana wśród pracowników firmy/organizacji. e) Materiały: materiał dla uczestników ćwiczenie nr 1, dodatkowe materiały przygotowane przez trenera. 3. Moduł Analiza problemu i wyznaczanie celów działań prozdrowotnych w firmie/organizacji Czas trwania Zagadnienia Metoda realizacji Potrzebne materiały Strona 17 2 x 45 minut (grupa od 10 do 16 osób) lub 1 x 45 (grupa mniejsza niż 9 osób) Definicja projektu, Drzewo problemów, Drzewo celów. Warsztat, Miniwykład, Dyskusja moderowana, Testy. Flipchart, Rzutnik i komputer, Opisy ćwiczeń, Materiały z wcześniejszych modułów a) Cel modułu: celem modułu jest wprowadzenie do tematu projektów, przybliżenie podstawowych definicji i pojęć związanych z planowaniem projektowym oraz wskazanie w jaki sposób praca metoda projektów może być użyteczna przy wdrażaniu działań prozdrowotnych w firmie/organizacji.

18 b) Wiedza: uczestnicy po szkoleniu będą znali definicję projektu, będą umieli budować drzewo problemów związanych z sytuacją zdrowotną pracowników oraz będą potrafili zbudować drzewo celów, będą znali kryteria SMART. c) Umiejętności: Dzięki modułowi uczestnicy nabędą umiejętności prowadzenia analizy i poszukiwania rozwiązań, bazujących na proaktywnym i pozytywnym podejściu, polegającym na poszukiwaniu możliwości rozwiązania danej sprawy, d) Przebieg: Trener rozpoczyna moduł od miniwykładu, podczas którego przedstawia definicję projektu. Zwraca szczególną uwagę na proces zmiany jaki ma się dokonać w wyniku realizacji projektu. Podczas wykładu wyjaśnia dlaczego bardzo ważne jest wskazanie problemu, jego przyczyny i skutku jaki wywołuje. Pokazuje i wyjaśnia jak wygląda DRZEWO PROBLEMÓW Następnie przystępuje do ćwiczenia, podczas którego uczestnicy naucza się budować drzewo problemów. W tym celu dzieli uczestników na grupy (w zależności od liczebności grupy) i każda z grup otrzymuje od prowadzącego zestaw materiałów opis sytuacji i firmie ABC sp. z o.o oraz plansze (kartki A4), na których owe obserwacje są zapisane. Jedna plansza jedna sytuacja. Członkowie grupy muszą wspólnie ułożyć DRZEWO PROBLEMÓW, decyzja o jego kształcie musi zostać uzgodniona wspólnie przez cała grupę. Ćwiczenie kończy się podsumowaniem i dyskusja uczestników na temat przydatności zastosowania takiego narzędzia w pracy nad planowaniem działań prozdrowotnych w firmie/organizacji. Kolejnym etapem modułu jest wprowadzenie w formie miniwykładu tematu CELÓW PROJEKTU, jak się buduje DRZEWO CELÓW oraz KRYTERIA SMART. Trener zaprasza uczestników do kolejnego ćwiczenia, którym będzie zbudowanie DRZEWA CELÓW na bazie zbudowanego wcześniej DRZEWA PROBLEMÓW. Uczestnicy w grupach podsumowują ćwiczenie. Kolejnym ćwiczeniem jest praktyczne przećwiczenie stosowania kryteriów SMART. W tym celu trener rozdaje uczestnikom kartki i prosi o zapisanie na nich swoich celów jakie mają uczestnicy. Następnie prosi o odczytanie kilku wybranych i następnie sformułowanie ich zgodnie z kryteriami SMART i ponowne odczytanie. Druga cześć ćwiczenia będzie polegała na sformułowaniu CELÓW zgodnie z kryteriami SMART. Moduł kończy się dyskusją i podsumowaniem wiedzy. e) Materiały: schematy DRZEWO CELÓW, DRZEWO PROBLEMÓW, Plansze z obserwacjami z firmy ABC sp. z o.o., ćwiczenie nr 2, ćwiczenie nr 3, Strona 18

