MODUŁ IV WYKORZYSTYWANIE TIK W NAUCZANIU POSZCZEGÓLNYCH PRZEDMIOTÓW ORAZ W REALIZOWANIU FUNKCJI WYCHOWAWCZEJ Wskazówki dla mentorów i moderatorów w kursie dla koordynatorów Moderatorzy i mentorzy opiekują się kursem dla koordynatorów. Ich zadaniem jest udzielanie koordynatorom wpierających i wyjaśniających wskazówek, pomocnych w ich pracy w szkole i kursie. Wskazówki te są przekazywane dalej przez moderatorów i mentorów w komentarzach do sprawozdań uczestników kursu dla koordynatorów. Przedstawiamy Ci treść modułu IV i przewidziane w nim zadania dla nauczycieli oraz dla koordynatorów tekst pisany czarną czcionką. Wskazówki i zadania dla Ciebie napisane są czerwoną czcionką. W module IV największą wagę będziesz przykładać do: wymiany doświadczeń z koordynatorami na temat znanych Ci narzędzi TIK, wypróbowanych w pracy z uczniami przez Ciebie i innych nauczycieli, udzielenia koordynatorowi oraz, za jego pośrednictwem, nauczycielom rozwijającej informacji zwrotnej, weryfikacji dobrych praktyk i przekazywania informacji o nich do CEO (za pośrednictwem sprawozdania mentora na platformie kursu). Zasady wspierania koordynatorów są już Ci znane. Czuwaj nad tym, aby Twoje informacje zwrotne były dla koordynatora/koordynatorki i nauczycieli z jego/jej szkoły kształcące, rozwojowe i wspierające. Twoje rekomendacje dotyczące tworzonych w szkole dobrych praktyk i ich opisu koordynator/ka będzie przekazywać ich autorom. Adresatami Twoich wskazówek są zatem nie tylko koordynatorzy, ale też, za ich pośrednictwem, nauczyciele. Dowiedziałeś się także, że treść sprawozdania mentora powstaje w sposób automatyczny przez kopiowanie nazwisk autorów dobrych praktyk i uczestników kursu, którzy napisali wyjątkowo wartościowe sprawozdania. W formularzu sprawozdania mentora trzeba wpisać jedno-, dwuzdaniowe uzasadnienie dokonanych wyborów oraz skopiować przykład dobrej praktyki ze sprawozdania uczestnika/uczestniczki kursu.
CO ROZUMIEMY PRZEZ DOBRĄ PRAKTYKĘ ORAZ CZARNEGO KONIA? W naszych kursach mentor może wybrać dobre praktyki spośród dwóch typów: 1. Dobra praktyka zastosowania TIK w pracy z uczniami, opisana w formularzu Dobrej praktyki. Propozycja nauczyciela może zostać uznana i rekomendowana jako dobra praktyka, jeśli jest jego własnym pomysłem zastosowania TIK i spełnia kryteria dobrej praktyki, podane w materiale do modułu II (utrwalone w module III). Odpowiedzialność za postępowanie zgodne z prawem autorskim bierze na siebie nauczyciel, który przekazał koordynatorowi opis Dobrej praktyki. Zanim jednak przykład nauczyciela zostanie opublikowany na stronie CEO (w dziale Dobre praktyki) oraz upowszechniony wśród nauczycieli różnych przedmiotów, powinien przejść dwustopniową weryfikację w szkole i kursie. Szkolna weryfikacja odbywa się podczas spotkania koordynatora z nauczycielami. Zespół nauczycieli, po przeanalizowaniu wszystkich scenariuszy lekcji przygotowanych w formularzu Dobrej praktyki, podejmuje wspólnie decyzję, które z nich należy zamieścić w sprawozdaniu koordynatora (w postaci załączników). Dobra praktyka tego typu może być pomysłem samego koordynatora lub innych nauczycieli z jego szkoły. Do sprawozdania koordynatora może być dołączony nie mniej niż jeden formularz Dobrej praktyki i nie więcej, niż trzy. Za weryfikację dobrych praktyk w kursie odpowiada mentor w kursie. W dalszej części materiału znajdziesz szczegółowe wskazówki, jak to zrobić. Dobra praktyka nie musi być czymś bardzo nowatorskim. Nauczyciele potrzebują użytecznych wskazówek. Często proste pomysły są częściej wykorzystywane niż rozbudowane opracowania. Wyróżnienie pomysłu prze moderatora może dodać odwagi nauczycielowi w kreowaniu własnych pomysłów. 2. Dobra praktyka będąca zadaniem własnym koordynatora, wiąże się z pełnieniem przez niego funkcji. Przykładem takiej dobrej praktyki mogą być: świetnie przeprowadzone spotkanie z nauczycielami, ciekawa dyskusja opisana w sprawozdaniu, wspólnie wypracowany materiał w czasie spotkania z nauczycielami, np. innowacja w wykorzystaniu jakiegoś narzędzia TIK, animowanie dobrej współpracy nauczycieli lub inne zadanie wykonane osobiście przez koordynatora. Dobra praktyka tego typu jest przydatna do rekomendowania przez mentora osób, które wyróżniają się w kursie. To spośród nich mogą rekrutować się nowi współpracownicy projektu Wdrożenie podstawy programowej kształcenia ogólnego w przedszkolach i szkołach. 3. Czarny koń to koordynator/ koordynatorka autor/ autorka dobrego sprawozdania. Cechy wyróżniające sprawozdanie to: wypowiedzi uczestnika kursu są wyczerpujące, merytoryczne, potwierdzają pełne zrozumienie idei i celów modułu i kursu, treść sprawozdania wskazuje na silne zaangażowanie koordynatora w realizowanie zadań w szkole i w kursie, język sprawozdania jest poprawny stylistycznie.
