Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn Wanda Badowska Streszczenie Zakażenia należą do najpoważniejszych powikłań towarzyszących leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej (ALL) szczególnie we wstępnym okresie terapii tj. indukcji i konsolidacji remisji. Cel pracy: Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie. Pacjenci i metody: Badaniem objęto 113 dzieci (61 chłopców, 52 dziewczynki; w wieku 1,1-17,8 lat, mediana 5,5 lat), które były diagnozowane i leczone w latach 1991-2007. Wyniki: Prawdopodobieństwo przeżycia wolnego od zdarzeń w całej grupie leczonych pacjentów wyniosło pefs=0,72±0,05. Do najczęstszych powikłań infekcyjnych towarzyszących intensywnej chemioterapii należały: posocznice (31,9%), zakażenia układu moczowego (28,3%), zapalenia oskrzeli (24,8%), zapalenie płuc (12,4 %). Do najczęstszych powikłań związanych ze stosowaniem cewników centralnych należały zakażenia bakteryjne, które wystąpiły u 9/80 dzieci. Wnioski: Intensywna wielolekowa chemioterapia ostrej białaczki limfoblastycznej u dzieci obarczona jest ryzykiem licznych wczesnych i późnych powikłań, a leczenie i zapobieganie ich występowaniu wymaga współpracy interdyscyplinarnej oraz nowoczesnej terapii wspomagającej. Słowa kluczowe: ostra białaczka limfoblastyczna, powikłania infekcyjne, posocznica, zapalenie płuc, cewniki centralne
Summary Infectious complications are a major cause of morbidity and mortality in childhood acute lymphoblastic leukemia (ALL). The aim of this study was the analysis of infectious complications during chemotherapy in children with acute lymphoblastic leukemia. Patients and methods: A total number of 113 children aged 1,1-17,8 years (median age 5.5 years) were diagnosed for ALL in Children Hospital in Olsztyn between 1991 and 2007. Children were treated in 6 consecutive protocols, including four from the Berlin-Frankfurt-Münster (BFM) group and two of the modified American protocols ( New York and "New York II"). Results: Kaplan-Meier estimate of 5-year probability of event-free-survival of the all 113 study patients was pefs=0,72±0,05. The most common clinical type of infection during the treatment of childhood ALL were: bacterial sepsis (31,9%); urinary tract infections (28,3%), bronchitis (24,8%), and pneumonia (12,4%). The most frequent complications related to central venous catheters were bacterial infections in 9/80 (11,3%) children. Conclusions: Most patients treated for ALL experience several serious infectious complications during therapy. Diagnosis, prophylaxis and treatment of infectious complications requires interdisciplinary cooperation and modern supportive therapy. Key words: acute lymphoblastic leukemia, infectious complications, sepsis, pneumonia, central venous catheters
Tabela 1: Liczba pacjentów leczonych wg kolejnych protokołów terapeutycznych Table 1: Number of patients in consecutive therapy protocols Liczba pacjentów w Okres Program Liczba leczonych odpowiednich grupach leczenia terapeutyczny pacjentów ryzyka Therapy Therapeutic Number of period protocol treated patients 1991-1994 ALL-BFM 86 18 Number of patients in different risk groups SRG 9 MRG 9 1991-1999 New York 13 HRG-13 1995-2002 ALL-BFM 90 31 SRG 12 MRG 19 2000-2002 New York II 11 HRG-11 2002-2005 ALL-BFM 95 16 2005-2007 ALL-IC 2002 24 SRG - grupa standardowego ryzyka (ang. Standard Risk Group) MRG - grupa ryzyka pośredniego (ang. Middle Risk Group) HRG - grupa wysokiego ryzyka (ang. High Risk Group) SRG 3 MRG 6 HRG 7 SRG 6 MRG 13 HRG 5