19 4. Moduł Analiza zasobów, otoczenia, interesariuszy planowanych projektów Czas trwania 2 x 45 minut (grupa od 10 do 16 osób) lub 1 x 45 (grupa mniejsza niż 9 osób) Zagadnienie Metoda realizacji Potrzebne materiały Zasoby firmy/organizacji a Warsztat Flipchart, zasoby projektu, Miniwykład Opisy ćwiczeń, Otoczenie firmy/organizacji a Dyskusja Materiały otoczenie projektu, moderowana pomocnicze, Analiza interesariuszy działań Testy Rzutnik, prozdrowotnych w Komputer. firmie/organizacji Strona 19 a) Cel modułu: Celem modułu jest ukazanie, że zarówno ich firma/organizacja jak i pracujący w niej ludzie są osadzeni w pewnym otoczeniu, kontekście który ma wpływ pozytywny jak i negatywny na realizowane przez nich działania, w tym na działania które mają wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne w miejscu pracy. b) Wiedza: Uczestnicy po szkoleniu/warsztatach będą umieli zdefiniować otoczenie własne jak i otoczenie swojego miejsca pracy. Będą potrafili wskazać interesariuszy swoich działań i ich wpływ zarówno na ich pracę jak i dobrostan psycho-fizyczny. c) Umiejętności: Dzięki modułowi uczestnicy nabędą umiejętności prowadzenia analizy i poszukiwania rozwiązań, bazujących na proaktywnym i pozytywnym podejściu, polegającym na poszukiwaniu możliwości rozwiązania danej sprawy, d) Przebieg: Trener wprowadza do zajęć miniwykładem, podczas którego wyjaśnia pojęcia takie jak otoczenie firmy/organizacji, zasoby, interesariusze projektu prozdrowotnego, który ma być zrealizowany w firmie/organizacji. Następnie dzieli uczestników na grupy, każda z grup musi w ramach ćwiczenia dokonać analizy zasobów, otoczenia i wskazać interesariuszy projektu prozdrowotnego, który ma zostać wdrożony w firmie/organizacji. Uczestnicy otrzymują matrycę do analizy interesariuszy i przy jej pomocy dokonują podziału interesariuszy na zwolenników i przeciwników pomysłu oraz wskazują ich stopień wpływu na sukces lub porażkę przedsięwzięcia. Uczestnicy podsumowują ćwiczenia, dyskusja nad możliwościami wykorzystania tej metody pracy przy planowaniu projektowym działań prozdrowotnych w firmie/organizacji. e) Materiały: matryca do oceny wpływu interesariuszy na projekt, ćwiczenie nr 4, ćwiczenie nr 5, ćwiczenie nr 6.