TREŚĆ MATERIAŁU DLA KOORDYNATORA W module czwartym: poznasz różne modele wykorzystywania TIK w pracy z uczniami; pogłębisz swoje umiejętności przygotowania zajęć dydaktycznych i wychowawczych z wykorzystaniem TIK; poznasz przykłady narzędzi TIK, które można wykorzystać w nauczaniu poszczególnych przedmiotów; przygotujesz się do przeprowadzenia spotkania z nauczycielami, którego celem będzie zebranie doświadczeń/opinii na temat sprawdzonych narzędzi TIK, pomocnych w realizacji celów lekcji, jak również wybranie narzędzi TIK rekomendowanych przez waszą szkołę. RÓŻNE MODELE WYKORZYSTYWANIA TIK W PRACY Z UCZNIAMI W poprzednich modułach kursu skupiliśmy uwagę na zadaniach koordynatora, staraliśmy się również podpowiedzieć, jak zorganizować współpracę z nauczycielami, którzy włączyli TIK do praktyki zawodowej, w tym jak prowadzić spotkania zespołów szkolnych. Zajmowaliśmy się określeniem celów i kryteriów uczenia się, podnosiliśmy również kwestię umiejętności celowego włączania TIK do nauczania. Nauczyciele natomiast przygotowywali się do stosowania TIK w pracy własnej oraz z uczniami. W materiałach kursu znalazły się informacje na temat wykorzystania zasobów internetu oraz wybranych narzędzi TIK wspomagających pracę nauczyciela. Moduł czwarty będzie poświęcony przede wszystkim narzędziom TIK, które są pomocne w nauczaniu określonych przedmiotów szkolnych, zwrócimy też uwagę na możliwości ich zastosowania narzędzia TIK mogą być z powodzeniem używane przez większość nauczycieli zarówno w szkole podstawowej, jak i na wyższych szczeblach edukacji, niezależnie od specjalizacji zawodowej. Na początek jednak przyjrzyjmy się bliżej kilku modelom wykorzystywania TIK w pracy nauczycieli z uczniami. Model I: nauczyciel wykorzystuje TIK do przygotowania materiałów do zajęć; uczniowie są odbiorcami pracują z materiałami, ale bez możliwości korzystania z TIK (nauczyciel z TIK + uczeń bez TIK). Ten sposób pracy z TIK jest stosowany na co dzień przez dużą grupę nauczycieli. Komputer stał się urządzeniem, które w dużym stopniu wspomaga przygotowanie stosowanych powszechnie na lekcji kart pracy, instrukcji, testów, prezentacji multimedialnych, animacji, filmów, zdjęć, nagrań, plansz, plakatów, gier edukacyjnych itp. Nauczyciel zazwyczaj pracuje nad materiałami w domu, potem drukuje i powiela gotowy materiał lub prezentuje go w klasie, jako pomoc dydaktyczną. Sam aktywnie się włącza w proces tworzenia materiału, zarówno na etapie przygotowań, jak i w fazie realizacji, natomiast uczniowie korzystają z gotowego produktu wytworzonego przez nauczyciela słuchają, oglądają, czytają, piszą, liczą, wykonują czynności manualne, myślą. Jednym słowem angażują się w takie aktywności, które można określić mianem: uczenie się tradycyjnymi metodami. Czy są one gorsze od technologii informacyjnej? Nie. O tym decyduje wyłącznie cel i efektywność każdej z zastosowanych metod.