Tabela 2: Powikłania infekcyjne u dzieci z ALL obserwowane we wstępnej fazie indukcji i konsolidacji remisji chemioterapii Table 2: Infectious complications during the induction and consolidation phase of treatment in children with ALL Rodzaj powikłań infekcyjnych Liczba pacjentów Type of infectious complication Posocznica Sepsis Zakażenia układu moczowego The urinary tract infection Zapalenie oskrzeli Bronchtis Zapalenie płuc Pneumonia Zakażenie cewnika centralnego Central venous catheter infection Zakażenie tkanek miękkich The soft tissue infections Zakażenie przewodu pokarmowego Digestive tract infectious Zakażenia skóry: wirusowe i bakteryjne Bacterial and viral skin infections Zapalenie mięśnia sercowego Myocarditis Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych Meningitis Zapalenie otrzewnej Peritoneitis Zapalenie kości Osteitis Number of patients 36 (31,9%) 32 (28,3%) 28 (24,8%) 14 (12,4%) 9/80 (11,3%) 6 (5,3%) 5 (4,4%) 3 (2,6%) 2 (1,8%) 2 (1,8%) 1 (0,9%) 1 (0,9%)
Tabela 3: Najczęstsze zakażenia występujące w trakcie leczenia w poszczególnych grupach wiekowych Table 3. The most frequent infections during therapy with respect to age groups Grupy wiekowe (lata) Rodzaj zakażenia Razem Type of infection Posocznica Sepsis Zapalenie płuc Pneumonia Zakażenie oskrzeli Bronchtis Zakażenie układu moczowego The urinary tract infection Zakażenie przewodu pokarmowego The gastro-intestinal tract infections Age groups (years) <2 2-6 6-10 >10 n=6 n=56 n=20 n=31 Total 1 (16,7%) 13 (23,2%) 8 (40%) 14 (45%) 36 (31,9%) 2 (33,3%) 8 (14,3%) 2 (10%) 2 (6,5%) 14 (12,4%) 1 (16,7%) 15 (26,8%) 3 (15%) 9 (29%) 28 (24,8%) 2 (33,3%) 15 (26,8%) 4 (20%) 11 (35%) 32 (28,3%) 1 (16,7%) 2 (3,6%) 2 (10%) 0 5 (4,4%) Zapalenie opon mózgowordzeniowych 0 1 (1,8%) 1 (1,8%) 0 2 (1,8%) Meningitis Zakażenie tkanek miękkich The soft tissue infections 1 (16,7%) 1 (1,8%) 2 (10%) 2 (6,5%) 6 (5,3%)
Tabela 4: Najczęstsze zakażenia występujące w trakcie leczenia w poszczególnych grupach ryzyka ALL Table 4: The most frequent infections during therapy in ALL risk groups Grupa ryzyka Razem Rodzaj zakażenia Risk groups Type of infection LRG N=30 MRG N=47 HRG N=36 Total N=113 Posocznica Sepsis Zapalenie płuc Pneumonia Zakażenie oskrzeli Bronchtis Zakażenie układu moczowego The urinary tract infection Zakażenie przewodu pokarmowego The gastro-intestinal tract infections Zapalenie opon mózgowordzeniowych 8 (26,7%) 14 (29,8%) 14 (38,9%) 36 (31,9%) 4 (13%) 8 (17%) 2 (5,6%) 14 (12,4%) 10 (33,3%) 14 (29,8%) 4 (11,1%) 24,8%) 8 (26,7%) 12 (25,5%) 12 (33,3%) 32 (28,3%) 1 (3,3%) 2 (4,3%) 2 (5,6%) 5 (4,4%) 1 (3,3%) 1 (2,1%) 0 2 (1,8%) Meningitis Zakażenie tkanek miękkich The soft tissue infections 2 (6,7%) 3 (6,4%) 1 (2,8%) 6 (5,3%)
Tabela 5: Zakażenia wirusami hepatotropowymi Table 5: Viral hepatitis infections Rodzaj zakażenia wirusami hepatotropowymi Liczba zakażonych pacjentów Type of viral hepatitis Number of infected patients HAV 4 (3,5%) HBV 4 (3,5%) HCV 3 (2,6%)