ORGANIZACJA ODZYSKU JAKO PODMIOT ZAPEWNIAJĄCY WYMAGANY POZIOM ODZYSKU I RECYKLINGU ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH Szczecin, marzec 2011 Krzysztof Kawczyński
POLSKA GOSPODARKA ODPADAMI ad. 2010
GDZIE JESTEŚMY I DOKĄD ZMIARZAMY? wytwarzamy ok. 12 13 mln ton odpadów komunalnych rocznie w raportach wykazujemy oficjalnie ok. 10 mln ton odpadów na składowiskach deponujemy ponad 90% odpadów (ok. 9,2 mln ton) zbiórka selektywna to zaledwie ok. 5 6 % odpadów komunalnych inne metody (kompostowanie, spalanie) nieistotny udział oficjalnie wprowadzamy na rynek ponad 4,5 mln ton opakowań raportujemy odzysk i recykling na poziomie 2,6 mln ton (ok. 60%) faktycznie odzysk i recykling nie przekracza 1,5 mln ton rocznie funkcjonuje ponad 1000 różnych składowisk - zamiast 300 planowanych instalacje do sortowania w większości zamieniają śmieci na śmieci Skoro jest tak dobrze to dlaczego jest tak źle?
ILOŚĆ ODPADÓW KOMUNALNYCH NA MIESZKAŃCA UE (27 krajów) 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Polska wytworzyła ok. 12 mln ton odpadów komunalnych Wg danych Eurostat za rok 2008
POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI KOMUNALNYMI W UNII EUROPEJSKIEJ 120% 100% 99% 100% 80% 87% 83% Składowanie 60% 54% 49% Spalanie 40% 40% 35% Recykling 20% 0% 20% UE 27% 10% 4% 3% 1% 3% 1% 0% 0% Dania Austria Niemcy Szwecja Polska SłowacjaRumunia Bułgaria Kompostowanie
NOWA DYREKTYWA OPAKOWANIOWA 2004/12/EC odzysk min. 60%; recykling min. 55 max. 80% szkło 60% papier tektura 60% metale 50% tworzywa sztuczne 22,5 % drewno 15% Termin wdrożenia: UE: do końca 2008 Polska: 2014
PODSTAWOWE CELE SYSTEMÓW EUROPEJSKICH (wg Dyrektywy Opakowaniowej) Zrównoważony rozwój Zapobieganie powstawaniu odpadów opakowaniowych oraz ograniczenie deponowania opakowań poużytkowych na składowiskach Odzyskiwanie z odpadów opakowaniowych surowców lub energii Uzyskanie ustalonych poziomów odzysku i recyklingu Współodpowiedzialność ogniw łańcucha opakowaniowego za wytworzone odpady
OBOWIĄZEK ODZYSKU I RECYKLINGU W POLSCE USTAWA z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. Nr 63 poz. 639), ze zmianami wprowadzonymi ustawą o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw z dnia 19 grudnia 2002 r. (Dz. U. Nr poz. ) i późn. zmianami
KRAJOWY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI (wg COBRO) Zakład recyklingu Urząd Marszałkowski opłata produktowa Przedsiębiorstw a, które złożyły złe spraw ozdania do Urzędu Marszałkow skiego NFOŚiGW (Narodowy Fundusz..) Przedsiębiorstw a, które rozliczają się same przed Urzędem Marszałkow skim Surowce wtórne WFOŚiGW (Wojewódzki Fundusz) Przedsiębiorstw a rozliczające się przez Organizacje Odzysku Samorząd gminny Organizacja Odzysku SA Opłata recyklingowa Przygotow anie do przerobu Organizacja Odzysku SA Segregacja Firmy zbierające Odpady Segregacja Odpady zdatne do recyklingu Kontenery do segregacji odpadów Odpady komunalne Kompostow ani e Odpady opakow aniow e Zużyte opakowania Spalanie opłata recyklingowa Mieszkańcy Instytucje i Handel Odpady Składow anie opłata produktowa
70% POLSKA - PORÓWNANIE POZIOMÓW ODZYSKU I RECYKLINGU W LATACH 2004-2014 60% 60% 50% 48% 50% 40% 39% 30% 20% 10% 14% 11% 9% 20% 15% 15% 0% 2004 2007 2014 papier szkło tworzywa sztuczne stal aluminium drewno
ROLA ORGANIZACJI ODZYSKU Podstawowym celem działania organizacji odzysku jest: tworzenie krajowego systemu odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych zapewniającego wypełnienie ustawowych obowiązków przejętych od przedsiębiorców. Cel ten organizacje odzysku realizują poprzez : przejmowanie ustawowego obowiązku przedsiębiorców (producenci i importerzy) przekazywanie środków do firm zajmujących się odzyskiem i recyklingiem promowanie edukacji ekologicznej w zakresie odzysku i recyklingu prowadzenie sprawozdawczości i ewidencji prowadzonych działań złożenie sprawozdania rocznego i ewentualna zapłata opłaty produktowej
BUDOWA SYSTEMU ODZYSKU I RECYKLINGU ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH Współpracując z podmiotami pozyskującymi odpady poprzez ich dofinansowanie buduje efektywny system odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych w Polsce. Dopłaty recyklingowe winny skutecznie wspierać budowę systemu i koszty zbiórki odpadów.
