dr n. med. Bogusław Nedoszytko Metody badań histologicznych Wydział Zamiejscowy w Gdyni
Histologia i biologia komórki dr n. med. Bogusław Nedoszytko Wydział Zamiejscowy w Gdyni
Podstawy biologii i genetyki dr n. med. Bogusław Nedoszytko Wydział Zamiejscowy w Gdyni
Atlas Histologiczny dr n. med. Bogusław Nedoszytko Wydział Zamiejscowy w Gdyni
Podstawy biologii i genetyki dr n. med. Bogusław Nedoszytko Wydział Zamiejscowy w Gdyni
Program wykładów: Biologia komórki komórki pro i eukariotyczne, teoria endosymbiozy, błona komórkowa, transport przez błony, osmoza, dializa, endocytoza, egzocytoza, fagocytoza, aparat Golgiego, lizosomy, peroksysomy. Biologia komórki mitochondria, cytoszkielet, ruch komórki. Biologia komórki jądro komórkowe, struktura i funkcje, chromatyna, chromosomy. Biologia komórki cykl komórkowy, podziały komórkowe, mitoza, mejoza, proliferacja, apoptoza, spermatogeneza, oogeneza, Biologia komórki połączenia międzykomórkowe, macierz miedzykomórkowa, transport międzykomórkowy. Histologia, podstawy techniki histologicznej. Tkanka nabłonkowa i tkanka łączna. Skóra budowa i funkcje naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej. Wytwory skóry włosy, paznokcie, gruczoły potowe i łojowe, gruczoł mlekowy. Tkanka kostna i tkanka chrzęstna, szpik kostny. Krew, układ krwionośny, układ limfatyczny. Tkanka mięśniowa, tkanka nerwowa i glejowa Układ pokarmowy, wątroba i trzustka. Układ oddechowy i układ dokrewny. Układ moczowy i układ rozrodczy. Embriologia wybrane zagadnienia.
Program ćwiczeń Tkanka nabłonkowa, tkanka łączna, Tkanka kostna i chrzęstna, układ mięśniowy Skóra i tkanka podskórna. włosy, paznokcie Krew i układ krwionośny, układ oddechowy Tkanka nerwowa, układ pokarmowy
Zalecana literatura i materiały dydaktyczne Histologia, A. Stevens, J. Lowe, PWN. 2000 Alberts i wsp. Podstawy biologii komórki. PWN 1999. Limanowski Podstawy histologii WSZPZIU Histologia, pod red. K. Ostrowskiego, PZWL, 1995 Histologia, W. Sawicki, PZWL, 2003 Podstawy cytofizjologii i histofizjologii, A. Myśliwski, skrypt AMG, 2003 Podstawy cytofizjologii, pod red. J. Kawiaka, M. Olszewskiej, J. Warchoła, PWN, 1995 Atlas histologiczny pod red. A. Myśliwskiego, OPERON, 2000 Atlas cytologii i histologii, Sobotta i Hammersen, Urban & Partner Atlas histologiczny B. Nedoszytko ( w przygotowaniu)
Przedmiot i metody badań Histologia
Histologia (gr. histos = utkanie; łac. textus = utkanie, tkanina, plecionka) jest nauką o budowie i czynnościach tkanek.
Komórka Tkanka Narząd Układ narządów
Wyróżnia się: histologię ogólną naukę o ogólnej budowie i funkcjach podstawowych tkanek organizmu; histologię szczegółową naukę o mikroskopowej budowie poszczególnych narządów i układów narządów; histofizjologię naukę o czynnościach tkanek, w powiązaniu jednak z ich strukturą; histochemię - naukę o metodach wybarwiania i wykrywania (reakcje barwne) substancji chemicznych zawartych w poszczególnych tkankach oraz badającą w pewnym zakresie procesy biochemiczne w tkankach; histopatologię naukę o budowie i funkcjach tkanek organizmu w stanie chorobowym (mikroskopowe badanie zmian chorobowych = patologicznych w narządach).