Model II: uczeń pracuje z TIK samodzielnie lub w grupie w domu, aby przygotować się do lekcji; pozostali uczniowie i nauczyciel są odbiorcami korzystają z materiałów bez aktywnego używania TIK (nauczyciel bez TIK + uczeń z TIK). Ten model pracy z TIK zakłada różnorodną aktywność ucznia, najczęściej w formie pracy domowej, czasem w postaci projektu edukacyjnego. Schemat działania jest następujący: uczeń na polecenie nauczyciela lub z własnego wyboru (albo też zainspirowany przez kogoś), zobowiązuje się wykonać pewne zadanie (samodzielnie lub w grupie) warunkiem jest skorzystanie w domu lub terenie z urządzeń i narzędzi TIK. Zadanie to może przybierać różne formy, i tak może polegać na: gromadzeniu informacji, przygotowaniu prezentacji, doświadczenia, zrobieniu filmu, nagrania dźwiękowego, opracowaniu wzajemnego nauczania, gry edukacyjnej i wielu innych materiałów, które następnie prezentowane są w klasie innym uczniom i nauczycielowi. Uczeń, który pracuje nad przygotowaniem tych materiałów, aktywnie się uczy przez osobiste doświadczenie. Model III: nauczyciel przygotowuje zajęcia lub materiały używając TIK; uczniowie korzystają z TIK w czasie lekcji podczas pracy z materiałami korzystają z TIK ( nauczyciel z TIK + uczeń z TIK w klasie). W tym przypadku praca ucznia w klasie jest kontynuacją pracy nauczyciela z TIK. Nauczyciel koncentruje się głównie na tym, aby stworzyć dla ucznia przestrzeń do osiągania założonych celów uczenia się ze wspomaganiem technologii informacyjnej. Po przygotowaniu materiałów (np. linków do określonych zasobów internetu, instrukcji i kart pracy lub zadań w formie elektronicznej, e-lekcji, które można realizować ofline lub online), uczniowie w czasie lekcji samodzielnie, w parach lub małych grupach, uczą się w oparciu o materiały oraz technologię. Ten schemat współpracy implikuje rozwój po obu stronach nauczyciela i ucznia. Wymaga też dużego zaangażowania, i trzeba przyznać, jest determinowany nie tylko umiejętnościami nauczyciela i uczniów w zakresie TIK. Jak już wielokrotnie zwracaliśmy uwagę, kluczem do sukcesu jest celowe wykorzystanie technologii informacyjnej w nauczaniu. Przestrzeń informatyczna, w której pracuje uczeń powinna więc być podporządkowana celom uczenia się przez nauczyciela. Wymaga to od nauczyciela nie tylko wysokiego poziomu świadomości celów, jak również umiejętności posługiwania się TIK oraz znalezienia równowagi pomiędzy wykorzystaniem najnowszych technologii a alternatywnymi środkami dydaktycznymi. Czy ten model sprzyja aktywnemu uczeniu się uczniów? Tak, o ile trafia w ich potrzeby i umiejętności. Model IV ( odwrócona lekcja): nauczyciel przygotowuje dla uczniów materiały do uczenia się w domu, korzystając z TIK; uczniowie na podstawie tych materiałów opracowują temat lekcji, a zdobytą wiedzę wykorzystują na lekcji, stosując TIK (nauczyciel z TIK + uczeń z TIK w domu i w klasie - nieobligatoryjnie). W prezentowanym schemacie wspólna praca nauczyciela i ucznia nad osiągnięciem celów dydaktycznych wiąże się ze stosowaniem komputera i internetu, podczas gdy praca z książką, zeszytem i długopisem schodzi na plan dalszy. Nie oznacza to jednak, że nauczyciel i uczniowie pracują wyłącznie z TIK i porzucili inne, skuteczne sposoby nauczania i uczenia się. Wykorzystanie TIK może być zharmonizowane z innymi
aktywnościami ucznia. W modelu odwróconej lekcji praca uczniów nie wymaga obligatoryjnego użycia TIK w klasie. Nauczyciel może się opierać na zaprojektowanym przez siebie przygotowaniu uczniów do zajęć i dopiero w klasie przeprowadzić lekcję bez korzystania z TIK. Jedną z zalet tego modelu uczenia się uczniów jest przygotowanie się merytoryczne do aktywności zaplanowanych na lekcję, ukierunkowane przez nauczyciela. Dzięki temu możliwe jest aktywne uczenie się uczniów w szkole i osiągnięcie większej skuteczności nauczania. Kiedy uczniowie mają przed lekcją pewną podbudowę merytoryczną, praca w klasie może być bardziej skupiona na praktycznym wykorzystywaniu wiedzy, a dzięki zadaniom wykonanym w domu na nabywaniu umiejętności, a nie na zdobywaniu informacji. Czy jest to model idealny, docelowy i zalecany dla wszystkich? Ten sposób pracy wymaga zwrócenia uwagi na czas, który uczniowie spędzają przy komputerze, aby nie odbiło się to na ich zdrowiu. Model V. TIK towarzyszy procesowi uczenia się. Stosowanie TIK, zarówno przez nauczyciela, jak i uczniów, ma miejsce w domu i szkole. Przykładem tego modelu jest e-portfolio. Nauczyciel przygotowuje w internecie materiały na lekcję, a uczniowie prowadzą swoje elektroniczne zeszyty, do których ma dostęp zarówno uczeń, jak i nauczyciel, a także w razie potrzeby inni uczniowie. Dzięki takiemu wykorzystaniu TIK praca uczniów może być wykorzystana zarówno w procesie uczenia się, jak też przy podsumowaniu i ocenie pracy ucznia w formie produktu (performance assessment). Planujemy poświęcić temu modelowi więcej miejsca w przyszłości. Przedstawione modele różnią się celami zastosowania oraz stopniem zaangażowania nauczyciela i uczniów w pracę, wymagają też innego czasu na przygotowanie zajęć; wybór zależy od nauczyciela. Warto pamiętać przy tym, że celem wprowadzenia TIK do szkół jest zwiększenie efektywności uczenia się uczniów poprzez aktywne wykorzystywanie przez nich możliwości, jakie niesie TIK. Nie chodzi o proste zastąpienie tradycyjnego nauczania. Na przykład pisanie na tablicy zamieniamy na pisanie na tablicy interaktywnej, albo prosimy uczniów, żeby zamiast analizy tekstu z podręcznika, obejrzeli prezentację przygotowaną przez nauczyciela, albo zamiast rozwiązywać zadanie w zeszycie, wypełnili kartę pracy. Użycie TIK powinno być uzasadnione, czyli nie tylko zastępować tradycyjne metody, ale wspierać uczniów w uczeniu się. Jeśli TIK ma pomagać uczniom uczyć się, to nie tylko nauczyciel, ale przede wszystkim uczniowie powinni pracować aktywnie. Nauczyciel jest w tym procesie bardziej animatorem i moderatorem niż realizatorem. Wśród przedstawionych wyżej modeli wykorzystania TIK przez nauczycieli i uczniów nie ma jednego, który byłby uniwersalny i najlepszy dla wszystkich. Możesz nawiązać na ten temat interesujący dialog z uczestnikiem kursu, stawiając pytania dotyczące optymalnych rozwiązań, przyjętych przez nauczycieli w jego szkole. O tym, jakie modele wykorzystania TIK stosują nauczyciele, może decydować wiele czynników. Warto o nie dopytać, poruszyć sprawę proporcji pomiędzy używaniem technologii informacyjnej przez nauczycieli i uczniów w czasie przygotowania się do lekcji i podczas jej realizacji. Jeśli założymy, że nauczyciele świadomie włączają TIK do nauczania, istnieje szansa na konstruktywną rozmowę o efektywności wprowadzenia określonych modeli. Może się jednak zdarzyć, że nauczyciele planują wykorzystanie TIK w sposób przypadkowy, wówczas pojawia się sposobność, aby wzbudzić ich refleksji na ten temat.
