T JAK POWSTAJE DZIEŁO FILMOWE?: na przykładzie filmu "Pan Tadeusz". Lekcja z edukacji medialnej dla uczniów gimnazjum Beata Walczak, Publiczna Biblioteka Pedagogiczna w Pile Opublikowano 20.06.2003 Czas trwania : 90 min Cele lekcji: Przekazanie wiedzy na temat etapów powstawania dzieła filmowego. utrwalanie pojęć związanych z realizacją filmu. doskonalenie umiejętności wyszukiwania informacji ze źródeł. wdrażanie do pracy grupowej. Cele operacyjne: Zdobycie wiedzy na temat: podstawowych elementów filmu, etapów powstawania filmu. Zrozumienie: znaczenia pojęć filmowych (np.: reżyser, plan filmowy, atelier, kadr ), planowania przy tworzeniu dzieła filmowego. Nabycie umiejętności: posługiwania się językiem filmu. wyszukiwania informacji o filmie w dostępnych źródłach. Metody: słowna: rozmowa kierowana, burza mózgów, praktyczna: aktywizująca - ćwiczenia integracyjne, poszukiwanie informacji, pedagogika zabawy - quiz. Pomoce dydaktyczne: źródła informacji bezpośredniej (encyklopedie, słowniki, leksykony), czasopisma dotyczące filmu ("film", "kino"), wycinki prasowe z postaciami filmowymi "Pana Tadeusza" do sesji integracyjnej oraz informacjami na temat powstania filmu, teksty źródłowe oraz plansza na temat etapów powstawania filmu, kartki z poleceniami dla uczniów. Przebieg lekcji: 1. Powitanie i zapisanie tematu lekcji, 2. Sesja integracyjna. Uczniowie wybierają postacie filmowe z "Pana Tadeusza", z przygotowanych wcześniej wycinków prasowych, a następnie przedstawiając się mówią krótko o swoich wyborach. 3. Rozmowa kierowana. Proces powstawania dzieła filmowego jest złożony z szeregu działań typu artystycznego, technicznego i ekonomicznego. posiada on swoją określoną kolejność aktów twórczych. Podajcie istotne waszym zdaniem etapy tworzenia filmu. nauczyciel zapisuje na tablicy propozycje 1
uczniów (burza mózgów), a następnie informuje o sześciu etapach (okresach) produkcyjnych filmu i systematyzuje wiedzę uczniów. Sześć etapów produkcyjnych powstania dzieła filmowego: okres koncepcyjny okres przygotowawczy okres przedzdjęciowy okres zdjęciowy okres montażu i udźwiękowienia okres likwidacyjny 2 4. Ćwiczenia - poszukiwanie informacji oraz prezentacja etapów powstania filmu "Pan Tadeusz". Uczniowie poprzez ćwiczenia w 6 grupach dokonują analizy szczegółowej poszczególnych etapów dzieła filmowego, a następnie z dostępnych wycinków prasowych wyszukują etapy powstania filmu "Pan Tadeusz", polecenia dla uczniów - załącznik nr 1. Nauczyciel na planszy pokazuje etapy powstawania filmu, umieszcza przy każdym ważne jego elementy. Przy prezentacji odpowiedzi każda grupa umieszcza w dwóch puszkach (bankach informacji filmowych) kartki z pojęciami filmowymi. pierwsza puszka to terminy filmowe (np.: kadr, plan filmowy, scenopis, atelier, casting, montaż), druga natomiast to zawody filmowe (np.: reżyser, scenarzysta, operator, montażysta, dekorator itp.) 5. Podsumowanie - zabawa - quiz filmowy. Wybrani przedstawiciele grup uczestniczą w zabawie. Losują z dwóch puszek po jednym haśle i objaśniają pojęcia. Za pełną odpowiedź - 2 punkty, niepełną - 1 punkt. Uczeń, który uzyska największą ilość punktów otrzymuje w nagrodę ostatni numer "filmu". Mogą być również nagrody dodatkowe. Przy równej ilości punktów nauczyciel może zadać pytania dodatkowe. ETAPY POWSTAWANIA FILMU OKRES KONCEPCYONY: Przygotowanie i zatwierdzenie scenariusza. Ustalenie naczelnej trójki realizatorskiej. Skierowanie scenariusza do produkcji. OKRES PRZYGOTOWAWCZY: Wyznaczenie wytwórni zajmującej się produkcją filmu. Organizacja grupy zdjęciowej. Opracowanie scenopisu. Opracowanie dekoracji, kostiumów, charakteryzacji, rekwizytów. Sporządzenie wykazu obiektów zdjęciowych oraz kalendarzowych planów zatrudnienia. Opracowanie kosztorysu generalnego. OKRES PRZEDZDOĘCIOWY: Zawieranie umów z wykonawcami. Zapoznanie się z treścią filmu.