20 5. Moduł Planowanie działań projektu prozdrowotnego w firmie/organizacji Czas trwania Zagadnienie Metoda realizacji Potrzebne materiały 2 x 45 minut Planowanie projektowe, Warsztat, Flipchart, (grupa od 10 do Struktura podziału pracy, Miniwykład, Opisy ćwiczeń, Strona osób) Wskaźniki realizacji Dyskusja moderowana, Rzutnik, działań. Testy Komputer lub 1 x 45 (grupa Materiały z mniejsza niż 9 wcześniej osób) zrealizowanych modułów. a) Cel modułu: Celem modułu jest ukazanie procesu planowania działań jako etapu, który musi wynikać z wcześniej zrealizowanych działań. Istotnym jest wskazanie uczestnikom, że przygotowanie konkretnych rozwiązań w organizacji/firmie nie może się odbywać bez zaakceptowania np. władz firmy/organizacji wyników wcześniejszych etapów. b) Wiedza: uczestnicy po szkoleniu będą wiedzieli co to jest planowanie, struktura podziału pracy w projekcie oraz co to są wskaźniki realizacji założonych celów i jak je planować i mierzyć. c) Umiejętności: dzięki udziałowi w szkoleniu uczestnicy nabędą umiejętności planowania pracy, podziału obowiązków w projekcie, planowania rezultatów oraz ich badania w trakcie i po zakończeniu realizacji projektu. d) Przebieg: Trener przypomina co zostało do tej pory wypracowane przez grupę lub grupy uczestników i rozpoczyna działanie edukacyjne od miniwykładu wprowadzającego do tematu planowania działań w projekcie. Wyjaśnia pojęcie i schemat tworzenia STRUKTURY PODZIAŁU PRACY w projekcie. Następnie dzieli uczestników na grupy. Każda z grup pracuje z wypracowanym przez siebie materiałem i planuje po kolei jakie działania musza zostać zrealizowane i przy wykorzystaniu jakich zdefiniowanych wcześniej zasobów firmy/organizacji oraz interesariuszy projektu. Po zakończonej pracy uczestnicy przedstawiają swoja zaplanowaną strukturę podziału pracy. Dyskusja nad możliwościami wykorzystania tej metody w planowaniu działań prozdrowotnych w firmie/organizacji. Następnie trener miniwykładem wprowadza uczestników do tematu wskaźników realizacji projektu. Wyjaśnia różnice pomiędzy rezultatami twardymi i miękkimi a produktami projektu. Następnie uczestnicy szkolenia planują wskaźniki do swoich działań wykorzystując poznane wcześniej kryteria SMART. Po prezentacji wskaźników trener przechodzi do działań związanych z ewaluacją zrealizowanych działań i wykorzystując miniwykład z prezentacją multimedialną wyjaśnia na czym polega proces ewaluacji, monitoringu oraz audytu w firmie/organizacji, jakimi narzędziami i metodami można pracować oraz dlaczego ewaluacja działań w projekcie jest niezbędna. Następnie uczestnicy szkolenia samodzielnie planują proces ewaluacji zaplanowanych przez siebie działań projektowych. Trener prosi o prezentację pracy poszczególnych grup. Trener zamyka moduł dyskusja z uczestnikami i podsumowaniem modułu szkoleniowego. e) Materiały: Schemat Struktury Podziału Pracy, ćwiczenie 8 i ćwiczenie nr 8a

21 6. Moduł Harmonogram działań projektowych i analiza ryzyka w projekcie prozdrowotnym. Czas trwania Zagadnienia Metoda realizacji Potrzebne materiały 2 x 45 minut (grupa od 10 do 16 osób) lub 1 x 45 (grupa mniejsza niż 9 osób) Harmonogram projektu, Wykres Gantt a, Kamienie milowe projektu, Ryzyko projektowe, Zamykanie realizacji projektu. Warsztat, Miniwykład, Dyskusja moderowana, Testy Strona 21 Flipchart, Opisy ćwiczeń, Rzutnik, Komputer Materiały z wcześniej zrealizowanych modułów. a) Cel modułu: Celem modułu jest pokazanie uczestnikom, że poprawnie zaplanowany harmonogram działań projektowych jest ważnym i koniecznym elementem przygotowywanego przez nich przedsięwzięcia. Celem jest również wskazanie, że należy się również przygotować do zamknięcia projektu i do zagospodarowania zaangażowanych w trakcie jego realizacji zasobów. b) Wiedza: Po szkoleniu uczestnicy będą wiedzieli jak przygotować poprawnie harmonogram realizacji projektu wykorzystując wykres Gantt a oraz jakie czynności należy przeprowadzić aby zamknąć projekt. c) Umiejętności: Dzięki modułowi uczestnicy nabędą umiejętności prowadzenia analizy i poszukiwania rozwiązań, bazujących na proaktywnym i pozytywnym podejściu, polegającym na poszukiwaniu możliwości rozwiązania danej sprawy d) Przebieg: Trener rozpoczyna moduł od przypomnienia co zostało zrealizowane, jakie są efekty pracy grupy szkoleniowej. Następnie wykorzystując technikę miniwykładu wprowadza uczestników do tematu kolejności wykonywania działań w projekcie, zamykania poszczególnych etapów ich realizacji oraz otwierania kolejnych etapów realizacji działań. Wskazuje jak ważne jest aby umieć wskazać kiedy dany etap realizacji projektu zaczyna i kończy się. Prezentuje technikę wykonania harmonogramu z wykorzystaniem wykresu Gantt a. Następnie uczestnicy szkolenia wykorzystując dotychczasowe materiały wypracowane na wcześniejszych etapach planują harmonogramy swoich projektów prozdrowotnych. Następnie są one prezentowane, dyskusja moderowana na wykorzystaniem tego narzędzia w codziennej pracy oraz jak włączyć działania projektowe w bieżące działania firmy/organizacji tak aby realizacja projektu nie natrafiła na opór. Następnie trener zaprasza uczestników w grupach do zastanowienia się i wypisania na flipchartach działań, które są niezbędne do zakończenia działań i uwolnienia zasobów projektu. Po prezentacjach uczestników trener kończy moduł podsumowaniem i miniwykładem na temat zamykania projektu, pokazuje wykres