Możesz też rozszerzyć informacje o modelu e-portfolio. Sprzyjającą okolicznością do rozmowy na ten temat są osobiste doświadczenia. Warto zainteresować uczestnika kursu wprowadzeniem tego modelu wykorzystania TIK i wskazać miejsce w internecie, dogodne do tworzenia i prowadzenia e-portfolio. KILKA RAD JAK PRZYGOTOWAĆ UCZNIÓW DO PRACY Z TIK? Możemy spodziewać się najlepszych efektów dydaktycznych wykorzystania TIK, gdy nauczyciel i uczniowie znają narzędzia TIK w praktyce. Jeśli natomiast obie strony nie potrafią posługiwać się wybranym narzędziem w stopniu zadowalającym, praca z TIK będzie hamowała tempo osiągnięcia celów uczenia się. W tej sytuacji uczniowie koncentrują się na pokonywaniu trudności w operowaniu narzędziem TIK i opanowaniem jego funkcji, a nie na treściach merytorycznych i praktycznych, wynikających z wymagań podstawy programowej oraz zaplanowanych przez nauczyciela na daną jednostkę lekcyjną. Dlatego warto zapamiętać: 1. Zanim wprowadzisz na lekcję dobrze znane Ci narzędzie TIK, upewnij się, czy uczniowie znają wybrane funkcje, które będą używać podczas pracy na lekcji lub w domu, oraz potrafią je wykorzystywać. 2. Jeśli uczniowie nie potrafią obsługiwać narzędzia TIK, które zamierzasz wykorzystać w pracy, możesz: zorganizować konsultacje grupowe, np. przez Skype a, który posiada opcję współdzielenia pulpitu z uczniami, i nauczyć ich obsługi potrzebnego programu. Nauczyciel może udostępnić uczniowi pulpit własnego komputera i śledzić wykonywane przez niego czynności (nauczyciel widzi pulpit komputera ucznia); przygotować i przeprowadzić dla uczniów e-lekcję na platformie edukacyjnej, dotyczącą danego narzędzia TIK, lub wykorzystać w tym celu jedno z narzędzi umożliwiających zbiorową pracę, np. konto Gmail, Google Apps, Sky Drive itp.; zamieścić w chmurze samouczek do określonego narzędzia TIK i udostępnić go uczniom albo wskazać w internecie tutorial (link do niego). Uczniowie mogą samodzielnie poznawać narzędzie TIK i ćwiczyć jego obsługę przed lekcją; skorzystać ze wsparcia nauczyciela prowadzącego zajęcia komputerowe dla uczniów i poprosić go o przygotowanie uczniów w zakresie obsługi danego programu; wykorzystać własne zajęcia, aby np. nauczyć uczniów art. 42 KN; zorganizować podczas zajęć opiekuńczo wychowawczych w świetlicy szkolnej wzajemne nauczanie uczniów. Warunkiem jest, aby choć część uczniów znała program i jego obsługę; zadać na lekcji swojego przedmiotu pracę domową na temat tych funkcji programu, które będziemy później wykorzystywali w klasie. Następny warunek: program powinien być dostępny dla każdego ucznia, bezpłatny i prosty, natomiast każdy uczeń powinien mieć dostęp do komputera i, jeśli jest to konieczne, także do internetu.