3 Przeprowadzenie prób aktorskich. Przygotowanie sprzętu technicznego. OKRES ZDOĘCIOWY: Prace przygotowawcze do zdjęć: kostiumy, charakteryzacja, ustawienie planu i sprawdzenie rejestracji dźwięku. Realizacja zdjęć w plenerze, atelier i halach zdjęciowych. OKRES MONTAŻU I UDŹWIĘKOWIENIA: Udźwiękowienie zdjęć kręconych na niemo. Montaż ostateczny materiału obrazowego i dialogowego. Nagranie efektów dźwiękowych. Praca nad ilustracją muzyczną filmu. Montaż na kilku taśmach. Wykonanie czołówki. OKRES LIKWIDACYONY: Prace związane z rozwiązaniem ekipy organizacyjno-technicznej. Przekazanie filmu do laboratorium w celu powielenia kopii. Oddanie filmu do dystrybucji. ZAŁĄCZNIK NR 1 Polecenia dla uczniów Przygotowano w oparciu o: Technologia tworzenia dzieła filmowego. W: Kino i telewizja / Pod red. Bolesława W. Lewickiego. Wyd. 2. Warszawa 1984 s. 162-170 oraz artykuły z czasopism dotyczące powstawania filmu Pan Tadeusz i Internet http://filmonet.plpantadeusz Grupa 1 W oparciu o materiały : Technologia tworzenia dzieła filmowego. W: Kino i telewizja / Pod red. Bolesława W. Lewickiego. Wyd. 2. Warszawa 1984 s. 162-170, Wydruk internetowy http://filmonet.pl/twórcy odpowiedz na pytania: 1. Oakie prace należy wykonać przy tworzeniu filmu w okresie koncepcyjnym? 2. Kto jest reżyserem oraz autorem scenariusza filmu Pan Tadeusz oraz kto był głównym asystentem reżysera? 3. Kto jest operatorem oraz kierownikiem produkcji filmu Pan Tadeusz? Dodatkowo wybierz z materiałów istotne pojęcia filmowe dotyczące ww okresu (3 terminy filmowe - na białych karteczkach, trzy zawody filmowe - na żółtych karteczkach) oraz objaśnij je. Grupa 2 Lewickiego. Wyd. 2. Warszawa 1984 s. 162-170, Hollender B.: Zajazd w kinie. Rzeczpospolita 1998, magazyn nr 29 s. 8-13 odpowiedz na pytania: 1. Oakie etapy składają się na okres przygotowawczy w tworzeniu filmu?