PROPAGOWANIE SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI ODPADÓW Organizacja Odzysku pomaga podmiotom zajmującym się recyklingiem i odzyskiem opakowań. Rozwija współpracę z samorządami lokalnymi i związkami gminnymi w celu propagowania selektywnej zbiórki opakowań oraz ich segregacji u źródła.
WSPARCIE MARKETINGOWE I EDUKACYJNE DLA FIRM ORAZ GMIN Organizacja promuje firmy i gminy prowadzące zbiórkę selektywną odpadów, prowadzi działania edukacyjne i szkoleniowe skierowane do dzieci, młodzieży oraz dorosłych. Prowadzi działalność wydawniczą i informacyjną.
KOSZTY ZBIÓRKI NIEKTÓRYCH RODZAJÓW ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH Koszt pozyskania i przygotowania materiału do recyklingu (PLN/Mg) Kategoria odpadu Źródła przemysłowe i handlowe Selektywna zbiórka Średni koszt ważony Tworzywa sztuczne 175 (od 100 do 250) 591 328 Aluminium zbiórka nie jest prowadzona 1160 1160 Blacha biała zbiórka nie jest prowadzona 294 204 Papier i tektura do 50 336 67 Szkło gospodarcze do 100 236 156 Materiały naturalne do 50 26 50 Wielomateriałowe do 50 94 79 Wg Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Ekologii Miast OBREM w Łodzi, rok. 2006
UZASADNIONE KOSZTY ZBIÓRKI SELEKTYWNEJ transportu i przygotowania do przerobu odpadów opakowaniowych = 500 PLN/t (stan z 2009 r.) UZASADNIONE EKONOMICZNIE POKRYCIE KOSZTÓW: średnia cena surowców wtórnych - 200 PLN/t średnia dopłata z organizacji odzysku 200 PLN/t średnie oszczędności na wysypiskach 100 PLN/t OBECNIE ORGANIZACJE ODZYSKU DOPŁACAJĄ ŚREDNIO OK. 20 PLN DO TONY ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH!!!
SZACOWANE ROCZNE KOSZTY BUDOWY I FUNKCJONOWANIA SYSTEMU ODZYSKU I RECYKLINGU -dla 2 mln ton odpadów opakowaniowych = 500 mln PLN (ok. 500 PLN/t, wyliczenie własne, 2009 r.)