Kiedy uznasz, że uczniowie poradzą sobie na zajęciach z obsługą narzędzia TIK, możesz śmiało wykorzystać je do realizacji celów lekcji. Pakiet kilkudziesięciu narzędzi, które można wykorzystywać w pracy z uczniami na lekcjach, zajęciach pozalekcyjnych oraz opiekuńczo wychowawczych zamieściliśmy w obszernych, oddzielnych plikach: Material_02_narzedzia_TIK_na_lekcje oraz: Material_03_narzedzia_TIK_na_zajecia_pozalekcyjne. Informacje o wybranych narzędziach znajdują się na stronie CEO: http://www.ceo.org.pl/pl/cyfrowaszkola/poradnik/poradnik-narzedziowy oraz http://www.ceo.org.pl/pl/cyfrowaszkola/news/platformy-nie-tylko-edukacyjne. Zapraszamy do zapoznania się z nimi. To zaproszenie kierujemy również do Ciebie moderatora/ mentora. Mamy nadzieję, że dzięki łatwemu dostępowi do informacji o kilkudziesięciu narzędziach TIK, zgromadzonych w materiałach kursu, będziesz lepiej mógł/a zrozumieć propozycje Dobrych praktyk. Linki powinny pomóc Ci szybko znaleźć odpowiednie zasoby w internecie. Chcemy zarekomendować Ci narzędzia do pracy z uczniami. Może się zdarzyć, że nie znasz narzędzi, które nauczyciele wykorzystali w pracy z uczniami i opisali to w Dobrej praktyce. Taka sytuacja może wystąpić często, gdyż istnieje wiele narzędzi TIK i nikt nie spodziewa się, że znasz je wszystkie. Będzie to dobry pretekst do wymiany doświadczeń z uczestnikiem kursu, docenienia jego wiedzy i umiejętności, pokazania, że uczenie się jest procesem, który dzieje się w kursie niezależnie od roli, jaką pełnią w nim poszczególne osoby. Uczymy się zastosowania TIK od siebie nawzajem. Dlatego możesz otwarcie zakomunikować uczestnikowi kursu, że nie znasz wybranego narzędzia TIK opisanego w formularzu Dobrej praktyki i poprosić go, aby przybliżył jego zastosowanie albo podał źródło, gdzie możesz poszukać informacji. Możliwość podzielenia się swoimi osiągnięciami silnie podnosi nauczycieli na duchu. PRACA NAD SCENARIUSZEM LEKCJI Z TIK. JAKIE NARZĘDZIE TIK WARTO ZASTOSOWAĆ NA ZAJĘCIACH Z UCZNIAMI? Takie pytanie często zadaje sobie nauczyciel, który poszukuje ciekawych metod pracy na lekcji, chce zainteresować uczniów swoim przedmiotem, czy tematem zajęć. W tym module prezentujemy wiele przykładów narzędzi, które można wykorzystać w pracy z uczniami zarówno podczas lekcji przedmiotowych i wychowawczych, jak też różnych zajęć pozalekcyjnych. Jednym z zadań, jakie proponujemy nauczycielom w tym module, jest opracowanie scenariusza zajęć z uczniami, podczas których zastosowano wybrane narzędzie TIK. Czy to oznacza, że zachęcamy Państwa do wyboru jakiegoś narzędzia i zaplanowania lekcji pokazującej sposób jego zastosowania? W żadnym wypadku! Wielokrotnie już podkreślano w tym kursie, że nie chodzi o stosowanie TIK dla samego stosowania. TIK to tylko jedna z możliwych metod służących realizacji celów lekcji. Podobnie jak w przypadku metod tradycyjnych, nie planujemy lekcji zaczynając od wyboru metody, dokonując wyboru określonego narzędzia
TIK musimy pamiętać, żeby nie był przypadkowy i poprzedzony zaplanowaniem kluczowych elementów zajęć przede wszystkim celów uczenia się uczniów. Ćwiczyliśmy już w II i III module, jak zaplanować zajęcia służące świadomej realizacji celów; część nauczycieli przesłała swoje scenariusze lekcji w module III jako zadanie dla chętnych. Poniżej zamieszczamy nasze propozycje działań, które być może pomogą je zaplanować oraz wykonać zadanie główne w module IV. Proponujemy zatem: Czas Działania O czym warto pamiętać I TYDZIEŃ 1. Spójrz do swojego planu nauczania opracowanego zgodnie z obowiązującą podstawą programową i zastanów się, jaki temat zajęć będziesz realizować za dwa tygodnie. 2. Zaplanuj cele uczenia się uczniów dla wybranych zajęć. 3. Sformułuj kryteria sukcesu do zaplanowanych celów uczenia się uczniów. 4. Zastanów się, jaka dotychczasowa wiedza oraz umiejętności będą potrzebne uczniom do osiągnięcia zakładanych celów. Zastanów się nad sposobami osiągnięcia celów przez uczniów na wybranych zajęciach. 5. Zapoznaj się z przedstawionymi w materiale do IV modułu opisami narzędzi TIK. ------------------------------------------------ Cele powinny być sformułowane w języku zrozumiałym dla uczniów Kryteria to dowody polegające na wykazaniu, że uczniowie osiągnęli cele uczenia się. Powinny być konkretne, jednoznaczne i możliwe do zaobserwowania. Warto rozważyć, jakie trzeba zachować proporcje między tradycyjnym metodami osiągania celów a TIK, w odniesieniu do założonych celów. Materiały zawierające zestaw różnych narzędzi, zostały opracowane w taki sposób, żeby ułatwić wyszukanie zasobu, który może okazać się pomocny w realizacji lekcji z konkretnego przedmiotu lub zajęć o określonej specyfice.