22 zaangażowania zasobów i etapu realizacji projektu oraz kończy szkolenie omówieniem różnic pomiędzy działaniem projektowym a bieżącą działalnością firmy/organizacji. e) Materiały: matryca wykresu Gantt a - ćwiczenie nr 9, ćwiczenie nr 10, rysunek Cykl trwania projektu. Strona 22

23 MATERIAŁY NA ĆWICZENIA: Ćwiczenie nr 1 Drzewo problemów Strona 23

24 Ćwiczenie nr 2 Materiał do budowy drzewa problemów każdy z prostokątów musi być wycięty i stanowić odrębna planszę do układania drzewa problemów Strona 24 Nie ma wspólnych wyjść integracyjnych Firma nie oferuje pakietów prozdrowotnych

25 Strona 25 Nerwowa atmosfera w pracy Duża liczba zwolnień lekarskich

26 Strona 26 Spadek wydajności pracy Praca na zmiany

27 Strona 27 Nie ma opieki lekarskiej Złe warunki pracy tj. oświetlenie, krzesła, wentylacja pomieszczeń

28 Strona 28 Ubrania ochronne nie są wymieniane Brak zaplecza socjalnego w pracy

29 Strona 29 Stare komputery, monitory Hałas w pracy

30 Strona 30 Przeciążenie pracą Słabe oświetlenie biurek

31 Strona 31 Za dużo osób pracuje w jednym pomieszczeniu Małe okna mało światła dziennego w pokoju

32 Ćwiczenie nr 3 Matryca do tworzenia drzewa celów Strona 32

33 Ćwiczenie nr 4 Matryca do analizy otoczenia bliższego uczestników projektu prozdrowotnego Strona 33

34 Ćwiczenie nr 5 Matryca do analizy otoczenia dalszego uczestników projektu prozdrowotnego Strona 34

35 Materiał nr 6 Matryca do analizy interesariuszy Strona 35

36 Rys. nr 7 - uproszczona macierz ryzyka, którą możemy wykorzystywać przy planowaniu działań projektowych wpływ Prawdopodobieństwo Niski 1 Średni 2 Wysoki 3 Strona 36 Wysokie 3 Średnie 2 Niskie 1 Te ryzyka ignorujemy (zielone) Te ryzyka monitorujemy (żółte)

37 Ćwiczenie nr 8 Struktura Podziału Pracy Strona 37

38 Ćwiczenie nr 8 a szczegółowy podział zadań wraz z przypisanymi osobami odpowiedzialnymi za ich wykonanie Strona 38 PIOTR Przyjęcie urodzinowe ASIA TOMEK ASIA OLA Planowanie Dostarczenie jedzenia Wyposażenie Ogólna organizacja Sprzątanie po przyjeciu ASIA JAN IZA Gry i zabawy Sprzątanie Meble Plac do siatkówki Dom Stoły i krzesła Konkursy Trawnik Namioty Batut

39 Ćwiczenie nr 9 Matryca do tworzenia harmonogramu realizacji projektu prozdrowotnego ZADANIE ROK 2017 Strona 39 STYCZEŃ LUTY MARZEC KWIECIEŃ MAJ CZERWIEC LIPIEC SIERPIEŃ WRZESIEŃ Zadanie nr 1 Zadanie nr 2 Zadanie nr

40 Ćwiczenie nr 10 Matryca zaangażowania zasobów w projekcie Strona 40

41 Rysunek Cykl trwania projektu Strona 41