SZACUJE SIĘ, ŻE OBECNIE W POLSCE NA SKUTEK RÓŻNEGO RODZAJU PATOLOGII I NIELEGALNYCH PRAKTYK DO SYSTEMU ODZYSKU i RECYKLINGU OPAKOWAŃ NIE TRAFIA OD 200 DO 400 MLN PLN ROCZNIE BRAK SKUTECZNEJ EGZEKUCJI PRAWA I TOLERANCJA DLA PATOLOGII ZAGRAŻA BUDOWIE SYSTEMU ODZYSKU I RECYKLINGU W POLSCE ORAZ POGARSZA WARUNKI DZIAŁANIA I KONKURENCYJNOŚĆ DLA UCZCIWYCH PRZEDSIĘBIORCÓW
Wielkość rynku odzysku i recyklingu w 2009 roku [Mg] 4 500 000 4 000 000 3 500 000 3 000 000 2 500 000 2 000 000 1 500 000 1 000 000 500 000 - TWO ALU BLA PAP SZK DRE ODZ* RAZEM opakowania wprowadzone 699 993 69 313 151 718 1 224 430 1 047 128 866 225 4 058 808 4 058 808 wielkość obowiązku 118 999 29 805 43 998 612 215 429 322 129 934 705 719 2 069 992
MASA ODPADÓW PODDANA RECYKLINGOWI w 2009 roku [Mg] 4058808 2 618 433 1 320 964 100% 65% 33% Opakowania wprowadzone na rynek Opakowania poddane recyklingowi w 2009 roku w 2009 (wraz z zapasem z 2008 roku) Wyliczenia własne PSR wg sprawozdań UM Opakowania poddane recyklingowi w 2009 (bez zapasu z 2008 roku)
WARTOŚĆ RYNKU ODZYSKU I RECYKLINGU w 2009 roku - 73 213 391 zł TWO ALU BLA PAP SZK DRE ODZ* Serie4 2 974 970 zł 3 129 497 zł 1 759 929 zł 8 571 012 zł 45 078 847 zł 1 819 073 zł 9 880 063 zł Serie3 25 zł 105 zł 40 zł 14 zł 105 zł 14 zł 14 zł
UDZIAŁ ORGANIZACJI ODZYSKU W RYNKU opakowania w 2009 roku - 4 058 808 ton 1 062 162 367 933 434 766 447 027 505 905 193 277 86 931 97 103 124 250 209 115 263 227 267 113 9,1% 4,8% 2,1% 2,4% 3,1% 5,2% 6,5% 6,6% 10,7% 11,0% 12,5% 26,2%
UDZIAŁ NAJWIĘKSZYCH ORGANIZACJI ODZYSKU W RYNKU [kg] 2009 r. 4 058 807 564 1062162019 505904807 447027061 26% 13% 12% 100% REKOPOL BIOSYSTEM PSR RYNEK
DYNAMIKA STAWEK OPŁAT RECYKLINGOWYCH 2002-2010 (PLN/Mg) 1000 900 800 700 600 500 400 300 średnia papier tworzywa szkło 200 100 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
RYNEK OiR 2011 szanse i zagrożenia wyniszczająca i nierówna konkurencja cenowa Organizacji na rynku brak nowej ustawy 5-ty rok trwa nowelizacja ustawy!!! wolny rynek i szara strefa sięgająca 40 50% wolumenu odpadów brak zdecydowanych i skutecznych działań w celu uporządkowania rynku doświadczenie i dorobek dobrych organizacji odzysku zabezpieczenie faktycznej realizacji obowiązku dobre i aktywne działania Ministra Środowiska nieuchronna konieczność uporządkowania rynku zainteresowanie KE i zagrożenie sankcjami karnymi
10 BARIER W ZBIÓRCE I RECYKLINGU ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH brak spójnego systemu selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych ekonomika procesu zbiórki i segregacji odpadów niewystarczający potencjał przetwórczy niektórych branż jakość istniejących instalacji przetwórczych jakość surowca dostarczanego z rynku stosowanie niedozwolonych materiałów na opakowania bałagan organizacyjny w zakresie wydawania decyzji działalność niektórych organizacji i handel kwitami brak powszechnej edukacji ekologicznej brak skutecznych mechanizmów kontroli i eliminacji patologii
JAK ZBUDOWAĆ EFEKTYWNY I NOWOCZESNY SYSTEM? zapewnić faktyczne osiągnięcie ustawowych poziomów odzysku i recyklingu zapewnić efektywność ekonomiczną zbiórki i segregacji odpadów zdecydowanie ograniczać masę odpadów opakowaniowych składowanych rozwijać i upowszechniać selektywną zbiórkę odpadów u źródła pozwolić na wdrożenie wiarygodnego systemu kontroli i monitoringu włączyć przedsiębiorców w faktyczną odpowiedzialność za opakowania wdrożyć szerokie działania informacyjne i edukacyjne w kraju skutecznie eliminować z rynku patologie oraz działania nielegalne pilnie uchwalić i wdrożyć dobre prawo oraz je skutecznie egzekwować
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ www.psr.pl krzysztof.kawczynski@psr.pl