Czas Działania O czym warto pamiętać II TYDZIEŃ III TYDZIEŃ 1. Wybierz i zapoznaj się dokładniej z działaniem tych narzędzi, których opisy sugerują, że mogą być przydatne do realizacji celów zaplanowanych przez Ciebie zajęć. 2. Dokonaj ostatecznego wyboru narzędzia TIK, które wypróbujesz na lekcji z uczniami. 3. Zapoznaj klasę, w której mają odbyć się zajęcia, ze sposobem działania wybranego narzędzia. 4. Ustal ostateczne aktywności dla uczniów, w tym związane z wykorzystaniem wybranego narzędzia TIK. Zaplanuj podsumowanie zajęć tak, aby sprawdzić, na ile zakładane cele zostały zrealizowane (czego uczniowie się nauczyli). Należy samodzielnie przetestować wybrane narzędzia oraz opanować sposób ich działania. Sprawdzając dane narzędzie, warto zastanowić się, jaki model pracy z TIK należy wprowadzić czy z TIK będą pracować uczniowie, czy tylko sam nauczyciel. Testując narzędzia myśl o tym, że uczniowie mają je wykorzystywać jako pomoc w uczeniu się, a nie skupiać się na technicznym opanowaniu funkcji samego narzędzia. Wybierając narzędzie kieruj się przede wszystkim tym, czy jego wykorzystanie na wybranych zajęciach ułatwia realizację celów uczenia się uczniów. Zanim podejmiesz decyzję, przypomnij sobie informacje zamieszczone w rozdziale Kilka rad jak przygotować uczniów do pracy z TIK?. Możesz potrzebować mniej lub więcej czasu w zależności od tego, jakie są umiejętności dzieci w zakresie TIK i jaki jest stopień trudności opanowania działania narzędzia. Warto nie zostawiać tego działania na ostatnią chwilę. Pamiętaj o wybranym modelu pracy z TIK być może konieczne będzie zaplanowanie jakiś aktywności uczniów przed zajęciami w domu. Podsumowanie lekcji to bardzo ważny element warto więc zaplanować tak aktywności, aby nie zabrakło na nie czasu. 1. Przeprowadź zajęcia z uczniami. Twoim priorytetem jest dążenie do realizacji celów zajęć. Zgodnie z zasadą, że skuteczny nauczyciel to nauczyciel podążający za uczniem, bądź elastyczny i uważny. Ważne jest, czy uczniowie na lekcji będą się aktywnie uczyć, a nie, czy nauczyciel w pełni zrealizuje wszystkie punkty swojego planu. 2. Usiądź przy dobrej kawie lub herbacie i zastanów, na ile uczniowie osiągnęli zaplanowane cele uczenia oraz w jakim stopniu w tym im pomogło wykorzystane narzędzie TIK. W refleksji nad przydatnością wykorzystanego narzędzia TIK pomoże Ci formatka opisu rekomendowanego narzędzia TIK zamieszczona w materiałach do modułu.
Czas Działania O czym warto pamiętać IV TYDZIEŃ Pomyśl, co chciałabyś/ chciałbyś zmienić następnym razem, aby uczenie się uczniów było skuteczniejsze. 1. Jeśli chciałabyś/ chciałbyś wykonać zadanie dla chętnych, wypełnij formatkę opisu rekomendowanego narzędzia TIK. Jeśli nie chcesz tym razem wykonać zadania dla chętnych, zastanów się, jakie korzyści dla ucznia miało zastosowane przez Ciebie w procesie uczenia się narzędzie TIK, a jakie korzyści dało jego zastosowanie Tobie jako nauczycielowi. 2. Weź udział w spotkaniu organizowanym przez szkolnego koordynatora TIK. -------------------------------------------------- Warto pamiętać o przygotowaniu opisów dobrych praktyk w sposób ustalony w waszej szkole. Ten fragment materiału merytorycznego jest bardzo istotny dla przebiegu pracy nauczycieli w całym module i kursie, jak również w obecnej i przyszłej pracy nauczycieli. Ma duże znaczenie dla nabierania przez nich wprawy w planowaniu i urzeczywistnianiu dobrych lekcji z TIK. Harmonogram przewiduje wykonanie przez nauczyciela określonych działań w podziale na tygodnie trwania modułu kursu. Działania nauczyciela dotyczą pracy z uczniami w szkole oraz współpracy z koordynatorem. Ty będziesz mieć do czynienia z efektami działań nauczycieli: wypełnionymi formularzami dobrej praktyki (od 1 do 3 plików), opisami rekomendowanego narzędzia TIK (nieobligatoryjnie, ponieważ jest to zadanie dla chętnych). Jak wiesz, jednym z Twoich najważniejszych zadań jest weryfikowanie Dobrych praktyk (drugi stopień tego procesu) i przekazanie informacji o nich do CEO, za pośrednictwem sprawozdania mentora. Nie zawsze decyzja o wskazaniu konkretnego opisu jako Dobrej praktyki jest łatwa dla mentora. Może to wynikać z niedostatecznej informacji o samym narzędziu, braku pełnej wiedzy na temat uczniów i warunków, w których odbywają lekcje/ uczniowie uczą się w domu. Ważnym powodem trudnych decyzji mentora może być także nieznajomość poziomu umiejętności posługiwania się TIK przez nauczyciela autora Dobrej praktyki. Powyższych informacji nie ma w formularzu, który stanowi załącznik do sprawozdania. Przed rozstrzygnięciem ewentualnego