Tkanka nerwowa - ektoderma Nabłonki - ektoderma Mięśnie i tkanka łączna - mezoderma
Etapy badania histologicznego Pobieranie tkanki Wybranie wycinków Utrwalanie tkanki: -zazwyczaj chemicznie (formalina) -mrożenie Usunięcie utrwalacza Odwodnienie tkanki (alkohole) Oczyszczenie tkanki (ksylen) Zatopienie w parafinie Wykonanie preparatów (szkiełek) Barwienie rutynowe (Hematoxylina & Eozyna) Przykrycie szkiełkiem nakrywkowym (balsam kanadyjski)
Pobieranie materiału do badań histologicznych
Wykonanie preparatów
Archiwum preparatów w bloczkach parafinowych
Mikrotom
Odwadnianie tkanek
Barwienie preparatów
Eozyna & hematoksylina Eozyna - barwik kwaśny barwi tkanki na czerwono Reaguje z grupami kationowymi białek, tkanki zabarwiają się czerwono Związki i tkanki wykazują acidofilię Barwi białka, cytoplazmę Hematoksylina barwnik zasadowy barwi tkanki na niebiesko Reaguje z grupami anionowymi: fosforanowymi (DNA, RNA) siarczanowymi, karboksylowymi, związki i tkanki wykazują bazofilię Barwi jądro komórkowe, rybosomy
Płuca eozyna+hematoksylina
Cytologia wymazy z dróg rodnych, diagnostyka stanów zapalnych i nowotworów
Metody stosowane w histologii Histochemia/Cytochemia/Immunocytochemia Autoradiografia Hodowla organów i tkanek Separacja ( oddzielania) komórek i organelli Specjalne techniki mikroskopowe i mikroskopy
Miary długości: 1 Angstrom (Å) = 0.1 nanometra (nm) 10 Angstroms = 1.0 nanometra 1,000 nanometers = 1.0 micrometra (μm) 1,000 micrometers = 1.0 millimeter (mm) Erytrocyt (RBC) = średnica 6-7μm
METODY STOSOWANE W HISTOLOGII Histochemia/Cytochemia/Immunocytochemia Daje informacje o składzie chemicznym tkanki Po rutynowym utrwalaniu barwi się tkankę na obecność: - Nukleoprotein -Białek cytoszkieletu (wewnątrz komórkowo) -Białek pozakomórkowych - Fosfolipidów i białek błony komórkowej - Węglowodanów ( glikogen)
Neurony Komórki tuczne w skórze
Nerka kanaliki nerkowe
Włókna kolagenu w sercu
Jelito cieńkie (H+E)
Immunocytochemia: Reakcja Antygen/przeciwciało P-ciało sprzężone z enzymem, metalem ciężkim lub barwnikiem fluorescencyjnym P-ciało pierwotne/ P-ciało wtórne (kanapka sandwich)
Mikrofilamenty aktynowe F-Actin microfilaments - red, von Willebrand factor in palade bodies - green, nuclei blue (DAPI).
Mouse embryonal fibroblast 3T3 treated with anti-mitotic drug vinblastine Tubulin paracrystals stained with antibody TU-01 against alpha-tubulin (red), vimentin coils stained with antibody VI-01 against vimentin (green), DNA (blue)
Primary culture of rat neurons and glial cells Tubulin stained by polyclonal antibody (green), neuron-specific class-iii beta tubulin stained
Barwienie kwasem nadjodowym i fuksyną - reakcja PAS (Periodic acid-schiff ) Oligocukry poddane działaniu kwasu nadjodowego ulegają utlenieniu. Powstały dwualdehyd reaguje z dczynnikiem Schiffa jakim jest fuksyna (odbarwiona kwasem siarkawym) dając barwną, purpurową reakcję. Dodatnią reakcję PAS dają wszystkie nierozpuszczalne polisacharydy jak: glikogen skrobia celuloza. Ponadto pozytywną reakcję dają również takie związki jak: mukopolisacharydy glikoproteiny i glikolipidy.
Reakcja PAS - szpik prawidłowy Produkt reakcji: czerwone ziarnistości w miejscu występowania glikogenu Komentarz: Gruboziarnista reakcja w limfocycie wskazanym strzałką. Ponadto widocznych jest pięć innych granulocytów wykazujących słabą, reakcję dodatnią dyfuzyjną (w neutrofilach segmentowanych reakcja ta jest silna).
Wymaz barwienie glikogenu PAS
Skóra proliferujące komórki warstwy podstawnej (BrDU)
Skóra barwienie melanin (m.fontana-masson)
Skóra melanina (czerwone) i komórki dzielące się (BrDU)
Skóra komórki proliferujące PCNA
Skóra komórki proliferujące PCNA
Skóra kolagen IV
Skóra włókna elastyczne
Skóra w naczyniach czynnik krzepnięcia von Villebrandta
Skóra - VEGF
Apoptoza w komórkach skóry
Jelito aktyna w mięśniach gładkich (czerwone)
Gruczoł ślinowy
Prostata
A. Limfocyt B. Monocyt C. Bazofil Barwnik Wright a-giemsy
ACTH Receptor estrogenowy
Koniec
PCNA
Błona podstawna laminina
P-53