2. Oak liczną grupą kierował Michał Szczerbic - kierownik produkcji filmu Pan Tadeusz oraz jaki był kosztorys tego filmu? 3. Oakie są główne trzy dekoracje w filmie Pan Tadeusz i gdzie znaleziono dla nich obiekty? Dodatkowo wybierz z tych materiałów sześć pojęć filmowych, dotyczących ww okresu (trzy terminy filmowe - na białych karteczkach, trzy zawody filmowe - na żółtych karteczkach) oraz objaśnij je. Grupa G W oparciu o materiały: Technologia tworzenia dzieła filmowego W: Kino i telewizja / Pod red. Bolesława W. Lewickiego. Wyd. 2. Warszawa 1984 s. 162-170, Kot. W.: Pan Andrzej. Wprost 1998 nr 21 s. 114-116, Wydruk internetowy http://filmonet.pl/twórcy odpowiedz na pytania: 1. Oakie etapy składają się w tworzeniu filmu na okres przedzdjęciowy? 2. Kto pracował nad scenografią filmu Pan Tadeusz? 3. Ile kandydatek do roli Zosi wzięło udział w castingu? Dodatkowo wybierz z tych materiałów sześć pojęć filmowych, dotyczących ww okresu (trzy terminy filmowe, trzy zawody filmowe na żółtych karteczkach) oraz objaśnij je. Grupa 4 Lewickiego. Wyd. 2. Warszawa 1984 s. 162-170,,,Pan Tadeusz. Victor 1999 nr 1 s. 16-17 odpowiedz na pytania: 1. Oakie główne prace wykonuje się przy tworzeniu filmu w okresie zdjęciowym? 2. Czy kolejność dokonywania zdjęć jest zgodna ze scenopisem? 3. Ile dni trwały zdjęcia do filmu Pan Tadeusz oraz skąd pochodziły autentyczne rekwizyty? Dodatkowo wybierz sześć pojęć filmowych, dotyczących ww okresu (trzy terminy filmowe - na białych karteczkach, trzy zawody filmowe na żółtych karteczkach) oraz objaśnij je. Grupa 5 Lewickiego. Wyd. 2. Warszawa 1984 s. 162-170, Piotrowska A. : Romans z wieszczem. Tygodnik Powszechny 1999 nr 43 s. 13 oraz Wydruk internetowy http://filmonet.pl/twórcy odpowiedz na pytania: 1. Oakie prace należy wykonać przy tworzeniu filmu w okresie montażu i udźwiękowienia? 2. Kto stworzył muzykę do filmu Pan Tadeusz? 3. Kto zajmował się montażem i udźwiękowieniem filmu Pan Tadeusz? Dodatkowo wybierz sześć pojęć filmowych, dotyczących ww okresu (trzy terminy filmowe - na białych karteczkach, trzy zawody filmowe - na żółtych karteczkach) oraz objaśnij je. Grupa 6 Lewickiego. Wyd. 2. Warszawa 1984 s. 162-170, Wydruk internetowy http://filmonet.pl/twórcy odpowiedz na pytania: 1. Oakie prace przeprowadza się w tworzeniu filmu w okresie likwidacyjnym? 2. Kto zajmował się dystrybucją filmu Pan Tadeusz? 3. Kto posiada prawa do sprzedaży światowej filmu Pan Tadeusz? Dodatkowo wybierz z tych materiałów sześć pojęć filmowych, dotyczących ww okresu 4
(trzy terminy filmowe - na białych karteczkach, trzy zawody filmowe - na żółtych karteczkach) oraz objaśnij je. 5 Wykorzystana literatura: 1. Andrzejewska Oadwiga: Nowe metody dyskusji w pracy bibliotecznej z młodzieżą. Poradnik Bibliotekarza 1997 nr 11 s. 8-14. 2. Grodecka Ewa, Sokołowska Hanna: Edukacja czytelnicza i medialna w szkole podstawowej i gimnazjum. Poradnik dla nauczycieli realizujących ścieżki międzyprzedmiotowe. Warszawa: Agencja "Sukurs" 2000. 3. Kino i telewizja. Praca pod red. Bolesława W. Lewickiego. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1977. 4. Sawicka Teresa: Edukacja medialna i czytelnicza. Poradnik. Toruń:BEA-BLEOA 1999. 5. Słownik terminów filmowych. Poznań: NOVA 1994