dylematu, co uznać i rekomendować jako Dobrą praktykę, a czego nie rekomendować, warto pozyskać od uczestnika kursu więcej informacji w sprawach zasygnalizowanych powyżej. Przyda się do tego duże wyczucie i świadomość, że włączenie do nauczania bardzo prostego narzędzia może być dużym sukcesem zarówno dla nauczyciela, który dopiero rozpoczyna pracę z TIK, jak i dla nauczyciela z zaawansowanymi umiejętnościami. Kluczowe dla oceny są umiejętności uczniów i dostosowanie narzędzia do celów lekcji. Oczywiście zależy nam, aby uczniowie i nauczyciele podnosili jakość uczenia się za pomocą TIK, jednak stopień atrakcyjności samego narzędzia nie jest najważniejszy. Jeśli dobra praktyka będzie bardzo skomplikowana, zakładać będzie użycie zawansowanych technologii, to prawdopodobnie nie inni nauczyciele nie zechcą jej naśladować. Liczymy, że adekwatnie do zawartości opisu Dobrej praktyki, w swojej informacji zwrotnej: docenisz chęci i pomysły nauczycieli, zauważysz celowość zastosowania narzędzi TIK i efekty podane w opisie przez nauczyciela, podkreślisz umiejętne połączenie TIK z alternatywnymi metodami uczenia się, pochwalisz dostosowanie narzędzi i sposobu ich wykorzystania do możliwości uczniów, wyeksponujesz innowacyjność i ciekawe rozwiązania, podsuniesz nowe koncepcje wykorzystania narzędzia TIK zastosowanego przez nauczyciela lub podasz informacje o innym narzędziu TIK, które pozwoli osiągnąć cele podane w opisie Dobrej praktyki, podzielisz się własnymi doświadczeniami, które korespondują z pomysłem nauczyciela opisanym jako Dobra praktyka, zachęcisz nauczyciela do opracowania kolejnych scenariuszy lekcji z TIK i wymiany doświadczeń na ten temat z koleżankami/ kolegami ze szkoły lub w kursie, zadasz pytanie, które uruchomi refleksję i pozwoli autorowi Dobrej praktyki na jej ulepszenie, rozwinięcie lub wprowadzenie korekty do pierwotnego opisu. Twój komentarz nie musi zawierać wszystkich wyżej wymienionych elementów. Jego treść będzie związana z zawartością materiału, którego dotyczy. Bardzo zależy nam, abyś wykorzystał/ wykorzystała okazję do tego, by informacja zwrotna była dla nauczycieli dobrym doświadczeniem i jednocześnie dawała im pole do dalszych poszukiwań, eksperymentów, zachęcała do podejmowania współpracy z innymi nauczycielami. Tematyce informacji zwrotnej będzie poświęcony kolejny moduł. Tutaj zaledwie sygnalizujemy, co warto w niej ująć. Nie dajemy szczegółowych wskazówek, jak to zrobić znajdziesz je w module V. Bardzo dobrze by było, gdyby sprawozdanie i Twój komentarz rozpoczynały dialog pomiędzy Tobą i uczestnikiem. Pomocne okazać się mogą pytania, które możesz zadać koordynatorowi lub za jego pośrednictwem nauczycielowi. Przestrzegamy Cię jednak przed zadawaniem pytań sprawdzających
i oceniających. Zadawaj pytania jedynie wtedy, gdy naprawdę chcesz poznać fakty lub opinię pytanego. ZADANIA DLA NAUCZYCIELA W MODULE IV ZADANIE NR 1 DLA NAUCZYCIELA lekcja z TIK Zapoznaj się z przykładami narzędzi przedstawionych w plikach: Material_02_narzedzia_TIK_na_lekcje oraz: Material_03_narzedzia_TIK_na_zajecia_pozalekcyjne, które otrzymałaś/ otrzymałeś od koordynatora. Zaplanuj (przygotuj konspekt) i przeprowadź lekcję z zastosowaniem wybranego przez siebie narzędzia TIK. Przekaż koordynatorowi w ustalonym terminie korzyści, jakie wynikają z zastosowanych narzędzi TIK, aby mógł je dołączyć do swojego sprawozdania. Weź udział w spotkaniu z koordynatorem. ZADANIE NR 2 DLA NAUCZYCIELA Dobra praktyka Wypełnij formularz do opisu dobrej praktyki i w ustalony sposób prześlij je koordynatorowi. Zabierz go na spotkanie nauczycieli. Będzie ono poświęcone roli narzędzi TIK w procesie uczenia się uczniów na zajęciach oraz wyborowi przykładów dobrej praktyki w Twojej szkole, aby je popularyzować; koordynator zamieści je w swoim sprawozdaniu w kursie. ZADANIE NR 3 DLA NAUCZYCIELA (dla chętnych) a) Naucz się obsługi wybranego narzędzia TIK (lub wybranych jego funkcji). b) Zaplanuj, a następnie przeprowadź zajęcia z uczniami, w czasie których wykorzystasz poznane narzędzie oraz sprawdzisz swoje umiejętności. Jeśli uznasz, że warto podzielić się swoim doświadczeniem z innymi nauczycielami, wypełnij materiał Opis rekomendowanego narzędzia TIK i zabierz go na spotkanie z koordynatorem. Koordynator zamieści w swoim sprawozdaniu w kursie wybrane opisy rekomendowanych narzędzi TIK. Mile widziane wskazówki dla innych nauczycieli, którzy chcą wypróbować dane narzędzie jak najłatwiej je poznać i wykorzystać. ZADANIA DLA KOORDYNATORA W MODULE IV ZADANIE NR 1 DLA KOORDYNATORA zapoznanie się z materiałami Zapoznaj się z materiałami modułu czwartego. Materiały dotyczące przebiegu spotkania, zapisane w oddzielnym pliku, pozostaw dla siebie, a pozostałe (Materiały 01-06) przekaż nauczycielom uczestniczącym w projekcie. Przygotuj się do przeprowadzenia spotkania z nauczycielami włączającymi TIK do swojej praktyki.
ZADANIE NR 2 DLA KOORDYNATORA Spotkanie i Dobre praktyki Przeprowadź spotkanie z nauczycielami poświęcone roli narzędzi TIK w procesie uczenia się uczniów na zajęciach oraz wyborowi przykładów dobrej praktyki. Możesz skorzystać ze scenariusza spotkania zaproponowanego w kursie lub go zmodyfikować bądź wykorzystać własny pomysł. Po wykonaniu zadań przez nauczycieli oraz zrealizowaniu zadań koordynatora, wypełnij formularz sprawozdania na platformie kursu i dodaj załączniki: 1 3 wypełniony materiał Opis rekomendowanego narzędzia TIK, 1 3 wypełnione formularze Dobrych praktyk TIK. TERMINY MODUŁU IV Moduł IV trwa od 25.02.13 do 24.03.13 r. Sprawozdanie należy opublikować do 24.03.13 r. Koordynatorzy będą w sprawozdaniu z modułu IV dzielić się swymi doświadczeniami z organizacji i przeprowadzenia spotkania z nauczycielami. Zamieszczą w nim odpowiedzi na pytania: Co konkretnie Ci się udało, jakie miałaś/ miałeś trudności? Chodzi o to, by wprowadzili do sprawozdania rzeczowe informacje i nie ograniczyli się do stwierdzeń: wszystko mi się udało, nie było żadnych trudności. Jeśli spotkasz się z wypowiedziami tego typu, w pierwszym przypadku możesz poprosić o nazwanie chociaż jednej rzeczy, która mieści się w określeniu wszystko albo zachęcić do podania, która z tych wszystkich udanych rzeczy jest najważniejsza dla koordynatora lub dla nauczycieli, z którymi współpracuje. Gdy uczestnik kursu odpowiada, że nie miał żadnych trudności z organizacją i przeprowadzeniem spotkania, załóż, że istotnie tak było. Postaraj się jednak wykorzystać tę sytuację jako edukacyjną i spróbuj nawiązać dialog, w którym uczestnik kursu podzieli się dobrymi radami, przekaże receptę na sukces organizacyjny lub moderatorski, osiągnięty z zespołem nauczycieli. Takie wskazówki są bardzo cenne dla innych koordynatorów, a działanie uczestnika kursu można przedstawić w sprawozdaniu mentora, jako jego dobra praktyka. W materiałach do modułu IV koordynator otrzymał propozycję bardzo dokładnego scenariusza spotkania z nauczycielami. Zapoznaj się z tym materiałem, aby łatwiej Ci było nawiązać rozmowę o spotkaniu i, w razie potrzeby, udzielić wsparcia koordynatorowi. Może on wybrać jeden z wariantów scenariusza lub zastosować własny pomysł. W tym miejscu możesz się zainteresować, który sposób przeprowadzenia spotkania został wybrany przez koordynatora i co o tym zadecydowało. Jeśli spotkanie przebiegło według autorskiego pomysłu, możesz zachęcić koordynatora do krótkiego opowiedzenia o nim pod Twoim komentarzem. Jednym z załączników do sprawozdania koordynatora (nieobowiązkowym) jest Opis rekomendowanego narzędzia. Może on zawierać ciekawe informacje, warte rozpowszechnienia wśród nauczycieli włączających TIK do pracy z uczniami. Jeśli uznasz, że zamieszczony materiał jest cenny ze względu na rodzaj opisanego narzędzia, bądź z uwagi na nietypowe, innowacyjne wykorzystanie, porozmawiaj o tym z uczestnikiem kursu. Dowiedz się więcej od koordynatora o rekomendowanym narzędziu TIK, a jeśli znasz dodatkowe
zastosowania opisanego narzędzia lub zetknęłaś się/ zetknąłeś się w praktyce z innym, podobnym programem komputerowym rozwiń ten temat i podziel się własną wiedzą oraz doświadczeniami. Technologia informacyjna rozwija się tak szybko, że nikt nie ma pełnej i aktualnej wiedzy o wszystkich narzędziach, które można wykorzystać do uczenia się. Masz więc bardzo szerokie pole do działania i udostępniaj innym posiadanych informacji. Możesz stać się silnym wsparciem TIK-owym dla swoich koleżanek i kolegów nauczycieli. Powodzenia!